I Doç. Dr. Ümit GEZDER İstanbul Medeniyet Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medenî Hukuk Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Türk Medenî Hukuku (Başlangıç Kişiler Hukuku Aile Hukuku) Soruları ve Cevapları CİLT 1
II Yayın No : 3079 Hukuk Dizisi : 1514 1. Baskı - Mart 2014 - İSTANBUL ISBN 978-605 - 333-106 - 3 Cop yright Bu ki ta bın bu ba sı sı için Tür ki ye de ki ya yın hak la rı BE TA Ba sım Ya yım Da ğı tım A.Ş. ye ait tir. Her hak kı sak lı dır. Hiç bir bö lü mü ve pa rag ra fı kıs men ve ya tama men ya da özet ha lin de, fo to ko pi, fak si mi le ve ya baş ka her han gi bir şe kil de çoğal tı la maz, da ğı tı la maz. Nor mal öl çü yü aşan ik ti bas lar ya pı la maz. Nor mal ve ka nu nî ik ti bas lar da kay nak gös te ril me si zo run lu dur. Dizgi : Beta Basım A.Ş. Baskı -Cilt : Pasifik Ofset Cihangir Mah. Güvercin Cad. No: 3 Baha İş Merkezi A Blok Avcılar / İSTANBUL Tel: (0212) 412 17 77 (Sertifika No. 12027) Kapak Tasarım : Gülgonca Çarpık Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. (Sertifika No: 16136) Narlıbahçe Sok. Damga Binası No: 11 Cağaloğlu - İSTANBUL Tel : (0-212) 511 54 32-519 01 77 Fax: (0-212) 513 87 05-511 36 50 www.betayayincilik.com
III ÖNSÖZ Bu çalışma temel itibariyle, Sn.Hocam Prof.Dr.Hüseyin HATEMİ nin bana ilettiği sorulardan benim Doçentlik Sözlü Sınavına hazırlanırken kendim için cevapladığım Türk Medenî Hukuku Başlangıç-Kişiler Hukuku ve Aile Hukuku na dair kısmından oluşmaktadır. Türk Medenî Hukuku nun diğer alanlarına (Borçlar, Eşya ve Miras Hukuku na) ait sorular ve cevapları, bu Kitabın hemen akabinde, ayrı ayrı Kitaplar halinde yayımlanacaktır. Belirtmeliyim ki, bu çalışmalarımın yayımlanması, kendi sınavım için hazırladığım notlarımdan Sn.Hocama bahsedince, kendisinin de bana, bunları yayımlamamın diğer hukukçulara da faydası olacağını tavsiye etmesiyle gerçekleşmiştir. Sn.Hocama, tüm hukukçuların yararlanabileceği şekilde hazırlanmasına gayret edilen elinizdeki bu Kitabın ilkini teşkil ettiği Dört Kitabın yayımına katkısından dolayı tekrar teşekkürlerimi sunuyorum. Ayrıca, bu Kitabın yayımlanmasını üstlenen Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. nin yöneticisi Sn.Seyhan SATAR a ve dizgiyi titizlikle yapan Sn.Gülgonca ÇARPIK a içten teşekkür ediyorum. Moda/İSTANBUL Ümit GEZDER Şubat 2014
IV
V İÇİNDEKİLER BAŞLANGIÇ SORU 1: Örf ve Âdet Hukuku (TMK m.1)...3 SORU 2: Dürüst Davranma (TMK m.2)...6 SORU 3. Hakkın Açıkça Kötüye Kullanılması Yasağının Dayandığı Esas Nedir? (TMK m.2 f.2)...7 SORU 4: İyiniyet (TMK m.3)...8 SORU 5: İyiniyetle Kazanma (İktisap)...8 SORU 6: İyiniyetin Korunması Alacak Hakkı...10 SORU 7: Dürüst Davranma ile İyiniyet Ayırımı...11 SORU 8: Karîne, Kanunî Karîne Fiilî Karîne...11 SORU 9: Faraziye; Karîne...13 SORU 10: Faraziye; Kesin Karîne...13 SORU 11: Hâkimin Takdir Yetkisi (TMK m.4)...15 SORU 12: İçtihatları Birleştirme Kararı...16 BİRİNCİ KİTAP KİŞİLER HUKUKU SORU 1: Fiil Ehliyeti Hak Ehliyeti...31 SORU 2: Fiil Ehliyetinin Koşulları...32 SORU 3: Fiil Ehliyetinin Hak Ehliyetinden Farkları Nelerdir?...32 SORU 4: Fiil Ehliyetinin İçeriği...33 SORU 5: Tasarruf Ehliyeti Tasarruf Yetkisi...35 SORU 6: Sınırlı Ehliyetsizler...36 SORU 7: Sınırlı Ehliyetsizler, Yasal Temsilcilerinin Rızası Olmaksızın Temsilci Olabilirler mi?...37 SORU 8: Sınırlı Ehliyetsizler Vekil Olabilirler mi?...38 SORU 9: Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Haklar...39 SORU 10: Tam Ehliyetsizin Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Hakkını Bizzat Kullanması...39
VI SORU 11: Sınırlı Ehliyetsizlerin Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Haklarını Bizzat Kullanmaları İstisnasız mıdır?...41 SORU 12: Manevî Tazminat İstemine Dair TMK m.25 f.4 de İfadesini Bulan İleri Sürülmüş Olma nın Anlamı Nedir?...41 SORU 13: Maddî Tazminat ile Vekâletsiz İş Görme Davaları Yığılabilir mi? (TMK m.25 f.3)...42 SORU 14: Kişiliğin Korunmasına İlişkin Davalar (TMK m.25)...44 SORU 15: Cinsiyet Değişikliğinde 18 Yaş Koşulu Kaldırıldı mı? (TMK m.40)...45 SORU 16: Türk Hukuku nda Özel Hukuk Tüzel Kişilerini Sayınız?...46 SORU 17: Medenî Hukuk Tüzelkişiliklerinin Ticaret Şirketlerinden Farkı Nedir?...46 SORU 18: Kamu Hukuku Tüzel Kişilerinin Kendi Aralarında Tasnifini Belirtiniz?...46 SORU 19: Tüzel Kişilerin Kuruluş Sistemleri...47 SORU 20: Tüzel Kişilerin Ehliyetleri...48 SORU 21: Tüzel Kişiler Dernek Üyesi Olabilirler mi?...50 SORU 22: Dernek Kuruculuğunda ve Üyeliğinde 18 Yaşın Doldurulması mı yoksa Erginlik mi Aranmaktadır?...50 SORU 23: Bir Vakıf Nasıl Kurulur? Ölüme Bağlı Tasarruf ile Vakıf Kurulması Mümkün müdür?...51 SORU 24: Vakıfların Tüzel Kişilik Kazanmasında Hangi Sistem Kabul Edilmiştir?...52 SORU 25: TMK m.112 f.2 deki tüzükte gösterilen sebeplerle Atfı Yerinde miydi?...53 SORU 26: Vakıflarda Üyelik Sorunu Anayasa Mahkemesinin İptal Kararı...55 İKİNCİ KİTAP AİLE HUKUKU SORU 1: Nişanlılığın TMK m.119 f.2 Hükmü...65 SORU 2: Nişanın Bozulmasında Manevî Tazminat Davası (TMK m.121)...67 SORU 3: Ölüm Halinde Hediyelerin Geri İstenebilip İstenemeyeceği (TMK m.122)...70 SORU 4: Hediyelerin Geri İstenmesinde Görevli Mahkeme...71 SORU 5: Onaltı Yaşını Doldurup da, Hâkimin İznini Almadan Evlenen Kişinin Evliliği Ne Olacaktır?...73 SORU 6: Evlenmek İsteyen Sınırlı Ehliyetsizin Mahkemeye Başvurma Hakkı (TMK m. 128)...76 SORU 7: Evlenme Engelleri...77
VII SORU 8: Gaibin Eşinin Evlenmesi (TMK m.131)...78 SORU 9: Kesin Olmayan Evlenme Engelleri Nelerdir? İki Tanık Koşulunun Yokluğu Bunlara mı Dahildir?...80 SORU 10: TMK m.133...81 SORU 11: Evlenmenin Yokluğu Hâlleri Nelerdir?...82 SORU 12: Evlenmenin Yokluğunun Sonuçları Nelerdir?...82 SORU 13: Evli Kişinin Cinsiyet Değiştirmesi...83 SORU 14: Evlât Edinme, Hısımlık Doğurur mu? Bu Bağlamda Kesin Evlenme Engeli Sayılması Doğru mudur?...85 SORU 15: Evliliğin Butlanı Davasında İyiniyetin Kalkması (TMK m.147)...87 SORU 16: Evlenmede Yanılma/Aldatma/Korkutma Dolayısı ile Nisbî Butlanda Süre (TMK m.152)...88 SORU 17: TMK m.152 deki İptal Davası Hak Düşürücü Süresi...89 SORU 18: TMK m.159 c.1 ve c.2...90 SORU 19: TMK m.159 c.3...92 SORU 20: Korkutma (İkrah) ile Evlenmeye Zorlanmış Eş...93 SORU 21: Akıl Hastalığının Boşanma Sebebi Oluşu (TMK m.165); Butlan Sebebi Oluşu (TMK m.133)...95 SORU 22: Evlilik Birliğinin Sarsılması (TMK m.166)...97 SORU 23: Eşlerin Anlaşması (Anlaşmalı Boşanma) (TMK m.166 f.3)...99 SORU 24: Eylemli/Fiilî Ayrılık?...101 SORU 25: Boşanma Davasının Reddi (TMK m.166 f.4)...102 SORU 26: Tedbir Nafakası (TMK m.169)...104 SORU 27: Ayrılık (TMK m.170)...106 SORU 28: Kadın Eşin, Erkek Eşin Soyadını Kullanmaya Devam Etmesi (TMK m.173)...107 SORU 29: TMK m.173 f.1 c.1 de, Sadece Boşanan Kadından Bahsedilmesi Yerinde midir?...109 SORU 30: Kusurun, Boşanmanın Malî Sonuçlarına ve Artık Değerdeki Pay Oranı na Etkisi Nedir? (TMK m.174-175, m.236 f.2)...109 SORU 31: Yoksulluk Nafakası (TMK m.175)...112 SORU 32: Boşanmadan Sonra Açılabilecek Davalar (TMK m.174-175) ve m.178 deki Sürenin Niteliği...113
VIII SORU 33: Ayrılık Davasında Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Durumu (TMK m.180)...116 SORU 34: TMK m.181 f.2...117 SORU 35: Kadının, Evlenmekle Kocasının Soyadını Alması (TMK m.187)...122 SORU 36: Eşlerin Temsil Yetkisi (TMK m.188; m.189)...126 SORU 37: Eşlerin Meslek ve İşi (TMK m.192)...128 SORU 38: Eşlerin Hukukî İşlemleri (TMK m.193)...129 SORU 39: Aile Konutu (TMK m.194)...130 SORU 40: Aile Konutu Şerhi nin Hukukî Niteliği Nedir?...131 SORU 41: TMK m.194 ile m.199 daki Şerhlerin Karşılaştırılması...132 SORU 42: Mal Rejimi Sözleşmesinin İçeriği (TMK m.203)...133 SORU 43: Mal Rejimi Sözleşmesinde Ehliyet (TMK m.204)...137 SORU 44: Mal Rejimi Sözleşmesinin Şekli (TMK m.205)...138 SORU 45: Alacaklılar, Eşler Arasındaki Mal Rejimi Değişikliklerinden Nasıl Etkilenirler? (TMK m.213)...139 SORU 46: Edinilmiş Mallar (TMK m.219)...140 SORU 47: Kişisel Malların Gelirleri (TMK m.219 f.2 b.4; TMK m.221 f.2)...142 SORU 48: Manevî Tazminat Alacakları (TMK m.220 b.3)...143 SORU 49: TMK m.222 f.2 ve f.3 teki Karînelerin Niteliği...144 SORU 50: TMK m.225 in Yorumu Sorunu...146 SORU 51: Değer Artış Payı (TMK m.227)...147 SORU 52: Artık Değere Katılma (TMK m.236; m.237)...151 SORU 53: Katılma Alacağının Tarifi ve Katılma Alacağının Borçlusunun Sorumluluğu (TMK m.239)...153 SORU 54: Katılma Alacağına İlişkin Hak Devredilebilir mi?...154 SORU 55: Katılma Alacağı, Üçüncü Kişilere Karşı Dava (TMK m.241)...154 SORU 56: Seçimlik Mal Rejimleri...156 SORU 57: Soybağını Kuran Yollar Nelerdir? (TMK m.282)...156 SORU 58: Evlât Edinmeden Doğan Soybağı...157 SORU 59: Üçüncü Kişilerin, Soybağının Belirlenmesinde Zorunlu Olan Araştırma ve İncelemeye Rıza Gösterme Yükümünün Anlamı (TMK m.284 f.1 b.2; m.302 f.3)...158 SORU 60: Soybağının Reddi Davası (TMK m.286)...160 SORU 61: Soybağında Karînelerin Çakışması (TMK m.290)...160
IX SORU 62: TMK m.291 deki Diğer İlgililerin Dava Açma Koşulları Yerinde midir?...161 SORU 63: Baba Olduğunu İddia Eden Kişinin Soybağının Reddi Davası Açabilmesi (TMK m.291 f.1)...163 SORU 64: Inceste (fücur) Mahsulü Çocuğun Tanınması Engelinin Kaldırılması (TMK m.295) Yerinde Olmuş mudur?...164 SORU 65: Tanıma Bir Hukukî İşlem/Muamele midir, yoksa Bilgi Açıklaması mıdır?...165 SORU 66: Tanıma da İlgililerin İptal Davası Hakkını Açıklayınız, Bunu, İspat Yükü Açısından da Değerlendiriniz? (TMK m.298; m.299)...167 SORU 67: Tanıma nın Çocuk Yararına Olmadığı İtirazı Davası, YTMK da var mıdır? (TMK m.299)...168 SORU 68: YTMK da, Babalık Davasında, Çokluk Def i ve İffetsizlik Def i Kaldırıldı mı? (TMK m.302)...169 SORU 69: Ananın Malî Hakları (TMK m.304)...170 SORU 70: Ananın Malî Haklarını Düzenleyen TMK m.304 te Yer Almayan Diğer Giderlerinin Tazmini Mümkün müdür?...172 SORU 71: TMK m.304 f.3 te Yer Alan Denkleştirme Hükmü...173 SORU 72: Evlât Edinilme (TMK m.305; m.313)...173 SORU 73: Altsoyu Evlât Edinme (TMK m.305)...175 SORU 74: Evli Olmayan İki Kişi Aynı Çocuğu Evlât Edinebilir mi? (TMK m.306 f.1)...176 SORU 75: Bir Eşin, Diğer Eşin Çocuğunu Evlât Edinmesi için Aranan Koşullar Nelerdir? (TMK m.306 f.3)...177 SORU 76: Evli Bir Kimsenin Tek Başına Evlât Edinmesi (TMK m.307 f.2)...177 SORU 77: Evlât Edinmede Ana ve Babanın Rızası Koşulunu ve Düzenlenmesini İzah Ediniz? (TMK m.309-312)...178 SORU 78: Evlâtlığın Evlât Edinenin Mirasçısı Olması (TMK m.314; m.500)...180 SORU 79: Evlâtlığın Kendi Ailesindeki Mirasçılığının Devam Etmesi (TMK m.314; m.500)...182 SORU 80: Soybağı (TMK m.321)...183 SORU 81: Boşanmadan Sonra Her İki Tarafın da Velâyetinin Devamına Karar Verilebilir mi? (TMK m.336; m.182)...184 SORU 82: Velâyetin Sona Ermesi Hâlleri (Ör: TMK m.348; m.349)...186
X SORU 83: Velâyete Sahip Ana veya Babanın Yeniden Evlenmesi, Velâyetin Kaldırılması Sebebi midir? (TMK m.349)...187 SORU 84: Ev Başkanı (TMK m.367)...187 SORU 85: TMK m.498 in İfadesi Doğru mudur?...188 SORU 86: Eş ile Zina Eden Üçüncü Kişiden Manevî Tazminat İstenebilir mi?...189 İLGİLİ MEVZUAT TÜRK MEDENÎ KANUNU...193 TÜRK MEDENİ KANUNUNUN YÜRÜRLÜĞÜ VE UYGULAMA ŞEKLİ HAKKINDA KANUN... 293 TÜRK BORÇLAR KANUNU... 298 TÜRK TİCARET KANUNU... 300 İCRA VE İFLAS KANUNU... 302 HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU... 303 AİLE MAHKEMELERİNİN KURULUŞ, GÖREV VE YARGILAMA USULLERİNE DAİR KANUN... 304 UMUMİ HIFZISSIHHA KANUNU... 305 KAYNAKÇA... 307 DİZİN... 309
XI Abs. a.g.e. AMKGYK Art. AY AYM : Absatz : adı geçen eser KISALTMALAR : Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun : Artikel : Anayasa : Anayasa Mahkemesi BGB : Bürgerliches Gesetzbuch für das deutsche Reich vom 18. August 1896 BGE bkz.: : Entscheidungen des Schweizerischen Bundesgerichts : bakınız c. : cümle dnt. : dipnot E. : Esas EBK EMK ETTK EZGB f. : fıkra HD HMK HUMK İİK K. : Karar kıs. : 818 Sayılı (Eski) Borçlar Kanunu : 743 Sayılı Eski Türk Kanunu Medenîsi : 6762 Sayılı (Eski) Türk Ticaret Kanunu ZGB değişikliği öncesi hüküm : Hukuk Dairesi : 6100 Sayılı (Yeni) Hukuk Muhakemeleri Kanunu : 1086 Sayılı (Eski) Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu : 2004 Sayılı İcra ve İflâs Kanunu : Kısaltılmışı m. : madde OR Ör: : Bundesgesetz vom 30. März 1911 betreffend die Ergänzung des Schweizerischen Zivilgesetzbuches, Fünfter Teil: Obligationenrecht : Örneğin p. : page pp. RG. : pages s. : sayfa : Resmi Gazete
XII S. : Sayı SK. T. : Tarih TBK TMK TTK vs. YİBK Yargıtay İçtihatları Birleştirme BGK YTBK YTMK YTTK v.d. vd. : Sayılı Kanun : 6098 Sayılı (Yeni) Türk Borçlar Kanunu 4721 Sayılı (Yeni) Türk Medenî Kanunu : 6102 Sayılı (Yeni) Türk Ticaret Kanunu : vesair : Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı : Yargıtay İçtihatları Birleştirme Büyük Genel Kurulu : 6098 Sayılı Yeni Türk Borçlar Kanunu : 4721 Sayılı Yeni Türk Medenî Kanunu : 6102 Sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu : ve diğerleri : ve devamı ZGB : Schweizerisches Zivilgesetzbuch vom 10. Dezember 1907