ICS 75.160.20 BELGELENDİRME KRİTERİ TSE K 214 BELGELENDİRME KRİTERİ CERTIFICATION CRITERIA TSE K 214 Şubat 2014 ICS 75.160.20 PİROLİTİK SIVI YAKIT - KULLANILMIŞ LASTİK VE PLASTİKLERİN PİROLİZİYLE ELDE EDİLEN Pyrolitic liquid fuel - Produced by pyrolysis of used tyres and plastics TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz. Bu standardı oluşturan İhtisas Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını şükranla anarız. Kalite Sistem Belgesi İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir. Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası) TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü nün garantisi altında olduğunu ifade eder. TSEK Kritere Uygunluk Belgesi (TSEK Markası Kullanma Hakkı) Kritere Uygunluk Belgesi; Türk Standardları bulunmayan konularda firmaların ürünlerinin ilgili uluslararası standardlar, benzeri Türk Standardları, diğer ülkelerin milli standardları, teknik literatür esas alınarak Türk Standardları Enstitüsü tarafından kabul edilen Kalite Faktör ve Değerlerine uygunluğunu belirten ve akdedilen sözleşme ile TSEK Markası kullanma hakkı verilen firma adına düzenlenen ve üzerinde TSEK Markası kullanılacak ürünlerin ticari Markası, cinsi, sınıfı, tipi ve türünü belirten geçerlilik süresi bir yıl olan belgedir. DİKKAT! TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir garanti söz konusu değildir. Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir. TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.
Ön söz Bu belgelendirme kriteri, TSE Kimya İhtisas Kurulu na bağlı TK16 Petrol ve Petrol Ürünleri Teknik Komitesi tarafından hazırlanmış ve Genel Sekreterliğin 25 Şubat 2014 tarihli onayı ile kabul edilerek yayımına karar verilmiştir. Bu kriterde kullanılan bazı kelime ve/veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.
İçindekiler 1 Kapsam... 1 2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar... 1 3 Terimler ve tarifler... 1 3.1 Piroliz... 1 3.2 Pirolitik sıvı yakıt... 1 3.3 Kullanılmış lastik ve plastikler... 2 4 Sınıflandırma ve özellikler... 2 4.1 Sınıflandırma... 2 4.2 Özellikler... 2 4.3. Özellik, muayene ve deney madde numaraları... 2 5 Numune alma, muayene ve deneyler... 3 5.1 Numune alma... 3 5.2 Muayeneler... 3 5.3 Deneyler... 3 5.4 Değerlendirme... 3 5.5 Muayene ve deney raporu... 3 6 Piyasaya arz... 4 6.1 Ambalâjlama... 4 6.2 İşaretleme... 4 7 Çeşitli hükümler... 4 Yararlanılan kaynaklar... 4
Pirolitik sıvı yakıt - Kullanılmış lastik ve plastiklerin piroliziyle elde edilen 1 Kapsam Bu kriter, kullanılmış lastik ve plastiklerin pirolizi ile elde edilen ve elde edildiği gibi veya fiziksel olarak temizlenerek piyasaya arz edilen pirolitik sıvı yakıtı kapsar. Bu kriter, biyokütle esaslı maddelerin pirolizi ile üretilen pirolitik sıvı yakıtı kapsamaz. Not - Bu kriter metninde bundan sonra Pirolitik sıvı yakıt - Kullanılmış lastik ve plastiklerden elde edilen terimi yerine sadece pirolitik sıvı yakıt terimi kullanılmıştır. 2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar Bu kriterde standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste hâlinde verilmiştir. * işaretli olanlar bu kriterin basıldığı tarihte İngilizce metin olarak yayımlanmış olan Türk Standardlarıdır. TS No Türkçe adı İngilizce adı TS 900-1 Petrol sıvıları - Elle numune alma Petroleum liquids - Manual sampling EN ISO 3170 TS 1233 ISO 3016 Petrol ürünleri - Akma noktası tayini Petroleum products - Determination of pour point TS 1451 EN ISO 3104 Petrol ürünleri - Saydam ve opak sıvılar - Kinematik viskozite tayini ve dinamik Petroleum products - Transparent and opague liquids - Determination of kinematic TS 1740 TS 6590 ISO 10336 TS 13316 viskozitenin hesaplanması Sıvı hidrokarbon yakıtlar - Yanma ısısının tayini - Kalorimetre bombası metodu Ham petrol - Su tayini - Potansiyometrik Karl Fischer titrasyon metodu Numune kapları - Ham petrol, akaryakıt ve madeni yağlar için - Numunenin muhafaza edilmesi ve taşınması amacıyla kullanılan viscosity and calculation of dynamic viscosity Liquid hydrocarbon fuels determination of heat of combustion bomb calorimeter method Crude petroleum - Determination of water - Potentiometric Karl Fischer titration method Sample containers for crude petroleum, liquid fuels and mineral oils for use as storage and transportation purposes TS EN ISO 6245* Petrol ürünleri - Kül tayini Petroleum products - Determination of ash TS EN ISO 8754 TS EN ISO 12185 TS ISO 10307-1 Petrol ürünleri - Kükürt muhtevası tayini - Enerji ayırmalı x-ışını floresans spektrometri yöntemi Ham petrol ve petrol ürünleri - Yoğunluk tayini - Salınım yapan U-tüpü yöntemi Petrol ürünleri - Artık fuel oiller - Toplam tortu tayini - Bölüm 1: Sıcak süzme metodu 3 Terimler ve tarifler Bu kriterin amacı bakımından aşağıdaki terimler ve tarifler uygulanır: 3.1 Piroliz Organik maddelerin oksijensiz ortamda ısı etkisiyle parçalanması işlemi. Petroleum products - Determination of sulfur content - Energy dispersive x-ray fluorescence method Crude petroleum and petroleum products - Determination of density - Oscillating U-tube method Petroluem products - Total sediment in residual fuel oils - Part 1: Determination by hot filtration 3.2 Pirolitik sıvı yakıt Kullanılmış lastik ve plastiklerin pirolizi ile elde edilen, jeneratörler, termik santraller, kok fırınları, çimento ve alçı fabrikaları vb. gibi sanayi işletmelerinde kazan ve yakıcılarda yakıt olarak kullanılan, rengi genellikle koyu kahverengi ile siyah arasında değişen ve pirolitik parçalanma ürünlerinin karışımından oluşan sıvı yakıt. 1
3.3 Kullanılmış lastik ve plastikler Kullanılarak ömrünü tamamlayan, araçlarda kullanılamayacak niteliklerdeki lastikler ve kullanılmış atık plastik ürünler. 4 Sınıflandırma ve özellikler 4.1 Sınıflandırma 4.1.1 Sınıflar Bu kriter kapsamına giren pirolitik sıvı yakıt 1 sınıftır. 4.2 Özellikler 4.2.1 Genel özellikler Pirolitik sıvı yakıt, gözle incelendiğinde bağdaşık (homojen) olmalı, içerisinde yabancı maddeler bulunmamalıdır. 4.2.2 Diğer fiziksel ve kimyasal özellikler Pirolitik sıvı yakıtın diğer fiziksel ve kimyasal özellikleri Çizelge 1 e uygun olmalıdır. Çizelge 1 - Pirolitik sıvı yakıtın diğer fiziksel ve kimyasal özellikleri Özellikler Gerek Alt yanma ısısı, Kcal/kg, en az 9000 Su içeriği, % (m/m), en çok 1,0 Tortu içeriği, % (m/m), en çok 1,0 Kinematik viskozite, 50 o C ta, mm 2 /s, en çok 6,0 Yoğunluk, 15 o C ta, kg/m 3 850-950 Kükürt içeriği, % (m/m), en çok 1,5 Kül içeriği, % (m/m), en çok 0,1 Akma noktası, o C, en çok -24 4.3. Özellik, muayene ve deney madde numaraları Bu kriterde verilen özellikler, muayene ve deney madde numaraları Çizelge 2'de verilmiştir. Çizelge 2 - Özellik, muayene ve deney madde numaraları Özellik Özellik madde No Muayene ve deney madde No Görünüş 4.2.1 5.2.1 Alt yanma ısısı 4.2.2 5.3.1 Su içeriği 4.2.2 5.3.2 Tortu içeriği 4.2.2 5.3.3 Kinematik viskozite 4.2.2 5.3.4 Yoğunluk 4.2.2 5.3.5 Kükürt içeriği 4.2.2 5.3.6 Kül içeriği 4.2.2 5.3.7 Akma noktası 4.2.2 5.3.8 2
5 Numune alma, muayene ve deneyler 5.1 Numune alma Numune, TS 900-1 EN ISO 3170'e göre alınır ve TS 13316 ya uygun numune kaplarına konur. Numune miktarı en az 1 L olmalıdır. 5.2 Muayeneler 5.2.1 Görünüş muayenesi Pirolitik sıvı yakıt, oda sıcaklığında, renksiz bir cam tüp içerisinde ışığa karşı tutularak gözle muayene edilir ve sonucun Madde 4.2.1 e uygun olup olmadığına bakılır. 5.3 Deneyler 5.3.1 Alt yanma ısısı tayini Alt yanma ısısı, TS 1740 a göre tayin edilir ve sonucun Madde 4.2.2'ye uygun olup olmadığına bakılır. 5.3.2 Su içeriği tayini Su içeriği, TS 6590 ISO 10336 ya göre tayin edilir ve sonucun Madde 4.2.2'ye uygun olup olmadığına bakılır. 5.3.3 Tortu içeriği tayini Tortu içeriği, TS ISO 10307-1 e göre tayin edilir ve sonucun Madde 4.2.2'ye uygun olup olmadığına bakılır. 5.3.4 Kinematik viskozite tayini Kinematik viskozite, 50 C ta TS 1451 EN ISO 3104'e göre tayin edilir ve sonucun Madde 4.2.2'ye uygun olup olmadığına bakılır. 5.3.5 Yoğunluk tayini Yoğunluk, TS EN ISO 12185 e göre tayin edilir ve sonucun Madde 4.2.2'ye uygun olup olmadığına bakılır. 5.3.6 Kükürt içeriği tayini Kükürt içeriği, TS EN ISO 8754 e göre tayin edilir ve sonucun Madde 4.2.2'ye uygun olup olmadığına bakılır. 5.3.7 Kül içeriği tayini Kül içeriği, TS EN ISO 6245 e göre tayin edilir ve sonucun Madde 4.2.2'ye uygun olup olmadığına bakılır. 5.3.8 Akma noktası tayini Akma noktası, TS 1233 ISO 3016'ya göre tayin edilir ve sonucun Madde 4.2.2'ye uygun olup olmadığına bakılır. 5.4 Değerlendirme Madde 5.1 e göre alınan numunenin bu kriterde belirtilen özelliklerden herhangi birine uymaması hâlinde, numunenin alındığı ürün kritere aykırı sayılır. 5.5 Muayene ve deney raporu Muayene ve deney raporunda en az aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır: - Firmanın adı ve adresi, - Muayene ve deneyin yapıldığı yerin ve laboratuvarın adı, - Muayene ve deneyi yapanın ve/veya raporu imzalayan yetkililerin adları, görevleri ve meslekleri, - Numunenin alındığı tarih ile muayene ve deney tarihi, - Numunenin tanıtılması, - Muayene ve deneylerde uygulanan standardların numaraları, - Sonuçların gösterilmesi, - Muayene ve deney sonuçlarını değiştirebilecek faktörlerin sakıncalarını gidermek üzere alınan tedbirler, - Uygulanan muayene ve deney yöntemlerinde belirtilmeyen veya mecburi görülmeyen, fakat muayene ve deneyde yer almış olan işlemler, - Numunenin kritere uygun olup olmadığı, - Rapor tarihi, her sayfanın özgün numarası ve toplam sayfa sayısı. 3
6 Piyasaya arz 6.1 Ambalajlama Pirolitik sıvı yakıt dökme olarak piyasaya arz edilir. 6.2 İşaretleme Sevk irsaliyesinde veya ekli belgede en az aşağıdaki bilgiler okunaklı ve silinmeyecek şekilde yazılmalıdır. - Firmanın ticari unvanı, kısa adı, adresi veya varsa tescilli markası, - Maddenin adı, - Bu kriterin işaret ve numarası (TSE K... şeklinde), - Üretim tarihi, - Parti, seri veya kod numaralarından en az biri, - Depolama ve taşıma şartları, - Kullanımla ilgili açıklayıcı bilgiler (yazı veya sembolle), - Uyarı ve ikazlar (yazı veya sembolle) Gerektiğinde bu bilgiler Türkçe nin yanı sıra yabancı dillerde de yazılabilir. 7 Çeşitli hükümler Üretici veya tedarikçi, bu kritere uygun olarak üretildiğini beyan ettiği pirolitik sıvı yakıt için, istenildiğinde, kritere uygunluk beyannamesi vermek veya göstermek mecburiyetindedir. Bu beyannamede, söz konusu pirolitik sıvı yakıtın; - Madde 4.2 de belirtilen özelliklerde olduğunun, - Madde 5 te belirtilen muayene ve deneylerin yapılmış ve uygun sonuç alınmış bulunduğunun belirtilmesi gerekir. Yararlanılan kaynaklar Firma katalogları ASTM D 7544 (2012) 4