Harita : Yeryüzünün tamamının veya bir bölümünün kuşbakışı görünümünün belli bir ölçek dahilinde küçültülerek düzleme aktarılmasına denir Not: Bir çizimin harita olması için 2 temel unsur gereklidir : 1. Kuşbakışı görünüm 2. Ölçek
Kuşbakışı Görünüm : Haritası çizilecek yerin tam tepeden görünümüne denir.
Ölçek: Bir gerçek alanın düzleme aktarılması için kaç kere küçültüldüğünü gösterir. Gerçek Alan ½ oranında küçültülmüş 1/4 oranında küçültülmüş 1/8 oranında küçültülmüş
Büyük Ölçekli Haritalar 1. Ölçeğin Paydası 200.000 den küçüktür. 2. Küçültme oranı azdır. 3. Ayrıntı fazladır. 4. Bozulma oranı azdır Küçük Ölçekli Haritalar 1. Ölçeğin Paydası 500.000 den büyüktür. 2. Küçültme oranı çoktur. 3. Ayrıntı azdır. 4. Bozulma oranı fazladır.
Büyük Ölçekli Haritalar 5. Aynı ebattaki iki kağıda çizilen haritalardan büyük ölçekli olan daha dar alanı gösterir Küçük Ölçekli Haritalar 5. Aynı ebattaki iki kağıda çizilen haritalardan küçük ölçekli olan daha geniş alanı gösterir
Büyük Ölçekli Haritalar 6. İzohipsler arası yükselti farkı daha küçük sayılarla ifade edilir. Küçük Ölçekli Haritalar 6. İzohipsler arası yükselti farkı daha büyük sayılarla ifade edilir. 750 1000 0 250 500 1000 500 0 500 metre yükseklikteki K adasının büyük ölçekli izohips haritası 500 metre yükseklikteki K adasının küçük ölçekli izohips haritası
Kullanım amacına göre haritalar Fiziki Beşeri ve Ekonomik Siyasi (İdari) Özel
Kullanım amacına göre haritalar Fizik Haritalar : Yeryüzü şekillerini yükselti eğim vb. değerleri gösteren haritalardır Fiziki Beşeri ve Ekonomik Siyasi ve İdari Özel
Kullanım amacına göre haritalar Beşeri ve Ekonomik Haritalar : Nüfus,göç,yerleşme ve ekonomik varlıkların dağılışını ve yayılışını gösterir Fiziki Beşeri ve Ekonomik Siyasi ve İdari Özel
Kullanım amacına göre haritalar Siyasi (İdari) Haritalar : Ülkerin siyasi sınırlarını veya idari birimlerini (il,ilçe, köy vb) gösteren haritalardır Fiziki Beşeri ve Ekonomik Siyasi ve İdari Özel
Kullanım amacına göre haritalar Özel Haritalar : Belirli bir konu için özel olarak hazırlanan ve sadece konunun uzmanları veya ilgilileri tarafından kullanılan haritalardır. Belirli bir meslek grubuna hitap ederler. Toprak,jeoloji,orman vb. haritaları örnek verilebilir. Fiziki Beşeri ve Ekonomik Siyasi ve İdari Özel
Kilometre (km) Hektometre (hm) Dekametre (dam) Metre (m) Desimetre (dm) Santimetre (cm) Milimetre (mm) 1 km = 10 hm 1 km = 100,000 cm
Ölçek = Harita Uzunluğu Gerçek uzunluk Harita Uzunluğu = Gerçek Uzunluk Ölçeğin Paydası Gerçek Uzunluk = Harita Uzunluğu x Ölçeğin Paydası
Soru : İki kent arasındaki uzaklık 10 km dir. Bir haritada bu uzaklık 10 cm ile gösterildiğine göre bu haritanın ölçeği nedir? 1983 ÖSS
Ölçek = Harita Uzunluğu Gerçek uzunluk 10 cm 10 km = 10 cm 10 00000 cm = 10 cm 10 00000 cm 1 100,000
Soru : Ölçeği 1 200.00 0 olan bir haritada 5 cm lik uzaklık gerçekte kaç km dir 1982 ÖSS
Gerçek Uzunluk = Harita Uzunluğu x Ölçeğin Paydası 5 cm x 200.000 = 1.000.000 cm Sonuç km istendiği için 1.000.000 cm = 10 km
Kilometre (km) Hektometre (hm) Dekametre (dam) Metre (m) Desimetre (dm) Santimetre (cm) Milimetre (mm) 2 2 1 km = 100 hm 2 10 2 2 1 km = 10,000,000,000 cm = 10 cm
Ölçek = Harita Uzunluğu Gerçek uzunluk Harita Alanı = Gerçek Uzunluk Ölçeğin Paydası 2 Gerçek Alanı = Harita Alanı x Ölçeğin Paydası 2
Soru : Ölçeği 1/800,000 olan bir haritada 16 cm 2lik yer tutan bir adanın gerçek alanı 2 kaç km olur.
5 2 2 (8.10 ) x 16 km = 10 2 64.10 x 16 km = 64 km x 16 km = 1024 km 2 2 2
1cm Ölçek = Harita Uzunluğu Gerçek uzunluk 1 cm 2 km = 1 200,000
Bütün haritalardan faydalanılarak : 1. Yön bulunabilir 2. Konum belirlenebilir 3. Alan veya Uzunluk hesaplanabilir
Dünya nın küresel şeklinden ve yer şekillerinin engebeli olmasından dolayı haritalarda bozulmalar meydana gelmektedir. Bu bozumların en aza indirgenmesi için projeksiyon dediğimiz yöntemlerin uygulanması gerekir.
Silindirik Projeksiyon : Bozulma oranı en az ekvator ve çevresindedir. Ekvatordan uzaklaştıkça bozulmalar artar.
Konik Projeksiyon: Orta enlemlerde bozulma oranı daha azdır.
Düzlem(ufki) Projeksiyon: Düzlemin küreye teğet geçtiği yerde bozulma oranı en azdır. Dar alanların gerçeğe yakın olarak çiziminde kullanılır
2007 ÖSS
Harita Çizim Yöntemleri Gölgelendirme Tarama Kabartma Renklendirme İzohips
Harita Çizim Yöntemleri Gölgelendirme: Haritası çizilecek arazinin kuzeybatısından 45ᴼ lik bir açıyla ışık geldiği varsayılarak gölgede kalan yerlerin çizilmesi ile oluşur. Yükselti basamaklar tam anlamı ile belirlenemez. Gölgelendirme Tarama Kabartma Renklendirme İzohips
Harita Çizim Yöntemleri Tarama: Belirli bir yükselti aralığında kalan alanlar eğimlerine göre taranarak çizilir. Bu tip haritalarda eğimin fazla olduğu yerler kısa,kalın ve sık çizgilerle ifade edilir, eğim az ise önceki durumun tam tersi söz konusudur. Gölgelendirme Tarama Kabartma Renklendirme İzohips
Harita Çizim Yöntemleri Kabartma: Haritası çizilecek olan arazinin gerçeğe uygun olarak kabarması yapılır ve renklendirilir. Gerçeğe en yakın harita türleridir. Gölgelendirme Tarama Kabartma Renklendirme İzohips
Harita Çizim Yöntemleri Renklendirme: Belirli aralıklardaki yükselti basamaklarının renklendirilmesi ile çizilen haritalardır. Gölgelendirme Tarama Kabartma 2000-2500 1500-2000 1000-1500 500-100 200-500 Kahverengi Açık Kahverengi Turuncu Sarı Açık Yeşil Renklendirme İzohips 0-200 0-(-200) 0-(-500) Yeşil Açık Mavi Mavi
Harita Çizim Yöntemleri İzohips (Eş yükselti) : Haritası çizilen alanda aynı yükseltiye sahip noktaların birleştirilmesi ile çizilen haritalardır Gölgelendirme Tarama Kabartma Renklendirme İzohips
1. İzohipsler iç içe kapalı eğrilerdir 2. İzohipsler arası yükselti farkı her zaman eşittir 3. Bir izohips kendini kapsayan izohipsten yüksektir. 4. Kara ile denizi ayıran sınıra kıyı çizgisi denir ve yükseltisi her zaman 0 m dir 0 250
5. Birbirine komşu birbirini kapsamayan iki izohipsin yükseltisi aynıdır. 0 75 50
6. Bir akarsuyun her iki yanındaki akarsuyun yükseltisi eşittir. 250 250
7. İzohipslerin sıklaştığı yerlerde eğim fazladır.
8. İzohipsler eğer kıyılarda sık ise burada kıta sahanlığı dardır yoksa geniştir
Kıta Sahanlığı : 0 m den 200 m derinliğe ulaşıncaya kadar geçen yatay mesafeye denir. Kıta sahanlığı geniş Kıta sahanlığı dar
9. Bir izohips üzerindeki noktanın yükseltisi kesin bir sayı ifade edilebilir ama iki izohips arası kesin bir sayı ile ifade edilemez 0 250 500 K L K= 500 m L = 251...499 m değerlerinden herhangi biri verilebilir
10. İzohipsler arası yükselti farkı büyük ölçekli haritalarda daha küçük sayılarla ifade edilirken küçük ölçekli haritalarda büyük sayılarla ifade edilir. 750 1000 0 250 500 1000 500 0 500 metre yükseklikteki K adasının büyük ölçekli izohips haritası 500 metre yükseklikteki K adasının küçük ölçekli izohips haritası
Vadi, Akarsu, Mevsimlik Akarsu Sırt 300 250 250 200 250
Yamaç Tepe, Zirve (Doruk) 250 200 250
Çukur (Çanak) Delta 300 200 300
Haliç
10 m 20 m K L 40 m 30 m 20 m 10 m 0 m
10 m 20 m K L 40 m 30 m 20 m 10 m 0 m
10 m 20 m K L 40 m 30 m 20 m 10 m 0 m
Eğim = Yükselti farkı x 100 (veya 1000 ) Yatay Uzaklık (Gerçek Uzaklık
Eğim = h x 100 (veya 1000 ) L (GU) 900 m x 1000 L Gerçek Uzunluk = Harita Uzunluğu x Ölçeğin Paydası L = 500,000 x 30 cm L = 15,000,000 cm L = 150,000 m
Eğim = 900 m x 1000 L Eğim = 900,000 m 150,000 m Eğim = 900,000 m 150,000 m Eğim = 6