T.C. TRAKYA ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ İKTİSAT BÖLÜMÜ GENEL EKONOMİK SORUNLAR İTHALAT VE İHRACATIN İKTİSADİ BÜYÜMEYE ETKİSİ HAZIRLAYANLAR: 1120703004 CİHAN BULUT 1120703072 REMZİ ÖZCAN EDİRNE 2016
BÜYÜMENİN İHRACAT VE İTHALATA ETKİSİ Konu olarak büyüme, ihracat ve ithalatı seçtik. Büyümenin ihracata ve ithalata olan etkilerini matematiksel olarak ortaya koymadan önce; büyüme, ihracat ve ithalat kavramlarını bilmeliyiz. Kısaca tanımlayacak olursak; -BÜYÜME : İktisadi büyüme, bir zaman içinde mal ve hizmet üretimi miktarında artış olmasıdır ve para yaratımında artış olmasına bağlıdır. Büyüme, geleneksel olarak reel GSYİH artış oranı yüzdeleriyle ölçülür. Çalışma alanı olarak, iktisadi büyüme ana hatlarıyla iktisadi kalkınmadan ayrılmaktadır. -İHRACAT : İhracat bir malın yabancı ülkelere döviz karşılığı yapılan satışıdır. Bir malın uluslararası pazarda rekabet gücü döviz kuruyla da doğrudan ilgilidir. Döviz kurunun düşmesi, yani yerli paranın yabancı para karşısında değer kazanması, söz konusu malı uluslararası pazarda daha pahalı hale getireceğinden malın rekabet gücünü azaltır. -İTHALAT : İthalat, yurtdışında üretilmiş malların, ülkedeki alıcılar tarafından satın alınmasıdır. Dışalım da denir.ihracatın karşıtıdır ve onunla birlikte bir ülkenin dış ticaret dengesini oluşturur. İthalat, özel ya da tüzel kişilerce, kamu iktisadi kuruluşları ya da devlet tarafından doğrudan yapılabilir. MODELİN KURULMASI Aralarında ki ilişkiyi irdeliyeceğimiz kavramlarımızı kısaca öğrendikten sonra modelin kurulma aşamasına geldik. Bu aşamada E-views programını kullandık ve kaynaklarımızı Türkiye'nin yıllara göre büyüme oranı, Türkiye'nin dış ticaret dengesi, Türkiye'nin ihracat rakamları, Türkiye'nin ithalat rakamları, Türkiye'nin yıllara göre ihracat-ithalat artış oranlarını bulma yönünde taradık. Bağımlı değişken olarak ihracat ve ithalatı aldık. Büyüme ise bağımsız değişkenimiz oldu. Modelimizi ilk aşamada aşağıdaki denklem üzerine kurduk ; BÜYÜME C İTHALAT İHRACAT BÜYÜME : BÜYÜME 0 +BÜYÜME 1 (BÜYÜME)+BÜYÜME 2 (İTHALAT.İHRACAT ) Yukarıda belirttiğimiz denklemler aracılığıyla E-views programından asağıdaki tabloyu elde ettik.
T-statistic in mutlak değeri 2 ve üzeri olmalıdır Prob değerleri 0.05 in altında olmalıdır. R-squared değerinin 1 e yakınlığı denklemin açıklama gücünü vermektedir. F-statistic değeri 2 ve 2'nin üzerinde olmalıdır.bu denklemin anlamlı olup olmadığını gösterir. Tablomuzda siyah dikdörtgen içinde gösteridiğimiz (prob. Ve t-statistic) değerlerimiz yukarıdaki koşullara uymaktadır.( Prob; 0.0031-0.0198 ve t-statistic ; 5.183634-2.902871) Tablomuzda kırmızı dikdörtgen içinde gösterdiğimiz ( R-squared ) değerimiz yukarıdaki koşullara uymaktadır. ( R-squared; 0.878924 olarak modeli %84 oranında açıklamaktadır.) Tablomuzda sarı dikdörtgen içinde gösterdiğimiz (F-statistic) değerimiz yukarıdaki kosullara uymaktadır. ( F-satistic; 29.03703 modelimiz anlamlıdır. ) Modelin anlamlılığını, değişkenimizin açıklama gücünü doğruladıktan sonra son olarak; -Du < Dw < 4-Dw kuralını test ederek modelimizin otokorelasyona sahip olup olmadığına bakıyoruz.
Modelimizin serbestlik derecesi k=1, n=11 olduğundan, 0.05 anlamlılık düzeyindeki Durbin-Watson tablosundan yeşil dikdörtgen içerisinde gösterdiğimiz sayıyı alıyoruz. Modelimizde mavi dikdörtgen içerisinde gösterdiğimiz Durbin-Watson stat değerimizi alıyoruz.(1.496258) Sonuc olarak ; 1.32 < 1.496258 < 4-1.496258'den 1.32 < 1.496258 < 2.503742 rakamlarına ulaşarak modelimizde otokolerasyon olmadığını belirliyoruz. Modelimiz 2005-2015 yılları arasındaki Türkiye'nin ithalat ihracat değerlerinin değişiminin büyümeyle olan etkileşimini inceledi. Bu inceleme sonucunda; BÜYÜME =(0.83)IT+(2.05)IH+(-7.329644)Büyüme 2005-2015 yıllarına göre Türkiye'deki 1 birimlik ithalat büyümeyi 0.83 oranında, 1 birimlik ihracat verisi büyümeyi 2.05 oranında arttırmaktadı.
KAYNAKÇA http://www.terrasus.com/ http://www.tuik.gov.tr/ https://tr.wikipedia.org