OPERATIONALIZATION EYLEMSELLEŞTİRME İŞLEMSELLEŞTİRME ÖLÇME ÖLÇME BİRİMİ ÖLÇEKLER GÜVENİLİRLİK (reliability) GEÇERLİLİK (validity)
GÖZLEM KURAMSAL ÇERÇEVE BİLGİ düşünce düşünce ANALİZ BİRİMİ KAVRAMSALLAŞTIRMA KAVRAM KAVRAM İLİŞKİ EYLEMSELLEŞTİRME ÖLÇEK ÖLÇME TEKNİĞİ BAĞIMSIZ DEĞİŞKEN BAĞIMLI DEĞİŞKEN
İŞLEMSELLEŞTİRME / EYLEMSELLEŞTİRME TİPLERİ TİP A Gözlemlenen olgunun meydana gelmesine neden olan eylemler / işlemler neler? Süreci nasıl tanımlayabiliriz? TİP B Gözlemlenen olgu nasıl çalışıyor? TİP C Gözlemlenen olgunun görünümü / yapısı nasıl?
CONSTRUCTING OPERATIONAL DEFINITIONS İŞLEMSEL/EYLEMSEL TANIMLARI KURMA TİPLERİ TİP A TİP B TİP C ÇATIŞMA neden ortaya çıkar? ÇATIŞMA Olgusu nasıl çalışır? Eyleme nasıl dönüşür? ÇATIŞMA nedir? Yalnızca bir kişinin erişebileceği bir ereğe birden fazla kişinin ulaşmaya çalışmasıyla Farklı siyasal partilerin kurulmasıyla Grevler ile Protesto gösterileriyle Doğrudan doğruya bir birine karşı görüşlerin / çıkarların tartışması -savaşması
ÖLÇEK TANIMLANAN İLİŞKİLER UYGUN İSTATİSTİK ÖRNEKLERİ UYGUN İSTATİSTİK TESTLERİ NOMİNAL Eşitlik Mod; frekans dağılımı (Nonparametric) Adçı Olasılık, uygunluk katsayısı e.g. Ki-Kare Uygunluk Testi ORDİNAL Sıralama INTERVAL Aralık Eşitlik; daha büyük Medyan, Ondabir (persantil), Dörttebir (kartil) Eşitlik; daha büyük Ortalama Standard sapma Regresyon Korrelasyon Nonparametric e.g. Ki-Kare Nonparametric & parametric Z-testi Korrelasyon RATIO Oransal Eşitlik; daha büyük Ölçekteki iki değerin Geometrik ortalama Dağılma, varyans katsayıları Nonparametric & parametric birbirine oranı
ÖRNEKLER Hanelerin %40 ı tek ailelik konut, %60 ı apartmanda oturmaktadır. 200 hane başkanı ile anket yapılmıştır. 100 hane başkanı ilkokul mezunudur; 80 hane başkanı orta-lise mezunudur; 20 hane başkanı yüksek okul mezunudur. Orta-lise mezunu hane başkanları içinde 30 tanesi meslek okullarını, 50 tanesi diğer orta öğretim kurumlarını bitirmiştir. 200 hane başkanının 30 u sanayide çalışmakta, 150 si ücretli veya maaşlı çalışmakta, 20 si ise kendi hesabına çalışmaktadır. Çalışanlar içinde hizmet sektöründe yer alanlar birinci sırada, tarım sektöründekiler ikinci ve sanayide çalışanlar üçüncü sırada yer almaktadır.
Hanelerin %40 ı tek ailelik konutta, %60 ı apartmanda oturmaktadır. NOMİNAL 200 hane başkanı ile anket yapılmıştır. 100 hane başkanı ilkokul mezunudur; 80 hane başkanı orta-lise mezunudur; 20 hane başkanı yüksek okul mezunudur. ORDİNAL Orta-lise mezunu hane başkanları içinde 30 tanesi meslek okullarını, 50 tanesi diğer orta öğretim kurumlarını bitirmiştir. NOMİNAL 200 hane başkanının 30 u sanayide çalışmakta, 150 si ücretli veya maaşlı çalışmakta, 20 si ise kendi hesabına çalışmaktadır. İş memnuniyetine göre, hizmet sektöründekiler birinci sırada, sanayidekiler ikinci ve tarım sektöründekiler üçüncü sırada yer almaktadır. ORDİNAL
DENEME: Aşağıdaki kavramların her biri için genellikle kullanılan/kullanılabilecek ölçeği belirtiniz. 1. Öğrenim süresi (yıllar) 2. IQ puanları 3. Beklenen ömür 4. Yorgunluk 5. Alaycılık 6. Ortalama başarı notu 7. Saç rengi 8. Yerleşme dokusu 9. Isı 10.İklim
DENEME: Aşağıdaki kavramların her biri için genellikle kullanılan/kullanılabilecek ölçeği belirtiniz. 1. Öğrenim süresi (yıllar) 2. IQ puanları 3. Beklenen ömür 4. Yorgunluk 5. Alaycılık 6. Ortalama başarı notu 7. Saç rengi 8. Yerleşme dokusu 9. Isı 10.İklim 1. İnterval 2. İnterval 3. Ratio 4. Ordinal 5. Nominal 6. Ordinal 7. Nominal 8. Nominal 9. İnterval 10.Nominal
İYİ BİR ÖLÇÜMÜN KURALLARI 1. DEĞİŞKENLERİN YÜKLEMLERİ KESİŞMEZ (MUTUALLY EXCLUSIVE ATTRIBUTES) Bir gözlem (bir olay; bir birey) değişkenin yalnız ve yalnız bir yüklemine uygundur. Eğer, (X) in hem A hem B özellikleri varsa, yüklemlerin sınıflamasını nasıl yapmalı? A B A C B YANLIŞ DOĞRU
İYİ BİR ÖLÇÜMÜN KURALLARI 2. TANIMLANAN YÜKLEMLER TÜM ÖZELLİKLERİ KAPSAR (EXHAUSTIVE ATTRIBUTES) Her gözlem/olay/birey yüklemlerden birisine mutlaka uygundur. Hiçbir gözlem sınıflama dışında, açıkta kalmaz. A B x 4 x 3 A B C D YANLIŞ DOĞRU
İYİ BİR ÖLÇÜMÜN KURALLARI 3. TEK BOYUTLULUK (UNIDIMENSIONALITY) Bir ölçekteki tüm yüklemler tek bir kritere göre ölçülür. SINIFLAMA (TİPOLOJİ) TARIM ÜRÜNLERİ (örnek): -Tarımın türü: Balıkçılık, hayvancılık, bitk. üretim -Bölge:Ege/Akdeniz/G.D.Ana./İç A./Doğu A./Karad./Marm. -İşletme büyüklüğü: Cüce/küçük/orta/büyük