İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü COĞRAFYA DERGİSİ Sayı 13, Sayfa 57 66, İstanbul, 2005 Basılı Nüsha ISSN No: 1302 7212 Elektronik Nüsha ISSN No: 1305 2128 KARABURUN (İSTANBUL) VE ULUABAT (BURSA) YALITAŞLARI Karaburun ( Istanbul) and Uluabat (Bursa) Beachrocks Hüseyin TUROĞLU ab ve İsa CÜREBAL c a İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü bturogluh@istanbul.edu.tr c Balıkesir Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Alındığı tarih: 18.01.2005; Kabul tarihi: 19.09.2005 Abstract A lot of investigation has been done on beachrocks located along Turkey's coasts. In this investigation, Both Karaburun beachrocks laying on the coast of the Black Sea near Istanbul and Ulubat beachrocks laying along the coast of Uluabat Lake in Bursa have been documented using GPS for coordinate taking of the beachrock locations, clinimeter for the survey of the slope of beachrock layers, ph meter for survey of ph levels in water, acids (HCl and HNO3) for analysis of cement properties and Geographical Information System Technologies for maps. Both beachrock formations have been studied for the type of grain as petrographical aspects, grain size, cementation of beachrocks, geomorphological features and structure of its and mechanism of its development. Karaburun beachrocks have been completely constituted from shell fragments. It can be observed along the coast as 0-5 m high from actual sea level, in 25-45 cm layer thick and shell fragments have been surrounded by calcite as cement substance. Karaburun beachrock commonly appears as a layered deposit inclined to be located towards the Black Sea around 5-70. Constitution forms of beachrocks have been mostly devastated. Uluabat beachrocks have been constituted mixed and unconsolidated sands, gravels and blocks by CaCO3 as cement substance. Layer thicknesses are changing between 30-45 cm and inclined towards the Uluabat Lake around 2-50. Uluabat beachrock layers occur around 5-6 m from the lake level in August. It is fragile and easily erodeable also commonly destroyed. Karaburun and Uluabat beachrocks have different features in view of grain size and kind, structure, formation mechanism from not only each one but also other beachrock samples in Turkey. The high steep coast of Karaburun and its vicinity have showed traces of morphological uplift. One can accept that the beachrocks laying coastal low lands in the study area are morphological evidence of tectonic uplift. Uluabat beachrocks are accepted as geomorphological evidence of tectonic uplift. Tectonic uplift of northern Uluabat Lake has occured by means of tiltting. Thus, young and fragile
Hüseyin TUROĞLU ve İsa CÜREBAL beachrocks of Uluabat Lake have been moved to above the level of lake water. Uluabat beachrocks are less consolidated and less tough than Karaburun beachrocks Both beachrock samples couldn t be observed yet under the Scanning Electron Microscope and were examined using X-Ray Diffraction. All information ıs presented as initial results. Key Words: Beachrock, Blacksea, Karaburun, Uluabat Lake. Anahtar Kelimeler: Karaburun, Karadeniz, Uluabat Gölü, Yalıtaşı. GİRİŞ: Türkiye kıyılarındaki yalıtaşlarını konu alan, değişik tarihlerde yapılmış birçok araştırma vardır (Taillefer, 1964: 394, Goudie, 1966: 7, Bener, 1974, Erol, 1972: 2, Kayan, 1993: 9, Avşarcan, 1997: 260, Erinç, 2000, Ertek, 2001: 25, Mater vd., 2001: 91, Ertek ve Erginal, 2002: 1262, Ertek ve Erginal, 2003: 32). Bu araştırmaların önemli bir kısmı deniz kıyılarındaki yalıtaşı örneklerine ait olmasına karşın, daha az sayıda göl kıyısı yalıtaşı (İznik Gölü) çalışmaları da vardır. Bu çalışma ise iki farklı lokalitedeki, yalıtaşı oluşuklarının jeomorfolojik incelemesini içermektedir. Kapsam, yalıtaşlarının fiziki özellikleri ile oluşturulmuş olup, laboratuar sonuçları henüz alınmamıştır. Tektonik kökenli seviye değişimlerinin kanıtlarından biri olarak da değerlendirilebilecek bu yalıtaşı örneklerinden biri Karaburun (İstanbul) kıyılarındaki yalıtaşı oluşumlarıdır. Uluabat Gölü kuzey kıyılarındaki yalıtaşı oluşumları ise incelenen diğer örnektir (Şekil 1). Araştırma metodu Yalıtaşlarının lokasyonları GPS (Global Position System) ile UTM/UPS European 1950 datumunda, GARMIN XL12 GPS ile belirlenmiş olup, haritalamaları Coğrafi Bilgi Sistemleri ortamında, 1/25 000 ölçekli topografya haritaları temel altlıklar olarak kullanılarak yapılmıştır. Her iki lokasyondaki yalıtaşı oluşumunun yatay ve düşey geometrisi, morfolojisi ve yapısal özelliği, tekstürü, vb. özellikleri arazi çalışmaları sırasında metre, eğimölçer ve GPS ile ölçülerek sayısallaştırılmış ve incelenmiştir. Ayrıca, Uluabat göl suyunun ph, sıcaklık, oksijen, ışık geçirgenlik, iletkenlik vb. ölçümleri yapılmıştır (19 21 Eylül 2003). Şekil 1- Karaburun (1 Nolu Lokasyon) ve Uluabat Gölü (2 Nolu Lokasyon) kuzey kıyılarındaki yalıtaşı yer bulduru haritaları. KARABURUN (İSTANBUL) YALITAŞI OLUŞUKLARI Trakya nın Karadeniz kıyısında yer alan Karaburun Limanının yaklaşık 300 m doğu kıyısından başlayan yalıtaşı oluşukları doğu yönünde, kömür hafriyatlarının yapıldığı sahaya kadar takip edilir (Şekil 1 2). Türkiye deki diğer örneklerde olduğu gibi burada da yalıtaşları tahrip edilmiş olup, kıyı boyunca çoğu yerde devamlılıkları kesintiye uğratılmış haldedir (Şekil 3). Morfolojik özellikleri Karaburun Limanının doğusunda, UTM/UPS, 90500 79250 ile 91500 78850 koordinatları ile temsil edilen plajda yer alan Karaburun yalıtaşları, denizden 0 5 m yükselti aralığında, daha çok plaj içinde yüzeylenmiş halde bulunurlar. Özellikle kıyıdakiler çoğunlukla tahrip edildikleri için dağınık halleri ile dikkati çeker. Tahrip 58
KARABURUN (İSTANBUL) VE ULUABAT (BURSA) YALITAŞLARI edildikleri kıyı alanlarında kıyı çizgisinin de gerileme şeklinde bundan olumsuz olarak etkilendiği görülmektedir (Şekil 3). Şekil 2- Karaburun yalıtaşlarının lokasyon özellikleri ve yakın çevresinin morfolojik özelliklerini yansıtan Sayısal Yükselti Modeli. Şekil 3- Karaburun Limanı sırtlarından Karaburun plajı (A) ve tahrip edilen yalıtaşları (B, C) (Koordinatlar: UTM/UPS, 90500 79250 ile 91500 78850 ). 59
Hüseyin TUROĞLU ve İsa CÜREBAL İlksel konumları bozulmamış olan yalıtaşı oluşuklarının eğimlerinin denize doğru (Kuzeydoğu yönünde) 3 7 olduğu ölçülmüştür. Ancak, kıyıda yüzeylenmiş olan çoğu oluşuklar tahrip edildiğinden dolayı ilksel konumları bozulmuş ve eğim değerleri de değiştirilmiştir. Kum ve/veya toprak örtüsünün sıyrıldığı yalıtaşı oluşukları yüzeylerinde mikro erime şekillerine rastlanır. Ancak bunların gelişme göstermedikleri dikkat çekmektedir. Sert ve aşınıma karşı dirençlidir. Kırılmış-ufalanmış parçaları dalga ve akıntı etkisi ile yassı denizel çakıl formu kazanmıştır. Malzeme ve Tekstürü Karaburun yalıtaşları hemen tamamen düzgün boylanmış, genel olarak denizel kavkı kırıntılarından oluşmuştur. Arada eser miktarda ince kuvars kumlarına ve bunlardan oluşan tabakalara da rastlanır (Şekil 4). İncelenen örneklerde organik ve/veya insan yapısı malzemeye rastlanmamıştır. Yapılan testlerde, yalıtaşının çimento malzemesi CaCO 3 olduğu anlaşılmıştır. Kavkı kırıntılarının çok düzenli olarak, yatay konumda üst üste yığıldığı, eser haldeki ince kumların taneler arasını doldurduğu ve boşluksuz yapısı dikkat çekmektedir. Yalıtaşı oluşukları içinde, çok sınırlı da olsa, 5 15 cm kalınlıklarda, düzgün boylanmış, ince ve kaba kumlardan oluşan tabakalara da rastlanır. Tabaka kalınlıkları 25 45 cm arasında değişmektedir. Şekil 4- Karaburun Limanının doğu kıyılarında rastlanan ve kavkılardan oluşan yalıtaşı yakın görünüşleri. Oluşum mekanizması Alçak kıyının strüktürü, taneler arasındaki boşluk oranı, sıcaklık, evaporasyon, ışık geçirgenliği, suyun bileşimi, devresel su-kara ortamı değişimi gibi özellikler yalıtaşı oluşumunu sağlayan ve özelliklerini belirleyen parametrelerdir. Deniz suyundaki Ca, Mg, CaCO3, toplam CO2 miktarı ve suyun ph seviyesi, deniz kıyılarındaki yalıtaşı oluşukları çimento maddesinin magnezyum kalsit olmasındaki etkili faktördür. Yüzeysel sular ve yeraltı sularının kimyasal özellikleri de yine yalıtaşı oluşumu üzerinde etkili olmaktadır (Neumeir, 1999: 36, Kneale ve Viles, 2000: 166; Calvet vd., 2003: 76). Karadeniz in deniz suyundaki magnezyum ve diğer tuzlar, 8,2 8,7 arası değişen ph değerleri ile kıyı hinterlandındaki Eosen, Oligosen ve Pliyosen yaşlı karbonatlı kayaçların yer alması, Karaburun yalıtaşlarının çimentosu üzerinde etkili olmuştur. Yüzeysel ve yeraltı sularında eriyik olarak kıyıya 60
KARABURUN (İSTANBUL) VE ULUABAT (BURSA) YALITAŞLARI taşınan CaCO 3, burada meydana gelen evaporasyon ile yalıtaşlarının oluşumunu destekleyici zemin hazırlamıştır. Karaburun sahildeki pekişmemiş kavkı kırıntıları, eriyik haldeki CaCO 3 ın, deniz suyundaki magnezyumun da katılımı ile tekrar kristallenmesi sonucu tutturulmaları sonucunda oluşmuşlardır. Karaburun ve çevresinde deniz suyu sıcaklıkları yaz aylarında ortalama 24 C kış aylarında ise ortalama 5,5 C kadardır. Tuzluluk değerleri ise 17,34 20,23 arasında değişmektedir (Yüce, 1987: 52). Sıcaklık ve tuzluluk değerleri derinlik şartlarına göre değişmekte, sığ kıyılarda ve koylarda birkaç derece daha yüksek çıkmaktadır. Yıllık ortalama sıcaklık 12,60 C, yıllık en yüksek ortalama sıcaklık 20,10 C, yıllık ortalama en düşük sıcaklık 8,90 C tır. Ancak buradaki yalıtaşı oluşuklarının günümüz sıcaklık şartlarında değil, daha önceki sıcak dönem iklim şartlarına ait olduğu düşünülmektedir. Henüz yaşlandırma yapılamamış olması sebebi ile bu konudaki yaklaşım yalı taşlarının fiziki özellikleri ile sınırlı kalmıştır. Yalıtaşı oluşuklarının günümüzde yüzeylenmesinin nedeni ise sahanın genç tektonik aktivitesinin sonucu ve aynı zamanda bu faaliyetlerin devamının bir delili olarak düşünülebilir. Karaburun Yalıtaşları Limanın doğu kıyısından başlayarak doğudaki kömür hafriyatlarının yapıldığı ve plajın bittiği lokasyona kadar takip edilir. Koordinatları verilen sahanın doğu yönünde, plajlı kıyı daralarak devam edip son bulur. Karaburun un doğusundaki bu kıyı alanları, birkaç metre yükseklikteki, litolojisi kil olan falezler ile dikkati çeker. Bu kıyılarda yalıtaşına rastlanmamıştır. Limanın batısında ise karbonatlı kayaçların yaygın olduğu, tektonik etkinliğin belirleyici olduğu yüksek kıyı morfolojisi hâkimdir. Bu kıyılarda da yalıtaşı oluşuklarına rastlanmamıştır. ULUABAT (BURSA) YALITAŞI OLU- ŞUKLARI Uluabat Gölünün kuzey kıyılarında dar bir yayılım alanında takip edilirler (Şekil 1 5). Sazlıklar ve diğer su bitkileri ile kamufle edildiklerinden fark edilmeleri çok zordur (Şekil 6). Yayılım alanı gölün kuzey kıyıları ile sınırlı olan bu yalıtaşı örneği çok gevrek olup kolaylıkla kırılarak dağılmaktadır. Morfolojik özellikleri Temmuz, Ağustos aylarında su seviyesinden 5 6 m yüksekte, dağınık halde bulunurlar. Yüzeylenen örnekleri kıyı boyunca 9 10 m kadar takip edilebilir. İlksel konumları deforme olmayan örnekleri göle doğru 2-5 eğimlidirler. Üstü örtülü olanlar hariç, yüzeyde görülen örneklerinin ilksel konumları genellikle deforme edilmiştir. Bariz olmayan, başlangıç aşamasındaki mikro karstik erime şekilleri görülmektedir. Aşınıma karşı dirençsiz olmaları sebebi ile yüzeyde gelişen bu erime şekilleri süratle tahrip olmaktadırlar. Bulundukları alanda, cepheleri Uluabat gölüne bakan kornişleri oluştururlar. Tabaka eğimleri ise sahanın genel eğim değerlerine göre azalma yönündeki farklılıkları ile dikkati çekerler. Malzeme ve Tekstürü Gevrek, kırılgan olup, homojen değildirler. Taneler arasında bir düzen yoktur. Yalıtaşını oluşturan taneler gölün kuzeyindeki kireçtaşı ana kayasına ait malzemelerdir. Farklı tane boyutundaki malzemelerin bir arada karışık olarak bulunması ve ayrıca yer yer organik malzemelerin de bu oluşum içinde bulunması, yalıtaşını oluşturan bu malzemelerin daha çok bir sellenme ile taşınmış olma olasılığını güçlendirmektedir. İri taneliler ile ince taneli malzemelerin karışık olarak bir arada bulunduğu yalıtaşı oluşuklarına karşın (Şekil 6), kıyının bazı bölümlerinde tane boyutları bakımından birbirine yakın olan malzemelerin bir arada olduğu örneklere de rastlanır (Şekil 7). 61
Hüseyin TUROĞLU ve İsa CÜREBAL Şekil 5- Uluabat yalıtaşlarının lokasyon özellikleri ve yakın çevresinin morfolojik özelliklerini yansıtan Sayısal Yükselti Modeli. Şekil 6- Uluabat Gölü kuzey kıyısı ve yüzeylenen yalıtaşı mostraları (A); Koordinatlar: UTM/UPS, 0631594-4452753), Çakıllı ve bloklu yalıtaşı örneğinin yakından görünüşü (B); Koordinatlar: UTM/UPS, 0631527 4452770. 62
KARABURUN (İSTANBUL) VE ULUABAT (BURSA) YALITAŞLARI Şekil 7- Küçükakyarlar mevkiindeki ince taneli malzemelerden oluşan yalıtaşı oluşukları (Koordinatlar: UTM/UPS, 0631324 4452847). İyi elenmiş olan, ince taneli malzemelerden müteşekkil yalıtaşı oluşuklarının bu sahadaki kalınlıklar 30 45 cm kadardır (Şekil 7). Yapılan analizlerde çimento maddesinin CaCO 3 olduğu anlaşılmıştır. Oluşum mekanizması Manyas Meteoroloji İstasyonu kayıtlarına göre, Uluabat gölünün de içinde bulunduğu çevreninin uzun yıllar sıcaklık ortalamaları olarak, yıllık ortalama sıcaklık 14,0 C0, yıllık ortalama en yüksek sıcaklık 19,5 C, yıllık ortalama en düşük sıcaklık 8,5 C dır. Bölgede yıllık yağış ortalaması 650 mm olup, en az yağış, 10,6 mm ile ağustos ayında, en fazla yağış ise 104,9 mm ile aralık ayında alınır. Buharlaşma ise 172,1 mm ile en fazla ağustos ayına aittir. En az buharlaşa ise 1,2 mm ile Mart ayında yaşanmaktadır. Yapılan ölçümlerde, Uluabat Gölünün ph değerlerinin 7,45 ile 10,60 arasında değiştiği belirlenmiştir. Genel olarak çevredeki yüzeysel suların ph değerlerinin 4 9 arasında olmasına karşın, Uluabat Gölündeki bu yüksek ph değerleri, gölün çevresindeki kireçtaşı formasyonlarının yaygın olarak yer almasının bir sonucudur. Ayrıca, göl içindeki ph oranının dağılışında da bir düzen olmadığı görülmüştür. Özellikle gölün kuzey kıyılarında göl sularının ph değerlerinin 10,00 un üstünde (ph 10,00 10,54) olduğu ölçülmüştür. Gölün batı ve güney kıyılarında, akarsu ağızlarında ise ph değerlerinin düştüğü görülmüştür. Göl suyu ph değerinin böylesine yüksek olmasının yanında, yeraltı sularının 63
Hüseyin TUROĞLU ve İsa CÜREBAL kimyasal özellikleri de [Uluabat için ph 7,5 8,5 ayıca Mg:7,5 (DSİ, 1980)] dikkate alındığında, sahanın hidrografyasına ait ph değerlerinin söz konusu yalıtaşı oluşuklarının meydana gelmesinde ve gelişimlerinde pozitif anlamda rol oynayan önemli faktörlerden biri olarak ortaya çıkmaktadır. Uluabat Gölü, Marmara denizi kıyısından 25 km kadar uzak olmasına karşın göl yüzeyi deniz seviyesinden sadece 2,5 m (göl tabanı 2 m) yüksektir. Bu durum, Uluabat Gölünün Susurluk nehri ile bağlantısını sağlayan Uluabat nehrine bazen göl ayağı, bazen de gölün besleyeni olma özelliği kazandırmıştır. Uluabat Gölünün Susurluktan başka en önemli besleyeni Kemalpaşa Çayıdır. Bunların dışında Uluabat gölünün doğu ve kuzey kıyılarından ve hatta daha kısa boylu derelerin de gölün güneyinden olmak üzere irili ufaklı birçok besleyeni vardır. Yağışlı dönemlerde bu derelerle gelen su, Uluabat Gölünde su fazlasına neden olarak göl sularının ortalama 2 metre yükselmesine neden olmaktadır (Şekil 8). Şekil 8- Uluabat Gölü, Gölyazı köyü Kıyısı (A) ve Gölyazı köprüsündeki (B) ağustos ayına ait su seviyesi ve yüksek su seviyesi izleri. Uluabat Gölünün su seviyesinde meydana gelen yükselme, Uluabat nehrinin gölayağı (gidegen) olarak çalışmasına sebep olmakta ve gölün fazla suları Uluabat ve Susurluk nehirleri vasıtası ile Marmara Denizine boşalmaktadır. Yaz aylarında ise Susurluk nehri Uluabat nehri vasıtası ile Uluabat Gölünü beslemektedir. Böylece Uluabat Gölünün su seviyesi, Susurluk nehrinin su seviyesinin altına düşmezken, bu seviyeyi aştığında ise sularını Marmara ya boşaltmaktadır. Yıl içindeki bu su hareketi, Uluabat Gölünün alçak kıyılarının periyodik olarak, dönem dönem su ve kara ortam şartları altında kalmasına neden olur. Bu devresel değişim yalıtaşı oluşumu için teşvik edici bir rol oynar. Değişimin yaşandığı kıyı alanlarının genişliği ise gölsel ve karasal kıyının eğim değerlerine bağlı olarak değişmektedir. Bu eğim değerleri gölün kuzeyinde ve batısında en az seviyededir. Gölün batısına ve güneybatısına ait kıyı, akarsuların getirdiği alüviyonlar ile gölün içine doğru gelişme göstermektedir. Ancak kuzey kıyılarında ise çok az bir eğimle çarpılarak yükselme meydana gelmektedir (Mater vd., 2001: 91; Turoğlu vd., 2003: 98). Bol karbonat kırıntılarının yer aldığı Pliyo-kuvaterner çökellerinden oluşan bu alan, paralel/subparalel drenajın hakim olduğu bir yıkanma alanı karakteri gösterir. Sahanın kuzeyini ise Jura yaşlı kireçtaşları sınırlar. Gölün özellikle bu kıyılarında ph 10,00 10,54 seviyelerinde olmasının sebebi bu litolojik ve hidrografik şartlar ile ilgilidir. Bütün bu coğrafi şartların kontrolünde, Uluabat gölünün kuzey kıyılarında yalıtaşı oluşukları evaporitik kökenli olarak gelişme göstermiştir. Tektonik aktivitenin devamı ise 64
KARABURUN (İSTANBUL) VE ULUABAT (BURSA) YALITAŞLARI KAYNAKÇA: AVŞARCAN, B. 1997, Yalıtaşı Oluşumları ile ilgili Kuramlar ve Türkiye Kıyılarındaki Yalıtaşlarının Bazı Özellikleri, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Dergisi 5: 259 282, İstanbul. BENER, M. 1974, Antalya-Gazipaşa Kıyı Kesiminde Yalıtaşı Oluşumu, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını İstanbul. CALVET, F., CABRERA, M. C., CARRACEDO, J. C., MANGAS, J., PEREZ TORRADO, F. J., RECİO, C. ve TRAVE, A. 2003, Beachrocks from the island of La Palma (Canary Islands, Spain), Elsevier Science 15 June 2003: 75-93. yalıtaşı oluşuklarının su seviyesi üstüne çıkmasına, yüzeylenmesine neden olmuştur. Uluabat Gölünün sadece kuzey kıyılarındaki bazı kıyı alanlarında yalıtaşı oluşturabilecek kum, çakıl ve diğer malzemeler yer alır. Bunlar yüzeysel sellenme ile gölün kuzeyindeki az eğimli alanlardan taşınmış ince, kaba ve iri taneli kum-çakıllar ile tipik sel deposu malzemelerinin karakterini yansıtmaktadır. Kıyı topografyası da yalıtaşı oluşumu için uygun olması yalıtaşı gelişiminin sözü edilen lokasyonlarda sınırlı olarak gelişmesine imkân vermiştir. Bu alandaki yalıtaşı oluşumu için uygun topografya ve iklim şartları ile birlikte, kıyıyı oluşturan malzemelerin geçirimlilik ve porozite özelliklerinin su ve nemin hareketine imkân vermesi de yine yalıtaşı oluşumunu destekleyen özellikler olarak kabul etmek mümkündür. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME Karaburun ve Uluabat yalıtaşları fasiyes özellikleri, tane, tekstür ve doku özellikleri, oluşum mekanizmaları ve oluşum yaşları bakımından birbirinden tamamen farklı özelliklere sahiptir. Bu farklılıkları, Türkiye deki diğer yalıtaşı örnekleri ile karşılaştırıldıklarında daha da ilgi çekici bir hal alır. Karaburun limanı ve çevresindeki yüksek kıyılar tektonik kökenli yükselmenin morfolojik izlerini taşımaktadır. Alçak kıyılardaki yalıtaşı oluşuklarının yüzeylenmesi de bu sahaların tektonik olarak yükseldiği görüşünü destekleyen diğer morfolojik deliller olarak dikkate almak mümkündür. Uluabat gölü yalıtaşları da gölün kuzey kıyılarının tektonik deformasyona uğrayarak çarpılma şeklindeki bir yükselmenin sonucu göl seviyesinin üstüne çıkmış olup, Gölün çevresindeki, özellikle de güneyindeki aktif tektonizmanın diğer jeomorfolojik delillerine ilave edebileceğimiz bir başka jeomorfolojik kanıt olarak kabul edilebilir. Uluabat gölü yalıtaşlarının gevrek ve kolay kırılabilir olması, Karaburun yalıtaşlarına göre daha az pekişmiş, iri taneler arasında boşluklu olması oluşumlarının çok yeni olduğunu düşündürmektedir. Her iki yalıtaşı oluşuklarının meydana gelmesinde, yalıtaşının tanelerinin çimentolaşma için, bulundukları ortamda nasıl hareketsiz olarak kaldıklarının açıklanması ise konunun eksik kalan ve tamamlanacak olan bir diğer bölümüdür. Ayrıca, her iki yalıtaşı oluşumu için detaylı laboratuar analizleri ve radyometrik yaş tayini yapılamamış ve ince kesitleri alınıp çimento maddesinin kristal yapısı da net olarak belirlenememiştir. DSİ, 1980, Aşağı Susurluk Havzası Hidrojeolojik Etüt Raporu. T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, D.S.İ. Genel Müdürlüğü Jeoteknik Hizmetler ve Yeraltısuları Dairesi Başkanlığı, Ankara. ERİNÇ, S. 2000, Jeomorfoloji I (Güncelleştirenler T. A. Ertek ve A. C. Güneysu), DER Yayınları, İstanbul. EROL, O. 1972, Gelibolu Yarımadasının batı kıyılarında yalıtaşı teşekkülleri (Beach-Rock formations on the western coasts of the Gelibolu Peninsula, Dardanelles, Turkey), Ankara Üniversitesi Coğrafya Araştırmaları Dergisi 3 4: 1 12. 65
Hüseyin TUROĞLU ve İsa CÜREBAL ERTEK, T. A. 2001, Sahilköy-Şile Arasındaki Kıyılarda Genç Tektonik Hareketleri ve Yalıtaşı Oluşumu, İTÜ Türkiye Kuvaterneri Çalıştayı, Makaleler ve Özetler: 24 31, İstanbul. ERTEK, T. A. ve ERGİNAL, E. 2002, Gelibolu Yarımadası Kıyılarında Yalıtaşı Oluşumunun Kuaterner Deniz Seviyesi Değişimleriyle İlişkisi, Türkiye nin Kıyı ve Deniz Alanları IV. Ulusal Konferansı, Türkiye Kıyıları 02 Konferansı Bildiriler Kitabı: 1261 1270, 5 8 Kasım 2002, İzmir. ERTEK, T. A. ve ERGİNAL, A. E. 2003, Physical properties of beachrocks on the coasts of Gelibolu Peninsula and their contribution to the Quaternary sea level changes, Turkish Journal Marine Sciences 9 (1): 31 49. GOUDIE, A. 1966, A preliminary examination of the Beach Conglomerates of Arsuz, South Turkey, Geographical Articles 6: 6 9, Geography Department, Cambridge University, U.K. KAYAN, İ. 1993, Kuvaterner Araştırmalarına İznik Gölü Ilıpınar Örneği, Türkiye Kuvaterneri, Workshop Bildiri Özleri Kitabı: 8 17, İstanbul KNEALE, D. ve VİLES, H. A. 2000, Beach cement: Incipient CaCO 3 -cemented beachrock development in the upper intertidal zone, North Uist, Scotland, Sedimentary Geology 132 (3 4): 165 170. MATER, B., TUROĞLU, H., ULUDAĞ, M., CÜREBAL, İ. ve YILDIRIM, C. 2001, Manyas ve Uluabat Göllerinin Kuvaterner deki Evrimi ve Sonuçları İstanbul Üniversitesi Rektörlüğü Araştırma Fonu Proje No: 1186/070998 (Basılmamış), İstanbul. NEUMEIR, U. 1999, Experimental modelling of beachrock cementation under microbia influence, Sedimentary Geology 126 (1 4): 35 46. TAILLEFER, F. 1964, Morphologie littorale et grés de plage a Viranşehir prés de Mersin (Turquie), Revue Géographie de I Est 4: 393 398. TUROĞLU, H., ULUDAĞ, M. ve MATER, B. 2002, Geomorphic environmental changes at Uluabat and Manyas Lakes (Souther Marmara region, Turkey) from neotectonics to present time, Coastal Environment, Environmental Problems in Coastal Regions IV (Editor: C. A. Brebbia): 93-103, Wessex Institude of Tech., UK. YÜCE, H. 1987, İstanbul Boğazı ve Karadeniz de Ortalama Sıcaklık-Tuzluluk Değişim Özellikleri (Characteristics of mean temperature-salinity variations in the strait of Istanbul and The Black Sea), İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Bülteni 3 (4): 51 84. 66