SEVK SİSTEMİNİN TEMELLERE YERLEŞTİRİLMESİ İÇİN KURALLAR



Benzer belgeler
BÖLÜM 1 GENEL. A, B, C Bölüm 1 Genel 1 1. Sayfa A. Kapsam B. İlgili Diğer Kurallar C. Sunulacak Dokümanlar A.

Sıkma sırasında oluşan gerilmeden öngerilme kuvvetini hesaplarız. Boru içindeki basınç işletme basıncıdır. Buradan işletme kuvvetini buluruz.

MAKİNE ELEMANLARI 1 GENEL ÇALIŞMA SORULARI 1) Verilen kuvvet değerlerini yükleme türlerini yazınız.

Çözüm: Borunun et kalınlığı (s) çubuğun eksenel kuvvetle çekmeye zorlanması şartından;

İTİCİLER, İTİCİ/DUBA ÜNİTELERİ PUSHER, PUSHER/BARGE UNITS

BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) Department of Mechanical Engineering

MAKİNA ELEMANLAR I MAK Bütün Gruplar ÖDEV 2

MAKİNE ELEMANLARI - (8.Hafta) VİDALAR -1

MAKİNE ELEMANLARI - (7.Hafta)

MAKĠNE ELEMANLARI II REDÜKTÖR PROJESĠ

CIVATA BAĞLANTILARI. DEÜ Makina Mühendisliği Böl. Çiçek ÖZES

2009 Kasım. MUKAVEMET DEĞERLERİ ÖRNEKLER. 05-5a. M. Güven KUTAY. 05-5a-ornekler.doc

Hidrostatik Güç İletimi. Vedat Temiz

KOÜ. Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü (1. ve 2.Öğretim / B Şubesi) MMK208 Mukavemet II Dersi - 1. Çalışma Soruları 23 Şubat 2019

Makine Elemanları I Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Cıvata ve somun-flipped classroom Bağlama Elemanları

BÖLÜM 1 YAPIM KURALLARINA GÖRE PROSEDÜR

3.1. Proje Okuma Bilgisi Tek Etkili Silindirin Kumandası

MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Doç.Dr.İrfan AY-Arş.Gör.T.Kerem DEMİRCİOĞLU CIVATA-SOMUN ve RONDELALAR

MOTOR KONSTRÜKSİYONU-3.HAFTA

MUKAVEMET-2 DERSİ BAUN MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ VİZE ÖNCESİ UYGULAMA SORULARI MART Burulma 2.Kırılma ve Akma Kriterleri

MAKİNE ELEMANLARI - (5.Hafta) BAĞLAMA ELEMANLARI. Bağlama elemanları, bağlantı şekillerine göre 3 grupta toplanırlar. Bunlar;

Servo Flexible Kaplin

Pnömatik Silindir Tasarımı Ve Analizi


Habix Kaplinler Habix Couplings

1 MAKİNE ELEMANLARINDA TEMEL KAVRAMLAR VE BİRİM SİSTEMLERİ

2.2 KAYNAKLI BİRLEŞİMLER

MAKİNE ELEMANLARI - (9.Hafta) VİDALAR -2

Cıvata-somun bağlantıları

ENLEME BAĞLANTILARININ DÜZENLENMESİ

SRAST YATAKLARI ÇE İTLERİ

HRC Kaplinler HRC Couplings

MİLLER ve AKSLAR SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-I DERS NOTU

29- Eylül KOÜ. Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü ( 1. ve 2. Öğretim 2. Sınıf / B Şubesi) Mukavemet Dersi - 1.

Sõcak su sirkülasyon pompalarõ Standart Program

Bölüm 6. Birleşimlere giriş Perçinler Bulonlar

SÜRTÜNME ETKİLİ (KAYMA KONTROLLÜ) BİRLEŞİMLER:

TEKNOLOJİNİN BİLİMSEL İLKELERİ. Öğr. Gör. Adem ÇALIŞKAN

Temel bilgiler-flipped Classroom Akslar ve Miller

BASMA DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Basma Deneyinin Amacı

Burulma (Torsion): Dairesel Kesitli Millerde Gerilme ve Şekil Değiştirmeler

BÖLÜM-2 ÇELİK YAPILARDA BİRLEŞİM ARAÇLARI

Aksesuarlar. Montaj çerçeveleri. Geri dönüşsüz damperlerin ve basınç düşürme dam perlerinin hızlı ve kolay kurulumu için. 03/2014 DE/tr K3 3.

DİŞLİ ÇARKLAR II: HESAPLAMA

İÇİNDEKİLER 1. Bölüm GİRİŞ 2. Bölüm TASARIMDA MALZEME


CIVATA BAĞLANTILARI. DEÜ Makina Elemanlarına Giriş M. Belevi, Ç. Özes, M. Demirsoy

BARA SİSTEMLERİ HAKKINDA GENEL BİLGİLER

Kalorifer Tesisatı Proje Hazırlama Esasları. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Doç. Dr.

KLINGER contaları için montaj talimatları

2SB5 doğrusal aktüatörler

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI

Plastik Şekil Verme

ÖRNEK SAYISAL UYGULAMALAR

Makine Elemanları I Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Temel bilgiler-flipped Classroom Akslar ve Miller

SICAK AKIŞKAN (Kızgın Yağ, Kaynar Su) POMPALARI SAP

IN-LINE TİP YANDAN EMİŞLİ SALYANGOZLU MONOBLOK SANTRİFÜJ POMPALAR YEP

08_Cıvatalar, Excel Programı için tablolar

GEMİLERİN MUKAVEMETİ. Dersi veren: Mustafa İNSEL Şebnem HELVACIOĞLU. Ekim 2010

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI

MENGENE HESAPLARI A-VĐDALI MENGENE MĐLĐ.

Kalorifer Tesisatı Proje Hazırlama Esasları. Niğde Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü

Burulma (Torsion): Dairesel Kesitli Millerde Gerilme ve Şekil Değiştirmeler

YAYLAR. Bu sunu farklı kaynaklardan derlenmiştir.

Tanım: Boyuna doğrultuda eksenel basınç kuvveti taşıyan elemanlara Basınç Çubuğu denir.

METİN SORULARI. Hareket Cıvataları. Pim ve Perno Bağlantıları

MUKAVEMET HESAPLARI : ÇİFT KİRİŞLİ GEZER KÖPRÜLÜ VİNÇ

10 - BETONARME TEMELLER ( TS 500)

MKT 204 MEKATRONİK YAPI ELEMANLARI

BÖLÜM 7 DÖKME DEMİRLER

ÇELİK YAPILAR 3. Hafta. Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI

GEMI SEVK SISTEMLERI N. MENDERES INALMAN I.T.U DF GEMI MAK ISL MUH 2002

BÖLÜM II D. YENİ YIĞMA BİNALARIN TASARIM, DEĞERLENDİRME VE GÜÇLENDİRME ÖRNEKLERİ

Ek kılavuz. Su Soğutma - MINITRAC 31. MINITRAC 31 radyometrik sensörleri için aktif su soğutma sistemi. Document ID: 48522

ContiTech: Dişli kayışı değişikliği için uzman ipuçları

BURULMA (TORSİON) Dairesel Kesitli Çubukların (Millerin) Burulması MUKAVEMET - Ders Notları - Prof.Dr. Mehmet Zor

Mukavemet 1. Fatih ALİBEYOĞLU. -Çalışma Soruları-

AKSLAR ve MİLLER. DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Böl.Çiçek Özes. Bu sunudaki bilgiler değişik kaynaklardan derlemedir.

MAK 305 MAKİNE ELEMANLARI-1

BÖLÜM 11 MEKANİK VE TEKNOLOJİK TESTLER

Güvenli Balya Makineleri İmalatında Gözönüne Alınacak Kriterler. Mesut Gölbaşı UTEM Antalya İmalatçı Eğitimi

ÇELİK YAPILARDA BİRLEŞİMLER

DUYLAR. ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi Sertifikası

Birleşim Araçları Prof. Dr. Ayşe Daloğlu Karadeniz Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü

Havalandırma Kanalı Ekipmanları

PASLANMAZ ÇELİK BORU DİREKLERİN İMALİNE AİT TEKNİK ŞARTNAME 1. GENEL

Burma deneyinin çekme deneyi kadar geniş bir kullanım alanı yoktur ve çekme deneyi kadar standartlaştırılmamış bir deneydir. Uygulamada malzemelerin

Orpex Kaplinler Orpex Couplings

KAVRAMALAR SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-II DERS NOTU. Doç.Dr. Akın Oğuz KAPTI

MUKAVEMET-I DERSİ BAUN MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ FİNAL ÖNCESİ UYGULAMA SORULARI ARALIK-2018

Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Hesaplamalar ve seçim Rulmanlar

Başlıca ANALİZ TİPLERİ. ve Özellikleri

Yapıştırma Metin Soruları

Makine Elemanları I. Yorulma Analizi. Prof. Dr. İrfan KAYMAZ. Erzurum Teknik Üniversitesi. Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü

MİL GÖBEK BAĞLANTILARI

METAL İŞLEME TEKNOLOJİSİ. Doç. Dr. Adnan AKKURT

Kaynak nedir? Aynı veya benzer alaşımlı maddelerin ısı tesiri altında birleştirilmelerine Kaynak adı verilir.

KLINGER contaları için montaj talimatları

Transkript:

A Sevk Sisteminin Temellere Yerleştirilmesi için Kurallar 1 SEVK SİSTEMİNİN TEMELLERE YERLEŞTİRİLMESİ İÇİN KURALLAR A. Genel... 1 B. Temellere Yerleştirme Prensipleri... 2 C. Ekler... 6 A. Genel 1. Kapsam Bu kurallar, açık deniz ve iç su gemilerinin sevk sisteminin yapısal temellere yerleştirilmesinde uygulanır ve sistemin ilgili tüm elemanlarının montajını, sabitlenmesini ve bağlanmasını kapsar. 2. Onaylanacak Dokümanlar - Ana makina, - Stoperlerin tertibi, sayısı ve ölçüleri (ön ve yan stoperler), - Temel cıvatalarının (geçme cıvatalar ve raybalı cıvatalar), somunların, genişleme halkalarının, pinlerin, rondelaların ve disk yayların tertibi, sayısı ve ölçüleri, - Alıştırma parçalarının, stoperlerin, temel cıvatalarının, somunların, genişleme halkalarının, sıkma halkaların, pinlerin, rondelaların ve disk yayların malzemeleri. - Ana dişli donanımı ve ikincil sevk ediciler, - Srast yatakları, - Şaft yatakları, Değişik temel cıvatalarının bulunduğu bölgelerden alınan boyutlandırılmış kesit resimleri Değişik temel cıvatalarının boyutlandırılmış tekil parça resimleri - Şaft jeneratörü sistemi, - Stern tüp, gibi sevk elemanlarının ve Civata sıkma prosedürü dahil, gerekli ön sıkma kuvvetlerinin ve cıvata uzamalarının hesabı Elastik yataklamada ek olarak aşağıdakiler gönderilmelidir: - Dümen donanımı, Komple elastik yay-kütle sisteminin gösterimi, - Demir ırgatı. gibi elemanların temellere yerleştirilmesi ile ilgili, aşağıda belirtilen dokümanlar 3 nüsha olarak TL na verilmelidir: Aşağıdaki ayrıntılarla birlikte parça listesini içeren boyutlandırılmış montaj resimleri Elastik yatak elemanlarının, titreşim amplitüd sınırlayıcısı ve gerekiyorsa kilitleme düzeninin tertibi, sayısı ve sabitleme önlemleri, Elastik yatak elemanlarının spesifikasyon verileri - Üretici, - Alıştırma parçalarının (chocks) tertibi, sayısı ve ölçüleri, - Tanımı, tipi, boyutları, Shore sertliği,

2 Sevk Sisteminin Temellere Yerleştirilmesi için Kurallar A,B - Yatay ve düşey yükleme doğrultularında yay katılığı (statik ve dinamik), - Sönüm katsayıları, - Yatay ve düşey yükleme doğrultularında izin verilen devamlı yükleme ayrıntıları ile birlikte yükleme karakteristikleri. Burulma elastik kaplini ve önemli elastik boru bağlantıları için karakteristik veriler 6 serbestlik derecesi için toplam titreşim sisteminin natürel frekansının hesabı Makinanın kendi ağırlığının, makinanın döndürme momenti veya bağlı dişli donanımının şaft momentinin, geminin boyuna ve geminin meyil açılarının (enine, beş-kıç) ve pervane itmesinin (srastının) sonucu oluşan nominal gücü etkileyen tüm yükler esas alınarak, elastik sistem elemanlarının x, y ve z doğrultusundaki statik yer değiştirmelerinin hesabı, B. Temellere Yerleştirme Prensipleri 1. Genel İstekler Gemi yapısındaki temellerin ve bunların alt yapılarının dizaynı ve yapımı için TL Tekne Yapım Kuralları ve İç su/kıyı Gemileri Kuralları uygulanır. Sevk sisteminde, bakım çalışmaları için yer alan montaj ve muayene deliklerine ulaşım sağlanmalıdır. Her bağlantı, yalnız layna alma işlemi tamamlandıktan sonra yapılmalıdır. Layna almada, işletme koşullarındaki termal genleşme ve sistem elemanlarının (kaplin, dişli vs.) dinamik davranışı göz önüne alınmalıdır. Tekil sistem elemanlarının birbirlerine göre layna alınmasının, temel çalışmaları sırasında değişmemesine dikkat edilmelidir. Tekil sistem elemanlarının temellere yerleştirilmesinde, üreticinin montaj talimatları gözönüne alınmalıdır. Hesaplanan yer değiştirme değerlerinin elastik sistem elemanları için izin verilen değerlerle karşılaştırılması, Zorlanmış, söndürülmüş titreşimlerin hesabı Bu hesaplar, yalnız TL nun isteği halinde gönderilir. Natürel frekans hesabı, işletme devir sayısı alanı içinde önemli rezonanslar gösteriyorsa bu hesaplar gereklidir. Tekleme durumunda işletme için, yüklemenin müsaade edilebilirliği hesaplarla kanıtlanmalıdır. Hesaplardan elde edilen sonuçlar yorumlanmalıdır. Kritik devir sayısı alanı belirlenmelidir ve hesaplanan amplitüd değerleri ile elastik sistem elemanlarının izin verilen değerleri arasında bir karşılaştırma yapılmalıdır. Temellere yerleştirme TL sörveyörünün gözetiminde yapılmalıdır. 2. Montaj 2.1 Rijid montaj Rijid montaj, sistem elemanlarının gemi yapısındaki temellere rijid alıştırma parçaları kullanılarak doğrudan bağlanılmasıdır. Alıştırma parçaları aynı malzemeden olmalıdır. Herhangi bir farklılık için TL nun onayı gerekir. Ara sac kullanılmasına müsaade edilmez. 2.1.1 Metal alıştırma parçaları Tecrübe ölçümleri TL gerekli görüyorsa, elastik yatakların dizaynının uygunluğu, seyir tecrübesi sırasında yapılacak ölçümlerle kanıtlanmalıdır. Ölçüm programı üzerinde TL ile anlaşmaya varılmalıdır. Metal alıştırma parçalarının çelik veya çelik dökümden yapılması öngörülür; dökme demirin kullanılmasına izin verilir. Metal alıştırma parçalarının kusursuz olarak alıştırılması için alıştırma parçaları ile temas eden temel üst levhaları mekanik işlenmelidir. Çok tabakalı alıştırmaları parçalarından kaçınılmalıdır.

B Sevk Sisteminin Temellere Yerleştirilmesi için Kurallar 3 Alıştırma parçalarındaki delikler, toplam yüzey alanının % 20 sinden fazla olmamalıdır. Alıştırma parçaları her iki yüzeyinden perdahlanmalı ve alıştırılmalıdır. Parçaların yük taşıyıcı yüzeyi en az % 75 olmalıdır. Alıştırma parçalarında punta kaynağa müsaade edilmez. 2.1.2 Dökme reçine alıştırma parçaları Dökme reçine alıştırma parçalarının ürertiminde kullanılan döküm bileşenleri TL tarafından onaylanmalı ve proses için gerekli ortam koşullarına uyularak, dökme reçine üreticisinin yetki verdiği firmalar tarafından dökülmelidir. Dökme reçine alıştırma parçalarının her birine mümkünse iki tane temel cıvatası yerleştirilmelidir. Dökme reçine alıştırma parçalarının yüksekliği normal olarak 20 50 mm. arasında olmalıdır. Alıştırma parçalarının yüksekliği, dökme reçine onay koşullarına bağlı olarak daha küçük veya büyük olabilir. Hiçbir koşulda alıştırma parçası yüksekliği, parçanın enini ve boyunu aşamaz. Dökme reçine alıştırma parçaları, döküm bileşeni gerekli sertliğe eriştikten sonra, yük altında yerleştirilir. Bu husus sertlik testi ile kanıtlanmalıdır. Dökme reçine ile monte edilen tesis elemanlarına, aşağıdakileri içeren bir bilgi levhası konulur: Elastik montaj elemanları, yüksek devirli ve orta devirli dizel makinalarda, öncelikle titreşimlerin ve yapısal gürültülerin gemi bünyesine geçişini azaltmak için kullanılır. Elastik montajın doğal frekansı, uyarma frekansından yeterli miktara farklı olduğu zaman istenilen yalıtım etkisine erişilebilir. Sabit devir sayılı sistemlerde, nominal devir sayısı ile rezonans devir sayısı arasında en az %10 luk bir emniyet aralığı bulundurulmalıdır. Elastik montaj dizaynında, yatak elemanlarının yaşlanması ve doğal aşınması gözönüne alınmalıdır. Üretici verilerine uygun olarak çökme oranı belirli zaman aralıklarında kontrol edilmeli ve kaydedilmelidir. Çökme oranı izin verilen maksimum değere eriştiği zaman elastik montaj elemanı değiştirilmelidir. Elastik monte edilen sistem elemanlarına boruların bağlanması için esnek bağlantı elemanları gereklidir. Bunlar mümkün olduğu kadar kısa tutulmalı ve aleve dayanıklı olarak dizayn edilmelidir. 2.2.1 Montaj elemanları Elastik montaj elemanlarının özellikleri (nitelik, elastiklik ve yük doğrultuları) titreşim koşulları ve bileşen ağırlıkları ile uyumlu olmalıdır. Montaj elemanları, düzgün bir ağırlık dağılımı sağlanacak şekilde yerleştirilmelidir. Montaj elemanları, yağ ve yakıt etkilerine karşı etkin ve devamlı olarak korunmalıdır. Titreşim amplitüdünü sınırlamak için yeterli sayıda darbe durdurucu tamponlar yerleştirilmelidir. - İşi yapan firma, 3. Temellere Sabitleme - Döküm bileşiminin tanımı, - Temel cıvatalarının sıkma değeri, - Döküm tarihi. Bilgi levhaları metal veya plastikten yapılmalı ve devamlı kalacak şekilde tespit edilmelidir. 2.2 Elastik montaj Elastik montaj, tesis elemanlarının gemi yapısındaki temellere, elastik montaj elemanları kullanılarak bağlanmasıdır. Tüm işletme koşullarında sevk sisteminin sabitlenmesini sağlamak üzere sistem elemanlarının her biri, üretici montaj talimatına göre etkin ve kalıcı olarak bağlanmalıdır. Tespit, tercihe göre, aşağıda belirtilenlere uygun olarak yapılabilir: - Yan stoperlerle birlikte tahrik tarafına yerleştirilmiş raybalı cıvatalar veya alıştırma halkaları ile (Ek Şekil 15 e bakınız).

4 Sevk Sisteminin Temellere Yerleştirilmesi için Kurallar B - Yan stoperlerle birlikte makinaya cıvata bağlantısı ile tahrik tarafına yerleştirilmiş ön stoper ile (Ek Şekil 18 e bakınız). Temel cıvataları (geçme ve raybalı cıvatalar) mümkünse başlı cıvata olarak yapılmalıdır ve cıvatanın ön yükünün her zaman kontrolü yapılabilecek şekilde yerleştirilmelidir. - Raybalı cıvatalar ile birlikte ön stoper ile (srast yatağı ile birleştirilmiş dişli donanımında) (Ek Şekil 19 ve 20 ye bakınız). Temel cıvataların gerekli ön sıkma kuvveti, makina üreticisi veya ilgili sistem elemanının üreticisi ile işbirliği yapılarak saptanır. - Raybalı pin ve sıkma halkası ile (yalnız küçük sistemlerde müsaade edilir). - Özel şekillerde (üretici talimatına uygun olarak) (Ek Şekil 16 ve 17 ye bakınız). İnceltilmiş gövdeli cıvata (gövde çapı azaltılmış cıvata) kullanılıyorsa gövde çapı, diş dibi çapının %80 inden az olmamalıdır. Aksi halde, işlenmesi tamamlanmış cıvatanın son ısıl işlemi ve/veya malzeme testi yapılmalıdır. Ön ve yan stoperler için alıştırma parçaları metalik malzemeden yapılır. Bunlar her iki tarafında da metal metale temas etmeli ve kaymalarına karşı önlem alınmalıdır. Sevk sistemi için stoper alıştırma parçaları kama veya çift kama şeklinde üretilmelidir. Kama şeklindeki alıştırma parçaları sisteme, boşluksuz olarak, işletme sıcaklığı koşullarında yerleştirilmelidir. Bundan sonra tercihan kamanın tüm boyunca kaynak edilerek bağlantı sağlanmalıdır (Ek Şekil 21, 22, ve 23 e bakınız). Tek sırada 6 silindirden fazla, silindir çapı 250 mm. olan yüksek ve orta devirli makinaların temel bağlantılarında, kaplinin karşı nihayetteki stoper çiftine ek olarak, ana yatak sehpası civarında, mümkünse makina boyunun orta noktası yakınına bir stoper çifti yerleştirilmesi öngörülür. Temel cıvata ve somunlarına punta kaynak yapılmasına izin verilmez. Cıvata başlarının, somunların ve genişleme halkalarının temel levhaları ve üst levhalarla temas yüzeyleri paralel düzlem olarak işlenmelidir. Çöküntü miktarını mümkün olduğu kadar küçük tutabilmek için cıvatalı birleştirmelerin ara parçalarının sayısı en az değerle sınırlanır. Eğer rondela gerekiyorsa bunların işlenmesi ve rijid yapılması önerilir. Gerekiyorsa halka rondela yerleştirilir (Ek Şekil 28 e bakınız). 4.2 Temel cıvataları 4.2.1 Metal alıştırma parçalarının yerleştirilmesi Cıvatalı birleştirmeler, hesaplara uygun olarak, gerekli ön sıkma kuvvetiyle cıvata boyunun uzaması en az 0,25 mm. ye erişecek şekilde boyutlandırılmalıdır. Pervane itmesinin gemi yapısına iletimi ön stoper veya raybalı cıvatalar ile yapılabilir. Ön stoperler, temel cıvataların ön yüklemesi hesaba katılmadan, pervanenin maksimum ileri ve geri itmesini karşılayabilecek şekilde dizayn edilmelidir. 4. Temellere Bağlama 4.1 Genel Sistem bileşenlerinin tespiti ve bağlanması için raybalı cıvatalar öngörülür. Uygun boyutlandırma ile, raybalı cıvatalar, pervane itmesinin iletimi için esas alınabilir. Temel cıvatalarının somunlarının, kontra somunlarla emniyeti sağlanır. Kendinden kilitli somunlara da müsaade edilir. Cıvatalı birleştirmelerde, cıvatanın diş dibi kesitinde hesaplanmış ön gerilmenin en az 250 N/mm 2 alınması halinde somun emniyetinden vazgeçilebilir. Sevk sisteminin gemi yapısı temeline bağlanması için yalnız cıvata ile birleştirmeye müsaade edilir (Ek Şekil 24 28 e bakınız).

B Sevk Sisteminin Temellere Yerleştirilmesi için Kurallar 5 4.2.2 Dökme reçine alıştırma parçalarını yerleştirme Temel cıvataları, öncelikle inceltilmiş gövdeli cıvata olarak dizayn edilir. Temel cıvataları için ön sıkma kuvveti, kullanılan dökme reçine için TL nun onayladığı yüzey basıncı göz önüne alınarak, yerleştirme işlerinde yer alan firmalarla birlikte saptanır. Burada, dökme reçine için izin verilen yüzey basıncının belirlediği cıvatanın ön sıkma kuvvetinin, maksimum işletme yükü koşullarında cıvataları etkileyen yükten büyük olmasına dikkat edilmelidir. Raybalı cıvatalar sadece sistem bileşenlerinin tespiti ve bağlanması için öngörülür; pervane itmesinin iletiminde gözönüne alınmaz. Cıvatalı birleştirmeler, hesaplara uygun olarak, mevcut dökme reçinenin yüzey basıncına bağlı olan gerekli ön sıkma kuvveti ile cıvata boyunun uzaması en az 0,120 0,172 mm. ye erişecek şekilde boyutlandırılmalıdır (Ek, hesap örneği Şekil 9 a bakınız). Temel cıvata somunlarının emniyeti kontra somunlarla sağlanır. Kendinden kilitli somunlara da müsaade edilir. Cıvatalı birleştirmelerde, cıvatanın diş dibi kesitinde hesaplanmış ön gerilmenin yüksek ve orta devirli makinalarda en az 150 N/mm 2 veya düşük devirli makinalarda en az 100 N/mm 2 alınması halinde somun emniyetinden vazgeçilebilir (Ek, hesaplama örneği Şekil 11 e bakınız). 4.3 Malzemeler Temel cıvataları ve somunlar TL Malzeme Kuralları Bölüm 8.C ye uygun olmalı ve buna göre kontrol edilmelidir.

6 Sevk Sisteminin Temellere Yerleştirilmesi için Kurallar C C. Ekler Dökme Reçineli Montaj için Hesaplama Örnekleri Tablo 1 Semboller Sembol Birimi Tanımı A e mm 2 Dökme reçine alıştırma parçasının etkin temas yüzeyinin toplam alanı A m mm 2 Dökme reçine alıştırma parçasının gerekli temas yüzeyinin minimum alanı A p mm 2 Hidrolik sıkma düzeninin etkin piston alanı D m mm Temel cıvatalarının minimum gövde çapı D o mm Temel cıvatalarının vida diş çapı D r mm Temel cıvatalarının vida diş dibi çapı D s mm Temel cıvatalarının gövde çapı D s1 D si mm Temel cıvatalarının L 1 L i ye ait gövde çapı F o N İşletme yükü koşullarındaki her cıvatada oluşan eksenel cıvata kuvveti F p N Sıkma durumunda her cıvatada oluşan ön sıkma kuvveti k Oturma ve geri yaylanma davranışı için hidrolik katsayı L mm Temel cıvatasının teorik uzaması L m mm Temel cıvatasının gerekli minimum teorik uzaması L 1 L i mm Temel cıvatasının D s1 D si gövde çaplarındaki gövde kısımlarının boyları n Temel cıvatalarının sayısı P a N/mm 2 Kullanılan dökme reçinenin TL tarafından onaylanmış yüzey basıncı P h bar Hidrolik sıkma düzeni için hidrolik basınç P t N/mm 2 Sistem bileşenlerin ağırlığından ve cıvata ön sıkma kuvvetinden oluşan alıştırma parçasının toplam yüzey basıncı P w N/mm 2 Sistem ağırlığından oluşan alıştırma parçasının toplam yüzey basıncı P mm Temel cıvatası dişlerinin piçi R eh N/mm 2 Cıvata malzemesinin minimum akma mukavemeti T Nm Temel cıvatasının sıkma momenti W N İşletilebilir sistem bileşenlerinin ağırlığı e N/mm 2 Eşdeğer gerilme (burulma gerilmesi ile birleşik çekme gerilmesi) t N/mm 2 Çekme gerilmesi 1. Dökme reçine alıştırma parçalarının gerekli minimum temas yüzeyinin hesabı 2. Bir temel cıvatasını sıkmak için harcanan ön sıkma kuvvetinin hesabı P P A t w W m P w F p n A e sınır koşulları; sınır koşulları; - P w 0,7 N/mm 2 - P t P a - A m A e - F p > F o

C Sevk Sisteminin Temellere Yerleştirilmesi için Kurallar 7 3. Döndürme momenti anahtarının kullanılmasında bir temel cıvatası için sıkma momentinin hesabı 6. Ön sıkma kuvveti esas alınarak, temel cıvatalarının minimum gövde çapına göre eşdeğer gerilmenin ve/veya çekme gerilmesinin hesabı Fp Do T 5000 sınır koşulları; - Hesaplar, alışılmış standartl dişli, yağlı diş yollu ve kayma ek maddesiz (örneğin; Mo S 2 ) somun temas yüzeyli temel cıvataları için geçerlidir. - Böyle bir ek madde kullanıldığında cıvataya fiilen uygulanan ön sıkma kuvveti, ölçme sonuçlarına dayanılarak TL na kanıtlanmalıdır. 6.1 Dönme momenti anahtarı ile cıvatanın sıkılması 6.1.1 Gövde çapı inceltilmemiş cıvata (D m = D r ) 6.1.2 İnceltilmiş gövdeli cıvata (0,8 D r D m < 1,0 D r ) sınır koşulları; F e 1,5 D p 2 r F D e 1,72 0,6 P 0,2 Dr D D p 2 m r 2 m 4. Hidrolik germe düzeni kullanıldığında hidrolik basınç Fp Pn 10 A k p sınır koşulları; - k = 0,85 - Yukarıda verilenlerden farklı hidrolik katsayısı kullanıldığında, cıvataya fiilen uygulanan ön sıkma kuvveti, ölçme sonuçlarına dayanarak TL na kanıtlanmalıdır. 5. Ön sıkma kuvveti esas alınarak cıvata uzamasının hesabı L1 L2 L L F i p 618 10 2 2 2 D s1 D s2 D si sınır koşulları; - L L m = 0,0343 P t - L m = 0,12 P 1 < 3,5 N/mm 2 için 8 - e 0,9 R eh 6.2 Hidrolik sıkma düzeni ile cıvataların sıkılması sınır koşulları; F t 1,274 D p 2 m - t 0,8 R eh k = 0,85 için 7. Ön sıkma kuvveti esas alınarak, temel cıvatalarının diş dibi çapına göre çekme gerilmesinin hesabı F t 1,274 D p 2 r 7.1 Somun emniyeti için kriter Aşağıdaki koşulda somun emniyeti gereklidir. 150 t N / mm Düşük devirli makinalarda aşağıdaki geçerlidir: t < 100 N/mm 2 2

8 Sevk Sisteminin Temellere Yerleştirilmesi için Kurallar C Tahrik nihayeti Raybalı cıvatalar için delik (...) Yan stoper Silindir 1 Silindir 2 Silindir 3 Silindir 4 Silindir 5 Silindir 6 Geçme cıvata için delik (...) Şekil 1 - Dökme reçineli montaj için hesap örneği Bir dizel makinanın dökme reçine alıştırma parçalarının etkin temas yüzeyi Ölçeksiz

C Sevk Sisteminin Temellere Yerleştirilmesi için Kurallar 9 Genişleme halkası Temel levhası (bed pleyt) Dökme reçine alıştırma parçası Sıkma boyu Üst levha (Top pleyt) Düzlem paralel işleme Ölçeksiz Temel Cıvatası Cıvata malzemesi :... Akma mukavemeti :... N/mm 2 Şekil 2 - Dökme reçineli montaj için hesap örneği

10 Sevk Sisteminin Temellere Yerleştirilmesi için Kurallar C Genişleme halkası Temel levhası (bed pleyt) Dökme reçine alıştırma parçası Sıkma boyu Üst levha (Top pleyt) Düzlem paralel işleme h 1,2 Ds2 Ölçeksiz Temel Cıvatası Cıvata malzemesi :... Akma mukavemeti :... N/mm 2 Şekil 3 - Dökme reçineli montaj için hesap örneği

C Sevk Sisteminin Temellere Yerleştirilmesi için Kurallar 11 8 no.lu silindir ekseni 7 no.lu silindir ekseni 6 no.lu silindir ekseni 5 no.lu silindir ekseni 4 no.lu silindir ekseni 3 no.lu silindir ekseni 2 no.lu silindir ekseni 1 no.lu silindir ekseni Tahrik tarafı Raybalı cıvatalar Alıştırma parçaları Yan stoper Geçme cıvatalar Ayar cıvataları Üst levha (top pleyt) Şekil 4 - Yerleştirme yöntemi resmi Bir makinanın raybalı cıvatalar ve yan stoperle temele bağlanması

12 Sevk Sisteminin Temellere Yerleştirilmesi için Kurallar C Tahrik tarafı Raybalı cıvatalar Silindir 1 Silindir 2 Silindir 3 Silindir 4 Silindir 5 Silindir 6 Silindir 7 Silindir 8 Yan stoper Şekil 5 - Yerleştirme yöntemi resmi Bir makinanın tek tarafa yerleştirilmiş raybalı cıvatalar ve yan stoperle temele bağlanması

C Sevk Sisteminin Temellere Yerleştirilmesi için Kurallar 13 Tahrik tarafı Silindir 1 Silindir 2 Silindir 3 Silindir 4 Silindir 5 Silindir 6 Silindir 7 Silindir 8 Raybalı cıvatalar Yan stoper Şekil 6 - Yerleştirme yöntemi resmi Bir makinanın yan stoperle tek tarafa ve ortaya yerleştirilmiş raybalı cıvatalarıile temele bağlanması

14 Sevk Sisteminin Temellere Yerleştirilmesi için Kurallar C Tahrik tarafı Cıvata bağlantılı ön stoper Alıştırma parçası Üst levha 6 no.lu silindir ekseni Ayar cıvatası 5 no.lu silindir ekseni 4 no.lu silindir ekseni 3 no.lu silindir ekseni 2 no.lu silindir ekseni Geçme cıvata Yan stoper Şekil 7 - Yerleştirme yöntemi resmi Bir makinanın ön ve yan stoperle temele bağlanması 1 no.lu silindir ekseni Orta srast yatağı

C Sevk Sisteminin Temellere Yerleştirilmesi için Kurallar 15 Ön stoper Raybalı cıvatalar Yan stoper Silindir 1 Silindir 2 Silindir 3 Silindir 4 Silindir 5 Silindir 6 Silindir 7 Silindir 8 Pervane Srast yatağı ile birleştirilmiş ana dişli donanımı Elastik kaplin İki çift yan stoperli, 8 silindirli ana makina Şekil 8 - Yerleştirme yöntemi resmi Ana makina ve ayrık dişli donanımlı sevk sistemi

16 Sevk Sisteminin Temellere Yerleştirilmesi için Kurallar C Raybalı cıvata Pervane Ön stoper Yan stoper Silindir 1 Silindir 2 Silindir 3 Silindir 4 Silindir 5 Silindir 6 Birleşik dişli donanımı Ana makina Şekil 9 - Yerleştirme yöntemi resmleri Ana makina ve birleşik dişli donanımlı sevk sistemi

C Sevk Sisteminin Temellere Yerleştirilmesi için Kurallar 17 Kesiti A-A Temel levhası (bed pleyt) (motor dişli donanımı vs.) Metal alıştırma parçası Yan stoper Metal alıştırma parçaları Üst levha (top pleyt) Vida ile emniyeti sağlanmış alıştırma parçası Şekil 10 - Metal alıştırma parçası ile montajda bir yan stoperin prensip resmi

18 Sevk Sisteminin Temellere Yerleştirilmesi için Kurallar C Kesiti A-A Temel levhası (bed pleyt) (motor dişli donanımı vs.) Dökme reçine alıştırma parçası Yan stoper Metal alıştırma parçaları Üst levha (top pleyt) Kaynak dikişi ile alıştırma parçasının emniyetinin sağlanması Şekil 11 - Dökme reçine alıştırma parçası ile montajda bir yan stoperin prensip resmi

C Sevk Sisteminin Temellere Yerleştirilmesi için Kurallar 19 Temel levhası (bed pleyt) (Makina, dişli donanımı vs.) Ön stoper Metal alıştırma parçası Cıvata bağlantısı Ön stoper Üst levha (top pleyt) Şekil 12 - Bir ön stoperin cıvata bağlantılı ve alıştırma parçalı prensip resmi

20 Sevk Sisteminin Temellere Yerleştirilmesi için Kurallar C Altıgen somun Temel levha (bed pleyt) (Makina, dişli donanımı vs.) Metal alıştırma parçası Üst levha (top pleyt) Altıgen başlı geçme cıvata Şekil 13 - Metal alıştırma parçası ile montajda geçme cıvata bağlantısının prensip resmi

C Sevk Sisteminin Temellere Yerleştirilmesi için Kurallar 21 Altıgen somun Temel levha (bed pleyt) (Motor, dişli donanımı vs.) Metal alıştırma parçası Üst levha (top pleyt) Altıgen başlı raybalı cıvata Şekil 14 - Metal alıştırma parçası ile montajda raybalı cıvata bağlantısının prensip resmi

22 Sevk Sisteminin Temellere Yerleştirilmesi için Kurallar C Altıgen kontra somun Altıgen somun Genleşme halkası Temel levha (bed pleyt) (Makina, dişli donanımı vs.) Dökme reçine alıştırma parçası Üst levha (top pleyt) İnceltilmiş gövdeli cıvata Şekil 15 - Dökme reçine alıştırma parçası ile montajda inceltilmiş cıvata bağlantısının prensip resmi

C Sevk Sisteminin Temellere Yerleştirilmesi için Kurallar 23 Altıgen kontra somun Altıgen somun Genleşme halkası Temel halkası (bed pleyt) (Makina, dişli donanımı vs.) Dökme reçine alıştırma parçası Üst levha (top pleyt) İnceltilmiş gövdeli cıvata Şekil 16 - Dökme reçine alıştırma parçası ile montajda inceltilmiş raybalı cıvata bağlantısının prensip resmi

24 Sevk Sisteminin Temellere Yerleştirilmesi için Kurallar C Altıgen kontra somun Altıgen somun Genleşme halkası Temel levhası (bed pleyt) (Motor, dişli donanımı vs.) Alıştırma halkası Dökme reçine alıştırma parçası Üst levha (top pleyt) Halka rondela İnceltilmiş gövdeli cıvata Şekil 17 - Dökme reçine alıştırma parçasın ile montajda alıştırma halkalı inceltilmiş raybalı cıvata bağlantısının prensip resmi