GİRİŞİM SERMAYESİ VE ÖZEL SERMAYE ŞİRKETLERİNİN FİNANSMANI Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası Finansal Yönetim Enstitüsü Şirket Finansmanı ve Halka Açılmada Yeni Yol Haritası: Girişim Sermayesi ve Özel Sermaye Şirketleri Konferansı 21 Mart 2008-İstanbul Türkiye Sermaye Piyasalarıyla Yükselecektir 1
NEDEN KOBİLERİN EKONOMİDEKİ PAYI 2
TÜRKİYE DE REEL SEKTÖRÜN YAPISI TÜRKİYEDEKİ TOPLAM İŞYERİ SAYISI 3 İşyerlerinin %34 ü Marmara bölgesindedir. Bu işletmeler, Türkiye deki toplam çalışanların %43 ünü istihdam etmektedir.
TÜRKİYE DE REEL SEKTÖRÜN YAPISI TÜRKİYEDEKİ ANONİM ŞİRKET SAYISI 2007 yılı içinde Türkiye de kurulu olan AŞ sayısının 100.000 civarında olduğu tahmin edilmektedir. İTO verilerine göre ise bu şirketlerin 45.500 ü İstanbul dadır. Son yıllarda Türkiye de yılda ortalama 3.000 civarında AŞ kurulmakta, 1.000 şirket de kapanmaktadır (her yıl net 2000 AŞ) 4
TANIMI TÜRKİYEDE KOBİLER 5
İSO-1000 DE KOBİLER 6 TÜRKİYEDE KOBİLER İSO-1000 in TR deki KOBİ Tanımına Göre Durumu (928 inin verisi mevcuttur) 297 sinin çalışan sayısı < 250 kişi Tamamının cirosu > 35 milyon YTL 94 ünün aktifi < 25 milyon YTL Çalışan sayısı ve aktif büyüklüğü kriterine göre İSO- 1000 de 66 şirket KOBİ dir İSO-1000 sanayi şirketinin 140 ı İMKB de kotedir İSO-1000 içindeki 860 şirket halka açık değildir
TÜRKİYEDE KOBİLER İMKB DE KOBİLER İMKB de kote (2006) toplam 316 şirketin 221 tanesi finans dışı sektörlerde (Finans şirketleri KOBİ kriterlerinin üzerinde verilere sahiptir) 221 şirketin 71 inin çalışan sayısı 250 nin altında Ciro/aktif kriterine göre, İMKB de kote KOBİ tanımında 32 şirket var SPK / İMKB yükümlülüklerini karşılayabilecek kurumsal yapıda KOBİ ler halka açılabilmekte ve İMKB de işlem görebilmekte 7
PİYASADA İŞLEM GÖRMENİN ETKİLERİ ŞİRKETLER/YATIRIMCILAR Şirketin büyümesi için kaynak yaratma Şirketin piyasa değerinin belirlenmesi Borçların mali tablolardaki ağırlığını azaltma, kaynak maliyetini düşürme Borç bulmada ortaklarının kişisel kefalet zorunluluğunun kalkması Şirketin imajına katkıda bulunma. Nitelikli eleman alımında kolaylık Ortakların yatırımlarının bir kısmını paraya çevirebilmesi ve likidite 8
REEL SEKTÖRÜN SP DAN YARARLANMAMA NEDENLERİ Şirket sahipliğinin kısmen de olsa kaybedileceği düşüncesi Şirket yönetimine müdahale olacağının düşünülmesi Formalitenin çok olduğunun düşünülmesi Şirket hakkında düzenli bilgi verme yükümlülüğü Bünyesinde halka açılma sürecini yönetecek çalışanın bulunmaması Karar almanın güçleşeceğinin düşünülmesi 9
REEL SEKTÖRÜN SP DAN YARARLANMAMA NEDENLERİ Yeterli teşvikin olmaması Piyasadan yeterli fon toplanamayacağının düşünülmesi Yeni düzenleme ve kuralların maliyetli dolduğunun düşünülmesi Finansman açısından yararlı görülmemesi Borsada belirlenecek fiyatın gerçek değeri yansıtmayacağının düşünülmesi Kayıtdışı çalışma Ölçek küçüklüğü 10
REEL SEKTÖRÜN SP DAN YARARLANMAMA NEDENLERİ SPK NIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ Halka arz sirküleri ilan yükümlülüğü Halka arzda özel bağımsız denetim raporları esas alınır Borsada işlem görenler için temettü yükümlülüğü %30 dur Özel Durumların Kamuya Açıklanması Yükümlülüğü vardır Mali tablo/rapor düzenlenme zorunluluğu vardır Yıllık mali tablolar ülke çapında ve bir mahalli gazetede ilan edilir 11
REEL SEKTÖRÜN SP DAN YARARLANMAMA NEDENLERİ İMKB KOTASYON KRİTERLERİ Son 3 yıl için bağımsız denetimden geçmiş olması Kuruluştan itibaren 3 yıl geçmiş olması ve mali tablolarının yayınlanması Son 2 yılda vergiden önce kâr etmiş olması Özsermayesinin en az 13.000.000 YTL olması Halka arzın piyasa değerinin en az 20.000.000 YTL ve halka arz oranının enaz%25olması Bu oranın %25 in altında olması halinde, halka arz edilen hisse senetlerinin piyasa değerinin en az 38.000.000 YTL olması 12
REEL SEKTÖRÜN SP DAN YARARLANMAMA NEDENLERİ İMKB İKİNCİ PAZAR VE YENİ ŞİRKETLER PAZARI İMKB Kotasyon şartlarının hiçbiri aranmamaktadır KOBİ pazarı planı ile açılan İkinci Ulusal Pazarda 12 şirket, Yeni Ekonomi Pazarında ise 3 şirket işlem görmektedir Bu piyasalarda işlem hacmi az ve işlem miktarı düşüktür. Çünkü Yatırımcı, ilgisini daha çok Ulusal Pazara yönlendirmiştir Geçmişten gelen yanlış bir algılama sonucu sorunlu şirketlerin işlem gördüğü yerler olarak algılanmaktadır Ulusal pazarda işlem görme prestij olarak görülmektedir Bütün SPK yükümlülüklerine tabidirler 13
DÜNYADAKİ KOBİ BORSASI MODELLERİ ÖZET TABLO - 2006 14
15 DÜNYADAKİ KOBİ BORSASI MODELLERİ ÇIKARIMLAR Bir kısmı bağımsız bir borsa (NASDAQ, JASDAQ), bir kısmı ise ana borsa altındaki piyasadır (AIM, KOSDAQ) Mutlaka teşvikler (halka açılma mevzuatında esneklik, vergi avantajları) Kotasyon koşullarında esneklik Mevcut bir ihtiyaca cevap vermek üzere kurulmuşlar. Örneğin, NASDAQ, JASDAQ-Mevcut tezgahüstü piyasayı düzenlemek üzere kurulmuştur. MESDAQ, NUEVO MERCADO-Teknoloji şirketlerine özel ortam yaratmak için kurulmuştur. Bu tür şirketlere yatırım yapabilecek nitelikli/kurumsal yatırımcılar bulunmaktadır (AIM)
KOBİ BORSASI MODEL ÖNGÖRÜSÜ 16 TEMEL KOŞULLAR Her borsanın var olabilmesi için ana bir sebep ve temaya ihtiyaç var. Tema: KOBİ lerin finansmanı olmalıdır Teşvik: SP mevzuatı yükümlülükleri bu şirketler açısından değiştirilmelidir. Esnek kotasyon koşulları getirilmelidir. Vergi teşvikleri gelmelidir. Esnek yönetim ve tanıtım: Piyasa ihtiyaçlarına uygun esnek ve hızlı karar alma süreci.hem teşvikler hem de piyasa tanıtılmalı, KOBİler ve yatırımcılar eğitilmelidir. Alternatif Gelir: Kotasyonlar çok uzun bir zaman alacaktır, İşlem hacmi düşük olacaktır. Başarı zaman alacak. Ayakta kalabilme için alternatif gelir olmalıdır. Kurumsal Yatırımcıların Teşviki ve Geliştirilmesi: Bu piyasada yatırım yapacaklar kurumsal yatırımcılar olacaktır. Bu yöndeki talebin teşvik edilmesi gerekir.
KOBİ BORSASI MODEL ÖNGÖRÜSÜ SERMAYE PİYASASI TEŞVİKLERİ Mevcut SP Mevzuatından tümüyle farklılaştırılmış bir mevzuat Esnek halka satış kriterleri İzahname Dış denetim Mali tablo ilanları Diğer yükümlülükler 17
KOBİ BORSASI MODEL ÖNGÖRÜSÜ VERGİ VE DİĞER MALİ TEŞVİKLER Kayıtdışılık genel bir sorun, SP ise kayıtlılık gerektiriyor Kayıt içine girmek ilave vergi ve maliyetler anlamına gelebilir Kayıt içine girmek teşvik edilmeli; Vergi/SSK gibi Kayıtdışılık durumunda zaten bu unsurların vergisi alınamamaktadır. 18
KOBİ BORSASI MODEL ÖNGÖRÜSÜ ÖRNEK TEŞVİKLER - 1 KDV indirimi/istisnası KV indirimi GV istisnası Alım/satıma konu senetler için temettü istisnası, alım/satım kazancı istisnası Ücretlerde GV istisnası SSK istisnası/indirimleri Enerji desteği 19
KOBİ BORSASI MODEL ÖNGÖRÜSÜ ÖRNEK TEŞVİKLER - 2 Bedelsiz Arsa Desteği: Kote olduktan sonra 10 yıl içerisinde yapılacak genişleme yatırımları için bedelsiz arsa desteği Yatırım Teşviği: Kote şirketlere, TOBB a bağlı sanayi odaları tarafından verilmeye başlanacak olan yatırım teşviklerinden daha uygun şartlarda yararlanma olanağı Kredi Garanti Fonu İşletme ve Araştırma A.Ş. Destekleri Hazine tarafından verilen KOBİ Teşvik Belgelerinin kapsamı işlem görecekler şirketler için genişletilebilir 20
KOBİ BORSASI MODEL ÖNGÖRÜSÜ KOBİLERİN FİNANSMANI KOBİ BORSASI Bağımsız Borsa Mevcut Borsanın Altında Pazar 21
GİRİŞİM SERMAYESİ VE ÖZEL SERMAYE ŞİRKETLERİNİN FİNANSMANI Türkiye Sermaye Piyasalarıyla Yükselecektir 22 TEŞEKKÜRLER