ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ORMAN HARİTA VE FOTOGRAMETRİ MÜDÜRLÜĞÜ CBS BAŞMÜHENDİSLİĞİ

ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ORMAN HARİTA VE FOTOGRAMETRİ MÜDÜRLÜĞÜ CBS BAŞMÜHENDİSLİĞİ 2010

İÇİNDEKİLER KONU SAYFA Veritabanının oluşturulması......3 Koordinat Sistemi...6 Feature Class Oluşturmak........8 Pafta Rektifiye Edilmesi...14 Meşcere Haritası Çizimi...20 Bölmecik Katmanının Hazırlanması ve Çizimi..27 ArcMap Araç Çubukları..31 Topoloji Nedir ve Nasıl Kurulur?. 34 Yeni Planlanan Şefliklerin Güncellenmesi....44 2

VERİTABANI OLUŞTURMA Amenajman haritası veritabanını oluşturabilmek için öncelikle ArcGIS programı kurulurken yüklenmiş olan ArcCatalog arayüzü kullanılır. Burada oluşturulan projenin uzantısı *. mdb (Microsoft Access Database ) uzantılı olup Microsoft Access veya birçok veritabanı kontrol programı ile açılabilir. Bu veritabanın içerisinde oluşturulmuş olan katmanlar tablo halinde bulunur. Katmanları ve özelliklerini tanımlayabilmek için ArcCatalog programı çalıştırılır ve Windows gezginini anımsatan ekran görüntüsü açılır. Kullanıcı tarafından istenilen sürücü içerisinde proje ismi adlandırılarak yeni klasör oluşturur. * ArcCatalog arayüzünde silinen dosya veya veritabanının geri dönüşümü olmadığından yedekli çalışılması gerekmektedir. 3

Açılan klasör içerisinde fare ile sağ klik yapılır. Açılan menüden New ve Personal Geodatabase seçilerek katmanların hazırlanacağı veritabanı oluşturulur. Personel GeoDatabase; Point (nokta), Line (çizgi) ve Polygon (alan) özellik tipleri ile temsil edilen vektör verilerinin depolandıkları bir ortamdır. Bu işlemler yapılırken fare sağ tarafta ki boşluk alanda tutulmalıdır. Yukarıda anlatılan işlemler gerçekleştirildiğinde ekranda görülen silindir şeklindeki *.* mdb uzantılı New Personal Geodatabase (Coğrafi Veritabanı) veritabanına yeni bir proje ismi verilir. (Bölge Müdürlüğü, İşletme Müdürlüğü veya İşletme Şefliği olabilir) Oluşturulacak klasör, veritabanı ve katman isimlerinin İngilizce karakterlerle yazılması, programın sağlıklı çalışmasına yardımcı olur. New Personel Geodatabase 4

Oluşturulan VERITABANI.mdb üzerinde fare çift tıklatılarak açılır ve ekranın sağ tarafında ki boş alan üzerinde fare sağ klik yapılır. Açılan menüden, New ve Feature Dataset seçenekleri işaretlenir. Bu kısımda oluşturulan Feature Dataset in amacı, dataset içerisinde oluşturulan bütün katmanların aynı projeksiyon özelliklerine sahip olmaları içindir. Menü açıldığında ekranda Name yazılı yerin karşısında ki boş alana Feature Dataset in ismi yazılır ve ileri butonunu işaretlenir. İsim kısmı işletme, şeflik adı olarak da adlandırılabilir. 5

KOORDİNAT SİSTEMİ Projenin koordinat sistemindeki yerini belirlerken, Amenajman Meşcere Haritaları için Projected Coordinate System işaretlenir ve seçeneklerden de UTM klasörü seçilir. UTM klasörü seçildiğinde açılan seçeneklerden Other GCS klasöründen, European Datum 1950 UTM Zone 35,36,37 ve 38 dilimlerinden projeye ait olanı işaretlenir ve ileri butonu tıklanır. Ekranda açılan menüde bir değişiklik yapılmadan ileri butonu işaretlenir ve XY Tolerance değerlerinin girileceği menüye geçilir. 6

7

XY Tolerance değerlerinin girileceği menüde, standart olarak gelen 0,001 değerlerinde bir değişiklik yapılmadan Finish butonu tıklanılır ve Feature Dataset ile ilgili katman özellikleri tamamlanır. Topology ve kurallarının uygulanabilmesi için bir Feature Dataset oluşturulması zorunludur. FEATURE CLASS OLUŞTURMA New Feature Class menüsünde; Name (Adı), Alias (Rumuz, Takma Adı), Type (Tipi) ve Geometry Properties seçenekleri bulunur. Bu seçeneklerden, Adı ve Tipi özelliğinin doldurulması ve tanımlanması zorunludur. 8

Orman İdaresi ve Planlama Dairesi tarafından yayımlanmış Amenajman çizim tekniğine göre, Amenajman Haritası veritabanında katman olarak Bölge Müdürlüğü, İşletme Müdürlüğü ve İşletme Şefliği sınırları ile Bölme, Bölmecik, Blm_Tipi, Detay, Tepe ve Yerleşim gibi katmanların olması zorunludur. Katmanlar çizim tekniğinde yazılan standartlar doğrultusunda oluşturulmalıdır. Örneğin bölme değil BOLME ve bu katmanın line değil polygon olması gibi. Katmanın adı ve tipi belirlendikten sonra, ileri butonunu tıklayarak bir sonra ki menüde bu katmana ait öznitelik bilgilerinin girilmesini sağlayacak tablo özellikleri oluşturulur. SEFLIK katmanına ait tablo özelikleri, çizim tekniğinde yazıldığı gibi (uzun veya kısa sayı, metin ve karakter uzunluğu) tablo isimleri ve özellikleri oluşturulur ve finish butonuyla işlem tamamlanır. 9

Oluşturulan katmanların tablo özelliklerini oluşturmanın bir diğer yolu ise, menüde bulunan Import seçeneğidir. Import seçeneğini kullanabilmek için, öncelikle New Feature Class ile yeni bir katman oluşturularak isim ve tipi özelliği oluşturulur. Bu işlemlerden sonra, Import butonunu tıklayarak daha önce oluşturulan veritabanını bilgisayardaki konumunu gösterip aynı isme ve tablo özelliklerine sahip katman işaretlenir ve Add butonu seçilerek işlem tamamlanır.. Son resimde görüldüğü gibi tablo bilgileri otomatik olarak katmana aktarılacaktır. Katmanları oluşturmadan önce kısa bir bilgi olarak; SEFLIK,BOLME, BOLMECIK ve vb. katmanlar alan tanımlı olması gerektiği için bunların hepsinin Polygon, DETAY, BLM_TIPI, vb. katmanların hatları ifade ettiği için Line, YERLESIM, TEPE, vb. katmanların da Point katmanı yani nokta katmanlarıyla oluşturulması gerekir. Ancak bir amenajman haritası çizimine başlanmadan önce sırasıyla; bir dış sınırı ifade eden SEFLIK katmanı, oluşturulan SEFLIK katmanından bir BOLME katmanı ve BOLME katmanından da bir BOLMECIK katmanı oluşturulur. Burada ki amaç, katmanlarda ki ortak kullanılan sınırların ve veri girişlerinin aynı olmasıdır. Bunlarla ilgili uygulamalar ve kolaylıklar ArcGIS programı ile yapılan uygulamalarda detaylı olarak anlatılacaktır. 10

TEPE KATMANININ HAZIRLANMASI DETAY KATMANININ HAZIRLANMASI 11

ArcCatalog programı ile oluşturulan veritabanın içerisinde oluşturulan katmanları düzenleyebilmemiz ve veri girişi yapabilmemiz için bu sefer ArcGIS programı kurulurken yüklenen ArcMap arayüzü kullanılır. 12

ArcMap programı açıldığında ekranda görülen menüde A new empty map seçeneği işaretli bırakılıp OK butonunu seçilir ve yeni bir ArcMap projesi oluşturmaya başlanılır. ArcCatalog ta hazırlanan katmanları düzenleyebilmek ve veri girişini yapılabilmek için araç çubuklarında bulunan Add Data butonu tıklanarak açılan menüden veritabanı içerisinde bulunan SEFLIK katmanı seçilir. Add Data butonuna tıklanıldığında sırasıyla; ilk olarak silindir şekilli Personal Geodatabase.*mdb, daha sonra oluşturduğumuz Feature Dataset ve ardından da işlem yapılacak katman işaretlenerek ArcMap te Layers kısmına eklenir. Add Data 13

PAFTANIN REKTiFiYE EDiLMESi ArcCatalog programında açılan katmanlarda veri girişi yapabilmek için kullanılan askeri paftaların rektifiye işlemleri için ; 1. Scanner dan pafta taratılır. 2. Taranmış pafta Add Data butonuyla Layers kısmına eklenir ve ekranda çıkan menüde (Create pyramids) Yes seçeneği işaretlenir. 3. Eklenen paftanın kenarlarında bulunan koordinat değerlerinin girilmesi ile yapılacak rektifiye işleminde bilinmesi gereken, haritanın X koordinatlarının yatay, Y koordinatlarının dikey olduğudur. 14

Rektifiye işlemini yapabilmek için, açık olan araç çubuklarının üzerinde fareyi sağ klik yaparak, açılan araç çubuklarından rektifiye işlemini yapacak olan Georefencing seçeneği işaretlenir.açılan araç çubuğunda menülerde bulunan; Layer (Katman) rektifiye yapılacak paftayı gösterir. Rotate (Rota) raster veriye yön vermek için kullanılır. Add Control Points (Kontrol noktaları eklemek) rektifiye işlemleri sırasında haritanın köşe noktalarındaki koordinat değerleri girilir. View Link Table harita üzerinde eklenen koordinat noktalarının hata değerlerine bakılır ve hata değerleri yüksek noktalar silinir. 15

Rektifiye işlemine başlamadan önce Georeferencing menüsünü tıklayıp açıldığında işaretli olarak gözüken Auto Adjust (Otomatik Ayar) seçeneğinin işareti kaldırılır. Araç çubukların bulunan + ve şekilli olan büyüteç butonuyla haritanın 4 köşe noktasından her hangi birini büyütüp, daha sonra Add Control Points butonu tıklanarak, grid kesişim noktasının üzerinde (tam ortasında) sol klik yapılarak işaretlenir ve ardından da sağ klik yapılarak Input X and Y seçilir. 16

Açılan Input X and Y menüsünde X koordinatı olarak haritanın yatay kısmında ki rakamlar, Y koordinatı ise dikey kısmında bulunan rakamlar yazılır. Bu işlem harita da en az 4 noktadan yapılır ve haritanın 4 köşe noktasında olması tercih edilir. Girilmiş koordinat noktalarının hata değerlerini kontrol edebilmek için Georefencing menüsünde bulunan Auto Adjust seçeneğini tekrar işaretlenerek aktif hale getirilir ve ardından View Link Table butonu tıklanılarak açılan tabloda girilen noktalara ve hata değerlerine bakılır. Burada ki hata değeri ölçeğin 1/5 olarak kabul edilir ve 1/25.000 haritada maksimum hata değeri 5 m. olarak kabul edilir. 17

Hata oranı yüksek çıkan nokta, bu tablodan işaretlenir silinir ve paftaya ait farklı bir grid kesişim yerine tekrar nokta atılıp koordinatlar yazılır. Bu işlem hata oranını düşürünceye kadar tekrarlanılır ve gerekirse daha fazla koordinat noktaları atılır. Hata kontrolleri yapıldıktan sonra Georefencing menüsü tekrar açılır ve Rectify işaretlenir. Açılan menünün Output Location bölümüne rectify işlemini kayıt yapılacak klasörü, Name yazılı kısma ise paftanın rektifiye yapıldıktan sonra ki yeni ismini (Genelde pafta isminin başına yada sonuna REC yazılır) ve Format seçeneğinde de image, Tiff gibi resim formatları belirtildikten sonra Save butonu işaretlenir. 18

ÖNCE SONRA Rektifiye işlemi tamamlandıktan sonra Add Data butonuyla Layers altında eklenen SEFLIK katmanına ait bir veri girişi olmadığından ekranda bir görüntü olmayacaktır. Örnek SEFLIK katmanıyla verildiğinden, bir sınır çizebilmek için şefliğe ait rektifiye edilmiş pafta Add Data butonu ile eklenir. Eklenen pafta ekranda görünmüyorsa yandaki resimde görüldüğü gibi pafta isminin üzerinde sağ klik yapılarak Zoom To Layer i işaretlenir ve pafta ekrana getirtilir. 19

MEŞCERE HARİTASI ÇİZİMİ Eklenen SEFLIK katmanının sınırını oluşturabilmek için, araç çubuğu üzerinde bulunan Editör butonunu tıklanır ve açılan menüden Start Editing seçeneği işaretlenir. Burada dikkat edildiğinde, Start Editing seçildiğinde Editör araç çubuğu üzerinde bulunan Task ve Target bölümlerinin de aktif hale geldiği görülecektir. Task menüsü görevi, diğer bir ifadeyle katmana uygulanacak komutları, Target ise hedefi yani hangi katmanda çalışılıyorsa, o katmanı ifade eder. Editör butonunu tıklayarak açmak ve açılan menüden Start Editing menüsünü işaretleyerek uygulamaya başlanabilir. Ancak bu işlemleri gerçekleştirdikten sonra sağ tarafta bulunan Task menüsünde bilinmesi gereken birkaç önemli husus bulunmaktadır. 20

Birincisi; Create New Feature (Yeni Özellik Yaratmak) Eğer yeni bir katman oluşturuluyorsa ve hiçbir veri yok ise bu seçeneğin kullanılması zorunludur. SEFLIK katmanı gibi. İkincisi; Cut Polygon Features (Poligon Özelliğini Kes) Örneğin çizilen bir SEFLIK sınırı içerisine BOLME katmanı çizilmesi gibi. Burada dikkat edilmesi gereken husus, veri kaydı yapılacak alanın seçili olması, işaretlenmesi gereklidir. Üçüncüsü; Auto-Complete Polygon (Poligonu Otomatik Tamamla) Bu komutun Cut Polygon Features komutundan tek farkı, değişikliğin alan (polygon) içerisinde değil, dışarıda yapılıyor olması. Çizilen alanın sınırlarını genişletmek yani alan olarak tanımlanmamış bir yeri alanımıza dahil etmek istieniyorsa bu komut seçilmelidir. Task menüsünde ki komutları uygularken Target (hedef ) bölümünde, hangi katmanda çalışılacaksa onun seçili olması gereklidir. Katmanlarda yapılacak çizime başlanılmadan önce Amenajman Çizim Tekniğinde belirtilen ölçek hassasiyetine dikkat edilmesi gerekir. Örneğin BOLME katmanının 1/8000 ile 1/5000 ölçeği arasında çizilmesi gerektiği çizim tekniğinde yazılmıştır. 21

SEFLIK katmanında yapılacak çizim için sırasıyla; 1. Editör 2. Start Editing 3. Task Create New feature 4. Target SEFLIK (Uygulama yapılacak Katman) 5. Editör butonunun hemen yanında bulunan Sketch Tool (Kalem resmi) butonu işaretlenir ve ölçek kontrol edilerek çizime başlanılabilir. 6. Çizim, Skecth Tool seçildikten sonra fare ile uygun bir yerden sol klik ile başlanılır ve SEFLIK sınırının tamamı çizildiğinde tekrar farenin sol kliğini çift tıklatarak çizimi tamamlanır. Sınırı çizilerek tamamlanan SEFLIK katmanına veri girişi yapılabilmesi için; Katmanın üzerinde sağ klik yapılır ve açılan menüden Open Attribute Table seçilerek tablo bilgileri girilir. Yada Editör araç çubuğu üzerindeki Target menüsünün yanında bulunan Attribute butonu seçildiğinde açılan tabloya bilgiler girilebilir. 22

Katmana ait tablo bilgileri girilirken, hücre özelliklerine dikkat edilmelidir. Örneğin, sütuna sayı özelliği tanımlanmışsa metin değil rakam girilmelidir. Bu durumda program veri girişini kabul etmeyecektir. SEFLIK katmanın çizim işlemi tamamlandıktan sonra ArcCatalog arayüzünde oluşturulan BOLME katmanı, Add Data butonu ile Layers bölümüne eklenir. BOLME katmanına ait veri ve tablo girişi olmadığından bu katman SEFLIK katmanın kopyalanıp yapıştırılmasıyla oluşturulur. Amenajman Haritası çiziminde izlenmesi gereken en sağlıklı yol öncelikle SEFLIK katmanın daha sonra BOLME ve ardından da BOLMECIK katmanın oluşturulmasıdır. 23

BOLME katmanına yapılacak kopyalama işlemi için; Editör Start Editing Target SEFLIK katmanı gösterilir ve Editör butonun yanında ki Edit Tool butonu seçilir ve SEFLIK alanı fareyle sol tıklanılır. Seçilen alanın etrafının yeşil renkte görünüyor olması bu alanın seçildiğini ifade eder. Seçilen alan üzerinde fare ile sağ klik yapılarak açılan menüden Copy (Kopya) işaretlenir ve bu veri aynı özelliğe sahip (polygon polygon) BOLME katmanına Paste (Yapıştır) seçeneği işaretlenerek yapıştırılır. Kopyalama işlemi yapılırken Target seçeneğinde kopyalanacak katmanın (SEFLIK) seçili olması Yapıştırma işlemi yapılırken de Target seçeneğinde işlem yapılacak katmanın (BOLME) seçili olması gerekmektedir. 24

BOLME katmanına yapılan kopyalama işlemi tamamlandıktan sonra, polygon içerisinden alan çıkartılacağı için, Task menüsünden Cut Polygon Features seçilir ve BOLME katmanında çizime başlanır. (Cut Polygon Features seçeneğinin aktif olması için, çizim yapılacak alan işaretlenmelidir.) Çizime başlanmadan önce, Editör Snapping menüsünden çizim yapılacak katmana ait Vertex (köşe noktası), Edge (kenar) ve End (son) seçenekleri işaretlenir. Ayrıca çizim sırasında diğer katmanlara zarar vermemek amacıyla, ArcMap programının en alt sol kısımda yer alan Selection açılır ve sadece çizim yapılacak katman seçilir. Daha sonra, çizim ölçeği ayarlanarak Skecth Tool butonu ile çizim yapılır. Skecth Tool 25

BOLME katmanında çizim ve veri girişleri yapıldıktan sonra BOLMECIK katmanının hazırlanması işlemine geçilir. BOLMECIK katmanı BOLME de olduğu gibi kopyala ve yapıştır komutları ile oluşturulur. BOLMECIK verisi BOLME katmanından oluşturulduğu için ortak olan sütunları dolu gelecek, diğer sütun bilgileri çizim sırasında doldurulacaktır. Örneğin MESCERE ve MES_TIP gibi. 26

BÖLMECİK KATMANININ HAZIRLANMASI 1- BOLME katmanının üzerinde sağ klik, Selection ve Select All seçenekleri işaretlenir. 3-Yapıştırma işlemi yapılacak katman, Target kısmından seçiylir. 2- Seçilen BOLME katmanı sağ klik yapılarak Copy seçeneğiyle işaretlienir. 4-Target kısmında BOLMECIK katmanını seçilir ve daha sonra fareye sağ klik yaparak çıkan menüden Paste seçeneği işaretlenir. Bu işlemler den sonra BOLMECIK katmanı hazırlanmış olur. 27

Amenajman Haritasında ki SEFLIK, BOLME ve BOLMECIK katmanları tamamlandıktan sonra haritada detay olarak bilinen katmanlardan BLM_TIPI katmanı oluşturulur. Bunun için; Add Data İstenilen Katman (BLM_TIPI) Add butonuna tıklanılarak katmanılayers bölümüne eklenir. DETAY ve BLM_TIPI katmanıları arasında ki fark BLM_TIPI nin BOLME katmanı ile aynı hatlara sahip olması, DETAY katmanının ise bunların dışında kalan detay bilgilerinin gösterilmesidir. Bu yüzden BOLME katmanına ait çizgi verilerini kodlandırabilmesi için daha önce yapılan kopyala ve yapıştır komutları, bu sefer BLM_TIPI katmanında yapılır. BOLME katmanı ile aynı hatlara sahip BLM_TIPI katmanında yapılması gereken işlem, çizgi verisinin haritada görülen dere, sırt, patika gibi ayrımlarının BLM_TIPI tablosunda bulunan TIPI sütuna Amenajman Çizim Tekniğinde belirtilen kodlarla ifade edilmesidir. Eğer bu çizgi verisinin bir adı var ise tabloda bulunan ADI sütununa yazılması gerekir. 28

BLM_TIPI katmanına veri girişi yapabilmek için; katman Selection ve Selection All komutlarıyla seçilir ve daha sonra Editör butonu tıklanarak açılan menüden Merge komutu seçilerek birleştirilir. Bu işlemden sonra Editör araç çubuğunda bulunan Edit Tool butonu seçilerek veri girişinin yapılacağı çizgi tipi seçilir. Seçilen veriye ait kod ve ad bilgileri girilir ve bu işlem yapılırken çizgi tipinin uzunluğu Target menüsünün yanında bulunan ile kesilerek ayarlanabilir. Split Tool butonu 29

Amenajman Meşcere Haritasında ki SEFLIK, BOLME, BOLMECIK ve BLM_TIPI katmanları tamamlandıktan sonra haritada DETAY ve TEPE katmanları sırasıyla; Add Data İstenilen Katman (DETAY) Add butonuna tıklanılarak katmanı Layers bölümüne eklenir. Task ve Target bölümleri kontrol edilip ölçek ayarladıktan sonra çizim yapılır.line ve Point katmanları çizilirken Task kısmının Create New Feature işaretli olması gerekmektedir. DETAY katmanına ait öz nitelik tablo bilgisi açıldığında TIPI ve ADI sütunu kısımlarına, TIPI bolumune Amenajman Çizim Tekniğinde yazan kodları, (Sırt 1, Suludere 2, Kurudere 3, vb.) girilmesi gerekmektedir. Ayrıca çizilen vektör veri haritada adlandırılmışsa ADI sütununa yazılır. TEPE KATMANINA AiT ÖRNEK VERİ GİRİŞİ 30

31

32

33

TOPOLOJİ NEDİR? Bilgisayar, şekilleri temsil ederken hangi doğruların birbirini kestiğine, hangi caddelerin birbirine bağlandığına bakmaz. Oysa bir insan haritaya baktığında, genel olarak hangi caddelerin nerede ve hangi cadde yada caddelerle birleştiğini, hangi doğruların birbirini kestiğini vs. gibi şekiller arasındaki ilişkileri rahatça görebilir. Bilgisayarın bu tür ilişkileri anlayabilmesi için, bu ilişkilerin geometriden ve koordinatlardan bağımsız bir şekilde, bilgisayara tanıtılması gerekir. Bu ilişkilerin bilgisayara tanıtılması için; başka bir deyişle bilgisayarın bu ilişkileri ortaya çıkarabilmesi için topolojiden yararlanılır. Topoloji, varlıklar arasındaki metrik olmayan uzaysal ilişkilerdir. Çakışıklık, içerme, komşuluk vb. ilişkiler topolojik ilişkilerdir. Bilgisayar, diskinde kayıtlı sayısal haritayı istenildiğinde tekrar tekrar çizebilir, çizimde bulunan bir şeklin yapısının istenildiği gibi değiştirilmesine olanak tanır ancak, seçilen bir şeklin kapalı bir poligon mu ya da tek başına bağımsız bir geometrik şekil mi olup olmadığını anlayamaz. Bilgisayarın bu özellikleri bilebilmesi için, bu ilişkilerin bilgisayar dilinde yazılıp bilgisayarın kullanımına sunulması gerekir. Topolojik ilişkilerin kurulmasının bir çok avantajı vardır. Topoloji, verileri daha etkin bir biçimde saklar. Topolojik ilişkiler var olduğunda, aynı karakteristik özellikleri taşıyan komşu poligonları birleştirmek, coğrafi özelliklerin üst üste çakıştırılmasıyla yeni modeller elde etmek vs. gibi analizleri yapmak ta mümkün olmaktadır. 34

Veritabanı içerisinde bulunan vektör verilere (BOLMECIK, BOLME, vb) topology kuralları tanımlamak için, önce Feature Dataset içerisinde fare sağ tıklanır ve New Topology komutu seçilir. Topology seçeneği işaretlendikten sonra açılan menüden ileri butonu seçilerek veri üzerinde kurulacak topology işlemi adlandırılır ve ileri butonu işaretlenir. 35

Adlandırılan topology işleminden sonra açılan menüde bir değişiklik yapılmadan, topology kurallarının ekleneceği kurallar menüsüne geçilir. Burada ki menüden ; Üst Üste Binmeler (Must Not Overlap) Boşluklar (Must Not Have Gaps) kuralları seçilir. 36

37

Topology kuralları eklendikten sonra The new topology has been created. Would you like to validate it now? uyarısı Evet tıklanılır ve işleme devam edilir. Topology işlemi tamamlandıktan sonra, veri tabanının içerisinde kullanıcının veya programın verdiği isimle yeni bir katman oluşur. 38

Veri içerisinde bulunan topology hatalarını düzeltmek için ArcMap programı açılır ve AddData butonuna tıklanılarak topology verisi eklenir. Eklenen topology verisi beraberinde topology kurulan katmanı da getirir. Araç çubukları üzerinde fareyi sağ tıklanarak açılan menüden Topology aracı işaretlenerek ArcMap araç çubuğuna eklenir. 39

Araç çubuğunda bulunan Topology araçlarını kullanabilmek için, ArcMap programında Editör Start Editing yapılır ve Topology araç çubuğunda görünen topology katmanı aktif hale getirilir. Açılan topology hata tablosunda bulunan Show menüsü tıklanarak hataların tümünü yada kurulan topology kurallarını gösterir tercih seçenekleri nden biri seçiler ve menüde bulunan Search Now butonu işaretlenerek hata listesi tabloda gösterilir. 40

Bulunan hataları düzeltmeye başlamadan önce, dikkat edilmesi gereken önemli hususlar; Topology hataları, ArcMap ekranında kırmızı renkte görünen hatalardır. Ekranda görünen kırmızı görünen hatalardan bölge, işletme yada şeflik sınırını (dış sınırlar) çevreleyen hat topology hatası değildir. Ayrıca çevresinde adalar olan bölge müdürlüklerinde bu alanlar bağımsız olduğu için, idari sınırlarda olduğu gibi hata olarak gözükebilir. Hata projenin sınırını ifade ediyorsa, bu tür hataların düzeltilmesine gerek yoktur. 41

Topology hata tablosundaki Show butonu işaretlenerek bulunan hataların düzeltilmesi için ; düzeltme işlemi yapılacak topology hatası seçilir ve fare sağ tıklanarak açılan menüden Zoom To seçeneği işaretlenerek hata ekranda gösterilir. Düzeltilecek topology hatası işaretlendiğinden ekranda siyah renkte görünecektir. Topology hatasını onarmak için, tablo üzerinde fareye sağ tıklanır ve bu sefer çıkan menüden Create Feature işaretlenir. Bu işlem yapıldığında hatanın artık onarıldığı (hata boşluk ise tanımlanmış alan, üst üste binme varsa bağımsız alan olduğu) görülecektir. 42

Onarılan hata, katmanın öznitelik tablo bilgisinde tanımlanmış olarak görünecektir. Bu yeni oluşan alan, kendisine komşu ve uygun alan ile birlikte seçilerek Editör Merge komutlarıyla birleştirilir. Topology hatası onarıldıktan sonra oluşan alanın Ha. olarak büyüklüğüne dikkat edilmesi gerekir. Hata onarıldıktan sonra oluşan polygon, alansal olarak büyük ise (Örneğin, 0,3 Ha. ve yukarı) birleştirme işlemi yapılmadan önce, bu alan bir önceki veri ile kontrol edilerek düzeltilmeli. 43

YENİ PLANLANAN ŞEFLİK KATMANININ GÜNCELLENMESİ Bölge Müdürlüğü BOLMECIK katmanı ve güncellenecek şeflik sınırı ArcMap te açılır. ArcToolbox ta sırasıyla Analysis Tools overlay Menüsü altındaki Erase tıklanır. Açılan pencerenin Input kısmına Bölge Müdürlüğü ne ait BOLMECIK,Erase Feature kısmına ise güncellenecek seflik katmanı seçilir. Güncellenecek şeflik sınırına göre kesilmiş BOLMECIK katmanı,output Feature Class kısmında tanımlanan dosyada yeni katman olarak kaydedilir. 44

Şeflik sınırında bir değişiklik yapıldıysa bu güncelleme metodunun uygulanması topoloji hatalarını azaltacak ve daha sağlıklı bir güncelleme olacaktır. Şeflik sınırında bir değişiklik yapılmazsa bu metodun uygulanmasına gerek yoktur. 45

Yeni katmanda Select By Attributes kullanılarak [SEFLIK_ADI] = güncellenecek seflik adı seçilir. Araç çubuklarının bulunduğu alanda farenin sağ tuşu tıklanarak Advanced Editing araç çubuklarına eklenir. Açılan araç çubuğundaki bağlı poligonlar ayrıştırılır. Explode Multi-part Feature tıklanarak birbirlerine 46

Yeni oluşturulan bolmecik katmanında güncellenecek şefliğe ait kalan polygonlar (alan) komşu şefliğin uygun bölmeciklerine Editor Merge komutları ile birleştirilir. Merge işlemi yapılırken hangi poligonun seçili olduğuna dikkat etmek gerekir. Bu işlemler sonucunda Bölge Müdürlüğü BOLMECIK katmanın da güncellenecek şeflikle ilgili hiçbir poligon kalmamalıdır. 47

ArcMap programında yapılan işlemler tamamlandıktan sonra ArcCatalog programı açılır ve güncelleme yapılan katmanın üzerinde sağ tıklanarak Load LoadData seçilir. Açılan Simple Data Loader menüsünde güncelleme yapılacak katmanın adresi gösterilir. 48

Simple Data Loader menüsünde adres tanımlandıktan sonra Add butonuna basılarak List of source data to load kısmına ekleme yapılır. Bu işlemlerin ardından, ileri butonuna basılarak ve açılan menüde bir işaretleme yapılmadan güncelleme yapılacak katman ile güncellenecek katman arasında ki tablo öznitelik bilgilerini gösteren menüye geçilir. Bu menüde sütun isimleri ve öznitelik bilgileri kontrol edilir. Bu kontrolde eşleşmeyen sütunlar bulunursa, tekrar düzeltilerek daha önce anlatılan komutlar uygulanarak bu menüye ulaşılır. 49

Yukarıdaki sıra takip edilerek yükleme işlemi bitirilir. Sonrasında BOLMECIK katmanına topoloji uygulanır ve gerekli düzenlemeler yapılır. 50