LENFOİD DOKU Lenfoid Organlar: Lenfoid organlar santral ve periferik olmak üzere iki gruba ayrılırlar. Santral organlar yeni lenfositlerin antijene bağımlı olmaksızın otonom olarak yapıldıkları ve immun tepki oluşturma yeteneğini kazandıkları yerlerdir. İnsanda kemik iliği ve timus santral organlardır.
Santral Lenfoid Organlar Kemik İliği: Gevşek bir stroma içinde yer almış değişik olgunlaşma evrelerinde bulunan kan hücreleri ile yağ hücrelerinden oluşur. Vücut ağırlığının %6 sını oluşturur. Kırmızı ilik ve sarı ilikten oluşur. Kırmızı ilik: Tüm kan hücrelerinin yapım (hematopoiesis) yeridir. Stromada fagositik aktivitesi olmayan adventitial hücrelerle makrofajlar bulunur. Makrofajlar gelişmekte olan eritroblastlara demir aktarırlar ve olgun eritrositlerin artıkları nukleusları fagosite ederler. Sarı ilik: Yağ deposudur. Bazı şartlarda hematopoietik etkinlik kazanırlar.
Timus: Üst göğüs bölgesinde bulunan bir santral lenfoid organdır. B ve T hücrelerinin oluştuğu bölge kemik iliği olmakla beraber sadece B hücreleri kemik iliğinde olgunlaşır. Öncül T hücreleri ise timusa göç ederek orada olgunlaşırlar. Her iki hücrede olgunlaşmalarını tamamladıktan sonra kana geçerek periferal lenfoid organlara ulaşırlar Santral Lenfoid Organlar
Periferik Lenfoid Organlar Patojenler vücuda çok çeşitli yollardan girebilirler ve herhangi bir yerde enfeksiyona neden olabilirler. Fakat antijen ve lenfositler sonunda birbirleriyle lenf nodülleri, dalak ve mukosal lenfoid dokularda (tonsiller, ince bağırsaktaki Peyer s yaması) karşılaşırlar. Lenfoid organlar içinde olgun dentritik hücreler gibi özelleşmiş hücreler antijeni lenfositlere gösterirler (tanıtırlar).
Lenfositler Spesifik bağışıklık hücreleridir 7-15 µm çapında küresel hücrelerdir Lenfoid organlarda ve farklı doku ve organlarda bulunur B ve T lenfositler ve diğer alt gruplar Lenfosit tipleri morfolojik farklılığa sahip değildir
B lenfosit Humoral immun yanıt(b hücrelerinin antijenle uyarılmasıyla başlayan ve antikor üretimiyle sonuçlanan olayları içerir.) Periferik kanda az miktarda bulunur Lenfoid dokularda lokalize olmuşlardır Bir B lenfosit üzerinde 200.000-500.000 adet antijen reseptörü bulunur
B LENFOSİT > PLAZMA HÜCRESİ B Lenfositler uyarı durumunda Plazma hücresine dönüşür ve İmmünglobulin Salgılar. B Lenfosit ve Plazma Hücreleri : Humoral İmmüniteyi oluştururlar.
T lenfosit Hücresel immun yanıt Periferik kanda yüksek oranda (%80) bulunur Farklı alt tipler-farklı yüzey reseptörleri (Yardımcı T-lenfosit CD4+ CD8-)
T hücre farklılaşması
Başlıca T hücre Tipleri Sitotoksik T Hücreleri (T C ) yabancı hücrelere saldırır Yardımcı T Hücreleri (T H ) diğer T hücrelerini ve B hücrelerini aktive eder Suppressör T hücreleri (T S ) T and B hücrelerinin aktivasyonunu inhibe eder
Yardımcı T lenfositler Humoral ve hücresel immun yanıtta etkindir Th1 hücreler:- IL2 (interlökin 2), interferon gama sentezler.hücresel bağışıklığı başlatır Th2 hücreler:- IL-4,IL-5,IL-10,IL-13 sentezler.humoral bağışıklığı uyarır Th0 hücreler: Th1 ve Th2 öncüsüdürler
Sitotoksik T lenfositler Hücre içinde bulunan patojenlere karşı etkilidir Yabancı organ transplantlarına karşı Kanser hücrelerine karşı Otoreaktif T lenfositlere karşı(supresör hücreler) Stoplazmalarında perforin ve granzim içeren granüller bulunur Hedef hücreyi apoptosis ile yok eder
Bellek(Anı) B ve T hücreler Uzun ömürlü hücreler Aynı antijenin 2. defa girişinde aktiftirler Farklı yüzey moleküllerine sahiptirler
Doğal Öldürücü (NK) Hücreler Lenfoid seri hücresi Periferik kanda %15 oranındadır Timusa uğramazlar Antijen reseptörü taşımazlar İntrastoplazmik granülleri granzim ve perforin içerir Hedef hücreyi apoptosis ile yok eder
LENF DÜĞÜMLERİ
Lenf düğümleri lenf damarları boyunca vucutta dağınık olarak yerleşmiş kapsüllü yuvarlak,oval şekilli lenfoid doku elemanlarını bulunduran organlardır. Boyun,koltukaltı,göğüs ve karın boşluğunda özellikle mezenterlerde çok sayıdadır.
Afferent lenfatik damarlar dokulardan gelen sıvıyı süzerler ve aynı zamanda enfekte olmuş dokudan antijen taşıyan hücreleri (fagositik dentritik hücreler ve makrofajlar) de lenf nodüllerine taşırlar.lenf nodu immün cevabın başlatılması ve fagositoz için önemli bir bölgedir.lenf içinde taşınan antijenler sinüsler aracılığıyla süzülür ve immün cevap başlatmak için lenf nodülüne girer.lenf nodları antijene yanıt sırasında genişler
Lenf düğümleri mikroorganizmalara ve tümör hücrelerine karşı organizmayı savunan yapılardır. Dış yüzü konveks,iç yüzü konkav biçimli lenf damarlarının çıktığı ve organ içine giren damar ve sinirlerin bulunduran bir hilum bölgesi bulunur.
Dıştan saran fibröz kapsül organın içine trabeküla denilen bölmeler gönderir.bu bölmelere trabekula denir. Trabekuların çevresini ara sinuslar çevreler ara sinuslar medulladaki sinuslara açılır. Her lenf düğümünün dış korteks,iç korteks ve medulla bölümleri vardır. Dış korteks hilus bölgesi dışında organın periferini çevreler. Kapsülla ile dış korteks arasında subkapsüler sinus vardır. Subkapsüler sinus makrofajlar,retiküler hücreler ve retiküler liflerin oluşturduğu gevşek bir ağ yapısı gösterir
Lenf nodunun retiküler ağı immün cevaplarda farklı fonksiyonları yerine getiren birkaç hücre tipini içerir. Retiküler hücreler;fibroblastlara çok benzerler.tip III kollajen (retiküler lifler) ve temel maddeyi sentezlerler.
Dendritik hücreler;kemik iliğinden köken alan antijen sunan hücredir.genellikle lenf nodu içinde T lenfositten zengin alanlarda lokalizedir. Makrofajlar ; Hem fagositik ve hem de antijen sunan hücrelerdir. Folliküler dendritik hücreler;çok sayıda sitoplazmik uzantıya sahiptirler.germinal merkezlerde B lenfositler arasında uzanırlar. Antijen sunan hücre değildir Antijen endositozla hücre içine alınmaz
Retikulum hücreleri ve liflerinden oluşan retiküler ağ ve serbest hücrelerin görünümü
KORTEKS A)Dış Korteks Korteksin dış kısmında lenfositler nodüller şeklinde organize olmuşlardır. Primer ve sekonder lenf folikülleri bulunur. Primer lenf folikülü küçük lenfositlerin sıkıca paketlendiği,homojen, yuvarlak veya oval lenfositlerin bulunduğu hücre topluluğudur. Sekonder lenf folikülü ise geniş lenfosit kümelerinin bulunduğu lenf folikülleridir. Sekonder foliküllerin dış kısmında yoğun bir biçimde küçük tipte Lenfositlerin yer alması ile koyu renkli görünür. Ortasında ise açık renkli germinal merkez bulunur.
Bu bölge, B lenfositlerin çoğalma yeridir. Açık renkli görünmesinin sebebi orta ve büyük lenfosit hücrelerinin nuklear kromatini yoğun değildir. B bellek hücrelerinin ve plazma hücrelerinin oluştuğu bölgeler olarak bilinmektedir. Folliküler dendritik hücre germinal merkezde B lenfositlerin arasında yer alır. İnce stoplazmik uzantılarına antijen antikor kompleksi yapışır.
b)iç Korteks (Parakorteks), Lenf nodundaki T hücrelerinin çoğunu içerir (Timus-bağımlı korteks)belirgin bir lenf folikülü görülmez. Diffuz lenfosit hücrelerinden oluşmaktadır
Özelleşmiş yüksek endotelli venüller (HEV)-1 Sıvı absorbsiyon bölgeleridir ve sirküle olan Lenfositlerin lenf noduna giriş bölgeleridir (%90) Postkapiller venüller küboidal veya kolumnar endotel ile döşelidirler. Aralarında açıklık bulunur. Yaklaşık 2-3 mikrometre olan açıklıktan, lenfositler diapedezle bu venülleri geçebilirler. Selektin ve addresin denilen yüzey antijenlerinin tamamlayıcı özellikteki etkileri ile kübik epitelin yüzeyine lenfositler yapışarak venüle geçer.
Özelleşmiş yüksek endotelli venüller (HEV) HEV hücreleri lenfin konsantre edilmesi ve sirkülasyonunda önemli rol oynarlar.kan yolu ile lenf düğümüne geri dönen lenfositler bu özel damarlardan geçerler. B ve T lenfositler HEV aracılığıyla kan akımından ayrılırlar (T hücreleri derin kortekste kalır, B hücreleri nodüler kortekse göç eder)
Medulla Medullar kordonlar ve medullar sinuslardan oluşur. Medullar kordonlar; retiküler hücreler, lenfositler, makrofajlar, dendritik hücreler ve plazma hücrelerini içerirler. Medullar sinuslar lenfle dolu düzensiz boşluklardır.
Histofizyolojisi Lenf dolaşım sistemine geri dönmeden önce lenf düğümlerinden geçerken yabancı partiküllerden temizlenir.lenf folikülleri lenfosit vucut savunmasında önemli bir göreve sahiptir. İmmun yanıt olarak B lenfosit hücrelerinin çoğalması,yardımcı T lenfosit hücrelerine ev sahipliği yapmak gibi görevleri vardır.
DOLAŞIMI Afferent lenfatik damarlar Subkapsuler sinusa Ara sinuslara Medullar sinusa Efferent lenfatik damarlar
Afferent lenfatikte gelen bir antijen, makrofajlar tarafından fagosite edilerek yardımcı T hücreler ve B lenfositlere sunulmakta, B lenfositler de germinal merkezde differansiye olarak özgül antikor üreten plazma hücrelerine dönüşmektedir. Plazma hücreleri medullaya geçerek medüller sinuslarda yerleşmekte ve salgıladıkları antikorları medüller kordonlara vermektedir. Antikorlar daha sonra lenf nodülünden çıkan efferent lenfatik yolu ile ductus thoracicus a, oradanda kan dolaşımına ulaşmaktadır.