Türkçe Ö retmeni Adaylar n n Görüfllerine Göre Türkçe E itimi Lisans Program

Uluslararas Yüksekö retim Kongresi: Yeni Yönelifller ve Sorunlar (UYK-2011) 27-29 May s 2011, stanbul; 2. Cilt / Bölüm XI / Sayfa 1480-1490 Türkçe Ö retmeni Adaylar n n Görüfllerine Göre Türkçe E itimi Lisans Program Yrd. Doç. Dr. Bülent Özkan, Yrd. Doç. Dr. Nam k Kemal fiahbaz Mersin Üniversitesi E itim Fakültesi, Yeniflehir Yerleflkesi, 33169 Mersin, Türkiye Özet Bu araflt rman n amac, 2006 y l nda yenilenen Türkçe E itimi Lisans Program nda (TELP) yer alan derslerin ifllevselli i, içeri i (konu, kapsam), derslerde kullan lan materyaller (kitap, makale vb.) ve derslerin teori-uygulama da l mlar aç s ndan yeterli ini ö retmen adaylar n n görüflleri çerçevesinde de erlendirmektir. Bu amaç do rultusunda 2009-2010 e itim-ö retim y l bahar döneminde, 14 üniversitede E itim Fakültesi Türkçe E itim Bölümünün 4. s n f nda ö renim görmekte olan ö retmen adaylar na Türkçe Ö retmeni Adaylar n n Alan ve Meslek Bilgisi Derslerine Yönelik Tutumlar Ölçe i uygulanm fl ve ö retmen adaylar n n Alan Bilgisi Dersleri ve Meslek Bilgisi Dersleri ne iliflkin görüflleri belirlenmeye çal fl lm flt r. Ölçe in Alan Bilgisi Dersleri bölümüne toplam 605, Meslek Bilgisi Dersleri bölümüne ise 587 ö retmen aday kat lm flt r. Araflt rma, lisans derslerinin içerik düzenlemesi aflamas nda ö retmen adaylar n n sürece dâhil edilmifl olmas aç s ndan önemlidir. Söz konusu anket örneklem grubuna uygulanm fl ve araflt rmadan elde edilen veriler SPSS 17 istatistik program yla analiz edilmifltir. Analiz verilerine göre, Türkçe ö retmeni adaylar n n TELP te yer alan Meslek Bilgisi Dersleri ni, birtak m yetersizliklere ra men, Alan Bilgisi Dersleri den daha ifllevsel bulduklar sonucuna ulafl lm flt r.. Anahtar kelimeler: Türkçe e itimi, Türkçe e itimi lisans program, alan bilgisi dersleri, meslek bilgisi dersleri. Girifl Yüksekö retim Yürütme Kurulu nun 04.11.1997 tarih ve 97.39.2761 say l karar ile e itim fakültelerinde yeniden yap lanma süreci bafllat lm fl ve bu çerçevede 1998-1999 e itim-ö retim y l ndan itibaren yeniden düzenlenen ö retmen yetifltirme programlar uygulamaya koyulmufltur. Bu çerçevede, 1997-1998 e itim-ö retim y l nda bafllat lan sekiz y ll k zorunlu ilkö retim uygulamas n n taleplerini karfl lamak, 2003 y l ndan bu yana ülkemizin de içinde yer ald lisans programlar ndan beklenen ö renme ç kt lar n (learning outcomes) tan mlamak, bu ç kt lara ulaflmak için ö retilmesi gereken konular, bu konular n ifllenmesi için gereken süreler ve yöntemleri belirlemek, ö renme ç kt lar n ayn yöntemlerle ölçüp de erlendirmek amac tafl yan Avrupa Yüksekö retim Alan n n (European Higher Education Area) bir üyesi olarak e itim fakültelerinin baz ortak asgari standartlara ulafl labilme hedefi, programda de iflikli e gidilme sürecinin nedenleri olarak de erlendirilebilir (YÖK, 2007). 1998-1999 e itim-ö retim y l ndan itibaren yeniden düzenlenen ö retmen yetifltirme programlar üzerine yürütülen çal flmalara üniversiteler, Millî E itim Bakanl ve sivil toplum örgütlerince düzenlenen sempozyum, pa- 1480

B. Özkan, N. K. fiahbaz nel, çal fltay, aç koturum, konferans gibi akademik etkinliklerde, e itim fakültelerinde uygulanan ö retmen yetifltirme programlar ; ça m z n gerektirdi i bilgi ve becerilere sahip ö retmenler yetifltirmedeki yeterlilikleri tart - fl l r olmufl ve programlarla ilgili sorunlar çözümlemeye yönelik öneriler, bilimsel araflt rma verilerine ve alan uzmanlar n n görüfllerine dayal olarak ortaya koyulmufltur. Program n bir kez daha gözden geçirilip düzenlenmesinde en önemli itici güç ise 2003-2004 e itim-ö retim y l ndan itibaren uygulanmak üzere, Millî E itim Bakanl taraf ndan ilkö retim programlar nda yap lan de iflikliklerdir (YÖK, 2007). Bu düzenlemeyle 2006-2007 e itim-ö retim döneminden itibaren uygulanmaya bafllanan yeni TELP, alan bilgisi, meslek bilgisi ve genel kültür dersleri ile çerçevelendirilmifl, söz konusu bu içerikle program 2009-2010 e itim ö retim döneminde ilk mezunlar n vermifltir. Tablo 1: Toplam ders saatlerinin teorik ve uygulama da l m. Toplam Saat Teorik % Uygulama % Kredi 162 128 79 34 21 145 Son durumuyla yeni TELP te yer alan derslerin kendi içerisindeki genel da l m na bak ld nda toplam 162 saatlik dersin %79 unun teorik, %21 inin uygulama temelli oldu unu görülür (bkz. Tablo 1). Tablo 2: Alan bilgisi genel kültür ve meslek bilgisi derslerinin da l m. Dersler Ders Saatleri % Alan Bilgisi 33 55.9 Genel Kültür 14 23.7 Meslek Bilgisi 12 20.3 Toplam 59 100 Öte yandan, TELP te alan bilgisi, meslek bilgisi ve genel kültür derslerinin da l m aç s ndan program içeri- ine bakt m zda ise 59 farkl dersin 12 si meslek bilgisi, 33 ü alan bilgisi, 14 ünün ise genel kültür derslerinden olufltu u görülmektedir. Bu anlamda alan bilgisi dersleri toplam ders da l m n n %55.9 una meslek bilgisi dersleri ise %20.3 üne karfl l k gelmektedir (bkz. Tablo 2). Bu anlamda, e itim-ö retim programlar n n oluflturulmas nda her aflamada göz önünde bulundurulan içerik düzlemi nitelikli bir e itim-ö retim için bir zorunluluk olarak de erlendirilir (Çoban, 2010). Araflt rman n Önemi Ö retmen adaylar n n gerek ö rencilik y llar nda ö retmenli e dair edindikleri ö renme yaflant lar, gerekse meslek yaflamlar boyunca edindikleri deneyimlerle, kendi meslek anlay fllar n oluflturduklar ve bu anlay fl n oluflmas nda alan bilgisi ve ö retmenlik meslek bilgisi derslerinin önemli bir yere sahip olduklar söylenebilir (Can, 1987:160). TELP te araflt rma konumuz olan söz konusu alan bilgisi derslerinin a rl %55.9 iken meslek bilgisi derslerinin a rl %20.3 lük bir paya sahiptir (bkz. Tablo 2). Araflt rma TELP te alan bilgisi ve meslek bilgisi dersleri üzerine yürütülen bu genifl kapsaml çal flma, alan bilgisi ve meslek bilgisi derslerinin içerik düzenlemesi aflamas nda, bir taraf olarak ö retmen adaylar ndan al nan dönütlerle, onlar n da program gelifltirme sürecine dâhil edilmifl olmas anlam nda önem tafl maktad r. Bu çerçevede TELP te yerini alan söz konusu derslerin ifllevselli i, içeri i (konu, kapsam), materyal yeterlili i (kitap, makale vb.) ve derslerin teorik-uygulama da l mlar nda karfl lafl - lan sorunlar n belirlenmesi ve çözümü ö retmen adaylar n n mesleki yetkinliklerini artt rmak ad na büyük önem tafl maktad r. 1481

Uluslararas Yüksekö retim Kongresi: Yeni Yönelifller ve Sorunlar (UYK-2011), 27-29 May s 2011, stanbul Araflt rman n Amac Bu araflt rman n amac, TELP te alan ve meslek bilgisi derslerinin ifllevselli i, içeri i (konu, kapsam), kullan - lan materyaller (kitap, makale vb.) ve derslerin teorik-uygulama da l mlar n n yeterlili i çerçevesinde Türkçe ö retmeni adaylar n n görüfllerini belirlemektir. Bu amaç do rultusunda araflt rmada flu alt problemlere yan t aranm flt r: 1. TELP te teorik alan bilgisi dersleri nin ö retmen adaylar n n görüfllerine göre ifllevsellik, içerik (konu, kapsam) ve kullan lan materyaller (kitap, makale vb.) aç s ndan yeterli i ne düzeydedir? 2. TELP te uygulamal alan bilgisi dersleri nin ö retmen adaylar n n görüfllerine göre ifllevsellik, içerik (konu, kapsam), kullan lan materyaller (kitap, makale vb.) ve teorik-uygulama da l mlar aç s ndan yeterli i ne düzeydedir? 3. TELP te teorik meslek bilgisi dersleri nin ö retmen adaylar n n görüfllerine göre ifllevsellik, içerik (konu, kapsam) ve kullan lan materyaller (kitap, makale vb.) aç s ndan yeterli i ne düzeydedir? 4. TELP te uygulamal meslek bilgisi dersleri nin ö retmen adaylar n n görüfllerine göre ifllevsellik, içerik (konu, kapsam), kullan lan materyaller (kitap, makale vb.) ve teorik-uygulama da l mlar aç s ndan yeterli- i ne düzeydedir? Yöntem Araflt rman n Modeli Bu araflt rma, Türkçe ö retmeni adaylar n n, üniversitelerin TELP dahilindeki alan bilgisi ve meslek bilgisi derslerinin ifllevselli i ile derslerin içerik, materyal ve teori-uygulama süresi aç s ndan yeterlilik düzeylerini belirlemek amac yla gerçeklefltirilen tarama modelinde desenlenmifltir. Tarama modeli, geçmiflte ya da halen var olan bir durumu var oldu u flekliyle betimlemeyi amaçlamaktad r (Karasar, 2009:77). Evren ve Örneklem Araflt rman n evreni, devlet üniversitelerinin Türkçe E itim Bölümü 4. s n f nda ö renim görmekte olan tüm ö retmen adaylar ndan; örneklemi ise 2009-2010 e itim-ö retim y l bahar döneminde ö renim görmekte olan 14 üniversitenin Türkçe E itimi Bölümü son s n f ö rencilerinden oluflmaktad r. Bu çerçevede araflt rmada alan bilgisi dersleri bölümü için 605; meslek bilgisi dersleri bölümü için 587 ö retmen aday örneklem olarak yer alm flt r (bkz. Tablo 3). Tablo 3: Türkçe ö retmeni adaylar n n üniversitelere göre frekans ve yüzde da l mlar. Üniversiteler Alan Bilgisi Dersleri Bölümü Meslek Bilgisi Dersleri Bölümü f % f % Abant zzet Baysal Üniversitesi 30 5.0 30 5.1 Cumhuriyet Üniversitesi 29 4.8 29 4.9 Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi 49 8.1 46 7.8 Çukurova Üniversitesi 25 4.1 25 4.3 Erzincan Üniversitesi 31 5.1 30 5.1 Giresun Üniversitesi 28 4.6 28 4.8 nönü Üniversitesi 76 12.5 73 12.4 K r kkale Üniversitesi 25 4.1 25 4.3 Kilis 7 Aral k Üniversitesi 36 6.0 33 5.6 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi 78 12.9 75 12.8 Mustafa Kemal Üniversitesi 30 5.0 30 5.1 Ni de Üniversitesi 52 8.6 51 8.7 Sakarya Üniversitesi 85 14.1 81 13.8 Yüzüncü Y l Üniversitesi 31 5.1 31 5.3 Toplam 605 100.0 587 100.0 1482

B. Özkan, N. K. fiahbaz Tablo 3 ten elde edilen veriler incelendi inde seçilen örneklem say s bak m ndan en yüksek yüzdeye Sakarya Üniversitesi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi ve nönü Üniversitesinin sahip oldu u görülmektedir. Bu durumun, örneklem dahilindeki üniversitelerin ilgili bölümlerinin ikinci ö retim programlar n n varl veya mevcut kontenjan say lar n n fazla olmas ile ilgili olabilece i söylenebilir. Veri Toplama Araçlar Araflt rmada veri toplama arac olarak ölçek uygulamas yoluna gidilmifltir. Araflt rmada veri toplama arac olarak Özkan (2010) taraf ndan gelifltirilen Türkçe Ö retmeni Adaylar n n Alan ve Meslek Bilgisi Derslerine Yönelik Tutumlar Ölçe i kullan lm flt r. Ölçekte, alan ve meslek bilgisi derslerinin ifllevselli i, derslerin içerik (konu, kapsam), kullan lan materyaller (kitap, makale vb.) ve derslerin teori-uygulama da l mlar aç s ndan yeterlik düzeylerini ölçmeyi amaçlayan toplam 104 madde yer almaktad r. Bu kapsamda ölçe in birinci bölümünde 21 farkl alan bilgisi dersi ile ilgili olarak toplam 64 madde; ikinci bölümünde ise 12 farkl meslek bilgisi dersi ile ilgili olarak toplamda 40 madde bulunmaktad r. Ölçe in yap geçerli i ve güvenirlik de erleri gerçek gruptan toplanan veriler üzerinden analiz edilmifltir. Ölçe in yap geçerli i çal flmas nda Aç mlay c Faktör Analizi kullan lm flt r. Ölçek iki farkl bölümden olufltu u için de erler her iki bölüm için ayr ayr hesaplanm fl ve yap lan analiz do rultusunda elde edilen de erler Tablo 4 te sunulmufltur. Tablo 4: Ölçe e iliflkin faktör analizi ve güvenirlik de erleri. Alan Bilgisi Dersleri Meslek Bilgisi Dersleri Madde Say s 64 40 KMO.846.822 Bartlett's Test De eri 21777.297 (p=.000) 9872.107 (p=.000) Faktör Yük De er Aral.452 -.837.497 -.816 Cronbach s Alpha (α).931.893 Faktör analizinin uygulanaca örneklemin yeterli inin ölçülmesi için KMO (Kaiser-Meyer-Olkin) testinin uygulanmas gerekir. Bayram (2004; 137) a göre, KMO de eri 1.00 e ne kadar yak n ise, sahip olunan örnekleme faktör analizinin yap lmas n n o derece uygun oldu u belirtilir. KMO de eri 0.50 den küçük ise ilgili örnekleme faktör analizi yap lmas uygun de ildir. Bu do rultuda faktör analizinin uygulanaca grubun yeterli inin ölçülmesi için KMO (Kaiser-Meyer-Olkin) testine baflvurulmufl ve ölçe in 64 maddelik alan bilgisi dersleri bölümüne yönelik KMO de eri.846 olarak bulunmufltur. KMO de eriyle birlikte verilen Bartlett's Test De eri ise 21777.297 dir (p=.000). Ölçe in 40 maddeden oluflan meslek bilgisi dersleri bölümüne ait KMO de eri ise.822 olarak bulunmufltur. Yine KMO de eriyle birlikte verilen Bartlett's Test De eri de 9872.107 (p=.000) olarak belirlenmifltir. Maddelere ait faktör de erlerinin belirlenmesi iflleminde faktör döndürme tablosundan (Rotateded Component Matrix) yararlan lm flt r. Büyüköztürk e (2010) göre; araflt rmac, bir faktör analizinde, ortaya ç kan önemli faktörleri ba ms zl k, yoruma aç kl k ve anlaml l k sa lamak amac yla bir eksen döndürmesine (rotation) tabi tutabilir. Ayr ca analiz sonucu maddelere ait faktör yük de erinin,.45 ya da daha yüksek olmas seçim için iyi bir ölçüdür. Ölçe in madde analiz çözümlemesi ve Varimax döndürme ifllemi sonucunda, maddelere ait faktör yük de erlerinin alan bilgisi dersleri bölümü için.452-.837 ; meslek bilgisi dersleri bölümü için.497-.816 aral nda oldu u belirlenmifltir. Ölçe e ait güvenirlik de erlerinin belirlenmesi için Cronbach s Alpha testine baflvurulmufltur. Beydo an (2001) a göre, ölçme araçlar n n güvenirlik hesaplamas nda di erlerine göre daha fazla tercih edilen Cronbach s Alpha katsay s ndan yararlan lmaktad r. Yap lan analiz sonucu ölçe in alan bilgisi dersleri bölümüne ait Cronbach s Alpha iç tutarl l k katsay s.931 ; meslek bilgisi dersleri bölümüne ait Cronbach s Alpha iç tutarl l k katsay s ise.893 olarak belirlenmifltir. ç tutarl k katsay s n n.50 ve üzeri ç kmas n n bir ölçme arac n n güvenirli i için yeterli bir ölçü oldu u düflünüldü ünde, ö retmen adaylar na uygulanan ölçe in güvenirlik de erlerinin yüksek düzeyde oldu u görülmektedir. 1483

Uluslararas Yüksekö retim Kongresi: Yeni Yönelifller ve Sorunlar (UYK-2011), 27-29 May s 2011, stanbul Bulgular ve Yorum Bu bölümde öncelikle teorik ve uygulama temelinde ayr flt r lan alan bilgisi dersleri nin ard ndan da yine teorik ve uygulama temelinde ayr flt r lan meslek bilgisi dersleri nin yeterli ine yönelik ö retmen adaylar n n görüfllerine ait bulgular ve yorumlara yer verilecektir. 1. Teorik Alan Bilgisi Derslerinin Yeterli ine Yönelik Bulgular ve Yorum 1.1. Teorik Alan Bilgisi Derslerinin fllevselli ine Yönelik Bulgular ve Yorum Tablo 5 ten elde edilen bulgulara göre, Türkçe ö retmen adaylar n n, alan bilgisi dersleri kapsam nda teorik derslerden yaln zca Osmanl Türkçesi dersini ifllevsel bulmad klar, bu alanda di er 16 dersi ifllevsel olarak de erlendirdikleri belirlenmifltir. Ancak Eski Türk Edebiyat ve Yabanc lara Türkçe Ö retimi derslerini ifllevsel bulmayan ve k smen ifllevsel bulan adaylar n toplam da l mlar göz önünde bulunduruldu unda bu iki dersin ifllevsellik yönünden birtak m eksiklikleri bar nd rd söylenebilir. 1.2. Teorik Alan Bilgisi Derslerinin çerik Yeterli ine Yönelik Bulgular ve Yorum çerik yeterlili ine yönelik ö retmen adaylar n n görüflleri incelendi inde, Ses Bilgisi dersinin içerik olarak k smen yeterli oldu u; Osmanl Türkçesi ve Yabanc lara Türkçe Ö retimi derslerinin ilgili alanda yeterli olmad klar görülmüfltür. Ö retmen adaylar di er 14 dersi içerik olarak yeterli bulsa da fiekil Bilgisi, Kelime Bilgisi, Cümle Bilgisi, Yaz l Anlat m, Sözlü Anlat m, Edebiyat Bilgi ve Kuramlar, Genel Dilbilimi, Eski Türk Edebiyat, Dünya Edebiyat, Türkçe Ders Kitab ncelemeleri ve Dil ve Kültür derslerinin içerik aç s ndan birtak m eksiklikleri bar nd rd n söylemek mümkündür. 1.3. Teorik Alan Bilgisi Derslerinde Kullan lan Materyalin (Kitap, Makale vb.) Yeterli ine Yönelik Bulgular ve Yorum Tablo 5 te yer alan derslerin materyal yönünden yeterlili ine bak ld nda, Cümle Bilgisi, Yaz l Anlat m, Sözlü Anlat m, Edebiyat Bilgi ve Kuramlar, Türk Halk Edebiyat ve Dünya Edebiyat dersleri k smen yeterli olduklar ; Ses Bilgisi, fiekil Bilgisi, Kelime Bilgisi, Osmanl Türkçesi, Genel Dilbilimi, Eski Türk Edebiyat, Türkçe Ders Kitab ncelemeleri, Yabanc lara Türkçe Ö retimi derslerinin ise yeterli olmad klar belirlenmifltir. Yeni Türk Edebiyat, Çocuk Edebiyat ile Dil ve Kültür dersleri adaylar taraf ndan yeterli bulunsa da bu dersleri materyal aç s ndan k smen yeterli bulan ve yeterli bulmayan ö retmen adaylar n n yüzde da l mlar göz önünde bulunduruldu unda ilgili alanda birtak m yetersizliklerin oldu u yönünde bir yorum yap labilir. 2. Uygulamal Alan Bilgisi Derslerinin Yeterli ine Yönelik Bulgular ve Yorum 2.1. Uygulamal Alan Bilgisi Derslerinin fllevselli ine Yönelik Bulgular ve Yorum Tablo 6 incelendi inde araflt rmada, Türkçe ö retmeni adaylar n n, alan bilgisi dersleri kapsam nda teori ve uygulama da l m na sahip olan Yaz Yazma Teknikleri, Anlama Teknikleri (Okuma E itimi ve Dinleme E itimi), Anlatma Teknikleri (Yazma E itimi ve Konuflma E itimi) ve Tiyatro ve Drama Uygulamalar derslerinin tamam n ifllevsel bulduklar tespit edilmifltir. 2.2. Uygulamal Alan Bilgisi Derslerinin çerik Yeterli ine Yönelik Bulgular ve Yorum çerik yeterlili ine yönelik ö retmen adaylar n n görüflleri incelendi inde bu alandaki dört dersin de yeterli içeri e sahip olduklar görülmektedir. Ancak Yaz Yazma Teknikleri, Anlama Teknikleri (Okuma E itimi ve Dinleme E itimi) ve Anlatma Teknikleri (Yazma E itimi ve Konuflma E itimi) derslerini içerik yönünden yetersiz bulan ve k smen yeterli bulan ö retmen adaylar n n yüzde da l mlar na bak ld nda bu derslerin içerik aç s ndan birtak m eksiklikleri bar nd rd n söylemek mümkündür. 2.3. Uygulamal Alan Bilgisi Derslerinde Kullan lan Materyalin (Kitap, Makale vb.) Yeterli ine Yönelik Bulgular ve Yorum Derslerin materyal yönünden yeterlili i ö retmen adaylar n n görüflleri çerçevesinde incelendi inde Yaz Yazma Teknikleri dersinin materyal yönünden yeterli olmad ; Anlama Teknikleri (Okuma E itimi ve Dinleme E itimi) ve Anlatma Teknikleri (Yazma E itimi ve Konuflma E itimi) derslerinin ise bu alanda k smen yeterli olduklar belirlenmifltir. Ö retmen adaylar n n Tiyatro ve Drama Uygulamalar dersini materyal yönünden yeterli bulduklar görülse 1484

B. Özkan, N. K. fiahbaz Tablo 5: Teorik alan bilgisi derslerine yönelik ö retmen aday görüfllerinin genel yüzde frekans tablosu. Teorik Alan Bilgisi Dersleri Dersin mesleki hayat mda ifllevsel Ders içerik (konu, kapsam) Derste kullan lan materyaller oldu unu düflünüyorum. olarak yeterlidir. (kitap, makale vb.) yeterlidir. f % f % f % f % f % f % f % f % f % 1. Ses Bilgisi Dersi 432 71.4 66 10.9 107 17.7 209 34.5 170 28.1 226 37.4 120 19.8 253 41.8 232 38.4 2. fiekil Bilgisi Dersi 406 67.1 86 14.2 113 18.7 218 36.0 176 29.1 211 34.9 137 22.6 239 39.5 229 37.9 3. Kelime Bilgisi Dersi 456 75.4 58 9.6 91 15.0 226 37.4 175 28.9 204 33.7 140 23.1 235 38.8 230 38.1 4. Cümle Bilgisi Dersi 479 79.2 55 9.1 71 11.7 245 40.5 162 26.8 198 32.7 153 25.3 218 36.0 234 38.7 5. Osmanl Türkçesi Dersi 178 29.4 271 44.8 156 25.8 221 36.5 238 39.3 146 24.2 169 27.9 284 46.9 152 25.2 6. Yaz l Anlat m Dersi 501 82.8 36 6.0 68 11.2 277 45.8 143 23.6 185 30.6 184 30.4 185 30.6 236 39.0 7. Sözlü Anlat m Dersi 529 87.4 35 5.8 41 6.8 264 43.6 164 27.1 177 29.3 192 31.7 196 32.4 217 35.9 8. Edebiyat Bilgi ve Kuramlar Dersi 372 61.5 95 15.7 138 22.8 285 47.1 138 22.8 182 30.1 191 31.5 185 30.6 229 37.9 9. Genel Dilbilimi Dersi 334 55.2 151 25 120 19.8 236 39.0 201 33.2 168 27.8 170 28.1 220 36.4 215 35.5 10. Türk Halk Edebiyat Dersi 464 76.7 41 6.8 100 16.5 309 51.1 123 20.3 173 28.6 216 35.7 167 27.6 222 36.7 11. Eski Türk Edebiyat Dersi 295 48.8 155 25.6 155 25.6 272 45.0 162 26.8 171 28.2 197 32.6 207 34.2 201 33.2 12. Yeni Türk Edebiyat Dersi 465 76.8 35 5.8 105 17.4 332 54.9 114 18.8 159 26.3 246 40.7 154 25.5 205 33.8 13. Çocuk Edebiyat Dersi 500 82.6 43 7.2 62 10.2 313 51.7 119 19.7 173 28.6 240 39.7 176 29.1 189 31.2 14. Dünya Edebiyat Dersi 393 65.0 85 14.0 127 21.0 226 37.4 174 28.8 205 33.8 164 27.1 214 35.4 227 37.5 15. Türkçe Ders Kitab ncelemeleri Dersi 436 72.1 90 14.8 79 13.1 242 40.0 191 31.6 172 28.4 202 33.4 208 34.4 195 32.2 16. Yabanc lara Türkçe Ö retimi Dersi 249 41.2 229 37.9 127 19.9 152 25.1 289 47.8 164 27.1 125 20.7 313 51.7 167 27.6 17. Dil ve Kültür Dersi 446 73.7 69 11.4 90 14.9 262 43.3 168 27.8 175 28.9 226 37.4 201 33.2 178 29.4 1485

Uluslararas Yüksekö retim Kongresi: Yeni Yönelifller ve Sorunlar (UYK-2011), 27-29 May s 2011, stanbul Tablo 6: Uygulamal alan bilgisi derslerine yönelik ö retmen aday görüfllerinin genel yüzde frekans tablosu. Uygulamal Alan Bilgisi Dersleri Dersin mesleki hayat mda ifllevsel Ders içerik (konu, kapsam) Derste kullan lan materyaller Ders, teori ve uygulama süresi oldu unu düflünüyorum. olarak yeterlidir. (kitap, makale vb.) yeterlidir. aç s ndan yeterlidir. f % f % f % f % f % f % f % f % f % f % f % f % 1. Yaz Yazma Teknikleri Dersi 450 74.4 91 15.0 64 10.6 236 39.0 200 33.1 169 27.9 176 29.1 235 38.8 194 32.1 200 33.1 255 42.1 150 24.8 2. Anlama Teknikleri:I-II Dersi 509 84.2 48 7.9 48 7.9 295 48.7 151 24.9 159 26.4 207 34.2 187 30.9 211 34.9 238 39.3 190 31.4 177 29.3 3. Anlatma Teknikleri:I-II Dersi 507 83.8 52 8.6 46 7.6 273 45.1 153 25.3 179 29.6 183 30.2 197 32.6 225 37.2 226 37.4 192 31.7 187 30.9 4. Tiyatro ve Drama Uygl. Dersi 481 79.5 49 8.1 75 12.4 344 56.9 143 23.6 118 19.5 271 44.8 186 30.7 148 24.5 331 54.7 151 25.0 123 20.3 de, k smen yeterli bulan ve yeterli bulmayan ö retmen adaylar n n yüzde da l mlar na bak ld nda bu derslerin kullan lan materyal aç s ndan birtak m eksikliklere sahip olduklar söylenebilir. 2.4. Uygulamal Alan Bilgisi Derslerinin Teorik- Uygulama Da l mlar Aç s ndan Yeterli ine Yönelik Bulgular ve Yorum Tablo 6 ya göre Tiyatro ve Drama Uygulamalar dersi d fl nda kalan derslerin teorik-uygulama da l mlar ö retmen adaylar taraf ndan yetersiz bulunmufltur. Yaz Yazma Teknikleri Dersi, Anlama Teknikleri (Okuma E itimi ve Dinleme E itimi) ve Anlatma Teknikleri (Yazma E itimi ve Konuflma E itimi) derslerinin teorikuygulama da l mlar na bakt m zda ise söz konusu derslerin teorik-uygulama da l mlar n n birtak m yetersizliklere sahip oldu u söylenebilir. 3. Teorik Meslek Bilgisi Derslerinin Yeterli ine Yönelik Bulgular ve Yorum Türkçe ö retmeni adaylar n n görüflleri çerçevesinde, teorik meslek bilgisi dersleri dahilindeki 8 dersin yeterli ine yönelik flu sonuçlara ulafl lm flt r: 3.1. Teorik Meslek Bilgisi Derslerinin fllevselli ine Yönelik Bulgular ve Yorum Tablo 7 ye göre Türkçe ö retmeni adaylar n n görüflleri çerçevesinde, 8 teorik meslek bilgisi dersinin (E itim Bilimine Girifl, E itim Psikolojisi, Ö retim lke ve Yöntemleri, S n f Yönetimi, Ölçme ve De erlendirme, Rehberlik, Özel E itim, Türk E itim Sistemi ve Okul Yönetimi) yüksek düzeyde ifllevsel oldu u belirlenmifltir. 3.2. Teorik Meslek Bilgisi Derslerinin çerik Olarak Yeterli ine Yönelik Bulgular ve Yorum Tablo 7 ye göre teorik meslek bilgisi derslerinden E itim Psikolojisi, Ö retim lke ve Yöntemleri, S n f Yönetimi, Ölçme ve De erlendirme, Rehberlik, Özel E itim, Türk E itim Sistemi ve Okul Yönetimi dersleri içerik olarak yeterlidir. Öte yandan, teorik meslek bilgisi derslerinden E itim Bilimine Girifl, Özel E itim derslerinin içerik olarak yeterli oldu u belirlenmifl; ancak söz konusu dersleri içerik aç s ndan yetersiz bulan ve k smen yeterli bulan ö retmen adaylar n n toplam da l mlar göz önünde bulunduruldu unda, bu derslerin içerik olarak birtak m yetersizlikleri bar nd rd düflünülmüfltür. 3.3. Teorik Meslek Bilgisi Derslerinin Kullan lan Materyal Aç s ndan Yeterli ine Yönelik Bulgular ve Yorum Türkçe ö retmeni adaylar n n görüflleri çerçevesinde, teorik meslek bilgisi dersleri dahilindeki 8 dersin kullan lan materyaller aç s ndan yetersiz bulan ve k smen yeterli bulan ö retmen adaylar n n toplam da l mlar göz önünde bulunduruldu unda, bu derslerin materyal aç s ndan birtak m yetersizlikleri bar nd rd düflünülmüfltür. 1486

B. Özkan, N. K. fiahbaz Tablo 7: Teorik meslek bilgisi derslerine yönelik ö retmen aday görüfllerinin genel yüzde frekans tablosu. Teorik Alan Bilgisi Dersleri Dersin mesleki hayat mda ifllevsel Ders içerik (konu, kapsam) Derste kullan lan materyaller oldu unu düflünüyorum. olarak yeterlidir. (kitap, makale vb.) yeterlidir. f % f % f % f % f % f % f % f % f % 1. E itim Bilimine Girifl Dersi 445 75.8 72 12.3 70 11.9 264 45.0 166 28.3 157 26.7 184 31.3 218 37.2 185 31.5 2. E itim Psikolojisi Dersi 521 88.8 33 5.6 33 5.6 312 53.2 127 21.6 148 25.2 220 37.5 179 30.5 188 32.0 3. Ö retim lke ve Yöntemleri Dersi 482 82.1 61 10.4 44 7.5 299 50.1 157 26.7 136 23.2 212 36.1 209 35.6 166 28.3 4. S n f Yönetimi Dersi 522 88.9 31 5.3 34 5.8 328 55.9 125 21.3 134 22.8 236 40.2 173 29.5 178 30.3 5. Ölçme ve De erlendirme Dersi 451 76.8 74 12.6 62 10.6 294 50.2 167 28.4 126 21.4 204 34.7 227 38.7 156 26.6 6. Rehberlik Dersi 533 90.8 22 3.7 32 5.5 341 58.1 113 19.3 133 22.6 244 41.6 164 27.9 179 30.5 7. Özel E itim Dersi 478 81.4 49 8.3 60 10.3 279 47.5 162 27.6 146 24.9 202 34.4 208 35.4 177 30.2 8. Türk E itim Sistemi ve Okul Yönetimi Dersi 421 71.8 83 14.1 83 14.1 294 50.2 145 24.6 148 25.2 209 35.6 191 32.5 187 31.9 Tablo 8: Uygulamal meslek bilgisi derslerine yönelik ö retmen aday görüfllerinin genel yüzde frekans tablosu. Uygulamal Alan Bilgisi Dersleri Dersin mesleki hayat mda ifllevsel Ders içerik (konu, kapsam) Derste kullan lan materyaller Ders, teori ve uygulama süresi oldu unu düflünüyorum. olarak yeterlidir. (kitap, makale vb.) yeterlidir. aç s ndan yeterlidir. f % f % f % f % f % f % f % f % f % f % f % f % 1. Ö r. Tekno. ve Mat. Tas. Dersi 450 76,7 87 14,8 50 8,5 266 45,3 184 31,3 137 23,4 193 32,9 238 40,5 156 26,6 231 39,4 196 33.4 160 27.2 2. Özel Ö retim Yöntemleri Dersi 492 83.8 41 7.0 54 9.2 338 57.6 118 20.1 131 22.3 262 44.6 159 27.1 166 28.3 293 50.1 144 24.4 150 25.5 3. Okul Deneyimi (Staj Uygulamas ) 534 91.0 27 4.6 26 4.4 380 64.8 103 17.5 104 17.7 294 50.2 165 28.1 128 21.7 344 58.6 143 24.4 100 17.0 4. Ö retmenlik Uygulamas 481 79.5 49 8.1 75 12.4 344 56.9 143 23.6 118 19.5 271 44.8 186 30.7 148 24.5 331 54.7 151 25.0 123 20.3 1487

Uluslararas Yüksekö retim Kongresi: Yeni Yönelifller ve Sorunlar (UYK-2011), 27-29 May s 2011, stanbul 4. Uygulamal Meslek Bilgisi Derslerinin Yeterlili ine Yönelik Bulgular ve Yorum Türkçe ö retmeni adaylar n n görüflleri çerçevesinde uygulamal meslek bilgisi derslerinin [Ö retim Teknolojileri ve Materyal Tasar m dersi, Özel Ö retim Yöntemleri dersi, Ö retmenlik Uygulamas Okul Deneyimi (Staj Uygulamas )] genel olarak ifllevsellikleri ile içerik (konu, kapsam), kullan lan materyal (kitap, makale vb.) ve teori-uygulama süreleri aç s ndan yeterlik düzeyleri incelenmifl ve flu bulgulara ulafl lm flt r. 4.1. Uygulamal Meslek Bilgisi Derslerinin fllevselli ine Yönelik Bulgular ve Yorum Tablo 8 e göre Türkçe ö retmeni adaylar uygulamal meslek bilgisi kapsam ndaki Ö retim Teknolojileri ve Materyal Tasar m, Özel Ö retim Yöntemleri, Okul Deneyimi (Staj Uygulamas ) ve Ö retmenlik Uygulamas derslerini yüksek oranda ifllevsel bulmaktad r. 4.2. Uygulamal Meslek Bilgisi Derslerinin çerik Olarak Yeterli ine Yönelik Bulgular ve Yorum Tablo 8 e göre Türkçe ö retmeni adaylar n n görüfllerine ba l olarak Ö retim Teknolojileri ve Materyal Tasar m dersinin içerik olarak yeterli i ifadesine k smen kat lan ve kat lmayanlar n say s göz önünde bulunduruldu- unda birtak m aksakl klar n oldu u görülse de genel olarak uygulamal meslek bilgisi derslerinin Türkçe ö retmeni adaylar taraf ndan içerik olarak yeterli bulundu u söylenebilir. 4.3. Uygulamal Meslek Bilgisi Derslerinin Kullan lan Materyal Aç s ndan Yeterli ine Yönelik Bulgular ve Yorum Türkçe ö retmeni adaylar uygulamal meslek bilgisi kapsam ndaki dersleri materyal aç s ndan yeterli bulmaktad rlar. Ancak bu dersleri materyal bak m ndan yeterli bulmayan ve k smen yeterli bulan ö retmen adaylar n n toplam da l mlar na bak ld nda, derslerin birtak m yetersizlikleri bar nd rd düflünülmektedir. 4.4. Uygulamal Meslek Bilgisi Derslerinin Teorik-Uygulama Da l mlar Aç s ndan Yeterli ine Yönelik Bulgular ve Yorum Türkçe ö retmeni adaylar uygulamal meslek bilgisi derslerinden Ö retim Teknolojileri ve Materyal Tasar m d fl nda kalan Özel Ö retim Yöntemleri Dersi I-II, Okul Deneyimi (Staj Uygulamas ) derslerini yeterli bulmaktad r. Tart flma ve Sonuç Araflt rmada TELP dersleri teorik-uygulama da l m esas al narak ö retmen adaylar n n görüfllerine göre ifllevsellik, içerik (konu, kapsam) ve materyal yeterlili i (kitap, makale vb.) aç s ndan de erlendirilmifl ve özet olarak sonuç tablosu afla da sunulmufltur. Bu anlamda Tablo 9 da teorik alan ve meslek bilgisi derslerine yönelik genel sonuçlara bak ld nda: 1. Türkçe ö retmeni adaylar taraf ndan teorik alan bilgisi (67.4) ve teorik meslek bilgisi (82.1) derslerini yüksek oranda ifllevsel bulundu u belirlenmifltir. Bu bulguya göre, teorik meslek bilgisi derslerinin teorik alan bilgisi derslerine oranla daha ifllevsel oldu u söylenebilir. Bunda e itim ö retim prati inin önemli etkisi oldu u düflünülebilir. 2. çerik olarak ise teorik alan bilgisi dersleri (41.7) ile teorik meslek bilgisi dersleri (51.3) karfl laflt r ld nda, teorik meslek bilgisi derslerinin yine teorik alan bilgisi derslerine oranla daha yeterli oldu u sonucuna var labilir. Bununla birlikte teorik alan bilgisi derslerinin içerik olarak yeterli inde birtak m aksakl klar n oldu u da söylenebilir. Araflt rmas nda benzer bir sonuca ulaflan Çetin (2009), sonuç olarak ö retmenlik meslek bilgisi derslerini önemli bulan ö rencilerin di erlerine oranla tutum puanlar n n daha üst düzeyde oldu unu ortaya koymufltur. Birbiriyle örtüflen bu sonuçlar do rultusunda ö retmen adaylar n n ö retmenlik meslek bilgisi derslerini yüksek düzeyde ifllevsel ve önemli bulduklar söylenebilir. Tablo 9 da uygulamal alan ve meslek bilgisi derslerine yönelik genel sonuçlara bak ld nda: 1. Gelen anlamda uygulamal derslere karfl ö retmen adaylar görüfllerinin teorik derslere olan görüfllerine oranla daha olumlu oldu u gözlemlenir. 2. Ö retmen adaylar söz konusu uygulamal derslerden meslek bilgisi (82.8) derslerini alan e itimi (80.5) derslerinden daha ifllevsel bulmaktad rlar. Toplamda ise her iki uygulamal ders (alan ve meslek) içeri inin ifllevselli i yüksektir. 1488

B. Özkan, N. K. fiahbaz Tablo 9: Teorik ve uygulamal alan ve meslek bilgisi derslerinin genel (%) de erlendirme tablosu. Alan Bilgisi Dersleri Meslek Bilgisi Dersleri Dersler Ölçütler kat l yorum Toplam kat l yorum Toplam Teorik Dersler fllevseldir. 67.4 14.10 16.9 100.0 82.1 9.0 8.9 100.0 çerik (konu. kapsam) 41.7 28.26 30.03 100.0 51.3 24.7 24.0 100.0 olarak yeterlidir. Kullan lan materyaller 29.8 35.5 34.6 100.0 36.4 33.4 30.2 100.0 (kitap. makale vb.) aç s ndan yeterlidir. fllevseldir. 80.5 9.9 9.6 100.0 82.8 8.6 8.6 100.0 Uygulamal çerik (konu. kapsam) 47.4 26.7 25.9 100.0 56.2 23.1 20.7 100.0 Dersler olarak yeterlidir. Kullan lan materyaller 34.6 33.3 32.2 100.0 43.1 31.6 25.3 100.0 (kitap. makale vb.) aç s ndan yeterlidir. Teori ve uygulama süresi aç s ndan yeterlidir. 41.1 32.6 26.3 100.0 50.7 26.8 22.5 100.0 3. çerik olarak ise meslek bilgisi (56.2) dersleri alan bilgisi (47.4) derslerinden ö retmen adaylar taraf ndan daha yeterli görülmüfltür. 4. Kullan lan materyal olarak ise meslek bilgisi (43.1) ve alan bilgisi (34.6) dersleri yeterlilik konusunda ö retmen adaylar n n verdikleri kat lm yorum ve k smen kat l yorum cevaplar düflünüldü ünde bu derslerin içerik olarak birtak m yetersizliklere sahip oldu u söylenebilir. 5. Yine teorik-uygulama da l mlar aç s ndan ö retmen adaylar taraf ndan meslek bilgisi (50.7) dersleri alan bilgisi (41.1) derslerine oranla daha yeterli bulunmufltur. Genel bir de erlendirme yap lacak olursa: 1. Türkçe ö retmeni adaylar alan bilgisi derslerini mesleki hayatlar nda ifllevsel oldu unu düflünmektedirler. Ancak Türkçe ö retmeni adaylar n n derslerin içeri i, derslerde kullan lan materyal ve teorik-uygulama da- l mlar nda yeterlili i ile ilgili olarak birtak m olumsuzluklar yans tt klar gözlemlenmektedir. 2. Bunda, Türkçe e itiminin henüz yeni bir alan olmas ve alanla ilgili ö retim üyesi ihtiyac n n genellikle Türkoloji ya da yabanc dil bölümlerinden karfl lanm fl olmas ; Türkçe ö retmeni yetifltiren söz konusu bölümlerin ihtiyaçlar n n bu anlamda yeteri kadar karfl lanamamas, daha do ru bir ifadeyle, nicelik olarak ö retim üyesi eksi i di er nedenler aras nda de erlendirilebilir. 3. Bunun yan s ra uzmanl k gerektiren bir alan olan Türkçenin ö retimi ile ilgili alan yaz n n yetersizli i derslerin ifllevsellik, içerik (konu, kapsam), kullan lan materyal (makale, kitap vb.) ve teorik-uygulama aç s ndan da yetersizlik alg s n ö rencilerde oluflturmufl olabilir. 4. Derslerin içeriklerinin düzenlenmesi, derslerin içeri ini oluflturan materyallerin temini aç s ndan çeviri yoluyla alanyaz nlar aras aktar m ya da alana özgü çal flmalar n desteklenmesi ve artt r lmas zorunlulu u aç kça gözlemlenmektedir. 1489

Uluslararas Yüksekö retim Kongresi: Yeni Yönelifller ve Sorunlar (UYK-2011), 27-29 May s 2011, stanbul Kaynaklar Bayram, N. (2004). Sosyal Bilimlerle SPSS le Veri Analizi. Bursa: Ezgi Kitabevi. Beydo an, Ö. (2001). Okullarda Ölçme ve De erlendirme. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Kaz m Karabekir E itim Fakültesi Yay nlar. Büyüköztürk, fi. (2010). Sosyal Bilimler çin Veri Analizi El Kitab - statistik Araflt rma Deseni, SPSS Uygulamalar ve Yorum. (12.Bask ). Ankara: Pagem Akademi Yay nc l k. Can, G. (1987). Ö retmenlik Meslek Anlay fl Üzerine Bir Araflt rma. Anadolu Üniversitesi E itim Fakültesi Dergisi 2: 160. Çetin, F. (2009). E itim Fakültesi Ö rencilerinin Ö retmenlik Meslek Bilgisi Derslerine Yönelik Tutumlar. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar E itim Fakültesi Dergisi. Say :25, ss. 58-64 Çoban, A. (2010). Türkçe Ö retmenli i Lisans Program n n De erlendirilmesi. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 5(3). ss. 958-976. http://www.yok.gov.tr/egitim/ogretmen/programlar_aciklama.doc (7 Kas m 2007). Karasar, N. (2009). Bilimsel Araflt rma Yöntemi. (19. Bask ). Ankara: Nobel Yay n Da t m. Özkan B. (2010). Türkçe Ö retmeni Adaylar n n Alan ve Meslek Bilgisi Derslerine Yönelik Tutumlar Ölçe i. Mersin Üniversitesi. Türkçe E itimi Bölümü. YÖK (2007). E itim Fakültesi Ö retmen Yetifltirme Lisans Program. Ankara. ss.83-97. 1490