Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 4, Sayı: 34, Kasım 2016, s. 47-57 Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date 02.11.2016 30.11.2016 Doç. Dr. Şendil CAN Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Eğitim Fakültesi csendil@mu.edu.tr Güliz KAYMAKCI Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Eğitim Fakültesi gulizkaymakci@gmail.com SINIF ÖĞRETMENİ ADAYLARININ EĞİTİMDE TEKNOLOJİ KULLANIMINA YÖNELİK GÖRÜŞLERİ * Öz Bu araştırmanın amacı, eğitimin ilk kademesinde görev alacak olan sınıf öğretmeni adaylarının, öğretimde teknoloji kullanımına ilişkin tutumunu belirlemek ve tutumuna cinsiyet, sınıf düzeyi, günlük internet kullanma süresi ve interneti kullanım amacı değişkenlerinin etkisini tespit etmektir. Çalışmanın örneklemini 2015-2016 Eğitim-Öğretim yılı Bahar dönemi Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği programında öğrenim görmekte olan 88 1. sınıf ve 89 4. sınıf olmak üzere toplam 177 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Tarama modelinde yürütülen araştırmada veriler Teknoloji Tutum Ölçeği ile toplanmıştır. Öğretmen adaylarının eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumları betimsel istatistik, cinsiyetin bu tutumlara olan etkisi bağımsız gruplar t- testi; günlük internet kullanma süresi ve internet kullanma amacının tutumlara olan etkisi ise, tek yönlü varyans analizi (One-way ANOVA) ile belirlenmiştir. Araştırma sonucunda sınıf öğretmeni adaylarının öğretimde teknolojik araç-gereç kullanımına ilişkin tutumlarının büyük oranda olumsuz olduğu tespit edilmiştir. Anahtar kelimeler: Sınıf Öğretmen Adayları, Fen Bilimleri, Teknoloji Öğretimi, Teknoloji Tutum Ölçeği, İnternet * Bu çalışma 11-14 Mayıs 2016 tarihleri arasında düzenlenen 15. Uluslararası Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumunda (USOS2016) sözlü bildiri olarak sunulmuştur.
PRE-SERVICE CLASSROOM TEACHERS OPINIONS ABOUT THE USE OF TECHNOLOGY IN EDUCATION Abstract The purpose of the current study is to determine the attitudes of pre-service classroom teachers towards the use of technology in education and the effects of gender, grade level, daily internet use time and the purpose for using the internet on these attitudes. The sampling of the current study is comprised of 88 first-year students and 89 fourth-year students, a total of 177 students, attending the Department of Classroom Teacher Education at the Education Faculty of Muğla Sıtkı Koçman University in 2015-2016 academic year. In the study employing the survey model, the data were collected through Technology Attitude Scale. The pre-service teachers attitudes towards the use of technology were determined by using descriptive statistics, the effect of gender on their attitudes was determined by using independent samples t-test and the effects of the time of internet use and the purpose for using the internet was determined through One-way ANOVA). It was concluded that the pre-service classroom teachers attitudes towards the use of technology are negative to a great extent. Keywords: Pre-service classroom teachers, natural sciences, technology instruction, technology attitude scale, Internet 48 GİRİŞ Teknoloji, 21. yy'da sağlamış olduğu kolaylıklar nedeniyle günlük yaşamın vazgeçilmez unsurlarından biri olmuştur. Teknolojinin temelinde bilgi vardır ve bu nedenle bilgiye gerekli yatırımı yapan, bilgiyi üretebilen ve isteği doğrultusunda hedef kitlesine ulaştıran devletler başarılarını artırmakta, rakiplerini daha kolay eleyebilmekte; sahip oldukları ve ürettikleri bilgi miktarına paralel olarak siyasi ve ekonomik anlamda birçok avantaj sağlamaktadırlar (Başaran, 2005). Bilgi ve iletişim teknolojileri alanında yaşanan ilerlemeler ise, bireylerin hem yaşantılarını kolaylaştırmış hem de iletişim engellerini ortadan kaldırarak daha kolay, hızlı ve etkili iletişim kurulmasına olanak sağlamıştır (Özgür, 2013). Meydana gelen bu değişimlerden eğitim sistemlerinin etkilenmemesi, değişim ve dönüşümlere karşı duyarsız kalınması düşünülemez. Bireylerin bilgiye duyduğu ihtiyacı karşılamak, öğretme ve öğrenme faaliyetlerinde verimi artırmak, özellikle de bireysel farklılıklara göre öğrenme ve öğretme alternatifleri sunmak eğitimcilerin teknolojiden yararlanarak gerçekleştirmek istedikleri etkenlerden bazılarıdır (Bransford, 2000). Farklı öğrenme kuramları incelendiğinde, teknoloji kullanımının öğrenmeyi kolaylaştırdığı, zenginleştirdiği ve geliştirdiği söylenebilir. Örneğin; elektronik bir ortamda tasarlanan öğrenme ortamı öğrencilerin bireysel hızlarına göre ilerleyebilmesi ve her öğrencinin gelişimine katkıda sağlayacak geri dönütler oluşmasını sağlar. Bu nedenle toplumlar, teknolojinin yardımıyla daha kaliteli bir eğitimi bireylere kazandırma çabasındadır. Teknolojik gelişmelere paralel olarak eğitim-öğretim sürecinin, öğrenme/öğretme yöntemleri, öğretim programı, öğretim ortamları ve değerlendirme gibi boyutlarında yeniden yapılandırılmasını gerektirmektedir (Knapp ve Glenn, 1996).
Eğitim kurumları ve öğretmenler her gün bilgisayar, internet, video, cd ve cep telefonları gibi teknolojik araçları etkin kullanan öğrencilerle iç içe olduklarından, teknolojiyi kullanma becerilerini geliştirmedikleri takdirde, birtakım güçlüklerle karşılaşmaları kaçınılmazdır (Reiner, 2009). Eğitim teknolojisinin eğitim ve öğretimde etkin rol oynaması, öğretmen adaylarının teknoloji kullanım bilgi ve becerisine sahip oluşuyla ilgilidir. Dersin amacına uygun materyal seçimi, öğrencilerin dersi anlama hız ve düzeyleri ile, edindikleri bilginin kalıcılığını olumlu yönde etkilemektedir (Alkan vd., 1995; Collier vd. 1971; Fisher, 2000). Çünkü öğretimde kullanılan araçlar; eğitim öğretim ortamını zenginleştiren, somutlaştırıp duyu organlarına hitap ederek öğrenmeyi kolaylaştıran destekleyiciler olarak tanımlanabilir. Öğretim araçlarının temel amacı, öğrenciye öğrenme yaşantılarının hazırlanmasına yardımcı olmak ve öğrenmenin kalitesini arttırmaktır (Yılmaz, 2012). Bu nedenle geleceğin öğretmenleri olacak olan öğretmen adaylarının, mesleki hayatlarında hedefledikleri başarıya ulaşabilmeleri için öncelikle teknolojinin eğitimdeki önemini farketmeleri ve teknolojiyi kullanarak eğitim öğretim ortamına entegre etmeleri gerekmektedir (Erdemir, Bakırcı ve Eyduran, 2009). Son yıllarda yapılan çalışmalar incelendiğinde, öğretmenlerin teknolojiyi eğitim ve öğretim sürecinde öğrenmeyi artırıcı amaçlı kullanmadıkları ve kendilerini de hazır hissetmedikleri görülmektedir (Haydn ve Barton, 2007; Oakes ve Martin, 2002). Bunun nedeni olarak teknolojiyi kullanmaya yönelik hizmet öncesinde ve hizmet içinde yeterli eğitim alamadıkları ya da zaman ve emek kaybı olabileceğine dair inançlarının olduğunu belirtmişlerdir (Beichner, 1990). Bu bağlamda ülkemizde ilkokul düzeyinden başlayarak teknolojik gelişmelere uygun dersler eğitim programlarına eklenmektedir. Ancak eğitimde hedeflere ulaşılabilmesi için eğitim-öğretim faaliyetlerinde rehber görevinde olan öğretmenlerin, teknoloji bilgilerinin yeterli olması ve bu bilgileri kullanabiliyor olmaları gerekmektedir. Geleceğin öğretmenlerinin ise şüphesiz ki en güncel bilgiye sahip olmaları gerekmektedir. Dolayısıyla eğitimin ilk kademesinde görev alacak olan sınıf öğretmeni adaylarının, öğretimde teknoloji kullanımına ilişkin görüşlerinin alınması önem arz etmektedir. Bu bağlamda bu araştırmanın amacı; sınıf öğretmeni adaylarının, öğretimde teknoloji kullanımına ilişkin tutumlarını ve bu tutumlara cinsiyet, sınıf düzeyi, günlük internet kullanma süresi ve interneti kullanım amacı değişkenlerinin etkisini belirlemektir. 49 Bu nedenle bu çalışmada şu alt problemlere yanıt aranmıştır; 1. Sınıf öğretmeni adaylarının eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumları hangi düzeydedir? 2. Sınıf öğretmeni adaylarının eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumları; a) cinsiyet b) sınıf düzeyi c) günlük internet kullanma süresi d) interneti kullanma amacı değişkenlerine göre anlamlı farklılık göstermekte midir? Yöntem Bu araştırmada tarama (survey) metodu kullanılmıştır. Tarama modeli seçilen grubun belirli bir konu hakkında tutum, inanç ve görüşlerini öğrenmek amacıyla kullanılmaktadır (McMillan ve Schumacher, 2006).
Örneklem Bu araştırmanın örneklemini, 2015-2016 Eğitim-Öğretim yılı Bahar yarıyılı Muğla Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliğinde öğrenim görmekte olan 88'i 1., 89'u 4. sınıf olmak üzere toplam 177 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Veri Toplama Aracı Bu çalışmada öğretimde teknoloji kullanımına yönelik öğrencilerin tutumunun değerlendirilmesinde kullanılan, Yavuz (2005) tarafından geliştirilen, 5'li Likert tipinde, teknolojik araçların eğitim alanında kullanılmama durumu, teknolojik araçların eğitim alanında kullanılma durumu, teknolojinin eğitim yaşamına etkileri, teknolojik araçların kullanımının öğretilmesi ve teknolojik araçların değerlendirilmesi ni içeren 5 faktör ve 19 maddeden oluşan Teknoloji Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Ölçekte 13 tane olumlu, 6 tane de olumsuz madde bulunmaktadır. Ölçme aracının güvenirlik katsayısı 0.87'dir. Araştırma verileri üzerinden hesaplanan güvenirlik katsayısı ise 0,86 olarak bulunmuştur. Verilerin Analizi Araştırma problemlerinin çözümü için elde edilen nicel veriler araştırma soruları doğrultusunda çözümlenmiştir. Elde edilen veriler SPSS 20.0 for Windows paket programı ile analiz edilmiştir. Öğrencilere ait demografik bilgiler için betimsel istatistik kullanılmıştır. Teknoloji Tutum Ölçeğinde yer alan her madde kesinlikle katılıyorum, katılıyorum, kararsızım, katılmıyorum ve kesinlikle katılmıyorum şeklinde ifade edilen beşli derecelendirme ile değerlendirilmiştir. Buna göre, elde edilen veriler, olumlu maddelerde kesinlikle katılıyorum (5), katılıyorum (4), kararsızım (3), katılmıyorum (2) ve kesinlikle katılmıyorum (1) şeklinde, olumsuz maddelerde ise ters yönde puanlama yapılarak analiz edilmiştir. Elde edilen en yüksek toplam puan 71 olup olumlu tutumların, en düşük toplam puan ise 43 olup olumsuz tutumların göstergesidir. Kararsızım seçeneği işaretlenerek elde edilebilecek en yüksek toplam puan da 57 olup, yönü belli olmayan nötr durumları ifade etmektedir. Yani 58 puanın üzerindeki puanlar olumlu tutumlara, 56 puanın altındaki puanlar olumsuz tutumlara yöneliktir. Öğretmen adaylarının eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumları betimsel istatistik, cinsiyetin ve sınıf düzeyinin tutumlara olan etkisi bağımsız gruplar t-testi; internet kullanma sıklığı ve internet kullanma amacının tutumlara olan etkisi ise, tek yönlü varyans analizi (Oneway ANOVA) ile belirlenmiştir. 50 Bulgular ve Tartışma Bu bölümde, araştırmanın amacına yönelik verilen alt problemlere ait bulgular tablolar halinde sunularak yorumlanmıştır. Birinci Alt Probleme İlişkin Bulgular Araştırmanın birinci alt problemi, sınıf öğretmeni adaylarının eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumlarının hangi düzeyde olduğunun belirlenmesiydi. Bu bağlamda Tablo 1 de, Sınıf öğretmeni adaylarının eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumları, frekans ve yüzde dağılımı ile verilmiştir. Tablo.1. Sınıf Öğretmeni Adaylarının Eğitimde Teknoloji Kullanımına Yönelik Tutum
Düzeyleri Olumsuz Tutum Nötr Olumlu Tutum N % N % N % 167 94.4 4 2.3 6 3.4 Tablo.1 incelendiğinde sınıf öğretmen adaylarının eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumlarının %94.4 oranında olumsuz, %2.3 oranında nötr ve %3.4 oranında ise olumlu olduğu görülmektedir. Dolayısıyla öğretmen adaylarının, teknolojik araç gereçleri öğretim sürecinde kullanımının zaman alıcı buldukları ve öğrenci motivasyonu üzerinde olumlu etkisinin olmadığını düşündükleri söylenebilir. Ayrıca verimli çalışma ve öğrenme konusunda teknolojinin getirdiği imkanların olumludan çok olumsuz etki yaratacağına dair düşünceye sahip oldukları anlaşılmaktadır. Literatür incelendiğinde Yavuz ve Coşkun, 2008 yılında gerçekleştirdikleri çalışmada sınıf öğretmeni adaylarının öğretimde teknolojik araç gereçleri kullanmanın, öğrencilerin tutumlarını olumlu yönde etkilediğini ve yapılan görüşmeler sonucunda öğrencilerin teknoloji kullanımı hakkındaki olumlu fikirleri olduğunu belirlemiştir. İşman ın (2002) Sakarya ili öğretmenlerinin eğitim teknolojisi yönündeki yeterlilikleri adlı çalışmasında, eğitim öğretim faaliyetlerini gerçekleştiren öğretmenlerin eğitim teknolojilerini eğitim öğretim ortamlarında yeteri kadar kullanmadıkları ortaya çıkmıştır. Bayraktutar ve Özkahveci (2000) tarafından yapılan araştırmada, kız meslek liselerinde görev yapan öğretmenlerin eğitim teknolojisi ile ilgili yeterlikleri hakkındaki görüşlerini ve bu alanda karşılaştıkları sorunları saptamak amaçlanmıştır. Araştırma kapsamına giren öğretmenlerin eğitim teknolojisi alanında bilgi olarak yeterlikleri hakkındaki görüşlerine bakıldığında, kendilerini bu konuda tam anlamıyla yeterli görmedikleri belirlenmiştir. Bu sonuçlar araştırma bulgusunu destekler niteliktedir. Ancak literatürde araştırmanın bu bulgusuna paralel olmayan sonuçlar içeren çalışmalar da mevcuttur. Cüre ve Özdener (2008), İstanbul ve Kocaeli illerinde 163 öğretmene uyguladıkları ve öğretmenlerin bilgi ve iletişim teknolojileri uygulama başarıları ve tutumlarını inceledikleri araştırmalarında, öğretmenlerin bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanmaya yönelik olumlu tutuma sahip oldukları ancak uygulamaya yönelik önemli eksiklikleri olduğunu belirlemişlerdir. Yılmaz (2008), beden eğitimi ve spor öğretim elemanlarının teknolojiye yönelik tutumlarının değerlendirilmesini ve buna yönelik çeşitli değişkenlerin etkisini incelemek üzere bir çalışma yapmıştır. Araştırma sonucunda öğretim elemanlarının teknolojiye ilişkin tutumlarının iyi düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Öztürk ün (2006) sosyal bilgiler öğretmen adaylarının eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumlarının belirlenmesi üzerine yaptığı araştırmada da öğretmen adaylarının eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumlarının olumlu olduğu belirlenmiştir. Uçar (1998) benzer bir araştırmasında öğretmenlerin büyük bir çoğunluğunun araç gereç kullanımına yönelik olumlu tutuma sahip olduğunu belirlemiştir. Yine benzer bir araştırmayı Pala (2006) yapmış ve öğretmenlerin eğitim teknolojilerine yönelik tutumlarının olumlu olduğunu bulmuştur. Hacısalihoğlu (2008) da yaptığı araştırmada benzer sonuçlara ulaşmıştır. 51 İkinci Alt Probleme İlişkin Bulgular Araştırmanın ikinci alt problemi, sınıf öğretmeni adaylarının eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumlarına cinsiyetin etkisinin belirlenmesidir. Bu bağlamda sınıf öğretmen adaylarının
"Teknoloji Tutum Ölçeği"nden aldıkları puanların cinsiyete göre t testi sonuçları Tablo 2 de verilmiştir. Cinsiyet Tablo.2. Sınıf Öğretmeni Adaylarının Eğitimde Teknoloji Kullanımına Yönelik Tutum Puanlarının Cinsiyete Göre T-Testi Sonuçları N Kız 106 48.31 4.35 Erkek 71 49.10 3.56 X S sd t p 175-1.27.04 Tablo.2 'ye göre örneklemi oluşturan öğretmen adaylarının 106'sı kız, 71'i erkek öğrencilerden oluşmaktadır. Sınıf öğretmen adaylarının öğretimde teknolojik araçların kullanımına yönelik tutumları cinsiyete göre anlamlı bir farklılık göstermektedir. [t (175) = -1.27, p<.05]. Erkek öğrencilerin ( X=49.10) eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumları kız öğrencilere ( X=48.31) göre daha olumlu yöndedir. Yılmaz (2012) öğretmenlerin eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumlarını incelediği yüksek lisans tezinden elde ettiği bulgulara göre, erkek öğretmenlerin eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumları kadın öğretmenlere göre daha olumludur. Dolayısıyla bu çalışma, araştırmanın bu bulgusunu destekler niteliktedir. Ancak Öztürk (2006) yaptığı araştırmada ise bunun tam tersi bir sonuç bulurken, Pala (2006) ise yaptığı çalışmada cinsiyete göre öğretmenlerin eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumları arasında fark bulamamıştır. 52 Üçüncü Alt Probleme İlişkin Bulgular Araştırmanın üçüncü alt problemi, sınıf öğretmeni adaylarının eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumlarına sınıf düzeyi etkisinin belirlenmesidir. Bu bağlamda, sınıf öğretmeni adaylarının "Teknoloji Tutum Ölçeği"nden aldıkları puanların sınıf düzeyine göre t testi sonuçları Tablo 3 de gösterilmiştir. Tablo.3. Sınıf Öğretmeni Adaylarının Eğitimde Teknoloji Kullanımına Yönelik Tutum Puanlarının Sınıf Düzeyine Göre T-Testi Sonuçları Sınıf Düzeyi N 1. Sınıf 88 48.27 4.06 4. Sınıf 89 48.98 4.05 X S sd t p 175-1.16.90 Tablo.3'e göre örneklemi oluşturan öğretmen adaylarının 88'i 1. sınıf, 89'u 4. sınıf öğrencilerinden oluşmaktadır. Sınıf öğretmeni adaylarının öğretimde teknolojik araçların kullanımına yönelik tutumlarının sınıf düzeyine göre farklılık göstermemektedir [t (175) = -1.16, p>.05]. Bu durum öğrencilerin, lisans öğrenimlerinde aldıkları teknolojik araç gereç kullanımına yönelik eğitimin fark yaratacak bir etkiye sahip olmadığını göstermektedir. Dargut ve Çelik (2014) Türkçe öğretmen adaylarının eğitimde teknoloji kullanımına yönelik olarak tutumlarını inceledikleri çalışmalarında sınıf düzeyinin tutumlar üzerinde herhangi bir farklılık yaratmadığı bulgusuna ulaşmışlardır. Bu sonuç araştırma bulgusuyla paralellik göstermektedir. Literatür incelendiğinde farklı sonuçlara ulaşılmış çalışmaların da olduğu görülmektedir. Ünal ve Yüksel
(2015) Teknoloji Tutum Ölçeğini kullanarak, eğitim fakültesinde öğrenim görmekte olan öğrenciler üzerinde gerçekleştirdikleri çalışmasında sınıf düzeyinin arttıkça öğrencilerin teknolojiye olan tutumunun olumlu yönde arttığını belirlemişlerdir. Dördüncü Alt Probleme İlişkin Bulgular Araştırmanın dördüncü alt problemi, sınıf öğretmeni adaylarının eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumlarına günlük internet kullanım süresinin etkisinin belirlenmesidir. Sınıf öğretmeni adaylarının "Teknoloji Tutum Ölçeği"nden aldıkları puanların günlük internet kullanım süresine göre aritmetik ortalama ve standart sapmaları Tablo 4 de verilmiştir. Tablo 4'ten örneklemi oluşturan öğretmen adaylarının günlük internet kullanım sıklıkları 4 kişi ile 1 saatten az, 31 kişi ile 2 ile 5 saat arası, 77 kişi ile 6 ile 9 saat arası, 65 kişi ile de 10 saatten fazla şeklinde olduğu görülmektedir. Ortalama açısından bakıldığında ise günlük interneti 1 saatten az kullandığını ( X=50.00) ifade eden katılımcıların "Teknoloji Tutum Ölçeği"nden aldıkları puan ortalamalarının, diğer katılımcılara göre daha yüksek olduğu, 10 saatten fazla internet kullandığını belirten katılımcıların ( X=47.48) ise "Teknoloji Tutum Ölçeği"nden aldıkları puan ortalamalarının düşük olduğu görülmektedir. Aritmetik ortalamalar arasındaki farklılıkların istatiksel olarak anlamlı olup olmadığını belirlemek için tek yönlü varyans analizi yapılmış ve buna ilişkin ANOVA sonuçları Tablo 5 de verilmiştir. Tablo.4. Sınıf Öğretmeni Adaylarının Teknoloji Tutum Ölçeği Puanlarının Günlük İnternet Kullanım Süresine Göre Aritmetik Ortalama ve Standart Sapmaları 53 Günlük İnternet Kullanım Süresi N 1 saatten az 4 50.00 5.77 2-5 saat 31 49.55 4.43 6-9 saat 77 49.16 4.19 10 saatten fazla 65 47.48 3.39 X S Tablo.5. Sınıf Öğretmen Adaylarının Teknoloji Tutum Ölçeği Puanlarının Günlük İnternet Kullanım Süresine Göre ANOVA Sonuçları Varyansın Kareler toplamı sd Kareler ortalaması F p kaynağı Gruplararası 141.37 3 47.12 Gruplariçi 2758.02 173 15.94 Toplam 2899.39 176-2.96.04 Tablo 5 de verilen analiz sonuçları, öğretmen adaylarının eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumları ile günlük internet kullanma süresi arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olduğunu göstermektedir [F (3-173)=2.96, p<.05]. Aritmetik ortalamalardan, 1 saatten az interneti kullanan öğretmen adaylarının eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumlarının, 10 saatten fazla interneti kullananlara göre daha olumlu olduğu görülmektedir. Beşinci Alt Probleme İlişkin Bulgular
Araştırmanın dördüncü alt problemi, sınıf öğretmeni adaylarının eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumlarına interneti kullanım amacının etkisinin belirlenmesidir. Sınıf öğretmen adaylarının "Teknoloji Tutum Ölçeği"nden aldıkları puanların internet kullanım amacına göre aritmetik ortalama ve standart sapmaları Tablo 6. da verilmiştir. Tablo 6'ya göre örneklemi oluşturan öğretmen adaylarının internet kullanımında 36 kişi ile sohbet etme, 31 kişi ile ödev yapma, 3 kişi ile güncel olayları takip etme, 5 kişi ile müzik dinleme, 18 kişi ile sosyal medyayı takip etme, 19 kişi ile alışveriş yapma, 26 kişi ile oyun oynama ve 12 kişi ile de video izlemeyi amaçladığı görülmektedir. Ortalama açısından bakıldığında ise interneti, müzik dinleme ( X=55.20) amacıyla kullandığını ifade eden öğrencilerin "Teknoloji Tutum Ölçeği"nden aldıkları puan ortalamalarının, diğer katılımcılara göre daha yüksek olduğu, ancak güncel olayları takip etmek amacıyla kullandığını belirten öğrencilerin ( X=47.67) ise "Teknoloji Tutum Ölçeği"nden aldıkları puan ortalamalarının düşük olduğu görülmektedir. Aritmetik ortalamalar arasındaki farklılıkların istatiksel olarak anlamlı olup olmadığını belirlemek için tek yönlü varyans analizi yapılmış ve Sınıf Öğretmeni adaylarının "Teknolojik Tutum Ölçeği"nden aldıkları puanların internet kullanım amacına göre ANOVA sonuçları Tablo 7 de verilmiştir. Tablo.6. Sınıf Öğretmeni Adaylarının Teknoloji Tutum Ölçeği Puanlarının İnterneti Kullanım Amacına Göre Aritmetik Ortalama ve Standart Sapmaları İnternet Kullanım Amacı Sohbet etmek 36 48.51 4.34 Ödev yapmak 31 48.55 3.68 Güncel olayları takip etmek 3 47.67 4.04 Müzik dinlemek 5 55.20 3.84 Sosyal medyayı takip etmek 18 48.11 4.40 Alışveriş yapmak 19 48.84 3.80 Oyun oynamak 26 48.19 3.10 Video izlemek 12 48.33 3.96 N X S 54 Tablo.7. Sınıf Öğretmen Adaylarının Teknoloji Tutum Ölçeği Puanlarının İnterneti Kullanım Amacına Göre ANOVA Sonuçları Varyansın kaynağı Kareler toplamı sd Kareler ortalaması F p Gruplararası 231.49 7 33.07 Gruplariçi 2667.90 169 15.78 Toplam 2899.39 176-2.10.04
Tablo 7 de verilen analiz sonuçları, öğretmen adaylarının eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumunun internet kullanma amacı değişkeni arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olduğunu göstermektedir [F (7-169)=2.10, p<.05]. Aritmetik ortalamalardan, müzik dinleme amacıyla ( X=55.20) interneti kullanan öğretmen adaylarının eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumlarının, güncel olayları takip etme amacıyla ( X=47.67) interneti kullananlara göre daha olumlu olduğu söylenebilir. Sonuç ve Öneriler Sınıf öğretmeni adaylarının eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumunun belirlenmesinin amaçlandığı bu çalışmadan elde edilen sonuçlar aşağıda verilmiştir: 1. Araştırmada sınıf öğretmeni adaylarının eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumları olumsuz yönde bulunmuştur. 2. Sınıf öğretmeni adaylarının eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumuna cinsiyet, günlük internet kullanma süresi ve interneti kullanım amacı değişkenlerinin etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. 3. Sınıf düzeyi değişkeninin öğretmen adaylarının eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumu üzerinde fark yaratmadığı belirlenmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda aşağıdaki öneriler getirilebilir; 1. Eğitim fakültelerinin fen bilgisi öğretmenliği öğretim programlarında bulunan Bilgisayar I-II, Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı gibi dersler kapsamında teknoloji ile ilgili kavramlara, uygulamalara ve terim bilgilerine daha fazla yer verilebilir. Böylece öğrencilerin eğitimde teknoloji kullanımına yönelik tutumları olumlu yönde artırılabilir. 2. Kapsamlı bilgi elde edilebilmesi için farklı örneklem grupları üzerinde çalışmalar planlanarak, derinlemesine bilgi elde edilebilir. 3. Öğrencilere gerek internet kullanım süresi hakkında gerekse internetten sağlıklı bir şekilde yararlanabilmeleri için, yaşanabilecek olumsuzluklara karşı seminerler verilebilir. 55 KAYNAKLAR Alkan, C., Deryakulu, D. ve Şimşek, N. (1995). Eğitim Teknolojisine Giriş: Disiplin, Süreç, Ürün. Ankara: Önder Matbaacılık Ltd.Şti. Başaran, M. (2005). Sınıf Öğretmen Adaylarının Bilgi Okuryazarlıklarının Değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 25(3,)163-177. Bayraktutar, E. ve Özkahveci, Ö. (2000). Öğretmenlerin Eğitim Teknolojisi ile İlgili Bilişsel, Devinişsel Yeterlilikleri Hakkında Görüşleri ve Bu Konuda Karşılaştıkları Sorunlar. II. Ulusal Öğretmen Yetiştirme Sempozyumu, 10-12 Kasım, Çanakkale: 297-301. Beichner, R. J. (1990). The Effect Of Simultaneous Motion Presentation And Graph Generation in a Kinematics Lab. Journal of Research in Science Teaching. 27, 803 815. Bransford, J. E. (2000). How People Learn: Brain, Mind, Experience And School. Natural research council. Washington, DC: Natural academy press.
Collier, K. G., Paula, F.J. ve GOFF, R.J. (1971). Colleges of Education Learning Programmes: A proposal (Working Paper No.5). Washington, DC: Commission on Instructional Technology. Cüre, F. ve Özdener, N. (2008). Öğretmenlerin Bilgi ve İletişim Teknolojileri (BİT) Uygulama Başarıları ve BİT`e Yönelik Tutumları, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 41-53. Dargut, T. ve Çelik, G. (2014). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Eğitimde Teknoloji Kullanımına İlişkin Tutum Ve Düşünceleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(2), 28-41. Erdemir, N., Bakırcı, H. ve Eyduran, E. (2009). Öğretmen adaylarının Eğitimde Teknolojiyi Kullanabilme Özgüvenlerinin Tespiti. Türk Fen Eğitimi Dergisi. 6(3), 99-108. Fisher, M. (2000). Computer Skills of İnitial Teacher Education Students. Journal of Information Technology for Teacher Education, 9(1), 109 123. Hacısalihoğlu, H. (2008). Ticaret Meslek Liselerinde Görev yapan Öğretmenlerin Eğitim Teknolojileri Kullanım düzeylerini belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi EBE. Haydn, T. ve Barton, R. (2007). Common Needs and Different Agendas: How Trainee Teachers Make Progress in Their Ability To Use ICT in Subject Teaching. Some lessons from the UK. Computers and Education, 49, 1018 1036. İşman, A. (2002). Sakarya İli Öğretmenlerinin Eğitim Teknolojileri Yönündeki Yeterlilikleri. The Turkish Online Journal of Technology. I. 1. Makale 10. (http:www.tojet.net/articles/1110.html). Knapp, L.R ve Glenn, A.D. (1996). Restructuring Schools with Technology, Massachusetts: Allyn and Bacon. MCmillan, H. ve Schumacher, J.S. (2006). Research in Education Evidence-Based İnquiry. Boston: Allyn and Bacon Inc Oakes, J. ve Martin, L. (2002). Struggling for Educational Equity in Diverse Communities: School Reform As Social Movement. Journal of Educational Change, 3, 383-406. Özgür, H. (2013). Sosyal Ağların Benimsenmesi ve Eğitsel Bağlamda Kullanımı Arasındaki İlişkinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 5(10), 169-181. Öztürk, T. (2006). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Eğitimde Teknoloji Kullanımına Yönelik Yeterliliklerinin Değerlendirilmesi (Balıkesir İli Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi EBE. Pala, A. (2006). İlköğretim Birinci Kademe Öğretmenlerinin Eğitim Teknolojilerine Yönelik Tutumları. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (16), 177-188. Reiner, M. (2009). Sensory Cues, Visualization and Physics Learning, International Journal of Science Education, 31(3), 343 364. Uçar, M. (1998). İlköğretimde Ders Araç Gereçleri Kullanımı Konusunda Öğretmen Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi SBE. 56
Ünal, G. ve Yüksel, A. S. (2015). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Eğitimde Teknoloji Kullanımına İlişkin Tutumları. www.academia.edu adresinden 23.06.2016 tarihinde indirilmiştir. Yavuz, S. (2005). Developing A Technology Attitude Scale for Pre-Service Chemistry Teachers. The Turkish Online Journal of Educational Technology TOJET, 4, 1, 17-25. 11.02.2016 tarihinde http://www.tojet.net/articles/412.doc adresinden alınmıştır. Yavuz, S. ve Çoşkun, A. E. (2008). Sınıf Öğretmenliği Öğrencilerinin Eğitimde Teknoloji Kullanımına Yönelik Tutum ve Düşünceleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 276-286. Yılmaz, H. H. (2012). Öğretmenlerin Eğitimde Teknoloji Kullanımına Yönelik Tutumlarının Değerlendirilmesi (Şişli Endüstri Meslek Lisesi Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Bilgi Teknolojileri Ana Bilim Dalı, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi. Yılmaz, İ. (2008). Beden Eğitimi ve Spor Öğretim Elemanlarının Teknolojiye İlişkin Tutumlarının Değerlendirilmesi. TSA, 12(1). 57