10,Sınıf Enfeksiyondan Korunma 17. Hafta ( 05 09 / 01 / 2015 ) BAKTERİLERİN NEDEN OLDUĞU HASTALIKLAR GIDA ZEHİRLENMELERİ Slayt No : 37 Etken ve Bulaşma Yolları Stafilokoklarla oluşan gıda zehirlenmelerinde etken, staphylococcus aureus (stafilokok auerus) ve stafilokok albustur. Çeşitli enzim ve enterotoksinleri ile hastalık yapar. Sıcak aylarda çabuk bozulan gıdaların yenmesine bağlı zehirlenmeler ile oluşur. Kuluçka süresi 1-7 saat, genellikle 2-4 saattir. Streptokok gıda zehirlenmelerinde etken, streptokok viridans ve streptokokus fesalistir. Kuluçka süresi, 4-5 saattir. 4 GIDA ZEHİRLENMELERİ insanlarda birçok hayvansal ve bitkisel gıdalarla zehirlenmeler görülür. Mikroorganizmalarla veya toksinlerle kontamine olmuş besinlerin yenmesi ya da içilmesi ile olur. Besin zehirlenmesi ani olarak başlar. Clostridium perfringens zehirlenmelerinde etken, clostridium perfringens, clostridium welchide dir. Kuluçka süresi 5-24 saat, ortalama 10-12 saattir. Bulaşma ; kontamine besinlerin yenmesi, sığır eti ve kümes hayvanlarının eti ile bulaşır 2 5 Besin zehirlenmesine neden olan mikroorganizmalar : Bakteriler: Salmonellalar, şigellalar, stafilokoklar, A grubu beta-hemolotik streptokoklar, clostridium perfringens (klostridyum perfringens), clostridium botulinum, bacillus cereus ve vibro parahemolitikus Virüsler: Hepatit B virüsü Parazitler: Trichinella spiralis (trişin). Botulizm etkeni, clostiridium botilinumdur. 7 çeşit toksini vardır. Dünyada belirlenen en şiddetli besin zehirlenme türüdür. Kuluçka süresi, 2 saat ile 6 gün arasındadır. Ortalama 12-36 saattir. Bulaşma, kontamine besin maddeleri ile oluşur. 3 6 1
Basillus sereus gıda zehirlenmesi etkeni, basillus sereustur. Gıdalarla bulaşır. Vibrio parahemolitikus gıda zehirlenmelerinde etken, vibrio parahemolyticustur. Deniz ürünleri ile yapılan gıdalarla bulaşma oluşur. Streptokok gıda zehirlenmesinde ; bulantı, kusma, karın ağrısı, bağırsak krampları ve ishal görülür. İshal kanlı ve balgam şeklindedir. 7 10 Patogenez ve Klinik Belirtiler Stafilokok gıda zehirlenmesi ; ani başlayan bulantı, kusma, tükürük salgısında artma, karın ağrısı ve kramplar ile hızlı nabız, hâlsizlik ve ishalle başlar. Ağır seyrettiği durumlarda hipotansiyon, kollaps ve şok oluşur. Clostridium perfringens zehirlenmelerinde ; karın çevresinde ağrı, sulu ishal ve bulantı görülür. 8 11 Botulizm ; aynı yemeği yiyenlerde toksin dozuna bağlı farklı belirtiler gösterir. Bulantı, kusma, gırtlak kası felci, ses kısıklığı, bulanık görme, çift görme, ışığa karşı refleks kaybı, ve şaşılık görülür. 9 12 2
Nörolojik bulgular giderek artar, kaslarda güçsüzlük, Ağız kuruluğu, yutma güçlüğü, yüz felçleri, solunum güçlüğü, solunum felci ya da dolaşım yetmezliği gelişir. Müdahale edilmezse hasta ölebilir. 13 16 Klinik Tanı ve Laboratuvar Bulguları Hastaların idrar, dışkı ve kusmuklarında toksinin görülmesi ve anaerop kültürde basilin üremesi ile tanı konur. 14 17 Basillus sereus gıda zehirlenmelerinde ; sıvı kaybı görülür. Vibrio parahemolitikus gıda zehirlenmelerinde etken, gastrointestinal sistemde ürer. Mukozal ishal ve ülserasyonlar görülür. 15 18 3
Komplikasyonları Stafilokok besin zehirlenmelerinde hipotansiyon, dehidratasyona bağlı kalp ve böbrek hastalıkları olur. Botulizmde solunum ve kalp yetmezliği, üriner sistem enfeksiyonları, aspirasyon pnömonisi ve geçici felçler Diğer gıda zehirlenmelerinde stafilokok besin zehirlenmesinde görülen komplikasyonlar olur. 19 22 İHBARI ZORUNLUDUR. Zehirlenme merkezinden ücretsiz bilgi edinilebilir. (Zehir DanıŞma Merkezi tel nu. 0800 314 79 00) Korunma Konserve satın alırken ve kullanırken şişe ve kapağına dikkat edilmeli. Besinlerin hazırlama, pişirme ve servisinde besin hijyenine uyulmalı. Kişisel hijyen kurallarına uyulmalı. Gıdaların saklanma sürelerine dikkat edilmeli. 20 23 Pastörize edilmiş süt ve süt ürünlerini kullanmalı. İçme suyunu güvenilir kaynaklardan temin etmeli, güvenilir değilse kaynatın ya da eczanelerden satın alacağınız klor tabletlerini kullanım talimatına uygun olarak kullanarak besin zehirlenmelerinden korunabilir. 21 24 4
HAZIRLAYAN HARİKA ATA 25 5