S E R Î [ C İL T 30 SA Y I 4 İ M İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ ORMAN FAKÜLTESİ DERGİSİ

S E R Î [ C İL T 30 SA Y I 4 İ M İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ ORMAN FAKÜLTESİ DERGİSİ

BAZI DENİZAŞIRI AĞAÇ TÜRLERİNİN KULLANIM YERLERİ Prof. Dr. Yeııer GÖKEK 1 Doç. Dr. A hm et KURTOĞLTJ > K ı s a Ö z e t D enizaşırı ağaç türlerinin ithaline ülkem izde son yıllarda izüı verilm iş olup, her geçen günde ith alat artm aktadır. İthal edilen ağaç türlerini genellikle Adi D u glas/d ou glas fir, Hem lock, A m erikan Ladini/' Spruce, R adiata çam ı/şiliçam ı, gibi ibreliler ile Okoume, Sipo, Sapelli Tiem a, Lauan, Meranti, Iroko gibi yapraklı ağaç türleri oluşturm aktadır. İthal denizaşırı ağaç, türleri genellikle m obilya, kaplam a ve doğram a endüstrisinde kullanılm asına rağm en, bilinçli veya bilinçsiz şekilde diğer kullanım am açları içinde değerlendirilm ektedir. Bu çalışm ada özellikle ticareti yapılan denizaşırı ağaç türlerinin bina içinde v e dışındaki kullanım yerleri hakkında bilgi verilm ektedir. 1. G lr ÎŞ S o n. y ıllard a denizaşırı ülkelerden ith a l edilen a ğ a ç tü rle rin in k u llan ım oranı a rtm ış b u lu n m ak tad ır. A ğaç m alzem e ith a la tın d a D enizaşırı ülke denilince yalnız A frik a, G üneydoğu A sya ve G üney A m e rik a nın tro p ik ülk elerin i k ap sam am ak ta, A.B.D. ve K an ad a gibi kuzey A m erik a ülkelerini de içine a lm ak tad ır. D enizaşırı ü lk e a ğ a ç tü rleri, bazı A v ru p a ülkelerince y ü zyıla y ak ın bir sü re d ir ith a l edilip işlenm ekte ve çeşitli k u llan ım a m açları için tü k etilm ekted ir. T ropik odunlarının ith a la tın ın başlangıcından 2. D ü n y a S avaşı so n la rın a k a d a r bu odun -tnî[ apm su^snpua îfbid.ıyao5{ 9A nureıdm ı u sp u u a ıa ip n m t u j v ıpcg sp tıp suas ıjaı-m:) lan ılm ak üzere to m ru k halinde ith a l edilm ekteydi, ik in c i D ünya sav aşın d an so n ra ise T ro p ik o d u n lar bazı u z a k doğu ü lk elerin (T aiw an, Malezya,, S in g ap u r) den k e reste, k a p la m a levha, profil ta h ta sı, k ap lan m ış ve yüzey işlem i görm üş k o n trp la k ve m obilya elem anı o la ra k ta ith a l edilm ektedir. B azı a ğ a ç tü rle rin in to m ru k h a linde ih ra c a tı iş sa h a sı açm a k am acı ile bazı ü lkelerce y asak lan m ış b u lu n m ak tadır. B u nedenle bazı büyük ağ aç işleyen firm a la rc a bu ülkelerde yerli firm a la r ile o rta k lık la r k u rm u şlard ır. I 1.0. Orman Fakültesi, Orman Endüstri M ühendisliği Bölümü Öğretim Üyeleri. Bahçeköy - İstanbul. Yayın Kom isyonuna Sunulduğu Tarih : 14.1.1988

D E N İZ A Ş IR I A Ğ A ÇLA R 55 T ro p ik ü lk elerd en ith a l edilen D enizaşırı Ü lke a ğ a ç tü rle ri genel o larak yerli ağ aç tü rle rin d e olduğu gibi y a p ra k lı ve ibreli o la ra k a y ırt edilebilm ektedir. B ununla b irlik te yerli ve ith al a ğ a ç tü rle ri ara sın d a bazı fa rk lılık la rd a görülm ektedir. P iy a sad a bulunan tro p ik odunların gövde fo rm ları genellikle y erli a ğ a ç tü rle rine göre d ah a düzgündür. Ç ap lar d a h a k alın, enine k e sitte y ıllık h a lk a la rın ta n ın m ası kolay ca m ü m k ü n o lam am ak tad ır. K R A M E R (1986) in belirlem elerine g ö re O r ta ve G üney B rezily a d a belirgin m evsim ler olm asına ra ğ m e n 177 ağ aç türünden 107 sinde ( % 60) belirgin yıllık h alk alar, 51 tü rd e (% 29) zo r ta n ın a n yıllık h a l k a la r, 19 tü rd e ise (% 11) hiç belirlenem eyen yıllık h a lk a la r sa p ta n m ıştır. A yrıca A m azon bölgesindeki sü rek li ru tu b etli y a ğ m u r o rm an ların d a a ra ş tırıla n 60 ağaç tü rü n d en 21 inde (% 35) belirgin, 13 ünde ('% 22) zor tanın an, 26 türde. (% 43) hiç belirlenem eyen yıllık h a lk a la r sap tan m ıştır. T ro p ik a ğ a ç tü rle ri an ato m ik y ap ıların d ak i fa rk lılık la r nedeniyle yerli ağ aç tü rlerin d en k o layca a y ırt edilebilm ektedir. T ro p ik a ğ a ç tü rlerin d e rengin önem ide büyük olup h e r tü rü n kendine h as bir ren g i ve re n k v ariasy o n la rı bulu n m ak tad ır. A ynı ağ aç tü rü odununun renginde fa rk lı yetişm e m uhiti, ışık ve d iğ er h av a koşu lların ın etk isiy le fa rk lılık la r görülm ektedir. D enizaşırı ü lk e o d u nlarının çoğu yerli odun tü rle rin e göre d a h a koyu ren k lid ir. G ü zel ren k leri nedeniyle bu ağ aç tü rle ri d ah a çok özellikle m obilya ve iç m im aride k u llan ım y eri bulm ak tad ır. D enizaşırı a ğ a ç tü rle ri re n k bakım ından beyaz, sarı, k ah v eren g i ve değişik re n k li o la ra k gruplan d ırılab ilm ek ted ir. 1 B eyaz Gruba Giren D enizaşırı A ğaç Türleri : Beyazım sı : A SH (F ra x in u s excelsior)',' L İM E (T ilia spp.), Ş E K E R A K Ç A A Ğ A C I (A cer s a k k a ru m ), W H IT E W OOD (P icea abies), B IR C H (B etu la spp.), CAN A D I A N S P R U C E (P icea g lau ca), SY CA M O RE (A cer pseu d o p latan u s). Sarı m sı : A B A C H I (T riplochyton scleroxylon JE L U T O N G (D y rera co stu lata), R A M IN (G onystylus ban can u s), C E L T IS (C eltis spp.), LIM B A (T erm in alia su p erb a), Y ELLO W M E R A N T I (S horea fugultiana.). 2 S a n Renkli Gruba Giren D enizaşırı A ğaç Türleri : B ro n z - S a rım sı K a h veren g i : A F R IC A N W A L N U T (L ovoa trichilioides),

56 Y E N E R G Ö K ER A HM ET. K U R TO Ğ LU 2.4. P a rk e ve T ab an D öşem esi O la ra k K ullanılan. D en izaşırı A ğaç T ü rleri : A şınm a ve sü rtü n m ey e k a rşı direncin esas olduğu p a rk e odununda genellikle afrik a 'd a n ith a l edilen ağ aç tü rle ri k u llan ılm ak tadır. Bu a m a ç la : A frik a Ü lkelerinden : A FR O R M O SIA (P ericopsis e la ta ), B A N G A - W A N G A (A m plygonocarpus o b tu san g u lu s), B IL IN G A (N ouclea trillesii), D U S S IE /A F Z E L ÎA (A fzelia afric a n a ), IZO M BE (T estu lea gabonensis), M A N ZO N I (M ansoni a ltissim a ), M U H U H U (B rach y laen a huchinsii), M E C R U S SE (A n d ro stacis johnsonii), O H IA (C eltis spp.), T A M BO O TIE (S p iro stach is a fric a n a ), OVENGKOLı (G oibourtia ehie), T A L İ/M IS S A N D E (E ry throplıleum guineense). A Z O B E /B O N G O SSI (L ophira ala ta ), B U B IN G A (G oibourtia tessm an n ii), IR O K O /K A M B A L A (C hlorophora excelsa), M O V IN G U I (D istem an th u s b e n th am ian u s), M U N IN G A (P te ro c a rp u s angolensis), M U S IN E (Cı-oton spp.), P IN K IV O R Y (R h am n u s zeyheri), W E N G E (M illetia la u re n tii), N IA N G O N (T a rrie tia u tilis), A sy a Ü lkelerinden : R E D B A L A U (S horea laevifolia), M E N K U L A N G (H e ritie ra sim plicifolia), Y ELLO W M E R A N T I (S horea fu g u ltia n a ), M E R B A U (In tsia palem banica), PA D O U K (P te ro c a rp u s spp.), T IG (T ecto n a g ra n d is), JA R R A H (E u caly p tu s m a rg in a ta ), K E M P A S (K oom passia m alaecensis), W H IT E M E R A N T I (Shorea b ra c k e o la ta ), M E R A W A N (H opea spp.), M E R SA W A (A n iso p tera spp.), W H IT E SE R E Y A (S horea sm ith ian a), Y A N G /A P IT O N G (D ip tero carp u s a la tu s), A m erik a Ü lkelerinden : C O IG U E (N o th afag u s dom beyi), RAUL.I (N o th afag u s p ro cera), B EY A Z M E Ş E L E R (Q uercus spp.), P A R A R A P IN E (A ra u c a ria an g u stifo lia), G U A PIN O L (H ym nea co u rb aril), i 2.5. Y apı ve K o n stru k siy o n O dunu O la ra k K u llan ılan D enizaşırı A ğ aç T ürleri : A ğaç m alzem enin şeklini d eğ iştirm esinin en önem li özellik olduğu bu kullanım am acı için ise :

D E N İZ A Ş IR I A Ğ A ÇLA R 57 S a rım sı K a h v e r e n k lı: ID IG BO (T erm inelia ivorensis), M U H U H U (B rach y len a h u tch in sii). S a rı - P o rta ka l Sarısı : O P E P E (N auclea diderichii). K ahverengi Gruba Giren D enizaşırı A ğaç Türleri : A ç ık K a lıveren kli : A B U R A (M itrag y n a ciliata), A GBA (G ossw eilerodendroıı b alsam iferu m ), E LM (U lm us spp.), T İK (T ectona g ran d is), W E S T E R N W H IT E P IN E (P in u s m onticola), P em b em si K a lıv e r e n k li: K IR M IZ I M E Ş E L E R (Q uercus spp.), D O U G LA S P IR (P seu d o tsu g a m enziesii), RED W O O D (P in u s silv estris), A ltın S arısı K a h veren klı : F R E IJO (C ordia goeldiana), A ltın S arısı K a lıveren kli : A L E R C E (F itz ro y a spp.), A F Z E L ÎA (A fzelia a fric a n a ), C E D R E L L A (C edrela spp.), D A N TA (N esogordonia p a p av erif era.), H A K İK İ A M E R İK A N M A UNU (S w ietenia spp.), A F R İK A M A U N U (K h ay a spp.), N İA N G O N (T a rrie tia u tilis), S A P E L L İ (E n tan d ro p h rag m a cylindiricunı), R O D EZY A T İK (B aikiaea p lu riju g a), K o yu K ırm ızı : JA R R A H (E u caly p tu s m a rg in a ta ), H E A V Y W H IT E SERA Y A (P a ra sh o re a parv ifo lia), PA D O U K (P tero carp u s spp.), A FR O R M O SIA (P erieopsis e la ta ), B E E C H (F a g u s spp.), A K M E Ş E L E R (Q uercus spp.), E A S T E R N W H IT E P IN E (P inus stro b u s), W E S T E R N H EM LO C K (T suga b etero p h y lla). V İR O LA (V irola spp.), PIT'CH P IN E (P in u s p a lu stris). S E P E T IR (S in d o ra spp.), A V R U PA C E V İZ İ (Ju g lan s reg ia). A PIT O N G (D ip tero carp u s spp.), C H E R R Y (P ru n u s av iu m ), G U E R A (G u erea spp.), K A P U R (D ryobalanops spp.), M E N K U LA N G (H e ritie ra spp.), P L A N E (P la ta n u s spp.), SİPO (E n ta d ro p h ra g m a u tile), M İSSA N D E (E ry th ro p h leu m spp.). D A R K R E D M E R A N T İ (S horea p au ciflo ra), R E D L A U A N (S h o rea neg ro sen sis).

58 Y E N E R G Ö K ER A H M E T K U R TO Ğ LU O rta ve Koyu, K ırm ışı K ahverengi : K A P R İ (E u caly p tu s M ER B A U (In tsia p alem b an ica). diversicolor), A ç ık k ırm ızı olanlar : M A K O R E (T ieghem ella heckelii), L IG H T R E D SE R A Y A (S horea sm ith ian a), K o yu ka h veren g i olanlar : A ZO BE (L o p h ira e la ta ), IR O K O (C hlorophora excelsa), L IG H T R E D M E R A N T I (S h o rea spp.), W H IT E L A U A N (P en tacm e co n o rta). IM B U IA (Phoebe porosa), M U N IN G A (P te ro e a rp u s angolensis). M orum su ka h veren g i olanlar : A F R İK A PA D O U K A M E R İK A C E V İZ İ (Ju g lan s n ig ra ), (P te ro e a rp u s soyauxii), K O SİPO (E n tan d ro p h rag m a condolei), i D eğişik Benkli Denizaşırı Ağaç. Türleri : K o yu siya h ve basen ko yu gri : A BA N O Z (D iospyros spp.) S a rım sı ve ko yu g rim si ka h veren g i basen m o ru m su tonda : M A N SO N IA (M ansonia altissim a) M orum su ka h veren g i ve g a yrim u n ta za m siya h şeritli : R OSEW O OD (D albergia spp.) A ç ık pem be ile ko yu kırm ızı ka h veren g i : A N D IR O B A (C a ra p a quia.nensis) A ç ık pem be ile kırm ızım sı kahverenginde : N Y A TO H (P alaq u iu m spp.) A ç ık pem be ile çu ku la ta kahveren ginde : W E S T E R N R E D C ED A R (T h u ja pilica.ta) P o rta ka l rengi ile ko yu kahverenginde : Y E W (T axus b accata) K ahveren g i ile parlak kırm ışı k o y u şeritli : PA R A N A P IN E (A ra u c a ria an g u stifo lia) Z eytin yeşili : G R E E N H E A R T (O cotea rodiaei) D enizaşırı ağ aç tü rle rin i özgül a ğ ırlık la rın a göre g ru p la n d ırm a k g erek ir ise 0,40 g r/c m 3 den az, 0,40-0,90 g r/c m 3 ve 0,90 g r/c m 3 den fazla o lanlar o larak g ruplan d ırabiliriz.

D E N İZ A Ş IR I A Ğ A ÇLA R 50 0,40 g r/cm 3 den az özgül ağırlığa sahip olan bazı denizaşırı ağaç, türleri : A B A C H I (T riplochiton scleroxylon), A L ST O N IA (A lstonia congeıısis), B A LSA (O chrom a lagopus), BOM BAX (B om bax andam ica), ERIM A D O (S chw artzia n iten s), M A R U PA (S im ar u b a g la u k a ), SEK O Y A (Sequia sem pervirens), A L E R C E (F itz ro y a cuprosoides) A SA C U (H u ra c re p ita n s), B A T A l (A lbitzia fa lc a ta ), C E İB E (C eiba p en d ran d a), JE L U T O N G (D yera c o stu la ta ), M U SA N G A (M usanga sm ith ii), SU G I (R ip to m eria japonica) gibi. 0,40 g r/cm 3 den yüksek özgül ağırlığa sahip bazı denizaşırı ağaç türleri : A F IN A (S tro m o sia g lau cescu s),. B O N G O SSI (L ophira a la ta ), E N G (D ip tero carp u s tü rb e rc u la tu s), G IAM (H opea n u ta n s), ID E W A (H aplorm osia m onophylla), M E C R U SSE (A ndrostacis johnsonii), O L O N -V O G A (F a g a ra spp.), P E L E S E N K (G uayacum offinale), T A M BO O TIE (S pirostachis afric a n a ), B IL IN G A (N auclea trillesli), A BA NOZ (D iospyros ebenum ), G R E E N H E A R T (O cotea rodivei), E Y O N G (E rib ro m a oblanga), İP E (T abe buia serro tifo lia), O K A N (C yclodiskus g abunensis), OZOUGA (S acco g latis gabonensis), SA L (S horea ro b u sta ), gibi. Y u k arıd a genel bazı özelliklerine k ısaca değinilen denizaşırı ağaç, tü rlerin in b in a içi ve d ışındaki kullanım y erleri aşa ğ ıd a şöylece özetlenebilir. 2. B İN A İÇ İN D E K U L L A N IL A N D E N İZ A Ş IR I AGAÇ T Ü R L E R İ.3.1. M obilya Üretim inde Kullanılan D enizaşırı A ğaç Türleri D enizaşırı ağ aç tü rlerin in m o bilyacılıkta k u llanılm ası günün m oda koşu llarına bağlı o larak değişm ekte ve T ik (T ectona g ra n d is), P a lisa n d e r (D albergia spp.), A m erik an M aunu (Svvietenia m acrophylia) v eya M akore (T ieghem ella heckeliı) g i bi tü rle r öncelikle tercih edilm ektedir. M obilyacılıkta kullan ılan ek so tik ağaç tü rlerin in seçim inde ilk p lan d a ağaç m alzem edeki k a lite özellikleri ile azd a olsa işlenm esinde k a rşıla şıla n zo rlu k lar e t kili olm ak tad ır. M obilya endüstrisinde g erek m a sif ve g erek se k a p la m a o larak k u llanılan D e n izaşırı A ğaç tü rle ri şu şekilde sıralanabilir. A frika Ü lkelerinden : A BA N O Z (D iospyros ebenum ), A N IN G R E (A n in g eria ro b u sta), B IL IN G A (N auclea trillesii), B U B IN G A (G oibourtia tessm an n ii), F R A M İR E (T erm in alia ivorensis), K O SIPO (E n ta n d ro p h ra g m a condollei), KOTO (P te ry g o ta m acro carp a), A FR O R M O SIA (P ericopsis e la ta ), A Y O D IR E (T u rra e a n th u s african u s), B O IR E (D etariu m senegelanse), D IB ETO U (L ovoa trichilioides), K H A Y A (K h ay a spp.), K O T IB E (N esogordonia p ap av erifa), M A FA M U T I (P ip ten ia buehanannii),

60 Y E N E R G Ö K ER A H M E T K U R TO Ğ LU M A K O R E (T ieghem ella heckelii), M O V IN G U I (D istem an th u s b e n th a m ia n u s), OKOUM E (O coum e klaiııea), O V EN G K O L (G oibourtia ehie), SIPO (E n ta n d ro p h ra g m a u tile), T SA N Y A (P a u sin y sta lia m a c re ra s), W E N G E (M illetia lau ren tii), M A N ZO N IA (M arisonia a ltissim a), M U N IN G A (P te ro c a rp u s angolensis), M U T EN Y E (G oibourtia arn o ld ian a), S A P E L L I (E n ta d ro p h ra g m a cylindricum ), TCITTOLA (O x y stig m a oxypyllum ), T IE M A (E n ta d ro p h ra g m a angolense), ZIN G A N A (M icroberlinia brazzavilensis), A sya Ülkelerinden : A BA NOZ (D iospros spp.), P U N A H (T e tra m e rista g la b ra ), M A R BLEW O O D (D iospyros m a rm o ra ta ), T IG (T ectona graııd is), Y ELLO W L A U A N (S horea k u lan ti), SA T IN (C hroroxylon sw ieten ia), W H IT E SE R A Y A (S horea p licata), Am erika Ülkelerinden : COTIVO (C o p aifera p rio ria), G U A P IN O L (H ym neae courb aril), PA L IS A N D E R (D albergia spp.), D EG A N E (C alycophyllum candissim um ), H. A M E R İK A N M A U N U (S w ietenia m acro p h y lla), P U R P L E H E A R T (P elto g y n e pubescens), M obilya y apım ında d ah a önceden olduğu gibi bugünde özellikle H. A m erikan M aunu ve Sapelli, Sipo, Kosip.o, T iam a gibi A frik a M aunu tü r l e r i. ile M akore, D ibetou, Zebrano, M utenye, Boire, Tik, A vodire a ra n ıla n denizaşırı, ağ aç tü rleridir. A y rıca açık ren k li olm aların a rağ m en diğer, re n k tonları, ile k o layca renltlendirildikleri için A ningre ve K oto da tercih edilm ektedir.. Y u k arıd a b elirtilen a ğ a ç tü rlerin d en A banoz, A ningre, M akore, Tik,. Satin, M arble wood, P u rp le h e a rt ve G uapinol k ıy m etli m asif odun tü rlerid ir. Oboto, D egane ve M afam u ti den d ah a ziyade m asa, A vodire ve T ig deıı ise bahçe m obilyası y apım ında y a ra rla n ılm a k ta d ır. 2.2. Kaplam a Üretim inde Kullanılan D enizaşırı A ğaç Türleri A v ru p a ülkelerinde k ap lam a endüstrisinde % 40-50 o ran ın d a ith a l D enizaşırı ülke odunları k u llan ılm ak tad ır. Ü lkem izde de kesin b ir is ta tis tik i bilgiler eksik olm asına rağm en denizaşırı ağaç tü rlerin in bu am aç la u llam lm asuım hızlı a rttığ ı s a nılm ak tad ır. K ap lam a endüstrisinde k u llanılan D enizaşırı ağ aç tü rle rin i kesm e k ap lam a ile soym a k a p la m a ve k o n trp la k ü retim inde k u llan ılan lar o la ra k g ru p landırabiliriz.

D E N İZ A Ş IR I A Ğ A ÇLA R 61 K esm e kaplam a Üretiminde kullanılan denizaşırı ağaç türleri ; A frika Ülkelerinden : A CAYOU (K h a y a in v o ren sis), A FR O R M O SIA (P erieopsis e la ta ), A N G U E U K ( O ııgokeagore spp.), A V O D IR E (T u rra e a n th u s a fric a n a ), B IL IN G A (N ouclea trillesii), B O IR E (D etariu m senegalense), C A IL C E D R A T (K h ay a sen eg alen sis), D IB E T O U (L ovoa trichilio id es), D O N G H I (G am beya a fric a n a ), EV IN O (V itex pan ch y p y lla - c ilia ta ), K O T IB E (N esogordonia p ap av erifa), K A L I (M alacan th a su p erb a), M A K O R E (T ieghem ella heckelii), M U N IN G A (P te ro e a rp u s angolensis), M U T E N Y E (G oibourtia am o ld ia n a ), OKOUM E (O coum e k lain ean a), OVENGKOL (G oibourtia ehie), P A Ü -R O S Â (S ch w artzia fıstuliodes), P E P E (F icu s bongouanouensis), SIPO (E n ta n d ro p h ra g m a u tile), T l A M A (E n tan d ro p h ra g m a angolense), W E N G E (M illetia lau ren til), A F R İK A M A U N U (K h ay a n y asica), A N T IA R IS (A n tia ris a fric a n a ), A N IN G R E (G am eya aib id a), A W O U R A (P a r a - B erlin ia b ifo liata), B U B IN G A (G o ib o u rtia tessm annii), CAM PEO RW O O D (O cotea u sam b eren sis), D IF C E L (M orus m esozypia), D O U K A (T ieghem ella a fric a n a ), E T IM O U E (C öpaifera salicounda), IR O K O (C hlorophora, excelsa), K O SIPO (E n ta n d ro p h ra g m a canddlei), KOTO (P te ry g o ta m acro carp u s), L IM B A (T erm in alia su p erb a), M A N ZO N IA (M anzonia altissim a ), M O V IN G U E (D istem an th u s b e n th a m ia n u s), O B E C H E /S A M B A (T riploehiton scleroxylon), OMO (C ordia m illenii), PA D O U K (P te ro e a rp u s soyauxii), S A P E L L I (E n ta n d ro p h ra g m a cylindricum ), TCH TO LA (O x y atig m a oxypyllum ), ZEB R A N O (M icroberlinia b razzav ilensis), L O N G H I (G am beya spp.). A sya A BA NOZ (M A D A G A SK A R ) (D iospyros celebica), C H IC K R A SSY (C h u crasia ta b u la ris), C R A PD A SH (A rto carp u s ch ap lash a), D EO D A R (C edrus deodora), K E M P A S (K oom passia m alaecensis), Y ELLO W L A U A N (S horea k u la n tı), N Y A T O H (P alag u iu m spp.), P A L IS A N D E R (D albergia spp.), SA T IN (C hroroxylon sw ieten ia), S E N (A co n th o p an ax ricinifolius), T H IN W IN (M illetia pendula), Ü lkelerinden : A M B O IN A (P te ro e a rp u s indlcus), BOG - O N IO N (D ysoxylum fraserlan u m ), C H IN E C H A N (D alb erg ia oliver), K A U R I (A g ath is a lb a), R E D L A U A N (S horea neg ro sen sis), D A R K R E D M E R A N T I (S horea p auciflo ra),.; PA D O U K (P te ro e a rp u s spp.), S E N (A k an to p an ax ricinifolius), SISSO O (D albergia sissoo), T IG (T ectona g ra n d is), P A L D A U (D ranontom elum dao),

62 Y E N E R G Ö K ER A H M E T K U R TO Ğ LU Am erika Ülkelerinden A L E R C E (F itz ro y a cuprasoides), C E D R E L L A (C edrela o d e ra ta ), F R E JO (C ordia goeldiana), P A R A N A P IN E (A ra u e a ria an g u stifo lia), P E T E R E B I (C ordia triehoto m a), R İO R O SE W OOD (D albergla n ig ra ), L A U R O PR E T O (N o th afag u s pum ilo), H U R A (H u ra cro p itan s), A N D IR O B A (C a ra p a g u a y a n a ), C O IG U E (N o th afagus dom beyi), H. A M E R İK A N M A U N U ( Sw ietenia m acro p h y lia), P A L IS A N D E R (D albergia spp.), PR IM A V ER A (T abebuia doneli - sm ith ii), SLA N G E N H O U T (L oxoptergium sap o tti), R A U L I (N o th afag u s p ro cera), B EY A Z M E Ş E L E R (Q uercus spp.). İth a l edilen k ap lam alık odunların tü r ü m obilya ü retim inde olduğu gibi m o d aya göre değişm ektedir. A v ru p a da 10-1 5 y ıl önce T ik odunu m oda iken b u g ü n ise m eşe ve kırm ızı m aun odunu tü rle rin in tü k e tim i hızla a rtm a k ta d ır. Meşe odunu d ah a ziyade A B D den ith al edilm ekte olup, tro p ik odun ith a la tın a girm e- yip, D enizaşırı odun ith a la tın a g irm ek ted ir. K esm e k a p la m a o larak ençok te rc ih edilen denizaşırı a ğ a ç tü rle ri ise A frorm osia, A ngeeuk, B ubinga, D ouka, Kosipo, M anzonia, M utenye, P adouk, Sapelli, Sipo, Z ebrano, W enge o larak sıralan ab ilir. Soym a K aplam a ve Kontrplâk Üretim inde K ullanılan D enizaşırı A ğaç Türleri : A frika Ülkelerinden : A B U R A (H allea ciliata), A N T IA R IS (A n tiaris a fric a n a ), E B IA N A (T e tra - B erlinia gran d ifo lia), E R AB A (T e tra - B erlinia bifo liata), FA R O (D aniella ogea), ILO M BA (P y cn an th u s angolensis), K H A Y A (K h ay a ivorensis), K U M B I (L an n ea vvehvitschii), M A FU (F a g a r a spp.), O B E C H E /S A M B A (T riplochiton scleroxylon), O K O SSIK A (S chottellia chevalierii), O KURO (A lbizzia zy g ia), O N Z A B A L I (A n tro cary o n klain ean u m ), S A P E L L İ (E n ta n d ro p h ra g m a cylindiricum ), SIPO (E n ta n d ro p h ra g m a u tile), T C H IT O LA (O xystigm a oxypyllum ). A N D O U N G (M onopetahanthus heitzli), C E IB A (C eiba p en d ran d a), E M IE N (A lsto n ia coııgonensis), ER IM A D O (R icinodendron spp.), F R A M IR E (T erm in alia ivorensis), K A P O K IE R (B om bax buonopocense), K O N D O RO TTI (R hodognaphalon b revicuspe), M A K O R E (T ieghem ella heckelii), O H IA (C eltis spp.), OKOUM E (O coum ea k lain ean a), OLON (F a g a r a spp.), OW AGA (F o g a ollosa), SIE C K (T etra.berlinia tu b m an n ii), T IE M A (E n ta n d ro p h ra g m a angolense),

D E N İZ A Ş IR I A Ğ A ÇLA R 63 A şya Ülkelerinden : A K L E (A lbizzia ak le), B A T A l (A lbizzia fa lc a ta ), C IV IT (S w in tan ia floribım da), CHUGLA M (T erm in alia b ia la ta ), D U R IA N (D uri zibethinus), H A L D U (A ndina cordlfolla), H U Y N H (T a rrie tia jav an ica), K A S A l (P o m etia p in n a ta ), K R A B A K (A n iso p tera spp.), K Y A TO H (P alag u iu m spp.), R E D L A U A N (S h o rea negrosensis), M E N K U L A N G (H e ritie ra spp.), L IG H T R E D M E R A N T I (S horea lm on), M E R A W A N (H opea spp.), M U N B O N H A (A n d in a m icrocephala), P E N A R A H A M (M yristica low ina), R A M IN (G onystylus b an can u s), S E P E T IR (S in d o ra spp.), W H IT E SE R A Y A (S horea p lic ata), T H IN W IN (M illetia pendula), YANG (D ip tero carp u s a la tu s), A PIT O N G (D ip tero carp u s g randiflo ru s), B O R SU N (Phoebe g o alp aren sis), C H A M PA C K (M ichela cham p aca), D EO D A R (C edrus deodora), G M E LIN A (G m elina arb o re a ), G ER O N G G A N (C ratoxylon a rb o re sc e n s), JE L U N T O N G (D y e ra c o stu la ta ), K A U R I (A g ath is alb a), K E R U IN G (D ip tero carp u s co rn u tu s), Y ELLO W L A U A N (S h o rea k u la n ti), L A U R E L İN D İ A N (T erm in alia to m m e n to sa ), D A R K R E D M E R A N T I (S horea p a u c iflo ra ), Y ELLO W R E D M E R A N T I (S horea fa g u ltia n a ), M E R SA W A (A n iso p tera spp.), N IO T A H (P alag u iu m spp.), PL A N C O N E T L A (P alag u iu m k ern b ach ii), R A SSU R A (C ercidiphyllum jap anicu m ), L IG H T SE R A Y A (S h o rea sm ith ia n a ), T E R E N T A N G (C am pnosperm a oliveri), W H IT E BOM BW AY (T erm inalia p ro cera), A m erika Ü lkelerinden : ABORCO (C arin ian a p y rifo rm ia), B A N A K (D ialy an th a otoba), C A R A CO LI (A n arcard iu m rh in o carp u s), COTIV A (C o p aifera p rio ria), G U A TA M B U (B alfourdendron ried elian u m ), K A N D R O /Q U E IR A (Q uelea spp.), LA U R O V E R N E L L O (O cotea u m b ra), M A C H E D E R E (S ym phonia glo b u lifera), R A U L I (N o th afag u s p ro cera), SIM A R O U B A (S im aro u b a a m a ra ). B A B O EN (V irole spp.), B IE N T A N G (O ctom eles s u m a tra ), C E D R E L L A (Cedrella, o d erata), G EN IZ E R O (E n terolobium cylocarpum ), JE Q U IT IB A (C arin ian a legalis), L A U R O PR E T O (N o th afag u s pum ilo), L E N G A (N o th afagus pum ilo), Q U A R U B A /K W A R IE (V ochysia spp.), SA N T A M A R T A (C olophyllum b rasilien se),

64 Y E N E R G Ö K ER A H M E T K U R TO Ğ LU Soym a k a p la m a lık D enizaşırı ağ aç tü rle rin in to m ru k halinde ith a li son y ılla r da g e re k k o n trp la k ve k o n trta b la endüstrisin d ek i ekonom ik n edenler ile ve g e re k se ih ra c a tç ı ülk elerin işlenm iş hald e ih ra c a ta yönelm eleri nedeniyle azalm aktadır. Bu am açla d a h a çok k la sik ith a l ağaç tü rle rin d e n O koum e, O b e c h e /S a m b a /A y a u s/ A bachi, L im ba, Sipo, U tile, M akore tercih edilm ektedir. A n cak b u a ğ a ç tü rle ri de sü rek li a zalm ak tad ır. 3.3. İç D ekorasyonda Kullanılan D enizaşırı A ğaç T ü rleri : B ina içinde d u v ar - ta b a n döşem eleri lam b ri gibi k u llan ım am a ç la rı için ith al edilerek k u llan ılan denizaşırı ağ aç tü rleri. A frik a Ü lkelerinden : A B U R A /S U B A H A (M itrag y n e ciliata), A F Z E L IA /D O U S S IE (A fzelia afric a n a ), E A ST A P R IC A N O LIV E (O lea h o c h ste tte ri), D IB ETO U (L ovoa trich ilio id e s), IR O K O (C hlorophora excelsa), M A N SO N IA (M ansonia altissim a), S A P E L L I (E n ta n d ro p h ra g m a cylindiricum ), T IE M A (E n ta n d ro p h ra g m a angolense), W E N G E (M illetia lau ren tii), K O SIPO (E n ta n d ro p h ra g m a condellei), A N G E L IQ U E (D icorynia g u ian en sis), A V O D IR E (T u rra e a n th u s afrie a n u s), EV IN O (V itex pachyphylla), ILO M B A (P y en an th u s angolensis), KOTO (P te ry g o ta m a c ro c a rp a ), OVENGKOLı (G oibourtia ehie), SIPO (E n ta n d ro p h ra g m a u tile), T C H TO LA (O x y stig m a oxpyllum ), Z IN G A N A (M icroberlinia b razzavilensis), M U T E N Y E (G oibourtia a rn o ld iana), A sy a Ü lkelerinden R E D L A U A N (Shorea, n eg ro sen sis), Y ELLO W L A U A N (S horea k u lan ti), L IG H T R E D M E R A N T I (S horea alm on), ' S E N (A conthopanax ricinifolius), T A SM A N IA N O A K (E u caly p tu s spp.), W H IT E L A U A N (P en tacin e conto rta ), D A R K R E D M E R A N T I (Shorea c u rtis ii), R A M IN (G onystylus b ancan u s), M E N K U LA N G (H e ritie ra sim plicifolia), T IG '(T ectona g ran d is). A m erik a Ü lkelerinden : A D I D U G L A S/O R E G O N P İN E /D O U G L A S F IR (P seu d o tsu g a m enziesii), B O Y L U M A Z I/W E ST E R N R E D C E D E R (T h u y a p lic a ta ),. C A R O LIN E P ln E (P in u s te a d a ), H EM LO C K (T su g a h etero p h y lla), SEK O Y A /R E D W O O D (S equia se m p e rv ire n s), SÎT K A L A D İN İ (P icea sitk en sis), U ZU N İĞ N E Y A P R A K L I Ç A M /P İT C H P ln E (P in u s p a lu stris), H A K ÎK İ A M E R İK A N M A U N U (S w ietenia m acro p h y lla), B EY A Z M E Ş E L E R (Q uercus alba, Q. m acro carp a, Q. ste lla ta )

D E N İZ A Ş IR I A Ğ A ÇLA R 65 A frika Ü lkelerinden : X X A B U R A (H allea eilla ta ), B IL IN G A (N ouclea trillesii), BON G O SSI (L ophira a la ta ), CAM PEO RW OOD (O cotea usam b eren sis), E S S IA (P e te rsa n th u s m aero carp u s), IR O K O (C hlorophora excelsa), P A T I (A m lıim as p terocarpiodes), K O T IB E (N esorgordonia p a p a v e rifa ), L A T A N D ZA (A lbizzia fero g in ea), M IA M A (C alpaealyx heitzii), M U R A R A T I (B u rk ea a fric a n a ), M U SIC I (M aesopsis em inii), N IO V E (S ta u d tia s tip ita ta ), O R O /O B A (lrw in g ia spp.), P A N G A -P A N G A (M illetia stu h lm an n ii), X X X X A F IN A (S tro m o sia g lau cercu s), BOD OIA (A nopyxiş k lain ean a), B O SSE (G u area c e d ra ta ), COULA (C oula edulis), D A B E M A /D A H O M A (P ip ten ia a fric a n a ), E T IM O E (C opaifera salicouııda), IZO M BE (T estu lea gabonensis), K U M B I (L an n ea vvelvitschii), B A N D A (E ry th ro x y lo n m an n ii), B IM B A LI (B ra c h y ste g a dew evri), M U K Ü SI (B aik iaea p lu riju g a), M U M U M BI (C y n o m etra alex andri), N IA N G O N (T a rrie tia u tile), O K A N (C yclodiskus g ab u n en sls), O SSOB (S ym phonia gab u n en sis), PIL L A R W O O D (C ossipoura m alo san a), A sya Ü lkelerinden : X X BABA U (S horea laevifolia), B IN TA N G O R (C alophyllum spp.), B IL B IA N (E usiderexylon zw ag eri), C A T E C H E (A cacia catech u ), D E D A R U (C an tley a corn iculata), G IA N (H opea r.u tan s), K AUAZO (H e ritie ra spp.), K E R U IN G (D ip tero carp u s c o m u tu s), M E R A W A N (H opea nervosa), PY IN K A D O (X ylia d olabriform is), S E L U N S U R (T rista n ia sp p.),' W H IT E SE R A Y A (P a ra - shorea m elaah o n an ), TH M IN G A D U (P a ra - shorea s te lla ta ). X X X X X B A N G K IR A I (S horea laevis), B U K A L (M im usops elengi), CAOI (C astan ep sis tribuloides), C H A M PA C K (M ichela cham p aca), E N G (D ip tero carp u s tu b e rc u la tu s), JE L U N T O N G (D y era c o stu la ta ), K E L A T (E u g en ia spp.), M E M P A (K oom passia m alaecen sis), M E R SA W A (A n iso p tera c u rtisii), SA L (S horea ro b u sta ), SO U G U E (P a rih a ria excelsa), T H IN G A N (H opea o d e ra ta ),!

66 Y E N E R G Ö K ER A H M E T K U R TO Ğ LU A m erika Ü lkeler inden : B A SR A LO C U S (D icornia W A M A R A (Schvvartzia p a ra e n th is ), leiocalycina), LA N C EW O O D (O xandra B R O W N H E A R T (V ouacapara la n ceolata),.a m e ric a n a ), X X M A SSA R A D O U B A (M im usopa M A C H E D R A (S ym phonia h u b eri), glo b u lifera), gibi çok çeşitli denizaşırı ağaç tü rle ri k u llanılm aktad ır. B u ağaç tü rlerin d en p ra tik te en önem lileri IRO KO, K O T IB E ve N IA N G O N olup, LA N DA, IZOM BE, D A BEM A, M E R A W A N, W H IT E SERA Y A, T H M IN G A D U ise d aha çok y u v arlak odun halinde k u llan ılm ak tad ır. A ğaç tü rlerin d en ad ların ın yan ın d a (X ) işa re ti o lanlar hafif, (X X) işareti olan lar ise a ğ ır k o n stru k siy o n odunlarm dandır. 3. B ÎN A D IŞIN D A K U L L A N IL A N D E N İZ A Ş IR I AGAÇ T Ü R L E R İ S.l. P cııeere Y apım ında K ullanılan D enizaşırı A ğ aç T ü rleri B in aların dış ta ra fla rın a 1; açljt b o şlu k lara y erleştirilen pencerelerde k u llanılan ağ aç m alzem elerde a ra n ıla n özelliklerin en önem lisi h av a k o şu lların a ve z a ra rlıla ra k a rş ı koym adır. B u nedenle pencere y apım ında d ay an ık h D enizaşırı ağ aç tü rlerin d en y ara rla - n ılrnaktadır. P en cere y apım ında k u llan ılan D enizaşırı ağ aç tü rle ri : A frik a Ü lkelerinden : B O SSE (G u area c e d reta), A F Z E L IA (A fzelia afric a n a ), COULA (C oula edulis), K A N D A (B eilschm iedia d iv ersiflo ra), IR O K O (C lılorophora excelsa), K H A Y A (K h ay a ivorensis), K O S IPO (E n ta n d ro p h ra g m a condellei), K O T IB E (N esogordonia p a p av erifera), M A K O R E (T ieghem ella heekelii), N IA N G O N (T a rrie tia u tilis), S IP O (E n ta n d ro p h ra g m a u tile), S A P E L L I (E n ta n d ro p h ra g m a cylindiricum ), T IE M A (E n ta n d ro p h ra g m a angolense). A sya Ü lkelerinden : B IN TA N G O R (C olophyllum spp.), M E N G K U L A N G (H e ritie ra sim plicifolia), D A R K R E D M E R A N T I (S horea pau ciflo ra), N Y T O H (P alag u im spp.), R E D L A U A N (S horea negrosensis),., S U R E N (T oona su ren i), M E R B A U (In tsia p alem baniea), T IG (T ectona g ran d is),

D E N İZ A Ş IR I A Ğ A ÇLA R 67 Am erika Ülkelerinden : A D İ D U Ğ L A S/O R E G O N G Ö K N A R I C E D R E L A (C edrela o d o ra ta ), (P seu d o tsu g a tax ifo lia), A N D IR O B A (C arap a guinensis), H A K İK İ A M E R İK A M A U N U H EM LO C K (T su g a can ad en sis), (Svvietenia m acro p h y lia), U ZU N İĞ N E Y A PR A K L I Ç A M /P IT C H P ln E (P in u s p a lu s tris). H a k ik i A m erik an M aunu ile A frik a M aunu tü rlerin d en S apelli/a boudikuau, T iam a p encere y apım ında faydalam lab ilm esin e rağm en, bu ağ aç tü rlerin d en daha çok m obilya en d üstrisinde y a ra rla n ılm a k ta d ır. 3.3. K apı Yapım ında Kullanılan D enizaşırı A ğaç Türleri A frika Ülkelerinden : A B Â C H I (T riplochiton scheroxylon), A FR O R M O SIA (A frorm osia e la ta ), D IB E T O U (L ovoa trichilioides), IR O K O (C hlorophora excelsa), KOTO (P te ry g o ta m acro carp o ), M A K O R E (T ieghem ella heckelli), ı/. SIPO (E n ta n d ro p h ra g m a u tile), TO LA B R A N Ç A (G assw eilerodendron b alsam iferu m ), A B Ü R A (H alleş ciliate), A F Z E L IA (A fzelia a fric a n a ), FR A M IR E (T erm in alia ivorensis), K H A Y A (K h ay a spp.), LIM B A (T erm in alia su p erb a), M U N IN G A (P te ro e a rp u s anoplensis), S A P E L L I (E n ta n d ro p ra g m a cylindricum ), T l AM A (E n ta n d ro p h ra g m a angolense), O KOUM E (O coüm e k lain ean a). A sya Ülkelerhıden : EY O N G (E rib ro m a oblongs), M E R B A U (In tsla palem banica), T IG (T ecto n a g ra n d is). JA R R A H (E u caly p tu s m a rg in a ta ), D A R K R E D M E R A N T I (S horea cu rtisii), A m erika Ülkelerinden : A D İ D U G L A S /O R E G A N P ln E (P seu d o tsu g a m enziesii), B O Y L U M A Z I/W E ST E R N R E D CED A R T h u ja p lic a ta ), H EM LO C K (T su g a canadensis), U ZU N İĞ N E Y A P R A K L I Ç A M / PIT C H P ln E (P in u s p a lu s tris), C A R O L IN E P ln E (P in u s te a d a ), SİT K A L A D İN İ (P icea siteh en sis), SE K O Y A /R E D W O O D (Squoia sem p erv iren s), H. A M E R İK A N M A U N U (S w ietenia ' m acro p h y lia). Y u k arıd a belirtilen ağ aç tü rlerin d en A bachi, A b u ra ve D ibetou genellikle d a h a çok k a p ıla rın görünm eyen kısım larında, E y o n g ate şe d ay an ık lı k a p ı yap ım ında diğer tü rle r ise g e re k m asif ve g erekse k a p la m a o la ra k k ap ın ın g ö rünen yerlerinde k u llan ılm ak tadır.

68 Y E N E R G Ö K ER A H M E T K U R TO Ğ LU 3.3. Köprü, Lim an ve Su İnşaatında Kullanılan D enizaşırı A ğ aç Türleri B u a m açla uzun y ıllard an beri D oğal day an ık lılığ ı y ü k sek ağaç tü rle ri; A frika Ülkelerinden : A ZO B E /B O N G O SSI (L ophira e la ta ), B IL IN G A (N auclea tritle sii). A sya Ülkelerinden : B A N K IR A I (S horea laevis). Am erika Ü lkelerinden : B A SR A LO C U S (D icorynia guhıensis), B R O W N H E A R T (V ouacapona am erican a), G R E E N H E A R T (O eotea rodicei), k u llanılm aktad ır. B u a ğ a ç tü rle rin in en önem lisi A frik a D em ir O dunu da denilen A Z O B E / BONGOSSI dir. 3.4. K ayık ve Y at Yapım ında K ullanılan D enizaşırı A ğaç Türleri A frika Ü lkelerinden : A FR O R M O SIA (P ericopsis e la ta ), B O SSE (G uerea c e d rata), A V O D İR E (T u rre a n th u s a fric a n a ), D U S S IE (A fzelia a fric a n a ), IR O K O (C hlorophora excelsa), K H A Y A (K h ay a spp.), M A K O R E (T ieghem ella heckellii), M U N IN G A (P te ro c a rp u s angolensis), S A P E L L İ (E n ta n d ro p h ra g m a SIPO (E n ta n d ro p h ra g m a u tile), cylindiricum ), TO L A BRAJSTCA (G ossw eilerdendron b a lsam ife ru m ). A sya Ülkelerinden : A BA N O Z (D iospyros spp.), M E R A N T I (S horea spp.), P E L E S E N K (L ignum v ite a ), İP E K O D U N U (F a g a ra fla v a ). B U N G U R /B A N G LA N G (L ager stro em ia spp.), M E R A W A N (H opea spp.), T IG (T ectona g ran d is), A m erika Ü lkelerinden : A D İ D U G LA S (P seu d o tsu g a m enziessi), C E D R E L A /C E D A R (C edrela spp.), F R E IJO (C ordia goeldiana), İP E (T abebuia serro tifo lia), H. A M E R İK A N M A U N U (S w ietenia R A U L I (N o th afagus p ro cera), m acro p h y lla), W H IT E PE R O B A (P a ra te c o m a peroba), M O RA (M ora ex celsa), COTIVA (C opaifera p rio ria ).

D E N İZ A Ş IR I A Ğ A ÇLA R 69 3.5. Travers Yapım ında Kullanılan D enizaşırı A ğaç Türleri A frika Ü lkelerinden : A F Z E L IA (A fzelia a fric a n a ), B A N G A - W A N G A (A m plygonocarpus o b tu san g alu s), B IL IN G A (N au clea trillesii), B O N G O SSI/A Z O B E (L ophira e la ta ), B U B IN G A (G oibourtia tessm an n ie), IR O K O (C hlorophora excelsa), ORO (Irw in g ia spp.), R IK IK O (A p aca guinensis), T A L I/M IS S A N D E (E ry th ro p h leu m guineense). A sya Ülkelerinden : R E D B A L A U (S h o rea k u n stle ri), K E R U IN G (D ip tero carp u s spp.), W H IT E M E R A N T I (S horea b ra c te o la ta ), PA D O U K - B U R M A (P te ro c a rp u s m acro carp u s), K E M PA S (K oom passia m alaccensis), M E R B A U (In ts ia p alem banica), PA D O U K /A N D A M A N (P tero carp u s dalbergioides), T IG (T ectona g ra n d is). A m erika Ü lkelerinden : BOYLU M A ZI (D E D C ED A R ) (T h u ja p lic a ta ), İP E (T abebuia serro tifo lia), PE R O B A R O SA (A spidosperm a spp.). 3.6. Am balaj Endüstrisinde Kullanılan D enizaşırı A ğaç Türleri A frika Ülkelerinden : AKO (A n tia ris a fric a n a ), B O SSE (G u area c e d ra ta ), C E IB A (C eiba p en d o n tra), H İN T L A U R E L (T erm inalia to m en to sa), O KO UM E (O coum e k lain ean a), TCH TO LA (O x y stig m a oxpyllum ), A F Z E L IA (A fzelia a fric a n a ), B OM BA Y (B om bax an donam ica), IR O K O (C hlorophora excelsa), O B E C H E /A B A C H I (T rıplochiton scheroxylon), SIE C K (T e tra - B erlin ia tu b m an n ii), M U SA N G A (M usanga cecropioides). A sya Ülkelerinden : K H A SY A P IN E (P in u s kesy ia), T A P A (L au relia p hlip pina), K O N TR O TI (R hodographalon brevicuspe), T H O N G (P in u s m erk u sii). A m erika Ü lkelerinden : A D Î D UGLA S (P seudotsu g a m enziesii), B A L SA (O chrom a lag o p u s), F R E JIR O (C ordia g o eldiana), H EM LO C K (T su g a h etero p h y lla),

70 Y E N E R G Ö K ER A H M E T K U R TO Ğ LU R A D IA T A ÇAM I (P in u s ra d ia ta ), SA H İL Ç A M I (P in u s m a ritim a ), Ş ll Î L A U R E L İ (L au relia a ro m a tic a ), V IR O L A (V irola spp.), M u san g a ve B alsa d ah a çok izolasyon işlerinde k u llanılm aktad ır. 4. D E N İZ A Ş IR I AĞAÇ T Ü R L E R İN İN D İĞ E R K U L L A N IM Y E R L E R İ 4.1. M üzik A letleri Y apım ında D enizaşırı A ğ aç - T ü rlerin in K ullanım ı A frik a Ü lkelerinden : A F R İK A A BA N O ZU (D iospyros g ra ssiflo ra ), P A U R O SA (Schvvartzia fistu lio d es), T IA M A (E n ta n d ro p h ra g m a angolense), B U B IN G A (G oibourtia tessm an n ii), S A P E L L I (E n ta n d ro p h ra g m a cylindiricum ) (G odyla a fric a n a ),' A sya Ü lkelerinden : A SY A A BA N O ZU (D iospyros spp.), R O SEW O O D (D alb erg ia la tifo lia ), (G ossypiosperm um p raecox), M A D A G A SK A R A BA N O ZU (D iospyros celebica) C eaelpinea granodille), A m erik a Ü lkelerinden : H A K İK İ A M E R İK A N M A U N U (Svvietenia m acrophyllia.), Ş E K E R A K Ç A A Ğ A C I (A cer sacch aru m ), C E D R E L L A (C edrela spp.,), U R L U H U Ş (B etu la v erru co sa). ı Y u k arıd a ad la rı verilen ağ aç tü rle ri d ah a çok piyano yapım ında şekerak çaağacı y aylı m üzik aletleri, U rlu huş ise üflem eli m ü zik a le tle ri y ap ım ın d a k u llanılm aktadır. 4.2. Spor A letleri Y apım ında D enizaşırı A ğ aç T ü rlerin in K ullanım ı M O V IN G U I (D istem onanthus H IC K O RY (C ary a spp.), b e n th a m ia n u s), P E L E S E N K /L IG N U M V IT A E D H A M A N (Gr.ew.ia tilia e fo lia ). (G uaiacum officinale), 4.3. M odelağacı O larak K ullanılan D en izaşırı A ğ aç T ürleri M odel ağ acı o la ra k k u llanılacak a ğ a ç m alzem ede re n k güzelliği ve iyi. ren k len m e isten m ek ted ir. Bu am açla; A frik a Ü lkelerinden : A. A BA N O ZU (D iospyros ebenum ), A B U R A (H allea ciliata), G R E N A D IL L E (D albergia M O A B I (M im usops to x ip erm a), m elonoxylon),

D E N İZ A Ş IR I A Ğ A ÇLA R 71 M U T E N Y E (G oibourtia arn o ld ian a), O LIV E (O lea h o c h ste tte ri),. PIL L A R W O O D (C assipoura m alo san a), O B E C H E (T riploclıiton scleroxylon), O'ZIGO (D acryodes b u e ttn e ri), P IN K IV O R Y (R ham nus zeyheri), A sya Ülkelerinden : A SY A A BA N O ZU (D iospyros ebenum ), C H IC K R A SSY (C hocrasia ta b u b ris), D H A M A N (G rew ia tiliaefolie), H A L D U (A ndina spp.), R OSEW O OD (D albergia la tifo lia ), SA N D ELH O L Z ( S an talu m alb ü m ). Am erikan Ü lkelerinden : B A LSA (O clırom a lagopus), R E B H U H N H O L Z (A ndira inerm iş), P A L IS A N D E R (D albergia spp.). L A U R O PR E TO (N o th afagus pum ilo), P U R P L E H E A R T (P eltogyne pubescens), 4.4. Tornacılıkta Kullanılan D enizaşırı A ğaç Türleri A frika Ü lkelerinden : A F R İK A A BA N O ZU (D iospyros g ra s s iflo ra ), K O T IB E (N esogordonia p a p av erifera), M U H U H U (B ran ch y laen a h u tch in sii), M U T E N Y E (G oibourtia arn o ld ian a), P A D O U K : (P te ro c a rp u s dalbergoides), ŞİM ŞİR (B uxus spp.). B U B IN G A (G oibourtia tessm an n ii), M O V IN G U I (D istem an th u s b e n th a m ia n u s), M U N IN G A (P te ro c a rp u s angolensis), K N Y SIA - B Ü C H S (G oniom a k am assi), SIPO (E n ta n d ro p h ra g m a u tile), A SY A A B A N O ZU (D iospyros ebenum ) A sya Ü lkelerinden : A m erika Ü lkelerinden : H A K İK İ A M E R İK A N M A U N U IM B U IA (Phoebe p orosa), (S w ieten ia m aeroplıyllia), P A L IS A N D E R (D albergia spp.), H A K İK İ PO CK H O LZ (G uiacum S IL V E R B E E C H (N o th afag u s o fficin ale), m enziesii), U R L U H U Ş (B etu la verru co sa). 4.5. A let Sapı Yapımında Kullanılan D enizaşırı A ğaç Türleri A frika Ülkelerinden : IR O K O (C hlorophora excelsa), G U A P IN O L )H ym eniae co u rb aril), (C aria o v a ta ), (C olicofyllum candedissium ), (D ip terix o d o ra ta ), Z EB R A N O (M icroberlinia b razzavillensis).

72 Y E N E R G Ö K ER A H M E T K U R TO G LU A sya Ülkelerim den : D JO H A R (C assia siam ea), CHOOL ( S ag e ra e a eliptica), K EK A T O N G (C y n o m etra inaueguifolia), K E R A N Jİ (D ialium p la ty se p a lu m ), R A M IN (G onystylus ban cam u s). H IC K O R Y (C a ry a spp.), U R L U H U Ş (B etu la v erru co sa), A m erik a Ü lkelerinden : LA N C EW O O D (O xandra lan ce o lata), İP E (T abebuia spp.). 4.6. S ig a ra ve P o ro K u tu su ve P ipo Y apım ında K u llan ılan D enizaşırı A ğ aç T ü rleri A frik a Ü lkelerinden E A S T A F R IC A N C ED A R (Ju n ip eru s B O SSE (G u area e e d ra ta ), p ro c e ra ), O K O UM E (O coum ea k lain ean a). \ S U R E N (T oona feb rifu g a) A sy a Ü lkelerinden : A m erik a Ü lkelerinden : A L E R C E (F itz ro y a cuprosoides), F R E IJO (C ordia goeldiana), C E D R E L A (C edrela o d e ra ta ), U R L U H U Ş (B etu la v erru co sa). U rlu hu ş d ah a çok pipo y apım ında te rc ih edilm ektedir. 4.7. K aro seri Y apım ında K ullanılan D enizaşırı A ğ aç T ü rleri A frik a Ü lkelerinden : B IL IN G A (N au clea trillesii), D A B EM A (Piptenia. afric a n a ), M A K O R E (T ieghem ella heckelii), B O SSE (G uerea cedre ta ), T A L I/IvIISSA N D E (E ry th ro p h leum. guineense). A sy a Ü lkelerinden : K A P U R (D ryobalanops spp.), M E N K U LA N G (H e ritie ra sim plicifolia), M E R B A U (In t3 ia p alem banica), IN D IA N L A U R E L (T erm inalia tom m en tosa), L IG H T R E D M E R A N T I (S horea alm on), A m erik a Ü lkelerinden : W H IT E P E R O B A (P a ra te c o m a p eroba), İP E (T abebuia sp erro tifo lia),

D E N İZ A Ş IR I A Ğ A ÇLA R 4.8. Kurfun Kalem Yapım ında Kullanılan D enizaşırı A ğaç Türleri A frika Ülkelerinden : E A ST A F R IC A N C ED A R (Ju n ip eru s procera) SE M PIL O R (D acı-ydium elatu m ), A sya Ülkelerinden : A m erika Ü lkelerinden : A L L E R C E (F itz ro y a cuprosoides), BOYLU M A Zİ (T h u ja p lic a ta ), K U R ŞU N K A L E M A R D IC I (Ju n ip eru s C E D R E L A (C edrela spp.), virginiana),... K A L İF O R N İY A SU S E D İR İ (L ibocedrus d eeu rren s). 4.9. K ibrit Endüstrisinde Kullanılan D enizaşırı A ğaç Türleri M U TA N D O (F u n tu m ia a frican a) A frika Ülkelerinden : A sya Ü lkelerinden : C IV IT (S w intönia flo rib u n d a), T E R E N T A N A (C am pnosperm a olivieri), K E L E D A N G (A rto carp u s lanceifolius), 4.10. D iğer Özel Kullanım Yerleri A sya ülkelerinden JA R R A H (E u caly p tu s m a rg in a ta ) ve R A M IN (G onystylus b ancanus) ile A V R U PA K İR A Z I (P ru n u s avium ) oyuncak yapım ında, A LC E (A guila ria ag alo cha) A rom atik koku, G IN T U N G A N (B ischofia jav an ica) Kiliselerde, K E L E D A N G (A rto carp u s lanceifolius) Tabut yapım ında, K A SA I (P o m etia p in n a ta ) bükm e odun, R E N G A S (G lufa spp.) V ernik eldesinde, C A M B EC H E (H em atoxylon cam pechianum ) renk eldesüıde, A. C EV İZ İ (Ju g la n s n ig ra ) T üfek kabzası y ap ı m ında kullanım bulm ak tad ır. K A Y N A K L A R A N O N Y M, 1965. K leınes L exikon E xo tisch e N u tzh ü lzer. D V A - V erlag S tu ttg a rt. A.N O N YM, 1986. T ropische Ilö lzer fü r den In n en - und A ussenbau. Internationaler H o lzm a rkt, Jg. 77, N r. 18, S. 1-3.

74 Y E N E R G Ö K ER A H M E T 'K U R T O Ğ L U B E R K E L, A., 1957. T ü rk iy e de T icareti Y apılan E n Ö nem li Y a bancı A ğaçlar ve Ö zellikleri. İsta n b u l Ü niversitesi, O rm an F a k ü lte si D ergisi, S eri B, S a yı 2, s. 26-64. B O Z K U R T, A.Y. ve N. E R D İN, 198ı'f. D ü n ya da T icareti Y apılan Ö nem li Yabancı A ğaç T ürleri ve K ullanış Yerleri. O rm an Ü rünleri A ra ştırm a M erkezi B ilgi B ülteni, B B -84/ I. O H U D N O FF, M., 1984. Tropical T im bers o f th e ıvorld. M adison. D A H M S, K. - G., 1979. A frika n isch e E xp o rth ö lser 2. erıoeiterte A u fla g e. D R W - V erlag S tu ttg a r t. D A H M S, K. - G., 1981. D er TropenJıolzverbrauch in der B undesrep u b lik D eutschland, Seine A b h a n g ig k e it und Z u k u n ft. H ols als R olı und W e r k sto ff, 39, 125-130. D A H M S, K.G., 1982. A sia tisch e osseanische und australische E xp o rth ö lzer D R W - V erlag S tu ttg a r t...... D A H M S, K.G., 1984. K leines H olzlexikon W egra - V erlag G m bh, S tu ttg a r t. H.M.S.O., 1983. A Handb.ook of Softuıoods, London. H.M.S.O., 1972. H andbook of H ardıvoods, London. K R A M E R, U., 1986. H aben tropische H ölzer Jahrringe. In tern stim ıa ler H ohsm arkt Jg. 77, s. 10-1 1.... R A A B, J., 1983. T ropenholz, Scriptunı. U n iversitat fü r B o d en ku ltu r, W IE N.