İLKÖĞRETİM SEKİZİNCİ SINIF YAŞAMIMIZDAKİ ELEKTRİK ÜNİTESİ İÇİN BİLGİSAYAR DESTEKLİ EĞİTİM ORTAMININ PLANLANMASI Ufuk ÇORUH, Nilgün İNCEREİS ve Emine ÖZDAMAR, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü, ucoruh@omu.edu.tr. Özet Bu çalışma, ilköğretim sekizinci sınıflarda Fen ve Teknoloji dersinde okutulmakta olan Yaşamımızdaki Elektrik ünitesi için geliştirmeyi düşündüğümüz bilgisayar destekli eğitim (BDE) ortamının planlama aşamasını ve detaylarını hazırlamayı amaçlamaktadır. Milli Eğitim in program kitabı incelenerek ünitenin hedefleri ve kazanımları belirlenmiştir. Bu kazanımların edinilebilmesi için yapılması gereken etkinlikler belirlenmiştir. Bu etkinlikler belirlenirken temel aldığımız iki unsur bulunmaktadır. Bunlardan birincisi etkinlikler öğrenci ile etkileşimi içermelidir yaklaşımı, ikincisi ise yapılandırmacı öğretim yaklaşımının prensiplerine uygun etkinlikler olması. Bu prensipleri içeren etkinliklerimiz; videolar, animasyonlar, oyunlar, metinler, mini sınavlar, örnek soru çözümleri, tarama sınavı gibi farklı ve bilgisayar teknolojilerinin sunmuş olduğu olanaklar yoluyla hazırlanacak tarzda planlanmıştır. Bu ünite için toplam üç hedef bulunmaktadır. Birinci hedef için kazanılması gereken davranış sekizdir ve bunun için yirmi etkinlik planlanmıştır. İkinci hedef için kazanımlarımızın sayısı dokuz ve yirmi etkinlik yoluyla bu kazanımların edinilmesi planlanmıştır. Üçüncü hedef ise altı kazanım içermektedir ve bunun için de onsekiz etkinlik planlanmıştır. Daha sonraki aşamalarda ortamın geliştirilmesi ve değerlendirme yapılması planlanmaktadır. Değerlendirme sonucunda gerekli iyileştirmeler yapılarak uygulanması planlanmaktadır. Anahtar Sözcükler: e-eğitim, Eğitim Teknolojileri, Elektrik, Yapılandırmacılık Keywords: e-learning, Educational Technology, Electrical, Constructivism 1. GİRİŞ Bilim ve teknolojideki hızlı gelişmeler ile toplumsal yapılardaki değişimler eğitim sistemini de etkilemektedir. Eğitim sistemi, yaşanan değişim ve gelişmelerden geri kalmamak için kendini yenilemek zorundadır. Bu nedenle günümüzün en etkili iletişim ve bireysel öğretim aracı olarak kabul edilen bilgisayarların eğitim-öğretim sürecine katılması gerekir. Genel olarak öğrencilerin görüşleri, bilgisayar destekli eğitimin (BDE) gerekli olduğunu ve görsellik bakımından bilgisayarlarda hazırlanan programların okullarda kullanılmasının fizik derslerine olan ilgiyi arttırarak öğrenmenin daha etkili olacağını vurgulamaktadır (Yiğit ve Akdeniz, 2003). Ayrıca başka bir araştırmada (Yenice ve ark., 2003) fen bilgisi dersinin hedeflerine ne derece ulaşıldığına bakıldığında; bilgisayar destekli öğretim yöntemi
uygulanan grubun başarı düzeyi ile geleneksel öğretim yöntemi uygulanan grubun başarı düzeyi arasında deney grubu lehine olmak üzere belli bir farkın olduğu yapılan deneysel işlemin sonucunda ortaya çıktığı görülmektedir. Bu araştırmanın deneysel bölümünde kullanılan bilgisayar sistemi ders yazılımları ile dinamik bir şekilde alıştırma yapma, problem çözme, tekrar, yanlışları görebilme, geri dönme gibi işlemlerin derslerin işlenilmesinde öğrenme düzeyini olumlu yönde etkilediği hem deneysel çalışmalar sırasındaki gözlemlerden hem de elde edilen verilerin sonuçlarından açıkça görülmüştür (Yenice ve ark., 2003). (Akçay ve ark., 2003), öğretmen merkezli bilgisayar destekli ve öğrenci merkezli bilgisayar tabanlı öğretim yöntemleriyle desteklenen öğretim öğrenmeyi daha etkili hale getirdiğini ifade etmektedir. Bunun gibi, günümüze kadar yapılan çalışmalara (Arıcı ve Dalkılıç, 2006; Arslan, 2006; Köse ve ark., 2009) baktığımızda bilgisayar destekli eğitim veya öğretim ile ilgili yapılan pek çok çalışma bulunmaktadır. Web temelli öğretimde yüz yüze öğretim boyutu öğrencilerin sosyal olma gereksinimlerinin giderilmesinin dışında sistem içerisinde öğrencilerin sorma fırsatı bulamadıkları soruların yanıtlarının öğrenilmesini sağlayan bir uygulama olması nedeniyle bu öğretimde yüz yüze öğretim boyutunun ele alınması öğrencilerin daha başarılı olmasını sağlamaktadır. Dolayısıyla web temelli uygulamalarda bu boyut göz ardı edilmemelidir (Eşgi, 2006). (Callı ve ark., 2003) e göre internet üzerinden gerçekleştirilen ölçme ve değerlendirme sisteminin de zaman tasarrufu sağlayacağı düşünülmektedir. Biz bu çalışmada, Fen Bilgisi 8. Sınıf Yaşamımızdaki Elektrik konusunun öğretilmesinde geleneksel yöntemlerden farklı olarak BDÖ uygulamalarını kullanarak öğrencilerin konuyu daha iyi öğrenmelerini ve öğrenilenlerin kalıcı olmasını amaçladık. Çünkü, (Sarıkaya ve Eş, 2010) un yaptığı bir çalışmada, Başarı Değerlendirme Ölçeği sonuçlarına göre Fen ve Teknoloji Dersi Yaşamımızdaki Elektrik ünitesindeki öğrencilerin öğrenmeleri iyi düzeyde olsa da kalıcı öğrenmenin olmadığı görülmüştür. Ayrıca, yapılandırmacı öğrenme yaklaşımında ezbere bilgiden kaçınılması, öğrencilere verilen bilgilerin önceden sahip oldukları bilgilerle birleştirilmesi ve öğrencilerin öğrenmeye aktif katılımının sağlanmaya çalışılması amaçlandığı için, özellikle soyut fen kavramlarının somutlaştırılmasında ve öğrencilere zengin ve kendilerinin yapabilecekleri öğrenme etkinliklerinin sunulmasında teknoloji destekli eğitimin faydalı bir yöntem olduğu düşünülmektedir (Özmen, 2004). Bu nedenle biz çalışmamızı MEB in konu ile ilgili hedefleri doğrultusunda öğrencilerin
kazanmaları gereken davranışları göz önüne alıp Fen Bilgisi 8. Sınıf Yaşamımızdaki Elektrik ünitesinin yapılandırmacılık öğrenme yaklaşımına göre bir cd yaparak öğrencilerin konuyu verimli bir şekilde öğrenmelerini hedefledik. 2. METHOD Yaşamımızdaki Elektrik ünitesi için Milli Eğitim in müfredatı incelenip ünitenin hedeflerini ve kazanımlarını dikkate alarak bilgisayar destekli eğitim (BDE) ortamının iyileştirilmesi için etkinliklerimizin öğrenci ile etkileşiminin daha çok olmasını sağlayan bilgisayar teknolojilerini kullanmaktayız. Bunun için animasyonlar, oyunlar, deneyler metinler, mini sınavlar gibi hazırladığımız etkinlikler genellikle öğrencinin daha çok duyusuna hitap edecektir. Aynı zamanda öğrenme etkinliklerini planlarken yapılandırmacı öğrenme yaklaşımını dikkate alarak öğrencilerin öğrenme ortamında aktif olmaları dikkate almaktayız.
3. BULGULAR 3.1. Milli Eğitim Müfredatı ÜNİTE YAŞAMIMIZDAKİ ELEKTRİK KAZANIMLAR 1. Elektrik akımının manyetik etkisi ve elektrik enerjisinin hareket enerjisine dönüşümü ile ilgili olarak öğrenciler; 1.1. Üzerinden akım geçen bir bobinin, bir çubuk mıknatıs gibi davrandığını fark eder. 1.2. Bir elektromıknatıs yaparak kutuplarını akımın geçiş yönünden faydalanarak bulur. 1.3. Üzerinden akım geçen bobinin merkezinde oluşan manyetik etkinin, bobinden geçen akım ve bobinin sarım sayısı ile değiştiğini deneyerek keşfeder. 1.4. Elektrik akımının manyetik etkisinin, günlük hayatta kullanıldığı yerleri araştırır ve sunar. 1.5. Elektrik enerjisinin hareket enerjisine dönüştüğünü fark eder. 1.6. Bir çubuk mıknatısın hareketinin, elektrik akımı oluşturduğunu deneyerek keşfeder. 1.7. Hareket enerjisinin elektrik enerjisine dönüştüğünü fark eder. 1.8. Güç santrallerindeki elektrik enerjisinin nasıl üretildiği hakkında araştırma yapar ve sunar. 2. Elektrik enerjisinin ısıya ( ısı enerjisine) ve ışığa (ışık enerjisine) dönüşümü ile ilgili olarak öğrenciler; 2.1. Elektrik akımı geçen iletkenlerin ısındığını deneyerek fark eder. 2.2. Elektrik enerjisinin bir iletkende ısı enerjisine dönüşeceği sonucuna varır. 2.3. Üzerinden akım geçen bir iletkende açığa çıkan ısının; iletkenin direnci, üzerinden geçen akım ve akımın geçiş süresiyle ilişkili olduğunu deneyerek keşfeder. 2.4. Elektrik enerjisinin ısı enerjisine dönüşümünü temel alan teknolojik uygulamaları araştırır ve sunar. 2.5. Güvenlik açısından sigortanın önemini ve çalışma prensibini açıklar. 2.6. Teknolojideki sigorta modellerini araştırarak bir sigorta modeli tasarlar. 2.7. Elektrik enerjisinin ışık enerjisine dönüştüğünü fark eder. 2.8. Üzerinden akım geçen bazı iletkenlerin görülebilir bir ışık yaydığı çıkarımını yapar. 2.9. Bir ampulün patladığında neden tekrar yanmadığını yorumlar. 3. Elektrik enerjisinin kullanımı ve elektriksel güç ile ilgili olarak; 3.1. Elektrik enerjisi ile çalışan araçların birim zamanda kullandıkları elektrik enerjisi miktarının farklı olabileceğini fark eder. 3.2. Elektrik enerjisi ile çalışan araçların birim zamanda tükettiği elektrik enerjisini, o aracın gücü olarak ifade eder. 3.3. Elektriksel güç birimlerinin watt ve kilowatt olarak adlandırıldığını ifade eder. 3.4. Elektrik enerjisi ile çalışan araçlarda kullanılan elektrik enerjisi miktarının, aracın gücüne ve çalıştırıldığı süreye göre değiştiğini fark eder. 3.5. Kullanılan elektrik enerjisi miktarının watt x saniye ve kilowatt x saat olarak adlandırıldığını ifade eder. 3.6. Elektrik enerjisinin bilinçli bir şekilde kullanımı için alınması gereken önlemleri ifade eder.
3.2. Hedef ve Kazanımlar KONU ADI: YAŞAMIMIZDAKİ ELEKTRİK HEDEF 1: Elektrik akımının manyetik etkisi ve elektrik enerjisinin hareket enerjisine dönüşümünü kavrayabilme. Kazanım 1: Üzerinden akım geçen bir bobinin, bir çubuk mıknatıs gibi davrandığını fark etme. Kazanım 2: Bir elektromıknatıs yaparak kutuplarını akımın geçiş yönünden faydalanarak bulma. Kazanım 3: Üzerinden akım geçen bobinin merkezinde oluşan manyetik etkinin, bobinden geçen akım ve bobinin sarım sayısı ile değiştiğini deneyerek keşfetme. Kazanım 4: Elektrik akımının manyetik etkisinin, günlük hayatta kullanıldığı yerleri araştırma. Kazanım 5: elektrik enerjisinin hareket enerjisine dönüştüğünü fark etme. Kazanım 6: Bir çubuk mıknatısın hareketinin, elektrik akımı oluşturduğunu deneyerek keşfetme. Kazanım 7: Hareket enerjisinin elektrik enerjisine dönüştüğünü fark etme. Kazanım 8: Güç santrallerindeki elektrik enerjisinin nasıl üretildiği hakkında araştırma yapma. HEDEF 2: Elektrik enerjisinin ısıya ( ısı enerjisine) ve ışığa (ışık enerjisine) dönüşümünü kavrayabilme. Kazanım 1: Elektrik akımı geçen iletkenlerin ısındığını deneyerek fark etme. Kazanım 2: Elektrik enerjisinin bir iletkende ısı enerjisine dönüşeceği sonucuna varma. Kazanım 3: Üzerinden akım geçen bir iletkende açığa çıkan ısının; iletkenin direnci, üzerinden geçen akım ve akımın geçiş süresiyle ilişkili olduğunu deneyerek keşfetme. Kazanım 4: elektrik enerjisinin ısı enerjisine dönüşümünü temel alan teknolojik uygulamaları araştırma. Kazanım 5: Güvenlik açısından sigortanın önemini ve çalışma prensibini açıklama. Kazanım 6: Teknolojideki sigorta modellerini araştırarak bir sigorta modeli tasarlama. Kazanım 7: Elektrik enerjisinin ışık enerjisine dönüştüğünü fark etme. Kazanım 8: Üzerinden akım geçen bazı iletkenlerin görülebilir bir ışık yaydığı çıkarımını yapma. Kazanım 9: Bir ampulün patladığında neden tekrar yanmadığını yorumlama. HEDEF 3: Elektrik enerjisinin kullanımı ve elektriksel güç ile ilgili bilgi edinebilme. Kazanım 1: Elektrik enerjisi ile çalışan araçların birim zamanda kullandıkları elektrik enerjisi miktarının farklı olabileceğini fark etme. Kazanım 2: Elektrik enerjisi ile çalışan araçların birim zamanda tükettiği elektrik enerjisini, o aracın gücü olarak ifade etme. Kazanım 3: Elektriksel güç birimlerinin watt ve kilowatt olarak adlandırıldığını ifade etme. Kazanım 4: Elektrik enerjisi ile çalışan araçlarda kullanılan elektrik enerjisi miktarının, aracın gücüne ve çalıştırıldığı süreye göre değiştiğini fark etme. Kazanım 5: Kullanılan elektrik enerjisi miktarının watt x saniye ve kilowatt x saat olarak adlandırıldığını ifade etme. Kazanım 6: Elektrik enerjisinin bilinçli bir şekilde kullanımı için alınması gereken önlemleri ifade etme.
3.3. Etkinlikler HEDEF 1: Elektrik akımının manyetik etkisi ve elektrik enerjisinin hareket enerjisine dönüşümünü kavrayabilme. Kazanım 1: Üzerinden akım geçen bir bobinin, bir çubuk mıknatıs gibi davrandığını fark etme. Kazanım 2: Bir Elektromıknatıs yaparak kutuplarını akımın geçiş yönünden faydalanarak bulma. Kazanım 3: Üzerinden akım geçen bobinin merkezinde oluşan manyetik etkinin, bobinden geçen akım ve bobinin sarım sayısı ile değiştiğini deneyerek keşfetme. Kazanım 4: Elektrik akımının manyetik etkisinin, günlük hayatta kullanıldığı yerleri araştırma. Kazanım 5: Elektrik enerjisinin hareket enerjisine dönüştüğünü fark etme. Kazanım 6: Bir çubuk mıknatısın hareketinin, elektrik akımı oluşturduğunu deneyerek keşfetme. Kazanım 7: Hareket enerjisinin elektrik enerjisine dönüştüğünü fark etme. kazanım 8: Güç santrallerindeki elektrik enerjisinin nasıl üretildiği hakkında araştırma yapma. Deneyi yapmadan önce deneyle ilgili araç ve gereçleri bulmaya yönelik bir oyun oynanır. Bobin ve mıknatıs yapımını gösteren bir deney yapılır. Etkinlik 3: Verilen metindeki boşlukların doldurulması istenir. Akım yönleri farklı iki tane elektromıknat ıs yapılır. Elektromıknat ısların kutuplarını bulmak için sağ el kuralını gösteren hareketli resim gösterilir. Etkinlik 3: Cümle oluşturulur. Bir deney düzeneği verilir ve oradaki bobin sarım sayısı ile çekilen ataç sayısı arasındaki ilişki tablodan bakılarak verilen tablodaki boşluklar doldurulur. Karışık kelimeler verilir ve Etkinlik 1 in sonucunu ifade eden cümlenin oluşturulması istenir. Hikaye şeklinde bir örnek verilir. (vinç örneği) Karikatürler kullanılarak bir örnek verilir. (tren örneği) Etkinlik 3: Hırsız alarmının düzeneği verilir ve pencereyi açık veya kapalı duruma getirdiğimizde nasıl çalıştığını gösteren mekanizma verilir. Etkinlik 4: Ampermetre ile ilgili metin verilir. Zilin nasıl çaldığını gösteren bir deney düzeneği ve bir metin verilir ve bu metindeki boşlukların doldurulması istenir. Elektrikli ısıtıcıların nasıl çalıştığını gösteren bir deney düzeneği verilir ve verilen metindeki boşlukların doldurulması istenir. Soru sorulur ve cevabı öğrenciden istenir. Bir çubuk mıknatısı bobine yaklaştırılır ve bobine bağlı olan ampermetre gözlenir. Jeneratörlerle ilgili metin seslendirilir. Hidroelektrik santrallerin çalışma mantığı resimlerle anlatılır. Karikatürlerden faydalanarak konuyla ilgili metinler verilir. Kare bulmaca çözdürülür. (Hedef 1 i kapsayan kavramlar kullanılır)
HEDEF 2: Elektrik enerjisinin ısıya ( ısı enerjisine) ve ışığa (ışık enerjisine) dönüşümünü kavrayabilme. Kazanım 1: Elektrik akımı geçen iletkenlerin ısındığını deneyerek fark etme. Kazanım 2: Elektrik enerjisinin bir iletkende ısı enerjisine dönüşeceği sonucuna varma. Kazanım 3: Üzerinden akım geçen bir iletkende açığa çıkan ısının; iletkenin direnci, üzerinden geçen akım ve akımın geçiş süresiyle ilişkili olduğunu deneyerek keşfetme. Kazanım 4: Elektrik enerjisinin ısı enerjisine dönüşümünü temel alan teknolojik uygulamaları araştırma. Kazanım 5: Güvenlik açısından sigortanın önemini ve çalışma prensibini açıklama. Kazanım 6: Teknolojide ki sigorta modellerini araştırarak bir sigorta modeli tasarlama. Kazanım 7: Elektrik enerjisinin ışık enerjisine dönüştüğün ü fark etme. Kazanım 8: Üzerinden akım geçen bazı iletkenlerin görülebilir bir ışık yaydığı çıkarımını yapma. Kazanım 9: Bir ampulün patladığında neden tekrar yanmadığını yorumlama. (Deney) İletken bir telin ortasına mum koyduktan sonra iletkenden elektrik akımı geçirdiğimizd e mumdaki değişme gözlemlenir. Doğru yanlış ifadeler bulunur. Elektrikli ısıtıcının fişe takıldıktan sonra ısıtıcının telleri gözlemlenir ve oda sıcaklığındaki değişime bakılır. (Oyun) Verilen sorunun cevabını bulmak için yanlış seçenekler çöp kutusuna sürüklenir. Süre ve direnci değiştirerek gözlem yapılabilecek bir düzenek tasarlanır. Küçük bir kavram haritası oluşturulur. Hikaye oluşturarak bir çocuğun elektrik enerjisinin ısı enerjisine dönüşümünü temel alan teknolojik uygulamalarla ilgili ödevini açıklaması yapılır. Örnek durumlar sunu şeklinde verilir. Sigorta ile ilgili metin seslendirilir. Sigortanın çalışma prensibi şekillerle gösterilir. Sigortanın çalışma prensibi şekillerle gösterilir. Sigorta modeli yapmak için nelere ihtiyaç duyarız? Sorusuyla ilgili bir oyun tasarlanır. (Deney) Lamba, pil ve iletken telle deney yapılır. Deneyle ilgili bir metin verilir ve metindeki yanlışlıklar bulunur. Etkinlik 3: Evde bulunan elektrikli aletler örnek olarak verilir. (Oyun) Lamba, iletken tel ve pilden oluşan bir devre kurulur. Lamba yerine başka iletken ve yalıtkan cisimler takılarak devre tekrar gözlemlenir. (Oyun) Ampulleri patlatma oynanır. Ampulün patladığında tekrar yanmadığını gösteren bir oyun oynanır. Etkinlik 3: Bulmaca çözülür.
HEDEF 3: Elektrik enerjisinin kullanımı ve elektriksel güç ile ilgili bilgi edinebilme. Kazanım 1: Elektrik enerjisi ile çalışan araçların birim zamanda kullandıkları elektrik enerjisi miktarının farklı olabileceğini fark etme. Kazanım 2: Elektrik enerjisi ile çalışan araçların birim zamanda tükettiği elektrik enerjisini, o aracın gücü olarak ifade etme. Kazanım 3: Elektriksel güç birimlerinin watt ve kilowatt olarak adlandırıldığını ifade etme. Kazanım 4: Elektrik enerjisi ile çalışan araçlarda kullanılan elektrik enerjisi miktarının, aracın gücüne ve çalıştırıldığı süreye göre değiştiğini fark etme. Kazanım 5: Kullanılan elektrik enerjisi miktarının watt x saniye ve kilowatt x saat olarak adlandırıldığını ifade etme. Kazanım 6: Elektrik enerjisinin bilinçli bir şekilde kullanımı için alınması gereken önlemleri ifade etme. Elektrik enerjisi ile çalışan araçları bulma oyunu tasarlanır. Bu araçların birim zamanda kullandıkları elektrik enerjisi miktarlarını tahmin etme. Bunun için eşleştirme yapılır. Verilen metindeki boşluklar tamamlanır. Metin seslendirilir. Etkinlik 3: Çümle oluşturma oyunu oynanır. Karikatürlerle kavramlar anlatılır. Boşluk doldurma oyunu oynanır. Etkinlik 3: Örnek bir sorunun çözümü verilir. Elektrik enerjisi ile çalışan araçların güçlerini ve sürelerini değiştirerek kullanılan elektrik enerjisi miktarının değişimini gösteren bir düzenek verilir. Soru sorulur. Etkinlik 3: Cümledeki yanlışı bulma oyunu oynanır. Doğru-yanlış oyunu oynanır. Verilen metnin seslendirilmesi yapılır. Etkinlik 3: Örnek bir durum resimle gösterilir. Alınabilecek önlemler nelerdir? İle ilgili oyun hazırlanır. Etkinlik2: Doğruyanlış oyunu oynanır. Etkinlik 3: Bulmaca çözülür. Etkinlik 4: Test yapılır.
3.4. Örnek Etkinlik Hedef 1 deki kazanım 3 için planladığımız 1. etkinlik şöyledir: Şekil 3.1. Etkinliğe başlangıç görüntüsü Şekil 3.1 de etrafı yalıtılmış bir tel ile bir çivinin görüntüsünü vermekteyiz. Burada amaç bobin oluşturmanın nasıl olacağını göstermektir. Öğrencinin bobin oluşumunu görmesi için Şekil 3.1 deki ileri butonuna basması gerekir. İleri butonuna basılmasıyla etrafı yalıtılmış telin çivinin etrafına düzgün bir şekilde nasıl sarıldığı Şekil 3.2 de ve belli bir süre sonra Şekil 3.3 de görülmektedir. Şekil 3.2. İleri butonuna basıldıktan sonra ilk görüntü
Şekil 3.3. İleri butonuna basıldıktan belli bir süre sonraki görüntü. Şekil 3.1 de ileri butonuna basıldıktan sonra üzeri yalıtılmış telin çiviye sarılma animasyonu biterek Şekil 3.4 teki görüntü karşımıza gelir. Şekil 3.4 te öğrenci artık bobini oluşturmuş ve bu devreden akım geçirmek için ekranda görülen pile tıklaması gerektiğini üstte yazan yönergede görmektedir. Ayrıca öğrenci geri butonuna tıklayarak bir önceki animasyonu dilerse tekrar izleyebilmektedir. Şekil 3.4. İleri butonuna basıldıktan sonraki son görüntü Şekil 3.4 te görülen devrede akım oluşturmak için pile tıklanılmasıyla Şekil 3.5 teki görüntü elde edilmektedir. Şekil 3.5 te öğrenci hem akımın nasıl oluştuğunu hem de akımın yönünün nasıl olacağını görmektedir. Şekil 3.5 te akımın yönünü gösteren oklar hareketlidir.
Şekil 3.5. Şekil 3.4 te pile tıklandıktan sonraki görüntü Öğrenci Şekil 3.5 te bir elektromıknatıs yapımının nasıl olduğunu diğer kazanımlardaki etkinliklerde yaptığından burada önceki bilgilerini pekiştirmektedir. Şekil 3. 5 teki yönergede çivinin önüne ataç dökülmesi ve bu durumun gözlenmesi için evet butonuna basılması gerekir. Şekil 3.6. Şekil 3.5 teki evet butonuna basıldıktan sonraki görüntü Şekil 3.5 teki evet butonuna basıldıktan sonra Şekil 3.6 da ataçlar ekrana gelip çivinin ataçları nasıl çektiğini öğrenci görmektedir. Bundan sonra sarım sayısı ile çekilen ataç sayısı arasındaki ilişkinin görülmesi için Şekil 3.7, Şekil 3.8 ve şekil 3.9 daki ekran görüntülerindeki animasyonlar sırayla verilmektedir. Şekil 3.6 da evet butonuna basılmasıyla şekil 3.7 de
çivinin önüne beş ataç dökülür ancak bobinin üç sarımı olduğundan elektromıknatısın en fazla üç ataç çekeceği görülür. Şekil 3.7. Şekil 3.6 da evet butonuna basıldıktan sonraki görüntü Şekil 3.7 de üç sarım için üç ataç çekileceği görüldükten sonra ileri butonuna basılarak sarım sayısı beş olan başka bir bobinin aynı şekilde önüne 5 ataç döküldüğünde kaç ataç çekeceğini Şekil 3.8 de görülmektedir. Şekil 3.8. Şekil 3.7 deki ileri butonuna basıldıktan sonraki görüntü Şekil 3.8 de beş sarım için beş ataç çekileceği görüldükten sonra ileri butonuna tıklanarak Şekil 3.9 daki görüntü görülmektedir.
Şekil 3.9. Şekil 3.8 deki ileri butonuna basıldıktan sonraki görüntü Şekil 3.10. Şekil 3.9 da ileri butonuna tıklandıktan sonraki görüntü. Şekil 3.10 da ise sarım sayısı ile çekilen ataç sayısı arasındaki ilişkinin nasıl olacağını öğrencinin kavrayıp kavramadığını öğrenmek için bir soru sorulur. Öğrenci soruya yanlış cevap verdiğinde Şekil 3.11 deki görüntü karşısına gelir.
Şekil 3.11. Şekil 3.10 da öğrenci yanlış seçeneğe tıkladığında karşısına gelecek görüntü Şekil 3.10 da verilen sorunun doğru cevabı tıklanırsa Şekil 3.12 deki görüntü ekrana gelir ve bir sonraki aşamaya geçmek için ileri butonuna tıklanarak Şekil 3.13 deki görüntü ekrana gelir. Şekil 3.12. Şekil 3.10 da öğrenci doğru seçeneğe tıkladığında karşısına gelecek görüntü Şekil 3.13 de sarım sayısı ile elektromıknatısın çekim gücü arasındaki ilişkinin nasıl olacağını öğrenciye bir soru yönelterek sorduk. Eğer bu soruya öğrenci yanlış cevabı verirse Şekil 3.14 eğer doğru cevabı verirse Şekil 3.15 karşısına gelecektir.
Şekil 3.13. Şekil 3.12 deki ileri butonuna basıldıktan sonraki görüntü Şekil 3.14. Şekil 3.13 de öğrenci yanlış seçeneğe tıkladığında karşısına gelecek görüntü
Şekil 3.15. Şekil 3.13 de öğrenci doğru seçeneğe tıkladığında karşısına gelecek görüntü Şekil 3.15 de ileri butonuna tıklandıktan sonra Şekil 3.15 deki görüntü karşımıza gelir. Burada öğrenci verilen tabloya bakarak sarım sayısı ile çekilen ataç sayısı arasındaki ilişkinin nasıl olduğunu şekil 3.16 daki tabloya bakarak anlamaya çalışır. Buna göre bu tablodaki boşlukların öğrenciden doldurulması istenir. Şekil 3.16. Şekil 3.15 deki ileri butonuna bastıktan sonraki görüntü Şekil 3.16 daki tablodaki boşluklar tıklanarak öğrenci tarafından boşluklar Şekil 3.17 deki gibi doldurulduğunu düşünürsek karşımıza Şekil 3.17 deki görüntü gelir.
Şekil 3.17. Öğrencinin tablodaki boşlukları doldurduktan sonraki görüntü Şekil 3.17 de boşluklar doldurulduktan sonra tamam butonuna tıklanırsa karşımıza Şekil 3.18 deki görüntü gelir. Şekil 3.18 de boşluklar doğru doldurulduysa verilen cevabın yanında doğru, yanlış doldurulduysa tekrar dene yazmaktadır. Tekrar dene yazan yerlerdeki kutucuklara başka bir cevap tekrar girilerek ve tamam butonuna tıklanarak öğrenci doğru cevabı buluncaya kadar tekrar tekrar cevap verilebileceği bir materyal oluşturduk. Bütün kutucuklar doğru doldurulduğunda Şekil 3.19 deki görüntü gelmektedir. Şekil 3.18. Cevaplar girildikten sonra tamam butonuna tıklandıktan sonraki görüntü
Şekil 3.19. Yanlış cevaplar tekrar girildikten sonraki görüntü Etkinliklerimizde yapılandırmacı öğrenme yaklaşımını aldığımız için bu etkinlikte görüldüğü gibi hiçbir zaman doğru cevabı öğrenciye vermedik. Öğrenci cevabı deneyerek kendisi keşfetmelidir. Hedef 1 deki 4. kazanım için planladığımız etkinlik 3 ise şöyledir: Şekil 3.20. Hırsız alarmında pencere kapalı durumdaykenki görüntü Şekil 3.20 de iki devreden oluşan hırsız alarmının yapısı gösterilmiştir (Tunç ve ark., 2009). Burada pencere kapalı durumda olduğundan iki metal parça birbirine değerek sadece birinci devrenin çalıştığını göstermek için birinci devreden akım geçişi hareketli kırmızı oklarla
gösterdik. Birinci devreden akım geçtiği sürece elektromıknatıs hemen altında bulunan iletkeni çektiği Şekil 3.20 de görülür. İletkenin çekilmesiyle de ikinci devre çalışmaz ve alarm çalmaz. Pencerenin açık durumda olmasında neler olacağını görmek için Şekil 3.20 deki ileri butonuna basılması gerekir. Şekil 3.21 de pencereden hırsız girdiğinde devrenin nasıl çalışacağı animasyon şeklinde verilmektedir. Bu animasyonda pencere açılır ve iki metal parça birbirine değmeyeceğinden birinci devreden akım geçmez. Birinci devredeki elektromıknatıs mıknatıslık özelliğini kaybeder ve elektromıknatıs iletken parçayı bırakır. İkinci devre de bu bırakılan parça sayesinde tamamlanarak ikinci devreden akım geçer ve alarm çalmaya başlar. Bu etkinliği öğrenci dilerse tekrar izleyebilmektedir. Bunun için geri butonuna basmalıdır. Şekil 3.21.
4. SONUÇ ve ÖNERİLER İlköğretim sekizinci sınıflarda fen ve teknoloji dersinde okutulmakta olan Yaşamımızdaki Elektrik ünitesi için bilgisayar destekli eğitim (BDE) ortamını, Milli Eğitimin müfredatındaki hedef ve kazanımları göz önüne alarak üniteyi ayrıntılı bir şekilde planladık. Üniteyle ilgili planladığımız etkinlikler öğrencilerin görerek, duyarak, uygulayarak öğrenmelerini içermektedir. Böylece etkinliklerimizi deneyler, animasyonlar, oyunlar, metinler, mini sınavlar, örnek soru çözümleri, tarama sınavları gibi farklı ve bilgisayar teknolojilerinin sunmuş olduğu olanaklar yoluyla hazırlanacak tarzda planladık Ayrıca öğrencinin öğrenmede aktif olmasını göz önüne alarak yapılandırmacı öğrenme yaklaşımının öğrenci ile etkinlikler arasındaki etkileşimi artırarak kalıcı öğrenmenin sağlanacağını düşündük. Böylece BDE ortamının ayrıntılı planlamasını yaptık. Daha sonraki aşamalarda BDE ortamının geliştirilmesi için konu alanı uzmanlarına, bilişim teknolojileri uzmanlarına ve öğrencilere materyallerin uygunluğunun öğrenilmesi için anketler uygulayacağız. Değerlendirme sonucunda gerekli iyileştirmeler yapılarak uygulama yapmayı planlıyoruz.
5. KAYNAKLAR Yiğit, N., Akdeniz, A.R. (2003). Fizik Öğretiminde Bilgisayar Destekli Etkinliklerin Öğrenci Kazanımları Üzerine Etkisi: Elektrik Devreleri Örneği, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Vol: 23, No:3, p.99-113. Yenice, N., Sümer, Ş., Oktaylar, H.C., Erbil, E. (2003). Fen Bilgisi Derslerinde Bilgisayar Destekli Öğretimin Dersin Hedeflerine Ulaşma Düzeyine Etkisi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, p.152-158. Akçay, H., Tüysüz, C., Feyzioğlu, B. (2003). Bilgisayar Destekli Fen Bilgisi Öğretiminin Öğrenci Başarısına ve Tutumuna Etkisine bir Örnek: Mol Kavramı ve Avogadro Sayısı, The Turkish Online Journal of Educational Technology, Vol: 2, No: 2,p.57-66. Arıcı, N., Dalkılıç, E. (2006). Animasyonların Bilgisayar Destekli Öğretime Katkısı: Bir Uygulama Örneği, Kastamonu Eğitim Dergisi, Vol: 14, No: 2, p.421-430. Arslan, A. (2006). Bilgisayar Destekli Eğitim Yapmaya İlişkin Tutum Ölçeği, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Vol: 3, No: 2, p.24-33. Köse, S., Pektaş, H.M., Çelik, H., Katrancı, M. (2009). 5. Sınıflarda Ses ve Işık Ünitesinin Öğretiminde Bilgisayar Destekli Öğretimin Öğrenci Başarısına Etkisi, Kastamonu Eğitim Dergisi, Vol: 17, No: 2, p.649-658. Eşgi, N. (2006). Web Temelli Öğretimde Basılı Materyal ve Yüz Yüze Öğretimin Öğrenci Başarısına Etkisi, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(4),p.459-473. Callı, İ., Torkul, O., Taşbaşı, N. (2003). İnternet Destekli Öğretimde Kullanılmak Üzere Web Erişimli Veri Tabanı Yönetim Sistemiyle Ölçme ve Değerlendirme Sistemi Tasarımı, The Turkish Online Journal of Educational Technology, Vo: 2, No: 3, p.108-115. Sarıkaya, M., Eş, H. (2010). İlköğretim 6. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Yaşamımızdaki Elektrik Ünitesinde Öğrenci Başarılarının İncelenmesi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Vol: 7, No: 1, p.107-127.
Özmen, H. (2004). Fen Öğretiminde Öğrenme Teorileri ve Teknoloji Destekli Yapılandırmacı (Constructivist) Öğrenme, The Turkish Online Journal of Educationa Technology, Vol: 3, No: 1, p.100-111. Tunç, T., Bakar, E., Başdağ, G., İpek, İ., Bağcı, N., Köroğlu, N.G., Yörük, N., Keleş, Ö. (2009). İlk Öğretim Sekiz Fen ve Teknoloji Ders Kitabı, MEB Yayınları, ISBN-978-975-11-3017-4, Ankara.