Türk Gö üs Kalp Damar Cerrahisi Dergisi Turkish Journal of Thoracic and Cardiovascular Surgery 349 Torakoskopik sempatektomi ameliyat n n cerrahi sonuçlar Surgical results of 349 thoracoscopic sympathectomies Oryal Erdik, 1 Sezgin Karasu, 1 smail Haberal, 2 Ak n Y ld zhan, 1 Ali Ayata, 3 Ayhan Y ld r m 4 Diyarbak r Asker Hastanesi, 1 Gö üs Cerrahisi Klini i, 2 Kalp ve Damar Cerrahisi Klini i, 3 Göz Hastal klar Klini i, 4 Beyin Cerrahisi Klini i, Diyarbak r Amaç: Hiperhidrozis ve vazospastik damar hastal gö- üs cerrahisi uygulamalar içerisinde ciddi bir yer tutmaktad r. Bu çal flmada klini imizde iki-port torakoskopik sempatektomi ( PTS) ile yap lan ameliyatlar n sonuçlar bildirildi. Çal flma plan : Ocak 2002 ile Aral k 2005 tarihleri aras nda palmar hiperhidrozis ve/veya aksiller hiperhidrozis ve dorsal hiperhidrozis veya vazospastik damar hastal nedeniyle iki-port torakoskopik sempatektomi uygulanan 188 hasta (185 erkek, 3 kad n; ort. yafl 20.7; da- l m 20-32) yafl, cinsiyet, uygulanan ameliyat tekni i, ameliyat n süresi, ameliyat s ras nda ve ameliyat sonras komplikasyonlar ve hastanede kal fl süreleri yönünden incelendi. Bulgular: Hiperhidrozis nedeniyle yap lan torakal sempatektomiler 126 hastada ayr seanslarda iki tarafl, 17 hastada tek tarafl uyguland. Vazospastik damar hastal nedeniyle 35 hastaya ayr seanslarda iki tarafl, 10 hastaya ise tek tarafl torakal sempatektomi uyguland. Üç olguda ise ameliyat s ras nda de erlendirmede ileri derece yap fl kl k saptanmas üzerine yap fl kl klar giderildi, torakal sempatik sinir diseksiyonlar yap ld ancak ameliyat sonu yap lan optik gözlem s ras nda space e neden olacak ekspansiyon kusuru fark edildi i için, kal nlaflan üst-orta veya alt lob visseral plevralar dekortike edilerek akci erler serbestlendi ve ekspansiyon sa land. Ameliyat sonras 10-58 ayl k takiplerde sadece iki olguda kompansatris terleme saptand. Tart flma: Çal flmam zda IPTS yöntemi hiperhidrozis ve vazospastik damar hastal klar n tedavisinde güvenli ve baflar l bulundu. Anahtar sözcükler: Hiperhidrozis/cerrahi; sempatektomi/yöntem; torakoskopi. Background: Hyperhydrosis and vasospastic vessel disease (VVD) applications are among the major interventions in thoracic surgery. In this study, the results of thoracoscopic sympathectomy operations with two-ports (TPTS) in our clinic were reported. Methods: Between January 2002 and December 2005, medical records of a total of 188 patients (185 males, 3 females; mean age 20.7 years; range 20-32) admitted to our clinic with palmar hyperhidrosis and/or axillary hyperhidrosis and dorsal hyperhidrosis or VVD which had undergone TPTS were investigated according to gender, age, sex, applied surgical procedure, operation duration, intraoperative and postoperative complications and duration of hospitalization time in the post-operative period. Results: Bilateral thoracic sympathectomies were performed in two different operations to 126 patients with hyperhydrosis. Unilateral thoracic sympathectomy was applied to 17 patients. Because of VVD, bilateral thoracic sympathectomy was applied in two different operations to 35 patients andunilateral thoracic sympathectomy was applied 10 patients. In 3 cases, thoracoscopic decortication was applied and expansion obtained because of intraoperative space of expansion fault for the thickened visceral pleura in the upper-medium or lower lobes. During a postoperative follow-up period of 10-58 months, compensatory sweating was recorded only in two patients. Conclusions: In our study, TPTS procedures were found to be safe and succesfull in the treatment of hyperhidrosis and VVD. Key words: Hyperhidrosis/surgery; sympathectomy/methods; thoracoscopy. Gelifl tarihi: 30 May s 2006 Kabul tarihi: 1 A ustos 2006 Yaz flma adresi: Dr. Oryal Erdik. GATA Haydarpafla E itim Hastanesi Gö üs Cerrahisi Servisi (Çaml ca K fllas ), 34660 Ac badem, Üsküdar, stanbul. Tel: 0216-325 7250 / 1505 e-posta: erdik@atlas.net.tr 290 Turkish J Thorac Cardiovasc Surg 2006;14(4):290-294
Erdik ve ark. 349 Torakoskopik sempatektomi ameliyat n n cerrahi sonuçlar Hiperhidrozis, aktivitesi fazla olan sempatik gangliyonun inerve etti i ilgili dermatom alan nda afl r terleme ile karakterize bir hastal kt r. Torasik sempatik zincir taraf ndan inerve edilen dermatomlardaki aktivite art fl na ba l palmar, aksiller ve dorsal hiperhidrozisin radikal tedavisi ancak cerrahi ifllemlerle mümkün olabilmektedir. Ayn flekilde vazospastik damar hastal (VDH) (Burger, Reynauld hastal v.b.) ve refleks sempatik distrofi gibi durumlarda, özellikle üst ekstremitedeki dolafl m bozuklu u ve a r n n giderilmesinde de torasik sempatektomi faydal olmaktad r. Bu tip hastal klar, do rudan kiflinin günlük hayat n etkiledi i için toplum içinde çok önemli sorunlar oluflturabilmektedir. Bu çal flmada klini imizde dört y ll k dönemde yap lan iki-port torakoskopik sempatektomi ( PTS) ameliyatlar ile ilgili deneyimlerimiz aktar ld. HASTALAR VE YÖNTEMLER Ocak 2002 ile Aral k 2005 tarihleri aras nda palmar hiperhidrozis (PH) ve/veya aksiller hiperhidrozis (AH) ve dorsal hiperhidrozis (DH) veya VDH nedeniyle PTS uygulanan hastalar yafl, cinsiyet, uygulanan ameliyat tekni i, ameliyat n süresi, ameliyat s ras nda ve ameliyat sonras komplikasyonlar ve hastanede kal fl süreleri yönünden incelendi. Çal flmaya al nan 188 hasta (185 erkek, 3 kad n; ort. yafl 20.7; da l m 20-32) dermatoloji, kalp damar cerrahisi, beyin cerrahisi ve iç hastal klar servisleri ile birlikte de erlendirilerek yak nmalar iki y ldan fazla bir süredir devam edenler seçildi ve tiroid fonksiyonlar yönünden araflt r lmalar na dikkat edildi. Palmar hiperhidrozis ve/veya AH ve DH nedeniyle yap lan PTS 126 hastada ayr seanslarda iki tarafl, 17 hastada tek tarafl uyguland. Vazospastik damar hastal nedeniyle 35 hastaya ayr seanslarda iki tarafl, 10 hastaya ise tek tarafl PTS uyguland (Tablo 1). Cerrahi ifllem s ras nda tek akci er ventilasyonlu genel anestezi alt nda lateral pozisyonda hemitoraks lateraline iki port deli i aç ld (fiekil 1). Endoskopik dissektör ve makas yard m yla T 2 gangliyonu korunarak PH olgular nda T 2 -T 3 seviyesinde, PH + AH + DH olgular nda T 2 -T 6 seviyesinde ayr ayr kotlar üzerinde gangliyonlar n aralar nda, AH olgular nda T 3 -T 4 seviyesinde ve VDH olgular nda T 2 - T 4 seviyesinde ayr ayr kotlar üzerinde gangliyonlar n aralar nda torasik sempatik zincirin bütünlü ü elektrokoter ile bozuldu (fiekil 2). BULGULAR Ameliyat süresi ortalama 22.1 dakika (18-82 dakika) idi. ki olguda ameliyat s ras nda interkostal ven yaralanmas nedeniyle torakoskopik hemostaz uyguland. Üç olguda ise ameliyat s ras ndaki de erlendirmede ileri derece yap fl kl k saptanmas üzerine yap fl kl klar giderildi, torakal sempatik sinir diseksiyonlar yap ld. Ancak ameliyat sonu yap lan optik gözlemde space e neden olacak ekspansiyon kusuru fark edildi i için; kal nlaflan üst-orta veya alt lob visseral plevralar dekortike edilerek akci erler serbestlendi ve ekspansiyon sa land. Bu cerrahi ifllem s ras nda torakotomiye dönmek yerine mevcut port deliklerinden üstteki 4-5 cm uzunlu- a tamamlanacak bir flekilde utilizing thoracotomy tercih edildi. Ameliyat sonras komplikasyon olarak; iki olguda Horner sendromu, iki olguda ameliyat sonras apikal space ve bir olguda palmar deskuamasyon görüldü. Horner sendromu saptanan iki olgu göz hastal klar servisi taraf ndan de erlendirilerek; birine 1 mg/kg metilprednizolone ile üç gün medikal tedavi uyguland ve bir haftada tam düzelme sa land. Di er olguya sadece klinik takip uyguland ve bir ay sonra tam düzelme sa land. Ameliyat sonras apikal space gözlenen iki olguya da ikinci bir seansta video-destekli torasik cerrahi (VATS) ile pnömorafi uyguland. Deskuamasyon gözlenen olguda dermatolojik tedavi ile 15 günde tam iyileflme sa land. Ameliyat sonras 10-58 ayl k takiplerde iki olguda kompansatris terleme saptand. Tablo 1. Olgular n yak nmalar na göre torasik sempatik zincire uygulanan iki-port torakoskopik sempatektomilerin da l m ki-port torakoskopik sempatektomi seviyesi Hastal klar T 2 -T 3 T 2 -T 4 T 2 -T 6 T 3 -T 4 ki tarafl PH 81 ki tarafl PH + ki tarafl AH 42 ki tarafl PH + ki tarafl AH + DH 2 Tek tarafl PH 11 Tek tarafl PH + Tek tarafl AH 6 Tek tarafl AH 1 ki tarafl VDH 32 3 Tek tarafl VDH 8 2 PH: Palmar hiperhidrozis; AH: Aksiller hiperhidrozis; DH: Dorsal hiperhidrozis; VDH: Vazospastik damar hastal. Türk Gö üs Kalp Damar Cer Derg 2006;14(4):290-294 291
Erdik et al. Surgical results of 349 thoracoscopic sympathectomies Landreneau ve ark.n n [6] yapt çal flmada VATS uygulanan hastalarda klasik torakotomi ile karfl laflt r lfiekil 1. Hemitoraks lateraline iki port deli i aç larak kamera ve endoskopik dissektör yerlefltirilmesi. TARTIfiMA Hiperhidrozis, do rudan veya dolayl olarak kiflinin yaflant s n etkileyerek, psikolojik ve sosyal sonuçlara neden olmaktad r. Bu hastalar n büyük ço unlu u uzun süre psikiyatrik tedavi görmektedirler. [1] Bizim çal flmam zda da hiperhidrozis olgular n n tamam daha önce uzun süre sosyal fobi, toplumsal anksiyete gibi tan larla psikiyatrik tedavi görmüfller, ancak düzelme sa lanamam flt. Vazospastik damar hastal ise özellikle so uk ile temas fazla olanlarda a r ve/veya uyuflma gibi yak nmalara neden olarak günlük hayat n normal ritmini etkilemektedir. Çal flmam zda VDH olan olgular n tamam nda daha önce kalp ve damar cerrahisi servisi taraf ndan en az üç ay kalsiyum kanal blokerleri ile arteriyodilatatör tedavi görmüfller, ancak düzelme sa lanamam flt. Hiperhidroziste cerrahi ifllem ilk kez 1920 y l nda Kotzaref taraf ndan uygulanm flt r. Torasik sempatik zincirin T 2, T 3 ve T 4 gangliyonlar n n ç kart lmas ilk kez 1937 y l nda Leriche taraf ndan yap lm flt r. Hyndman taraf ndan 1942 y l nda ve Love ve Jurgin taraf ndan 1964 y l nda yap lan çal flmalarda palmar hiperhidrozis için torasik sempatik zincirin T 2 gangliyonunun ve üzerinin ç kart lmas yerine sadece T 2 gangliyonunu ç kart lmas n n yeterli oldu u bildirilmifltir. [2] Torakoskopik cerrahi giriflim ilk kez 1951 y l nda Kux taraf ndan uygulanm flt r. [3] Ancak 1980 li y llara kadar fazla kullan lmam flt r. [4] Günümüzde palmar hiperhidrozis ve VDH için VATS ile sempatektomi uygulanmas basit, h zl ve güvenli oluflu, ameliyat sonras dönemdeki hasta rahatl, hastanede kal fl süresini k saltmas nedeniyle klasik torakotomi uygulanmas na göre tart flmas z üstünlük sa lam flt r. [5] T 1 vertebra Brakial pleksus C 8 Kuntz siniri Birinci kot Stellar ganglion Sempatik sinir Endoskopik dissektör Azigos ven fiekil 2. Endoskopik dissektör ve elektrokoter kullan larak torasik sempatik zincirin bütünlü ünün ikinci kot seviyesinde T 2 ganglion korunarak bozulmas. 292 Turkish J Thorac Cardiovasc Surg 2006;14(4):290-294
Erdik ve ark. 349 Torakoskopik sempatektomi ameliyat n n cerrahi sonuçlar d nda ameliyat sonras solunum fonksiyon bozuklu u görülme oran n n çok düflük oldu u saptanm flt r. Bizim çal flmam zda da olgular n tamam nda solunum sistemi yak nmalar aç s ndan ameliyat öncesi ve sonras aras nda anlaml bir fark olmad. Torakal sempatektomi ameliyat n n en ciddi komplikasyonu Horner sendromu olarak bildirilmektedir. Horner sendromu, sadece T 1 gangliyona uygulanacak cerrahi travma ile de il torakoportlar n yerlefltirilmesi s ras nda intratorasik negatif bas nc n de iflmesi nedeniyle dahi meydana gelebilmektedir. [4] Çal flmam zda iki olguda cerrahi travma olmad halde ameliyat sonras dönemde Horner sendromu ile karfl lafl lmas n n intratorasik bas nç de iflikli ine ba l oldu unu düflünüyoruz. Baz çal flmalarda hiperhidrozis nedeniyle ayn seansta iki tarafl torakoskopik sempatektomi uygulanmas n n ameliyat sonras dönemde kalp fonksiyonlar n etkiledi i, özellikle egzersiz yaparken kalp h z n n yavafllamas na neden olabilece i bildirilmifltir. [7,8] Çal flmam zda iki tarafl PTS ameliyatlar ayr seanslarda yap ld. Hastalara Cooper testi yapma imkan m z olmad - için ameliyat öncesi ve sonras kalp at m h zlar kaydedildi. Ayr ca olgular ameliyat sonras dönemde aktif olarak spor ve e itim faaliyeti yapt klar için, ameliyat n kardiyak ve solunum sistemi yönünden yan etkilerinin olup olmad yak ndan gözlendi. Olgular n yak nmalar n n (nefes darl, bafl dönmesi, senkop v.b.) olmamas ve kalp h zlar nda düflme fleklinde de ifliklik olmamas olumlu olarak de erlendirildi. Ameliyat sonras dönemde olgular n hiçbirinde egzersiz s ras ndaki kalp h zlar ve dinlenme halindeki kalp h zlar aras nda anlaml bir fark saptanmad. Yak n döneme kadar biz de VATS uygulamalar nda palmar hiperhidrozis için klasik T 2 gangliyonunu içerisine alan T 2 -T 3 seviyesinde ve hatta 2. kot boyunca Kuntz sinirinin koterize edilmesiyle karakterize torakoskopik sempatektomi tekni ini savunduk. [5] Günümüzde hastalar n bir y ldan daha uzun süre ile takip edildi i çal flmalar n sonuçlar incelendi inde, özellikle T 2 gangliyonunun da eksize edildi i PH olgular nda kompansatris terlemenin %50-85 oran nda görüldü ü bildirilmektedir. [9-11] Hatta Licht ve ark. [12] taraf ndan yap lan bir çal flmada izole T 2 gangliyonunun eksizyonunu içeren torakoskopik sempatektomilerin %100 kompansatris terleme ile sonuçland bildirilmektedir. Ameliyat sonras 10-58 haftal k takiplerimizde olgular n tamam günlük birkaç kez çamafl r de ifltirmelerini gerektirir vücut terlemesi yak nmalar n n olmad n belirttikleri halde iki olgu günlük hayatlar n etkilemeyen, 25-30 günde tamamen düzelen hafif derecede yüz terlemesi yak nmalar oldu unu belirtti. Dewey ve ark. [11] bir çal flmalar nda hiperhidrozis nedeniyle yap lan torakoskopik sempatektomi s ras nda T 2 ve T 3 gangliyonlar n n birlikte eksize edilmesi ile sadece T 3 gangliyonunun eksize edilmesi aras nda tedavinin baflar s aç s ndan anlaml bir fark olmad n bildirmektedir. Yak n dönemde yap lan birçok çal flma torakoskopik sempatektomi sonras kompansatris terleme geliflmesinin önlenmesi için özellikle genifl rezeksiyonlardan kaç n larak, T 2 gangliyonun korunmas gerekti- ini bildirmektedir. [11,13,14] Biz de daha önceki çal flmalar m z de erlendirerek, bu çal flmada eski al flkanl klar - m z n aksine T 2 gangliyonu korumaya dikkat ettik. Böylece 10-58 ayl k takiplerimizde sadece iki olguda kompansatris terleme saptad k. Sonuç olarak, çal flmam zda PTS yöntemi hiperhidrozis ve vazospastik hastal klar n tedavisinde güvenli ve baflar l bulunmufltur. KAYNAKLAR 1. Claes G, Drott C, Gothberg G. Thoracoscopy for autonomic disorders. Ann Thorac Surg 1993;56:715-6. 2. Lee DY, Yoon YH, Skin HK, Kim HK, Hong YJ. Needle thoracic sympathectomy for essential hyperhidrosis: intermediate-term follow-up. Ann Thorac Surg 2000;69:251-3. 3. Yim AP, Liu HP, Lee TW, Wan S, Arifi AA. Needlescopic video-assisted thoracic surgery for palmar hyperhidrosis. Eur J Cardiothorac Surg 2000;17:697-701. 4. Gossot D, Kabiri H, Caliandro R, Debrosse D, Girard P, Grunenwald D. Early complications of thoracic endoscopic sympathectomy: a prospective study of 940 procedures. Ann Thorac Surg 2001;71:1116-9. 5. Ifl tmangil T, Görür R, Tunç H, Sebit S, Erdik O, Çermik H, et al. Results of thoracoscopic thoracic sympathectomy with two-thoracoports running title: two-ports thoracic sympathectomy. Kofluyolu Heart Journal 2002;6:31-6. 6. Landreneau RJ, Hazelrigg SR, Mack MJ, Dowling RD, Burke D, Gavlick J, et al. Postoperative pain-related morbidity: video-assisted thoracic surgery versus thoracotomy. Ann Thorac Surg 1993;56:1285-9. 7. Noppen M, Herregodts P, Dendale P, D Haens J, Vincken W. Cardiopulmonary exercise testing following bilateral thoracoscopic sympathicolysis in patients with essential hyperhidrosis. Thorax 1995;50:1097-100. 8. Vigil L, Calaf N, Codina E, Fibla JJ, Gomez G, Casan P. Video-assisted sympathectomy for essential hyperhidrosis: effects on cardiopulmonary function. Chest 2005;128:2702-5. 9. Herbst F, Plas EG, Fugger R, Fritsch A. Endoscopic thoracic sympathectomy for primary hyperhidrosis of the upper limbs. A critical analysis and long-term results of 480 operations. Ann Surg 1994;220:86-90. 10. Lai YT, Yang LH, Chio CC, Chen HH. Complications in patients with palmar hyperhidrosis treated with transthoracic endoscopic sympathectomy. Neurosurgery 1997;41:110-3. 11. Dewey TM, Herbert MA, Hill SL, Prince SL, Mack MJ. One-year follow-up after thoracoscopic sympathectomy for hyperhidrosis: outcomes and consequences. Ann Thorac Surg 2006;81:1227-32. 12. Licht PB, Ladegaard L, Pilegaard HK. Thoracoscopic sym- Türk Gö üs Kalp Damar Cer Derg 2006;14(4):290-294 293
Erdik et al. Surgical results of 349 thoracoscopic sympathectomies pathectomy for isolated facial blushing. Ann Thorac Surg 2006;81:1863-6. 13. Licht PB, Pilegaard HK. Gustatory side effects after thoracoscopic sympathectomy. Ann Thorac Surg 2006;81:1043-7. 14 Schmidt J, Bechara FG, Altmeyer P, Zirngibl H. Endoscopic thoracic sympathectomy for severe hyperhidrosis: impact of restrictive denervation on compensatory sweating. Ann Thorac Surg 2006;81:1048-55. 294 Turkish J Thorac Cardiovasc Surg 2006;14(4):290-294