XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 200 İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya ÜNİVERSİTE İNGİLİZCE HAZIRLIK ÖĞRENCİLERİNİN İNGİLİZCEYE YÖNELİK TUTUMLARIYLA, SINAVLAR, OKULUN FİZİKSEL KOŞULLARI VE DERS PROGRAMLARI VE UYGULANIŞI İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER Uğur Altunay Yard. Doç. Dr. Dokuz Eylül Üniversitesi, Buca Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Eğitim Programları ve Öğretim Anabilim Dalı, ugur.altunay@deu.edu.tr Özet Bu araştırmanın amacı, öğrencilerin İngilizceye yönelik tutumları ile sınavlar, okulun fiziksel koşulları ve ders programları ve uygulanışı ile ilgili görüşleri arasında anlamlı ilişkiler olup olmadığını ortaya çıkarmaktır. Araştırmada, verilerin toplanması amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilmiş bir ölçeğin uygulandığı betimsel yöntem kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan ölçekte yer alan alt ölçekler, İngilizceye Yönelik Tutum Ölçeği (Alfa Güvenilirlik Katsayısı: 0,96), Sınavlar ile İlgili Görüşler Ölçeği (Alfa Güvenilirlik Katsayısı: 0,83), Okulun Fiziksel Koşulları ile İlgili Görüşler Ölçeği (Alfa Güvenilirlik Katsayısı: 0,62) ve Ders Programları ve Uygulanışı ile İlgili Görüşler Ölçeği (Alfa Güvenilirlik Katsayısı: 0,82) dir. Ölçeğin geçerliliği için uzman görüşlerine başvurulmuş ve öneriler doğrultusunda düzeltmeler yapıldıktan sonra güvenilirlik çalışması için gerçekleştirilen uygulamada İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü İngilizce Hazırlık Programı öğrencileri (N=120) kullanılmıştır. Araştırma 2003 yılının Şubat ayında Dokuz Eylül Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu İngilizce Hazırlık Programında okumakta olan öğrencilerin tümü (N=2065) üzerinde gerçekleştirilmiştir. Toplanan veriler frekans, aritmetik ortalama, standart sapma teknikleri kullanılarak çözümlenmiştir. Ayrıca, korelasyon çözümlemesi yapılmıştır. Çözümleme sonucuna göre, öğrencilerin İngilizceye yönelik tutumları ile sınavlar, okulun fiziksel koşulları ve ders programları ve uygulanışı ile ilgili görüşleri arasında anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Anahtar Sözcükler: İngilizceye yönelik tutum, sınavlarla ilgili görüşler, okulun fiziksel koşullarıyla ilgili görüşle, ders programları ve uygulanışıyla ilgili görüşler
Abstract The purpose of this research is to determine the relationship between the attitudes of the university students attending the English preparatory program towards English and their ideas about the exams, the physical conditions, and the program and its implementation. In this descriptive type research, a scale developed by the researcher was used. The subscales of the scale are Scale for Attitudes Towards English (Alpha Reliability Coefficient: 0.96) The Scale for Ideas About Exams (Alpha Reliability Coefficient: 0.83), Scale for Ideas About Physical Conditions (Alpha Reliability Coefficient: 0.62), and Scale for Ideas About The Program and Its Implementation (Alpha Reliability Coefficient: 0.82). Experts were consulted for the validity of the scale, and after the modifications were made in line with the suggestions, the students in the English Language Preparatory Program at Izmir Insitute of Technology (N=120) were used for the reliability of the scale. The research was conducted on all the students attending the English Language Preparatory Program (N=2065) at the School of Foreign Languages of Dokuz Eylül University in February 2003. The data were analyzed through the statistical techniques frequency, arithmetic mean and standard deviation. In addition, analysis of correlation was also made. According to the results of the analyses, the students' attitudes towards English and their ideas about exams, the physical conditions of the school and the program & and its implementation are significantly corelated. Key Words: Attitudes towards English, ideas about exams, ideas about the physical conditions of school, ideas about the program and its implementation GİRİŞ Dil, iletişmek için kullanılması zorunlu olan en temel araçtır. İlk öğrenilen dil olan anadille başlayan dil edinim deneyimi, yabancı dilde yazılmış metinleri anlamak, yabancılarla çalışmak ve iletişmek gibi gereksiminler nedeniyle, yabancı dil öğrenmeye çalışmayla yeni bir boyut kazanmaktadır. Teknolojinin gelişmesi, ulaşımın kolaylaşması, kalkınmada rekabet, yabancılarla iletişme gereksinmesini artırmaktadır. Buna bağlı olarak, genelde yabancı dil öğrenmeye, ama özellikle de İngilizce öğrenmeye yönelik istemde bir artış ve yaygınlaşma görülmektedir. Bu bağlamda, Türkiye deki üniversitelerde açılan İngilizce Hazırlık Programlarının sayısında bir artış gözlemlenmektedir. Bu araştırmanın yapıldığı Dokuz Eylül Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu İngilizce Hazırlık Programı nda bir yıl süreyle lisans programına ve lisansüstü programa devam edecek olan iki binin üzerinde öğrenci öğrenim görmektedir. Üstelik bu öğrencilerin çoğunluğu hazırlıktan sonra İngilizce olarak öğrenim görmeyecek olan öğrencilerdir. Örneğin, 2002-2003 Akademik Yılı nda Dokuz Eylül Üniversitesi Yabancı Diller Yüksek Okulu İngilizce Hazırlık Programı na devam etmekte olan 2065 öğrencinin 1442 si öğretim dili Türkçe olan lisans ya da lisansüstü programa devam edecek olan öğrenciler olup, yalnızca 568 i öğretim dili İngilizce olan bir programa devam edecek olan öğrencilerdir. Başka deyişle, İngilizce, öğretim dili İngilizce olmayan programlarda bile bir önkoşul haline getirilmiş, zorunluluk olmuştur. Bununla birlikte, bir yıllık öğretim sonunda başarı gerek lisans gerekse lisansüstü programlarda yüzde elliye ulaşamamaktadır. Bu bağlamda, başarısızlığın nedenlerinin sorgulanması gerekmektedir. İlgili alanyazın incelendiğinde,
öğretimsel süreçlerin yanı sıra, tutumun da başarıda etkisinin olduğu ve tutumu, değişik bireysel özelliklerin etkilediği görülmektedir. Yabancı dil öğrenimi, bilişsel, duyuşsal, devinişsel süreçlerin etkili olduğu karmaşık işlemdir. Gerek yabancı dil ediniminin nasıl gerçekleştiği, gerekse edinimi olumlu ya da olumsuz etkileyen etmenler üzerine araştırmalar yaygınlaşmaktadır. Özellikle yabancı dile yönelik tutumun başarıyla olan ilişkisini açıklamak amacıyla, tutumu etkileyen etmenler üzerinde araştırmalar da artmaktadır. Tutum gözlenebilen bir davranış değil, davranışa hazırlayıcı bir eğilimdir. Başka bir ifadeyle tutum gözle görülebilen bazı davranışlara yol açtığından, bu davranışların gözlenmesi sonucu bu tutumun varolduğu öne sürülebilir (Kağıtçıbaşı, 1988). Oppenheim, tutumu genel olarak bir bireyin herhangi bir uyarıcı karşısında olumlu ya da olumsuz tepki gösterme eğilimi olarak tanımlamaktadır (Berberoğlu, 1990). Tutumların eğitimsel süreçte önemli olmasının nedeni de öğrencilerin sahip oldukları tutumların onların akademik başarılarını etkiliyor olmasıdır. Öğrencinin konu, okul, öğretmen vb. öğelere ilişkin tutumlarının olumlu olması onun başarısını arttıracaktır (Açıkgöz, 1992). Çünkü öğrencinin öğrenebilmesi için öğrenilecek bilgiye açık olması, o bilgiyi öğrenmek için istek duyması gerekmektedir. Bloom un belirttiğine göre, tutumlarla başarı arasındaki anlamlı korelasyonlar, tutumların en az bilişsel alan davranışları kadar önemli olduğunu göstermektedir (Bloom, 1995). Nitekim Fen, Matematik, Sosyal Bilgiler, Okuduğunu Anlama vb. gibi farklı derslerde yapılan pek çok araştırmada başarı ve tutum arasında olumlu ilişkilerin olduğu saptanmıştır (Bilen, 1995; Marshall, 1992; Neathery, 2001; Özkal, 2000). Öğrencilerin sahip oldukları olumlu tutumlar akademik başarılarını artırmaktadır. Cinsiyete göre tutum farklılıklarının karşılaştırıldığı çok sayıda araştırma vardır. Sözgelimi, Kızıltepe (1998), kızların yabancı dile yönelik tutumlarının erkeklerle karşılaştırıldığında daha olumlu olduğunu belirtmektedir. İncelenen başka araştırmalar da bu bulguyu doğrular niteliktedir. Yavuz (2004), Dokuz Eylül Üniversitesi İngilizce Öğretmenliği öğrencileri üzerinde yaptığı bir araştırmada, öğrencilerin ekonomik durumlarının öğretmenliğe yönelik tutumlarını etkilemediğini bulmuştur. Aynı araştırmada, öğrencilerin İngilizceye yönelik tutumlarıyla ailelerinin ekonomik durumu arasında anlamlı düzeyde ilişki bulunmuştur. Araştırmanın Amacı Bu araştırmanın amacı, üniversite İngilizce hazırlık programlarında okumakta olan öğrencilerin İngilizceye yönelik tutumları ile cinsiyetleri, sosyoekonomik durumları, mezun oldukları okul türü, yaşadıkları yer, daha önce hazırlık okuma durumu, devam edeceği lisans ya da lisansüstü program arasında anlamlı ilişkiler olup olmadığını ortaya çıkarmaktır.
YÖNTEM Evren ve Örneklem Araştırma 2002 yılının Şubat ayında Dokuz Eylül Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu İngilizce Hazırlık Programında okumakta olan öğrencilerin tümü (N=2065) üzerinde gerçekleştirilmiştir. Başka deyişle, öğrencilerin tamamı araştırma kapsamına alındığından, örneklem oluşturulmamış olup, evren üzerinde çalışılmıştır. Veri Toplama Araçları Araştırma verilerini toplamak amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen 9 soruluk Kişisel Bilgi Formu ve bir program değerlendirme ölçeği kullanılmıştır. Ölçekte yer alan alt ölçekler şöyledir: 17 soruluk İngilizceye Yönelik Tutum Ölçeği (Alfa Güvenilirlik Katsayısı: 0,96), 15 soruluk Sınavlar ile İlgili Görüşler Ölçeği (Alfa Güvenilirlik Katsayısı: 0,83),7 soruluk Okulun Fiziksel Koşulları ile İlgili Görüşler Ölçeği (Alfa Güvenilirlik Katsayısı: 0,62) ve 18 soruluk Ders Programı ve Uygulanışı ile İlgili Görüşler Ölçeği (Alfa Güvenilirlik Katsayısı: 0,82). Hazırlanan ölçek taslağı uzmanların görüşleri doğrultusunda düzeltildikten sonra ölçeğin güvenilirlik düzeyini belirlemek üzere İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü İngilizce Hazırlık Programı nda okumakta olan 120 öğrenci üzerinde uygulama yapılmıştır. Uygulamada kullanılan ölçek 5 li Likert tipi bir ölçektir. Verilerin Çözümlenmesi Toplanan veriler, frekans, aritmetik ortalama, standart sapma teknikleri kullanılarak çözümlenmiştir. Ayrıca, korelasyon çözümlemesi yapılmıştır.
BULGULAR VE YORUM Bu bölümde araştırma ile ilgili olarak toplanan veriler değerlendirilerek çözümlenmiş ve elde edilen bulgular tartışılmıştır. Ayrıca, öneriler geliştirilmeye çalışılmıştır. Tablo 1. Öğrencilerin İngilizceye Yönelik Tutum Ölçeği, Sınavlarla İlgili Görüşler Ölçeği, Okulun Fiziksel Koşulları ile İlgili Görüşler Ölçeği ve Ders Programı ve Uygulanışına Yönelik Görüşler Ölçeği den Aldıkları Puanların, Minimum ve Maksimum Değerleri, Aritmetik Ortalamaları ve Standart Sapmaları Değişkenler N Min. Maks. X ss İngilizceye Yönelik Tutum 2065 17,00 85,00 50,43 13,21 Sınavlarla ilg. Görüşler 2065 15,00 75,00 43,85 10,31 Fiziksel Koş.ilg. Görüşler 2065 7,00 35,00 19,20 5,02 Ders Prog. Uyg. Görüşler 2065 18,00 86,00 51,61 9,43 Tablo 2: Üniversite İngilizce Hazırlık Öğrencilerinin İngilizceye Yönelik Tutumlarıyla, Sınavlar, Okulun Fiziksel Koşulları ve Ders Programları ve Uygulanışı ile İlgili Görüşleri Arasındaki İlişkiler Değişkenler Pearson Korelasyonu p Anlamlılık Denetimi İng. Tut.-Program 0,41 0,00 p<0,01* İng. Tut.-Koşullar 0,93 0,00 p<0,01* İng. Tut.-Sınavlar 0,44 0,00 p<0,01* p<0,01 düzeyinde anlamlı Tablo 1 de görüldüğü gibi, öğrencilerin İngilizceye yönelik tutumuyla ders programı ve uygulanışı ile ilgili görüşleri ve sınavlarla ilgili görüşleri arasında anlamlı ilişkiler vardır.
SONUÇ VE ÖNERİLER Sonuç olarak, öğrencilerin İngilizceye yönelik tutumlarının ders programı ve uygulanışı, okulun fiziksel koşullarıyla ve sınavlarla ilgili görüşlerinden etkilendiği ortaya çıkmıştır. Bu arada, aynı araştırmada, araştırmacı tarafından öğrencilerin sınavlarda aldıkları puanlarla İngilizceye yönelik tutumları arasında doğrusal anlamlı bir ilişki olduğu bulunmuştu (Altunay, 2004). Öyleyse, öğrenci başarısını artırmak, öğrenci tutumunu artırmaktan geçmektedir. Başka deyişle, öğretimsel ürünlerin nitelikli olması, tutumun olumlu olması önkoşuluna bağlıdır. Araştırmadan elde edilen bu sonuca bağlı olarak şu öneriler geliştirilebilir: 1. Öğrencilerin başarılarını artırmak için İngilizceye yönelik tutumları belirlenmeli, olumsuz tutumlar varsa nedenleri araştırılarak, çözüm getirilmeye çalışılmalıdır. 2. Öğretmenler, ders kitabı yazarları ve öğretim izlencesi geliştiriciler, etkinlikleri ve ders araç gerecini geliştirirken, öğrencinin bilişsel gelişimi kadar duyuşsal gelişimini de önemsemeli, öğrencilerin İngilizceyi sevebileceği düzenlemelere ağırlık vermelidir. 3. Okulun fiziksel koşullarının iyiliği, sınavların niteliği, ders programının niteliği öğrencilerin İngilizceye yönelik tutumlarını ve dolaylı olarak da İngilizce başarılarını etkilediğinden, sözü edilen değişkenlerin denetlenmesi geliştirilmesi gerekmektedir. Geliştirme amacıyla, karar verme sürecine doğrudan ve anket uygulaması yoluyla dolaylı olarak öğrencilerin katılmasının sağlanması, öğrencilerin sözkonusu değişkenlerle ilgili görüşlerini son çözümlemede olumlu olarak etkileyecektir.
KAYNAKÇA Açıkgöz, Ü. K. (1992). İşbirlikli öğrenme: Kuram, araştırma ve uygulama. Malatya: Uğurel Matbaası. Altunay, U. (2004). Üniversite İngilizce hazırlık öğrencilerinin İngilizceye yönelik tutumlarıyla bazı bireysel değişkenler arasındaki ilişkiler. Yayımlanmamış araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi, Yabancı Diller Yüksekokulu, İzmir. Berberoğlu, G. (1990). Kimyaya ilişkin tutumların ölçülmesi. Eğitim ve Bilim, 76,16. Bilen, S. (1995). İşbirlikli öğrenmenin müzik öğretimi ve güdüsel süreçler üzerindeki etkileri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Bloom, B. S. (1995). İnsan nitelikleri ve okulda öğrenme. Çeviren: D. A. Özçelik İstanbul: M.E.B. Yayınları 174. Kağıtçıbaşı, Ç. (1988). İnsan ve insanlar. İstanbul: Evrim Yayınevi. Kızıltepe, Z. (1998). Yabancı dil öğrenimine yönelik cinsiyet farkı. Dil Öğretimi Dergisi, 74. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları. Marshal, M. (1992). The effects of reciprocal teaching with a group recognition structure on fifth grades reading comprehension achievement and attitudes towards reading (cooperative learning). North Carolina State University. EDD. Neathery, M. F. (2001). Elementary and secondary students perceptions toward science: Correlation with gender, ethnicity, ability, grade and science achievement. http://unr.edu/homepage/jcannon/ejse/neathery.html. Özkal, N., Yıldız, V., Altunay, U., Tonbul, C. (2002). İşbirlikli Öğrenmenin ve Geleneksel Öğretim Yöntemlerinin İngilizce Okuma Stratejileri Üzerindeki Etkileri, 2000 li Yıllarda 1. Öğrenme ve Öğretme Sempozyumu, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi, 29-31 Mayıs 2002. Yavuz, B. (2004). The relationship between the attitudes of prospective teachers of English towards English and towards being a teacher. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.