Aviva Hakkında Aviva dünyanın altıncı büyük sigorta grubu* olup dünya genelinde İngiltere, Avrupa, Kuzey Amerika ve Asya Pasifik bölgelerinde 5 milyon müşteriye hizmet vermektedir. Aviva nın ana ticari faaliyetleri, dünya genelinde 1 Aralık 2009 tarihi itibarıyla 45,1 milyar sterlin toplam satış ve 79 milyar sterlin tutarında fon yönetimi ile birlikte uzun vadeli tasarruflar, fon yönetimi ve genel sigortadır. Aviva Avrupa'da önemli bir fırsat yakalamak için iki kısımdan oluşan açık bir strateji izlemektedir. Birincisi Aviva Avrupa'nın "Önemli Bir Atılımı" olarak daha önce birleştirilmiş olan 12 farklı şirketin tek, etkin ve verimli bir Pan-Avrupa işletmesine (Aviva Avrupa SE) dönüştürülmesi ve ikincisi Kasım 2009 tarihinde Delta Lloyd'daki %58'lik hisselerimizin halka arz sonrası stratejik gelişimi. 2009 yılında, Aviva Avrupa perakende ve banka sigortacılığı dağıtım kanalları yoluyla 16, milyar sterlinden fazla satış (grup toplamının %6'sı) yapmış, böylece değer oluşturmada önemli bir katkı ortaya çıkarmış ve 797 milyon sterlinlik Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (IFRS) işletme kârı (grup toplamının %9'u) sağlamıştır. * 1 Aralık 2009 tarihinde dünya genelindeki brüt primlere dayanarak Daha fazla bilgi için: Aviva Medya İlişkileri: Jon Bunn, Kurumsal İlişkiler ve İletişim Direktörü, Aviva Avrupa +44 (0)20 7662 101 Aviva Halkla İlişkiler: Ian Beggs, Avrupa ve Uluslararası Halka İlişkiler Müdürü +44 (0)207 662 0552 Emeklilik Açığına Dikkat Avrupa'nın Emeklilik Açığının Rakamsal Değerlendirmesi Eylül 2010 www.aviva.com 28506 08/2010 Aviva plc EPSG_SUM_TURK_28506_BRO_COV.indd 1 9/6/10 5:1 PM
İçindekiler Özet 1. Giriş 5 2. Avrupa Çapında Emeklilik Açığı 6. Bireyler için Emeklilik Açığı 11 4. Tasarrufa Karşı Tüketici Yaklaşımı 12 5. Sonuçlar 15 6. Eylem Çağrısı 15 7. Teknik Ayrıntılar 17 2 Emeklilik Açığına Dikkat - Avrupa'nın Emeklilik Açığının Rakamsal Değerlendirmesi
Özet Giriş Emeklilerin çalışanlara oranının sürekli artması ile birlikte, yaşlanan nüfus nedeniyle Avrupa'nın emeklilik sistemleri üzerindeki artan baskı oldukça bilinen bir problemdir. Bu rapor, Avrupa'nın "emeklilik açığı"nın sistematik olarak rakamsal değerlendirmesini yaparak gelecekte emekliliğin sağlanmasının yeterliliğini araştırmaktadır. Emeklilik açığı, 2011 ve 2051 yılları arasında emekli olacak kişilerin emekliliklerinde yeterli düzeyde bir yaşam standardı elde edebilmesi için, bekledikleri emeklilik maaşına ilave olarak ihtiyaç duyacakları geliri sağlamak amacıyla her yıl yapılması gereken ek tasarruf miktarını göstermektedir. Rapor, eksiksiz bir emeklilik sağlama modeli oluşturmak için kişilerin sahip oldukları emeklilik maaşı dışında varlıklarının düzeyini dikkate almakta ve tüketicilerin emekliliğe karşı yaklaşımını soruşturmaktadır. Avrupa Çapında Emeklilik Açığı Avrupa Birliği çapında, yıllık emeklilik açığı 1,9 trilyon olup bu değer 2010 yılı GSYİH'nin yaklaşık %19'una tekabül etmektedir. Bu sayılar, ortalama olarak insanların emeklilikte yeterli düzeyde bir yaşam standardı sağlamak için emeklilik gelirlerinin %70'ine ihtiyaç duydukları, emeklilik fonlarında % 5 yıllık yatırım getirisi olacağı varsayılarak ortaya çıkmıştır. Analizler, hiçbir önlemin tek başına bu açığı tümüyle kapatamayacağını ortaya çıkarmaktadır: - Yatırım getirisinin %5'ten %8'e çıkması, yine de 1,66 trilyon Euro'luk bir emeklilik açığı kalmasına sebep olmaktadır. - Devlet emeklilik gelirinin %10 oranında artması, yine de 1,59 trilyon Euro'luk bir emeklilik açığı kalmasına sebep olmaktadır. - Emeklilik öncesi gelirin sadece %50'si ile idare etmek 669 milyar Euro'luk bir emeklilik açığı kalmasına sebep olmaktadır. - Ulusal emeklilik yaşını 10 yaş artırmak 841 milyar Euro'luk bir emeklilik açığı kalmasına sebep olmaktadır. Emeklilik dışı varlıklar, emeklilik açığının sadece %20'si kadar küçük bir kısmını finanse edebilmektedir. Devlet emeklilik sistemlerinin mevcut emeklilik maaşlarının kalıcılığının sağlanamaması durumunda bu açığın daha da büyümesi söz konusu olacaktır. Bireyler için Emeklilik Açığı Bireysel seviyede, bazı kişiler kendi kişisel emeklilik açıklarını tümüyle kapatmak için tasarruflarını her yıl ortalama 12.000 düzeyinde artırmalıdır. Yaşlı insanların yeterli düzeyde emeklilik geliri elde etmek için birden fazla strateji uygulaması veya daha fazla çalışması gerekirken gençlerin yıllık emeklilik tasarruf seviyelerini artırmak için daha fazla zamanı vardır. Orta gelir seviyesindeki kişiler, muhtemelen emeklilik açığından en yüksek düzeyde etkilenecek olanlardır. Tasarrufa Karşı Tüketici Yaklaşımı Emeklilik endişeleri herkeste ortaktır. Bununla birlikte, bu durum emeklilikte gelir seviyeleri ile ilgili olarak düşük beklentilere sebep olmamaktadır. Avrupa'lı tüketiciler emeklilik dönemlerini garanti altına almak için çok yönlü bir tasarruf stratejisine gerek olduğunu anlamaya başlamışlardır. Sonuçlar Avrupa seviyesinde: - Emeklilik açığı ciddi düzeydedir ve acilen harekete geçilmezse artacaktır. - Tüketici yaklaşımında reform ve değişikliklerin bileşimini içeren eylemler gerekmektedir. - İnsanların olabildiğince fazla ve olabildiğince erken bir zamanda tasarrufta bulunmaları için farkındalığın artırılması gerekmektedir. Kişisel seviyede: - Bireylerin, kendi emekliliklerinin sağlanması için daha fazla sorumluluk üstlenmeleri gerekmektedir. - Bir bireyin kendi yaşam standardını sağlamada en büyük etki, bu şahısların emeklilik beklentileri ile ilgili çalışma hayatları boyunca ne kadar tasarrufta bulunabildikleridir. - Gayrimenkul gibi emeklilik dışı varlıklar, bir kişinin emeklilik ihtiyaçlarını karşılamak için uygulanabilecek geniş bir stratejinin sadece bir parçasını oluşturmaktadır. Eylem Çağrısı Emeklilik açığına çözüm getirmek ve daha yüksek düzeylerde tasarrufa teşvik etmek için Aviva şunları önermektedir: - Avrupa Komisyonu, emeklilik tasarruf araçlarında tüketici güvenini yeniden kazanmak amacıyla Emeklilik için bir Avrupa Kalite Standardı oluşturmalı ve Avrupa Emeklilik Tasarrufu Hedefi belirlemeli ve takip etmelidir. Böylece ulusal hükümetler daha büyük fon sağlanmış planlar ile kendi emeklilik sistemlerini yeniden dengelemeye teşvik edilir. - Ulusal hükümetler tüm yetişkin vatandaşları için düzenli emeklilik beyanları düzenleyecek şekilde çalışmalı; böylece, insanlar emekliliklerinde ne kadar alacaklarını açık bir şekilde görebilmeli ve emeklilik tasarrufu için teşvik tedbirlerinin etkinliği gözden geçirilebilmelidir. Sonuç olarak sistem her zaman emekliliğiniz için tasarrufta bulunacak şekilde çalışacaktır.
"Daha uzun hayat beklentisinin hükümetler, bireyler ve sektör için yeni sorunları beraberinde getireceği gerçeğini göz ardı edemeyiz. İlgili bütün paydaşlar, sadece uzun yaşamanın değil, her anlamda daha zengin bir hayat sürmenin kendi ellerinde olduğunu bilmeli." 1
1 Giriş Son 20 yıldaki demografik eğilimler Avrupa nüfusunun yaşlandığını göstermektedir. Emeklilerin çalışanlara oranının 2010 yılında 1/4'ten 2060 yılında 1/2'ye çıkacağı öngörülmektedir 1. Bilimsel ve tıbbi gelişmeleri daha uzun yaşamayı sağladıkları için tebrik ediyoruz, fakat uzun yaşam beklentisi ve düşen doğum oranlarının, hükümetler, bireyler ve sektör için yeni sorunlara sebep olacağı gerçeğini görmezden gelemeyiz. İlgili bütün paydaşlar, sadece uzun yaşamanın değil, her anlamda daha zengin bir hayat sürmenin kendi ellerinde olduğunu bilmelidir. Bu sorunu çözmeye başlamak için ulusal hükümetler tarafından kabul edilen politikalar ulusal emeklilik yaşında ufak artışlar, maaş esaslı planlardan prim esaslı planlara doğru değişim ve tüm çalışanlar için zorunlu veya isteğe bağlı özel emeklilik planlarının sunulması olarak sıralanabilir. Bunlar pozitif adımlardır, ancak hükümetler halen genel kamu emeklilik sağlama konusunda giderek artan bir baskı ile karşı karşıyadır. Bu durum yakın zamanda ortaya çıkan mali kriz ile daha da şiddetlenmiştir, buradan bireylerin kendi geleceklerini sağlamak için daha fazla sorumluluk üstlenmeleri gerektiği sonucu çıkarılmaktadır. Avrupa çapında çok sayıda emekliye ödenek sağlayamama olasılığını anlamak için bugüne kadar gösterilen çabalar yeterli olmamış ve ulusal düzeyde kalmıştır. Bu rapor ile Aviva, kişilerin emeklilikte yeterli düzeyde bir yaşam standardı elde edebilmesi için, halihazırda almayı bekledikleri emeklilik maaşına ilave olarak ihtiyaç duyacakları geliri sağlamak amacıyla her yıl yapılması gereken ek tasarruf miktarını araştırarak bu tartışmaya ilişkin bir kullanıcı yaklaşımı sunmayı istemektedir. Beklentiler ile gerçeklik arasındaki farkın nicel değerini ortaya çıkarmak için Deloitte ile birlikte çalıştık. Çıkan sonuca "emeklilik açığı" adını verdik. Bu analizin sonucu, kişilerin kendi emekliliklerinin ötesinde hangi varlıklara sahip olduklarını ve emeklilik için kendi finansal durumları hakkında neler hissettiklerini sorgulamamıza sebep olmuştur. Bu sorulara yanıt bulmak için Avrupa vatandaşlarının tasarrufunda olan emeklilik dışı varlıkların seviyesini araştırdık ve The Futures Company ile birlikte, insanların emekliliğe yaklaşımını anlamaya çalıştık. Bu rapor sizi bu analitik yolculuğun bulgularına götürmektedir, elde edilen bulguların kıta çapında düşündürücü ve tartışmalara katkı sağlayıcı bir tablo oluşturacağını ümit ediyorum. Hem AB ulusal hükümetlerine hem vatandaşlara geleceğin ne getirebileceği ve dolaylı sonuçları ile ilgili bilgi vermek için "kim, ne elde edecek?", "neye ihtiyaçları olacak?" ve "nereden gelecek?" gibi sorular sorarak tartışmanın özellikle yeterlilik tarafı üzerinde durduk. Umarım bu rapor, problemin büyüklüğünü ve Avrupa çapında nasıl dağılım gösterdiğini tanımlayarak tartışmaya bir katkı sağlayacaktır. Bu araştırma, Aviva'nın bu sorunları bulmak ve çözüm getirmek için hem ulusal hem de Avrupa düzeyinde tüketiciler, hükümetler ve düzenleyici kurumlar ile ortak hareket ederek başlattığı uzun süreli taahhüdü temsil etmektedir. Andrea Moneta, İcra Kurulu Başkanı, Aviva EMEA 1 AB27 tahmini yaşlılık bağımlılık oranı (2010 2060), Eurostat aviva.co.uk 5
Avrupa Çapında Emeklilik Açığı 2.1 Avrupa Birliği çapında, yıllık emeklilik açığı 1,9 trilyon civarındadır Emeklilik açığı, 2011 ve 2051 yılları arasında emekli olacak kişilerin emekliliklerinde yeterli düzeyde bir yaşam standardı elde edebilmesi için, bekledikleri emeklilik maaşına ilave olarak ihtiyaç duyacakları geliri sağlamak amacıyla her yıl yapılması gereken ek tasarruf miktarını göstermektedir. Burada "yeterli" ifadesi, emeklilik öncesi gelirin %70'i oranında ortalama emeklilik geliri olarak tanımlanmaktadır (bu düzey Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) tarafından kullanılmakta olup kendi yaptığımız tüketici araştırması ile paraleldir - daha fazla ayrıntı için bkz. bölüm 7). Aviva'nın araştırması bu yaklaşımı takip ederek ve sadece emeklilik varlıklarına bakarak Avrupa vatandaşlarının emeklilik açığını tümüyle kapatmak için her yıl 1,9 trilyon fazladan tasarruf yapmaları gerektiğini göstermektedir. Bu da 2010 GSYİH'nin %19'una tekabül etmekte olup son ekonomik krizin tahmini maliyetinden daha yüksek bir değere karşılık gelmektedir 2. Emeklilik açığı, 2011 ve 2051 yılları arasında emekli olacak kişilerin emekliliklerinde yeterli düzeyde bir yaşam standardı elde edebilmesi için, bekledikleri emeklilik maaşına ilave olarak ihtiyaç duyacakları geliri sağlamak amacıyla her yıl yapılması gereken ek tasarruf miktarını göstermektedir. 2000 1.90 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 79 468,8 74 401,7 200 0 5 9,5 20,2 25, 40,2 68,8 97,6 170,5 24,5 91 LT MAC İR ÇC RO PL İT İS FR AL milyar, yıllık İngiltere Diğer AB27 RUS TR Şekil 1: 2011-2051 yıllarında emekli olacak bireyler için AB toplam yıllık emeklilik açığı 2 Global Ekonomik ve Mali Kriz finansal çıkarımları (IMF, 2009) Rusya ve Türkiye için nicel olarak değerlendirilmiş emeklilik açığına ek olarak. Bkz. Teknik Ayrıntılar (bölüm 7). 6 Emekliliğin Emeklilik Açığına zenginliği Dikkat veya - Avrupa'nın Emeklinin fakirliği? Emeklilik Açığının Rakamsal Değerlendirmesi
Emeklilik açığı ülkeler arasında büyük ölçüde farklılık göstermektedir. Mutlak veriler ışığında, en büyük açık Batı Avrupa ekonomilerinde, İngiltere, Fransa, Almanya ve İspanya'da gözlenebilmektedir. Bu ülkeler daha büyük nüfuslara sahip olduğundan daha fazla insan emekliye ayrılmaktadır. Bunun dışında, bu ülkelerde Avrupa çapındaki en yüksek emeklilik öncesi gelirler gözlenmektedir. Bu da, bu ülkelerdeki bireylerin emekli olduklarında ihtiyaç duyacakları maaş düzeyinin diğer pazarlara göre daha yüksek olacağı anlamına gelmektedir. Orta ve Doğu Avrupa ülkelerindeki yıllık emeklilik açığının rakamsal olarak belirlenmesi, açığı nelerin etkileyeceği ve geleceğin ne getireceği hususunun düşünülmesini tetiklemiştir. Bu ülkelerin çoğunda, açık, Batı ülkelerine nazaran daha küçüktür. Bu durum, yeterlilik ve sürdürülebilirlik sorunlarını çözmek üzere özel olarak tasarlanmış emeklilik sistemleri üzerinde son zamanlarda yapılan reformların muhtemel etkisini göstermektedir. Ücret enflasyonu üzerinde yapılan kabuller ve kayıt dışı gelir, Orta ve Doğu Avrupa ülkelerindeki açığın büyüklüğünü ciddi düzeyde etkilemektedir. Aviva, bu ekonomilerdeki ücretlerin zaman içerisinde Batı Avrupa ekonomilerine yaklaşacağını varsaymış, ancak kayıt dışı geliri analizden hariç tutmuştur. Kayıt dışı gelir ile ilgili tahminler dâhil edilirse emeklilik açığı %60 daha fazla olur. Çıkarım: Avrupa'da nispi olarak gelişmiş bir devlet emeklilik sisteminin varlığına karşın, önemli bir emeklilik açığı mevcut olup bu açık nüfus yaşlanmaya devam ettikçe büyümeye devam edecektir. Bireysel tüketiciler için açık, daha yüksek seviyede tasarruf yapılması veya emeklilikte düşük bir yaşam standardının, daha uzun çalışma hayatının kabullenilmesi ile bertaraf edilebilir. 7
2.2 Hiçbir reform tek başına bu açığı tümüyle kapatamaz Bu raporun odak noktası yeterlilik olsa da sürdürülebilirlik sorununa da kısaca değinmemiz gerekmektedir. Çoğu ülkenin mali sistemi, şu anki hızda yaşlanan nüfusa finansman sağlayamayacak durumdadır. Avrupa Komisyonu'nun 2009 yılına ait Yaşlanma Raporu, 2050 tarihi itibarıyla kamu emeklilik harcamalarındaki artışın büyüklüğünü tahmini GSYİH'nin yüzdesi olarak göstermektedir. Şekil 2: 2050 yılı itibarıyla kamu emeklilik harcamalarındaki artış, (tahmini GSYİH'nin yüzdesi olarak) Kaynak: 2009 Yaşlanma Raporu (Avrupa Komisyonu, 2008) Emeklilik açığını kapatmak için, hükümetlerin çeşitli seçenekleri dikkate alması gerekmektedir. İstatistikler, son birkaç yılda tasarruf oranlarının çok az arttığını göstermekte olup bununla birlikte, insanların tasarruf etme yeteneği veya eğilimi veya bunun yanında düzeltilmesi gereken ödenmemiş borçlar da her zaman için burada bir görev üstlenmektedir. %15 %12 %10,8 279 %11 %1,6 00 250 200 150 Brüt Tasarruf Oranı (%) 1 Hane Halkı Kredileri (tri ) 2 1 AB27 için brüt tasarruf oranı (brüt hane halkı tasarrufları/brüt hane halkı kullanılabilir geliri, mevsime göre ayarlanmamıştır). Kaynak: Eurostat 2010 2 AB27 için hane halkı kredileri (hane halkı kredilerinin net akışı, yani yeni krediler - geri ödemeler). Kaynak: ECB 2010 100 %9 80 2007 2008 2009 Şekil : Hane halkı tasarruf oranları (Eurostat istatistik veri tabanı) Kaynak: Hane halkı tasarruf oranları (Eurostat istatistik veri tabanı 2010) 6 50 8 Emekliliğin Emeklilik Açığına zenginliği Dikkat veya - Avrupa'nın Emeklinin fakirliği? Emeklilik Açığının Rakamsal Değerlendirmesi
Bu analiz, emeklilik açığının boyutu ve yapısına ilişkin önemli bilgiler vermekte ve Avrupa'daki karar vericilerin karşı karşıya kaldığı önemli sorunlara ışık tutmaktadır. milyar, yıllık 2000 Emeklilik fonlarında %8'lik 2000 Emeklilik fonlarında yatırım %8'lik getirisi yatırım getirisi Devlet emekliliğinde 1.661 Devlet emekliliğinde 1.661 %10 artış 1.589 %10 artış 1.589 Emeklilik öncesi gelirin 1500 Emeklilik öncesi gelirin 1500 %50'si ile yaşama %50'si ile yaşama Ulusal emeklilik yaşının Ulusal emeklilik yaşının 10 yıl artması 10 yıl artması 1000 1000 841 841 669 669 milyar, yıllık 500 500 0 0 Şekil 4: Değişken ekonomik koşullara veya politika kaldıraçlarına dayanarak 2011-2051 yıllarında emekli olan bireyler için AB'nin toplam yıllık emeklilik açığı Analizimiz şunları göstermektedir: Tasarruf tutarı gelirden daha fazla önemlidir: Bir emeklilik fonunda yatırım getirisinin iyileştirilmesinin açık üzerinde sınırlı bir etkisi vardır. Modelimiz %5'lik bir getiri oranı olduğunu varsaymakta, fakat %8 oranında bile açık hâlâ 1,66 trilyon düzeyinde kalmaktadır. Devlet emekliliğinin düzeyini artırmak açığı sadece altıda bir oranında azaltır: Devlet emekliliğinin sağlanmasında %10'luk bir artış açığı sadece 1,59 trilyon düzeyine çekecek ve her halükarda, mevcut ekonomik ortam ve kamu finansmanı üzerindeki baskı ile devlet emekliliğinde artış olması pek olası değildir (bkz. bölüm 2.). Daha düşük emeklilik maaşları ile yaşamak açığı üçte iki oranında azaltmaktadır: Emeklilik öncesi gelirin sadece %50'si ile yaşamak, 669 milyar Euro'nun bir emeklilik açığı ile sonuçlanmaktadır (bununla birlikte, bu insanların emekliliklerinde rahat bir şekilde yaşamaları için gerekli olan düzeyin altındadır (bkz bölüm 4)). Ulusal emeklilik yaşında yapılacak ciddi bir artış etkili olacak, bununla birlikte bu ihtilaflıdır: Emeklilik yaşını 10 yıl artırmak açığı 841 milyar Euro'ya düşürür, ancak böyle bir değişikliğin insanların uzun ömürlülük ile ilgili anlayışlarını ve beklentilerini karşılaması için uzun bir zaman diliminde sunulması gerekmektedir. Çıkarım: Çoğu ulusal hükümet bu seçeneklerden bazılarını yakın zamanda uygulamaya koymuş veya hâlihazırda bunun üzerine tartışmaktadır. Fakat, emeklilik açığının tümüyle üstesinden gelebilmek için hiçbir politika önleminin tek başına yeterli olmayacağını fark edeceklerdir. Hükümet reformlarının daha fazla tasarrufa nasıl teşvik edileceği, devlet emeklilik yaşında yapılacak artışlar ve tüketicilerin ihtiyaçlarını ele alan emeklilik çözümlerini sunmak üzere özel tedarikçiler ile nasıl en iyi şekilde çalışılacağı gibi çeşitli önlemlerin kombinasyonlarını dikkate almaları gerekecektir. 9
2. Emeklilik dışı varlıklar, emeklilik açığının sadece %20'sini karşılayabilmektedir Birçok Avrupalı, güvenli bir emeklilik için planlarının bir parçası olarak emeklilik yatırımlarının ötesinde diğer varlıkları dikkate almaktadır. Fakat, gayrimenkul gibi emeklilik dışı varlıklar emeklilik gelirindeki eksikliği çözüme kavuşturmaya yardımcı olmak için hangi ölçüde emeklilik gelirlerine dönüştürülebilecektir? Emeklilik dışı varlıkların emeklilik açığını kapatma kapsamı, miras (örn. aileye, arkadaşlara ve diğerlerine ne kadar bırakılmış), beklenmeyen giderler ve tüketim (insanların ne kadar uzun süre yaşayacakları ile ilgili belirsizliğe ve bu nedenle emekliliklerinde varlıkları üzerinde ne kadar tüketim gerçekleştirebilecekleri ile ilgilidir) üzerinde yapılan kabullere bağlıdır. Toplumun ve bireylerin, uzun vadede yaşamsal ihtiyaçlar gibi masrafları karşılamak için varlıkların nasıl kullanılması gerektiğini ve sonraki nesillere bırakacaklarının ne yönde değişeceğini düşünmesi gerekmektedir. Emeklilik dışı varlıkların emeklilik gelirini ne ölçüde karşılayacağı ile ilgili belirsizlik, tahminlerin büyük ölçüde değişebileceği anlamına gelmektedir. Aviva bazı basit senaryolara dayanarak yıllık bazda, Avrupalıların emekliliklerinde emeklilik dışı varlıklardan emeklilik açığının %20'si ve emeklilik açığının %60'ı arasında potansiyel olarak faydalanacaklarını tahmin etmektedir. İnsanların emekliliklerinde kendi emeklilik dışı varlıklarının hepsini harcayabilecekleri veya harcamak isteyecekleri kabul edilse bile, emeklilik dışı varlıkların kendi başlarına emeklilik açığını kapatmayacağı aşikârdır. Yıllık Tasarruf Açığı (milyar ) Emeklilik Dışı Varlıklardan Katkılar Miras ve diğer giderleri %100 gayrimenkul değeri ve %50 hayat sigortası dışındaki varlıklara eşit olduğunda %100 gayrimenkul değeri dışında bir gider ve miras olmadan Vergi dışında kesinti olmadan Fransa 24,5 %0 %40 %80 Çek Cumhuriyeti 25, %10 %15 %45 Almanya 468,8 %20 %0 %55 Macaristan 9,5 %20 %5 %115 İrlanda 20,2 %0 %45 %90 İtalya 97,6 %55 %85 %220 Litvanya 5 %20 %5 %50 Polonya 68,8 %15 %0 %65 Romanya 40,2 %5 %10 %25 İspanya 170,5 %15 %25 %85 İngiltere 79 %15 %25 %50 Rusya 401,7 %5 %5 %10 Türkiye 91 %5 %10 %15 Toplam %17 %27 %60 Şek. 5: Emeklilik açığını karşılamak için emeklilik dışı varlıkların ülke düzeyinde kullanımı Çıkarım: Makro düzeyde, emeklilik dışı varlıklar emeklilik açığını tümüyle kapatmak için tek başına yeterli olmayacaktır. Bu nedenle emeklilik dışı varlıkların mevcut seviyesi, emeklilik için tasarrufta bulunma amaçlı daha geniş bir stratejinin sadece bir parçası olarak dikkate alınmalıdır. 10 Emekliliğin Emeklilik Açığına zenginliği Dikkat veya - Avrupa'nın Emeklinin fakirliği? Emeklilik Açığının Rakamsal Değerlendirmesi
Bireyler için Emeklilik Açığı.1 Bazı vatandaşların emeklilik açığını tümüyle kapatmak için tasarruflarını her yıl ortalama 12.000 düzeyinde artırmaları gerekecektir Ülke seviyesinde toplam emeklilik açığının derecesi bireyler için çıkarımların anlaşılmasını zor hale getirebilir. Aşağıdaki tablo, 2011 ila 2051 yılları arasında emekliye ayrılan bireylerin kendi emeklilik açığını tümüyle kapatmak için her yıl yapmaları gereken tasarruf miktarını göstermektedir. 1 12 11 10 11.6 12. 9 9.1 bin, yıllık 8 7 6 7.0 7.9 5.8 5 4.6 4 2 1.9.0.1.4.7 2.4 1 0 MAC LT İT PL RO ÇC İS FR İR AL İngiltere RUS TR Şekil 6: 2011 2051 arasında emekli olacak bireyler için kişi başına ortalama yıllık tasarruf açığı ( ).2 Yaşlı insanların yeterli düzeyde gelir elde etmek için birden fazla strateji uygulaması gerekirken gençlerin yıllık emeklilik tasarruf seviyelerini artırmak için daha fazla zamanı vardır Daha ayrıntılı analizler, emeklilik açığının önemli bir kısmının şu an emekliliği yakın olan kişilerin (devlet emeklilik yaşına 10 yıl kala) yetersiz emeklilik gelirleri nedeniyle oluştuğunu ortaya çıkarmıştır. Bu bireylerin emeklilik öncesi emeklilik açığını kapatmak amacıyla yeterli tasarruf oluşturmak için zamanı olmamakta ve emeklilik dışı varlıklardan yararlanmayı, daha fazla çalışmayı veya emeklilikte beklentilerini azaltmayı düşünmeleri gerekmektedir. Buna karşın, genç bireylerin artan tasarruf yoluyla açığı karşılayacak daha fazla zamanları olmaktadır. Soruna çözüm bulmak için hâlâ zaman vardır.. Orta gelir seviyesindeki kişiler, muhtemelen emeklilik açığından en yüksek düzeyde etkilenecek olanlardır Emekliliği yakın olan kişiler için, emeklilik dışı varlıkları kullanmak muhtemelen emeklilik açığını kapatmak için çok yönlü bir strateji unsuru oluşturabilir. Bu durum çok miktarda emeklilik dışı varlığa sahip sağlıklı bireyler için sorun olmayabilir, ancak nüfusun geri kalan %80'i için emeklilik dışı varlıklar yılda sadece 420 ve 1.00 arasında bir ek gelir sağlayacaktır (tekrar belirtmek gerekir ki bu aralık tüketim ve miras üzerindeki tahminlere bağlıdır.) Düşük gelir grubundakiler devlet emeklilik ve sosyal yardım sistemi tarafından daha fazla desteklenirken, orta gelir grubundaki kişiler muhtemelen buna en fazla maruz kalacak olanlardır. Çıkarım: Bireysel tüketiciler kendi emeklilik tasarrufları için daha fazla sorumluluk almalı ve bunu yaşamlarının daha erken dönemlerinde yapmalıdırlar. Hem şimdi hem de gelecekte, kendi finansal durumlarının farkında olup bunu dikkate almalıdırlar. Tasarruf düzeylerini artıramayan kişiler ve uzun vadede yatırım yapmayı tercih etmeyenler büyük bir olasılıkla daha uzun bir süre çalışmak zorunda kalacak (ve daha geç emekli olacak) veya emekliliklerinde daha düşük bir yaşam standardını kabul edecektir. 11
4Tasarrufa Karşı Tüketici Yaklaşımı Yıllık emeklilik açığının nicel olarak belirlenmesi, insanların imkânları olduğunda daha fazla tasarrufta bulunmaları gerektiğini vurgulamıştır. Fakat, vatandaşlar bununla ilgili ne düşünüyor ve vatandaşların emeklilik ile ilgili beklentileri nelerdir? Yakın zamanda, The Futures Company tarafından Aviva için, çalışan bireylerin emekliliğe yaklaşımı ve beklentilerini araştıran bir anket düzenlendi. 4.1 Emeklilik endişeleri herkeste ortaktır. Bununla birlikte, bu durum emeklilikte gelir seviyeleri ile ilgili olarak düşük beklentilere sebep olmamaktadır Anket yapılan ülkelerde bulunan insanların çoğu, emekliliklerinde yeterli yaşam standardını karşılayacak yeterli paraya sahip olmayacakları endişesine sahiptir. Anket yapılan insanların üçte ikisi sadece geçinmek için emeklilik öncesi gelirlerinin en az yarısına (%50) ihtiyaç duyacaklarını tahmin etmekte ve çoğunluk ise aylık gelirlerinin en az dörtte üçüne (%75) sahip olmayı istemektedir. İngiltere İrlanda Fransa Aylık 16 17 29 1 15 10 28 14 22 4 Aylık Aylık Aylık Grafikler 12 22 14 29 2 1 4 1 İtalya İspanya Polonya 16 14 25 15 6 19 41 7 6 8 15 1 8 14 2 2 2 9 Şekil 7: Rahat bir emeklilik için, emeklilik öncesindeki toplam aylık gelirinizin ne kadarına ihtiyaç duyacağınızı düşünüyorsunuz? 4 Aylık gelirimin %100'ü Aylık gelirimin 1/4'ünden az Aylık gelirimin yaklaşık /4'ü İhtiyaç duyacağım geliri düşünmedim Aylık gelirimin yaklaşık 1/2'si Bilmiyorum Aylık gelirimin yaklaşık 1/4'ü Grafiklerdeki bütün rakamlar yüzde olarak ifade edilmiştir. 12 Emekliliğin Emeklilik Açığına zenginliği Dikkat veya - Avrupa'nın Emeklinin fakirliği? Emeklilik Açığının Rakamsal Değerlendirmesi 1
4.2 Avrupalı vatandaşların bir kısmı, emekliliklerini finanse etmek için hâlâ kendi ulusal kamu emeklilik sistemlerine güvenebileceklerini düşünmektedirler Anket yapılan on kişiden en az ikisi, kendi emeklilik gelirlerinin en önemli parçası olarak ulusal kamu emekliliğine güvenmeyi beklemekte, bu oran İspanya ve Polonya gibi ülkelerde on kişiden dörde kadar çıkmaktadır. Emekliliğin sağlanması ile ilgili diğer önemli unsurlar emeklilik ve tasarruf, gayrimenkul yatırımı veya sadece daha uzun süre çalışmaktır. İngiltere İrlanda Fransa 5 7 10 24 22 9 9 6 18 Devlet Emekli Bir fina 1 1 14 15 21 28 Emekli Grafiklerde 2 0 15 İtalya İspanya Polonya 1 1 8 9 24 6 8 2 19 15 6 41 45 20 19 15 14 9 18 16 Şekil 8: Emekliliğinizi finanse etmek için en önemli unsur ne olacaktır? 18 Devlet emekliliği Emeklilik için düzenli tasarruf Bir finansal sağlayıcıdan emeklilik planı Emeklilik yaşını aştıktan sonra çalışma Eviniz Oturduğunuz ev dışında mülk Aileniz tarafından sağlanan para Satmayı düşündüğünüz değerli varlıklar 28 Grafiklerdeki bütün rakamlar yüzde olarak ifade edilmiştir. 1 45
Doğrudan sorulduğunda, şaşırtıcı düzeyde yüksek sayıda kişi normal emeklilik yaşlarından sonra da çalışmak zorunda kalabileceklerini kabul etmiştir. İspanya ve Polonya gibi ülkelerde on kişiden dördü bu durumu memnuniyetle karşılamış olup bu oran İrlanda'da on kişiden beş kişiye çıkmaktadır. Bu da uzun ömürlülüğün ve sağlık alanında gelişmelerin arttırılmasının bir yansıması olarak görülebilir. Bu durum, işverenlerin daha yaşlı bir işgücünü kabul etmeleri ve çalışanların yaşlandıkça alternatif istihdam fırsatları aramaları gibi sorunları da beraberinde getirmektedir. İngiltere İrlanda Fransa 7 5 10 11 17 16 2 26 1 10 8 18 Kesinl Kısme Grafiklerd 12 28 20 4 16 25 İtalya İspanya Polonya 1 5 9 15 2 12 14 17 2 10 22 12 14 29 2 26 18 Şekil 9: "Normal emeklilik yaşından sonra, tam zamanlı veya yarı zamanlı olarak çalışmak isterim" Kesinlikle katılıyorum Kısmen katılıyorum Kararsızım Kısmen katılmıyorum Kesinlikle katılmıyorum Bilmiyorum 18 Grafiklerdeki bütün rakamlar yüzde olarak ifade edilmiştir. 25 Çıkarım: Tüketiciler kendi kişisel emeklilik açıklarının farkına varmaya başlıyorlar. Fakat kendilerine emeklilik ihtiyaçlarını ve seçeneklerini bildirmek için hükümet ve özel tedarikçiler tarafından başka girişimlerde bulunulması gerekmektedir. Basit bir şekilde, emeklilik geliri sağlaması için devlete güvenmek artık seçenek olmaktan çıkmıştır. Çünkü devlet emeklilik sistemleri uzun süre yaşayan yaşlanmış nüfusun sebep olduğu artan baskı altındadır. Tüketicilerin, emeklilik dışı varlıkların emeklilik ihtiyaçlarına katkıda bulunma düzeyini anlamaları için daha fazla çalışma gereklidir. 14 Daha fazla tasarrufa teşvik etmek için yeni yollar bulunması çok önemlidir. Hükümetler devlet emekliliğine bel bağlamayı azaltmaya çalışıp tüketicileri tasarruf yapmaya teşvik ederken tasarruf araçlarına açık ve çekici teşviklerin sağlanması, şüphesiz sonraki yıllarda daha olumlu bir kendi kendine yeterliliği teşvik etmek için güçlü bir araç olacaktır. Bu arada özel tedarikçiler basit, açık ve güvenilir ürünler sağlamalıdır. 29 14 Emeklilik Açığına Dikkat - Avrupa'nın Emeklilik Açığının Rakamsal Değerlendirmesi
5 Sonuçlar Emeklilik açığı Avrupa çapında ciddi sorunlar ortaya çıkarmaktadır. Bu sorunlar ve olası çözümler, her bir ülkenin mevcut tedarik yapısına ve geçerli sosyal ve kültürel koşullara bağlı olarak farklılık göstermekle birlikte, Aviva bölge için bir bütün olarak geçerli olan aşağıdaki sonuçları ortaya koymuştur: Hükümetler için sonuçlar Emeklilik açığı ciddi düzeydedir ve acilen harekete geçilmezse artacaktır Gerçekte ise emeklilik açığını tümüyle kapatmak için kullanılabilecek tek bir kaldıraç yoktur. Hükümetler, emeklilik yaşının artırılması veya özellikle orta gelir grubuna sahip kişiler için daha büyük özel emeklilik tasarrufunun teşvik edilmesi gibi farklı önlemleri bir araya getirmelidir İnsanların, daha fazla ve erken tasarrufta bulunmaya başlamaları gerektiği ile ilgili farkındalığı artırmak gerekmektedir Bireyler için sonuçlar Bireylerin kendi emeklilikleri için daha fazla sorumluluk üstlenmeleri gerekmektedir Bir bireyin kendi yaşam standardını sağlamada en büyük etki, bu şahısların emeklilik beklentileri ile ilgili olarak çalışma hayatları boyunca ne kadar tasarrufta bulunabildikleridir Gayrimenkul gibi emeklilik dışı varlıklar, bir kişinin emeklilik ihtiyaçlarını karşılamak için geniş bir stratejinin sadece bir parçasını oluşturabilir 6 Eylem Çağrısı Emeklilik açığına çözüm bulmak ve daha yüksek düzeylerde tasarrufa teşvik etmek için Aviva aşağıdaki çağrılarda bulunmaktadır: Avrupa seviyesinde Emeklilik için bir Avrupa Kalite Standardı oluşturulması: tedarikçilerin ürünlerinin kalitesini ve güvenilirliğini göstermelerini sağlar, böylece karşılaştırılabilirliği kolaylaştırır ve tüketici güvenini artırır Avrupa Emeklilik Tasarruf Hedefi oluşturulması: GSYİH'nin yüzdesi olarak belirlenen ve/veya emeklilik tasarrufu yapılacak farklı basamaklara dağıtılan (zorunlu ve gönüllü emeliklik sistemleri gibi) ülkelere göre farklılık gösterebilecek bir tasarruf hedefinin oluşturulması, ulusal hükümetlerin ülke tasarruf kültürlerini geliştirmelerini teşvik edecektir Ulusal seviyede Tüm vatandaşlara düzenli emeklilik bildirimlerinin ulaştırılması: bu durum tüketicileri, devlet emekliliğini gelecekleri için uygulanabilecek geniş bir stratejinin bir parçası olarak düşünmeye teşvik edecek ve emekliliklerinde ne alacaklarını açık bir şekilde görmenin bir sonucu olarak gerekli eylemlere sevk edecektir Tasarrufu teşvik için ulusal önlemlerin gözden geçirilmesi: bu unsur, emeklilik tasarrufları için mevcut teşvik programlarının etkinliğini, etkilerini, görünürlüğünü ve tasarruf teşvikine en çok ihtiyacı olan kişilerin davranışlarını uygun bir şekilde değiştirmeye odaklanıp odaklanmadığını dikkate alacaktır 15
Teknik ayrıntılar 7
7Teknik ayrıntılar 7.1 Emeklilik Açığının Nicel Ölçümü Metodoloji Emeklilik açığının nicel ölçümünü yapmak için kullanılan metodoloji, aşağıdaki ülkelerin baştan sona analizine dayanmaktadır: Çek Cumhuriyeti, Almanya, İspanya, Fransa, Macaristan, İrlanda, İtalya, Litvanya, Polonya, Romanya, İngiltere, Rusya ve Türkiye. Her bir durumda, emeklilikte karşılaşılacak gelir açığını kapatmak için emeklilikte ihtiyaç duyulan birikimi sağlayacak yıllık ek tasarruf miktarı hesaplanmıştır. AB üye devletleri arasında, emeklilik sistemlerinin farklı yapılarda olması, anlamlı ülkeler arası analizler için belli bir düzeyde basitleştirmeyi gerekli kılmaktadır. Üç kategori belirlenmiştir: Devlet emekliliği Zorunlu ve isteğe bağlı özel sektör Maaş Esaslı emeklilik Zorunlu ve isteğe bağlı özel sektör Belirlenmiş Katkı emekliliği Sadece emeklilik geliri sunmaya yönelik emeklilik dışı ürünler ayrıca "özel Prim Esaslı emeklilik" altındaki analize dâhil edilmiştir. Diğer üç örnek de tanımlanmıştır: Macaristan'da, isteğe bağlı bireysel emeklilik hesaplarının bankalar ve borsa acenteleri tarafından işletildiği yerlerde Almanya ve İspanya'da, sigorta sözleşmelerinin özellikle emeklilik geliri sağlamak için kullanıldığı yerlerde Veri Bu analizin girdileri Deloitte tarafından yürütülen ikincil araştırma programına dayanmaktadır ve inceleme oturumları Aviva'daki ülke uzmanları tarafından yapılmıştır. Başlangıç analizi on AB üye devletini kapsamakta, bu da AB nüfusunun %80'ine karşılık gelmektedir. Sonuçlar, daha sonra AB genelindeki emeklilik tasarruf açığını tahmin etmek için anlamlandırılmıştır. Temel Durum Bu analiz için kullanılan temel durum kabulleri şöyledir: Değişken Kabul Son Geliri Karşılama Oranı Düşük gelir: %90; orta gelir: %65; yüksek gelir: %55 Tasarruf Getirisi Yıllık %5 Emeklilik Yaşı Ülkeye göre ortalama emeklilik yaşı Alternatif senaryoların test edilmesi için kullanılan hassasiyet, temel durum kabullerindeki farklılıklardır. 17
7.2 Emeklilik dışı varlık seviyelerinin hesaplanması Kapsam ve veri Emeklilik dışı varlıkları boyutlandırmak için kullanılan veri, Oliver Wyman ile birlikte Aviva tarafından geliştirilen global bir kişisel finansal varlık modelinden alınmıştır. Bu modelin ve Deloitte çalışmasının yer aldığı zaman dilimi arasında farklılıklar mevcut olmakla birlikte, her iki durumda da insanların emeklilik açığını kapatmak için ihtiyaç duyduğu tutarlar ile emeklilik dışı varlıklarda yıllık olarak tasarruf edilen tutar arasında doğrudan bir karşılaştırma oluşturmak için yıllık bir değer hesaplanabilir. Emeklilik dışı varlıkların nicel olarak hesaplanması çoğunlukla kesintilere göre yapılan varsayımlara dayanmaktadır. Bunlar; emeklilik dışı varlıkların satışı üzerindeki vergi etkileri ve bu varlıkların uzun vadede yaşamsal ihtiyaçları karşılama derecesi veya aileye ya da arkadaşlara bırakılacak mirasın bir parçasını teşkil etmesi olarak sıralanabilir. Bütün durumlarda tüm varlıklardan tahakkuk eden gelirde %10'luk bir vergi oranı kullandık. Aviva'nın emeklilik dışı varlık analizinde üç senaryo kullanılmıştır: 1. Hayat sigortası varlıklarının %100'ünden, diğer likit varlıkların %50'sinden gelir elde eden, fakat gayrimenkul değerinden gelir elde etmeyen emekliler (diğer varlıklar gelecek nesillere miras bırakılır ya da sağlık/uzun vadeli yaşamsal ihtiyaçlar gibi beklenmeyen masrafları karşılamak için kullanılır.) 2. Gayrimenkul değeri dışında bütün varlıklardan gelir elde eden emekliler. Gayrimenkul değeri dâhil bütün varlıklardan gelir elde eden emekliler (düşük bir ihtimaldir ve kesin bir yaşam tahmini gerektirir). Emekliliği finanse etmek için gerçekte bu varlıkların ne kadarının mevcut olacağı konusundaki olası kesinliği ve belirsizliği göstermek için, emeklilik dışı varlıkların emeklilik açığına katkı seviyelerinin yuvarlak olarak %5 olduğu kabul edilmektedir. Bu senaryolardan ilki günümüz şartlarına en yakın olandır, ancak beklenmeyen masraflar ve miras seviyesine ilişkin kesin veriler yoktur.. senaryo çok iyimserdir, varlıkların etkili bir şekilde tüketilmesini ve bireylerin ne kadar yaşayacaklarına dair kesin tahmin yapmalarını gerektirmesinin yanı sıra bu senaryo, bu modeldeki bireylerin sonraki nesle bırakacağı varlıklarda azalma etkisini hesaba katmamaktadır. 7. Tasarrufa Karşı Tüketici Yaklaşımının Sorgulanması Tüketici Yaklaşımı Anketi Şu an 7. yılında olan Tasarrufa Karşı Tüketici Yaklaşımı, Aviva için The Future Company tarafından üstlenilen risk, tavsiye, yatırım ve emeklilik gibi konularda tüketici yaklaşımının global seviyede nicel ölçüm çalışmasıdır. Tüketicilerin tasarruflara yaklaşımını tanımlamak ve izlemek ve her bir ülkede tüketici sorunlarının üst düzeyde değerlendirilmesini sağlamak için 18 yaş üzeri yetişkinleri ulusal ölçekte temsil eden bir ankettir. Aviva'nın 2010 yılı anketi altı farklı Avrupa pazarını kapsamaktadır. Bunlar; İngiltere, Fransa, İtalya, İspanya, Polonya ve İrlanda'dır. Her pazarda bin katılımcı ile görüşülmüştür. 18 Emeklilik Açığına Dikkat - Avrupa'nın Emeklilik Açığının Rakamsal Değerlendirmesi
Aviva Hakkında Aviva dünyanın altıncı büyük sigorta grubu* olup dünya genelinde İngiltere, Avrupa, Kuzey Amerika ve Asya Pasifik bölgelerinde 5 milyon müşteriye hizmet vermektedir. Aviva nın ana ticari faaliyetleri, dünya genelinde 1 Aralık 2009 tarihi itibarıyla 45,1 milyar sterlin toplam satış ve 79 milyar sterlin tutarında fon yönetimi ile birlikte uzun vadeli tasarruflar, fon yönetimi ve genel sigortadır. Aviva Avrupa'da önemli bir fırsat yakalamak için iki kısımdan oluşan açık bir strateji izlemektedir. Birincisi Aviva Avrupa'nın "Önemli Bir Atılımı" olarak daha önce birleştirilmiş olan 12 farklı şirketin tek, etkin ve verimli bir Pan-Avrupa işletmesine (Aviva Avrupa SE) dönüştürülmesi ve ikincisi Kasım 2009 tarihinde Delta Lloyd'daki %58'lik hisselerimizin halka arz sonrası stratejik gelişimi. 2009 yılında, Aviva Avrupa perakende ve banka sigortacılığı dağıtım kanalları yoluyla 16, milyar sterlinden fazla satış (grup toplamının %6'sı) yapmış, böylece değer oluşturmada önemli bir katkı ortaya çıkarmış ve 797 milyon sterlinlik Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (IFRS) işletme kârı (grup toplamının %9'u) sağlamıştır. * 1 Aralık 2009 tarihinde dünya genelindeki brüt primlere dayanarak Daha fazla bilgi için: Aviva Medya İlişkileri: Jon Bunn, Kurumsal İlişkiler ve İletişim Direktörü, Aviva Avrupa +44 (0)20 7662 101 Aviva Halkla İlişkiler: Ian Beggs, Avrupa ve Uluslararası Halka İlişkiler Müdürü +44 (0)207 662 0552 Emeklilik Açığına Dikkat Avrupa'nın Emeklilik Açığının Rakamsal Değerlendirmesi Eylül 2010 www.aviva.com 28506 08/2010 Aviva plc EPSG_SUM_TURK_28506_BRO_COV.indd 1 9/6/10 5:1 PM