SORUNLAR Azerbaycan Azerbaycan'da çok sık değişen kanun ve yönetmelikler dolayısıyla ile değişen gümrük mevzuatından kaynaklanan sorunlar, Azerbaycan'ın Türk ihraç maliarına uyguladığı yüksek vergiler, Nakliye ücretlerinin çok yüksek Azerbaycan'a karayoluyla giden TIR şoförlerine iran geçişinde keyfi maddi cezalar kesilmesi ve hız tahditlerinin uygulanması, hasar ve çalınma gibi olayların meydana gelmesi, Gümrük vergilerinin yüksek Akreditifin kabul edileceği ciddi bir banka bulunamaması, ayrıca bankacılık işlemlerinde alınan ücretierin pahalı Kambiyo sisteminin olmaması, dışarıya para gönderilememesi, çek senedinin olmaması, hiçbir ödeme garantisinin olmaması, Resmi kur ile serbest kur arasındaki açıklık nedeniyle bankacılık sisteminin kullanılamaması, tahsilatın çok zaman alması, ihracatçı anonim şirket olmadığı takdirde, Azerbaycan Kanuniarına göre ıthalatçının peşin ödemeyi kabul etmemesi, Kargoyla gönderilen malların zaman zaman geç ulaşması, Kozmetik ithalatında Minimum Değerler Komisyonu'nun tonu 461-600 $olan fatura değerinin en az 4000 $'a çıkartılması uygulamasını başlatması, böylece ürün değerinden birkaç defa fazla gümrük vergisi ve KDV ödemesi gerektirmesi, (Örneğin; ankete cevap veren firma en yüksek fiyatlı şampuanın dahi ton fiyatının EXW 800 $ olduğu, en düşük fiyatlı şampuanın ton fiyatının ise EXW 464 $ olduğu, bu durumda ürün değerinden birkaç defa fazla gümrük vergisi ve KDV ödenmesi gerekeceğini bildirilmiştir.) Hiçbir sebep yokken gümrükte mala el koyma uygulamalarının olabilmesi, bu durumun günlerce süren gecikmelere neden Oradaki distribütörlerin depolarının ayda 2 kere teftiş edilmesi, teftiş olduğu zaman satış yapılamaması, bu durumun çalışma düzenini bozması, ı
Kazakistan'da çok sık değişen kanun ve yönetmelikler dolayısıyla ile değişen gümrük mevzuatından kaynaklanan sorunlar, Kazakistan'ın Türk ihraç maliarına uyguladığı yüksek vergiler, Nakliye ücretlerinin çok yüksek iki ülke arasındaki demiryollarının yetersiz Mallar boşaltılırken evrak üzerinde oluşan basit yazım hatalanndan dolayı büyük sıkıntılar yaşanması, Kazakistan gümrüğünde uluslararası evrak niteliğindaki belgelerin yanlış kullanımı ve yorumlanndan dolayı yaşanan sıkıntılar, Kazakistan gümrüğünde tırların çok geç açılması ve beklemesi, Konteynerlerin geçici gümrük depolanndan çıkartılması ve ihraç edilen malların sertifikasının alınmasının bürokrasiye takılması ve ekstra maliyete sebep ( distribütör bu tür sorunu ancak ilgili kişilerle yakın ilişki içinde olarak çözmeye çalışmaktadır. Uzun vadede ise devletin gümrük sistemini şeffaflaştırması ve bürokrasinin asgariye indirilerek işadamlarına rahat bir çalışma ortamının sağlanması şeklinde sorun çözümlenebilecektir.) Türkiye'den Kazakistan'a nakledilecek olan malların Rusya üzerinden gelmesi sonucu zaman bakımından önemli bir kaybın Gerek aktarma, gerekse güvenlik amacıyla nakliyatın konteynerlerle yapılması nedeniyle sevkiyat maliyetinin daha da artması, ayrıca şirketlerin zamanında gerekli konteyner sayısını sağlayamaması, ya da zamanında gemiye yükleyememesi, bunun da ek maliyet getirmesi, Özbekistan Özbekistan'da çok sık değişen kanun ve yönetmelikler dolayısıyla ile değişen gümrük mevzuatından kaynaklanan sorunlar, Özbekistan'ın Türk ihraç malianna uyguladığı yüksek vergiler, Nakliye bedellerinin çok yüksek Bankacılık sisteminden kaynaklanan problemler; para transferi yapılamaması, satılan malın parasının banka aracılığıyla alınamaması, Özbekistan'dan para çıkış yasağının Uluslar arası gümrük kodlannın kullanılmasında aksaklı klar, şeförlerine vizenin çok zor verilmesi, 2
karşı tarafa belirtilen sürede teslimat yapılamaması, Akreditifin kabul edileceği ciddi bir bankanın bulunamaması, Düzenlenen evraklarda gereksiz bahanelerle sorun çıkarılması, CIF veya yazılan evraklan geçersiz görmeleri, Tahsilatın çok geç sürede yapılabilmesi, Resmi kur ile serbest kur arasındaki açıklık nedeniyle bankacılık sisteminin kullanılamaması, tahsilatın çok zaman alması, Özbekistan'da ithalatçının, ülkeye giriş yapan mallar için Özbekistan Cumhuriyeti Dış Ekonomik ilişkiler Acenteliği'nden kayıt belgesi almasının zorunlu resmi olarak bu sürecin 10-15 gün olsa da gerçekte 30-45 gün civarında sürmesi, Ülke içi para transferlerinde yüksek banka komisyonları alınması, Türkmenistan Türkmenistan'da çok sık değişen kanun ve yönetmelikler dolayısıyla ile değişen gümrük mevzuatından kaynaklanan sorunlar, Türkmenistan'ın Türk ihraç maliarına uyguladığı yüksek vergiler, Nakliye bedellerinin çok yüksek Bankacılık sisteminden kaynaklanan problemler; para transferlerinde paranın uzun zamanda hesaba geçmesi, Paranın konvertasyonunun olmaması, Haberleşme cihaziarının birçok bölgede tam dijital olmaması, telefon ve faks hatlarında sık kesilmeler, Resmi kur ile serbest kur arasındaki açıklık nedeniyle bankacılık sisteminin kullanılamaması, tahsilatın çok zaman alması, K1rg1zistan Kırgızistan'da çok sık değişen kanun ve yönetmelikler dolayısıyla ile değişen gümrük mevzuatından kaynaklanan sorunlar, Kırgızistan'ın Türk ihraç maliarına uyguladığı yüksek vergiler, Nakliye bedellerinin çok yüksek Bankacılık sisteminden kaynaklanan problemler, Bankalarda paranın beklemesinin ücretetabii 3
sıklığının az olması taşınmasında ve boşaltmada nedenle tırlarla taşıma yapılabilmesi, bu durumun maliyeti çok yükseltmesi, Ülke içi karayollan çok bakımsız olduğundan ulaşımda zorluklar yaşanması, ÜLKEMiZDEKi UYGULAMALARDAN KAYNAKLANAN SORUNLAR 1) ihracat beyannameleri doldurmak için kullanılan bilgisayarların elektrik kesintisi ve diğer mücbir sebeplerle kullanılmaması dolayısıyla işlerin aksaması, Öneri : a) Kesintisiz büyük bir güç kaynağının memurların yerinde ve görevlerini iyi ifa etmeleri, firmaların ihracatta süregelen işleri için hep aynı ve zorlu işlemlere tabii tutulmaması, b) ihracat işlemlerini kolaylaştırarak firmaların kendi işlerini kendilerinin takip edeceği daha kolay bir yöntemin uygulanması, c) Beyannamenin ihracatçı firma tarafından daldurularak itkib'e onay için işyerinden göndermesine imkan verilmesi, d) internet ağının daha iyi kullanılmasına imkan verilmesi, e) ihracatçı Birliklerine yapılacak ödemelerde sorunlar yaşanmakta olup bankalarla ihracatçı Birlikleri arasında kurulacak sistemle zaman kaybının önlenmesi, 2) Havayolu kargo seferleri yetersiz ve pahalı, Öneri: a) THY ve diğer havayollarının, daha fazla özel kargo seferleri düzenlemeleri, b) Fiyatların düşürülmesi, c) Terminal ve diğer bütün ekstra ödemelerin kaldırılması ile daha uygun navlun fiyatlannın verilmesi, 3) Telefon ücretlerinin çok pahalı Öneri: Telefon fiyatlarının Kazakistan ucuzlatılması, ÇÖZÜM ÖNERiLERi Kazakistan gümrüğü ile Ülkemiz gümrükleri arasında tam bir uyum anlaşması yapılması, Kazakistan'daki Ekonomi Müşavirliği'nin daha aktif olarak çalışması, Nakliye firmalarından kaynaklanan sorun, distribütör ve nakliyeci arasında sıkı işbirliği ve haberleşme ile halledilmesi, güvenlik sorununu çözecek önlemlerin düzeyinde konuşulması, 4
Özbekistan Uluslararası gümrük kodlarının kullanılmasında aksaklıkların önlenmesi için Özbekistan yetkilileriyle görüşülüp dünya çapında kullanılan kodları kullanmalarını sağlamak, Özbekistan yetkilileriyle görüşülüp TIR şoförlerine verilen vize işlemlerinde kolaylık sağlanması, Parsiyel yapabilecek nakliye firmalarının sağlanması, Devletlerarası ilişkilerin düzeltilmesi, ihracatçı Birliklerinin veya Sanayi Odalarının Gümrük Anlaşmalarına mutabık Kargazistan Türkiye'de vagon yükleme yerlerinin çoğaltılması ve sefer sayılarının arttırılması, TÜRK CUMHURiYETLERi GENELiNDE ÇÖZÜM ÖNERiLERi Türk Cumhuriyetlerinde fuarlar ve sergileri n düzenlenmesi, Anılan ülkelere uçuşlar yalnız geceleri yapılmakta olup (bu durum iş adamlarımız için yorucu olmaktadır.) gündüz uçuşları da konulması, Bu ülkelerle demiryolu ağlarının güçlendirilmesi, Devletler düzeyinde görüşmeler yapılarak keyfi uygulamaların kaldırılması, 5
Azerbaycan'da çok sık değişen kanun ve yönetmelikler dolayısıyla ile değişen gümrük mevzuatından kaynaklanan sorunlar, Azerbaycan'ın Türk ihraç maliarına uyguladığı yüksek vergiler, Gümrük vergilerinin yüksek Akreditifin kabul edileceği ciddi bir banka bulunamaması, ayrıca bankacılık işlemlerinde alınan ücretierin pahalı Kambiyo sisteminin olmaması, dışarıya para gönderilememesi, çek senedinin olmaması, hiçbir ödeme garantisinin olmaması, Resmi kur ile serbest kur arasındaki açıklık nedeniyle bankacılık sisteminin kullanılamaması, tahsilatın çok zaman alması, ihracatçı anonim şirket olmadığı takdirde, Azerbaycan Kanuniarına göre ithalatçının peşin ödemeyi kabul etmemesi, Kozmetik ithalatında Minimum Değerler Komisyonu'nun tonu 461-600 $ olan fatura değerinin en az 4000 $'a çıkartılması uygulamasını başlatması, böylece ürün değerinden birkaç defa fazla gümrük vergisi ve KDV ödemesi gerektirmesi, (Örneğin; ankete cevap veren firma en yüksek fiyatlı şampuanın dahi ton fiyatının EXW 800 $ olduğu, en düşük fiyatlı şampuanın ton fiyatının ise EXW 464 $ olduğu, bu durumda ürün değerinden birkaç defa fazla gümrük vergisi ve KDV ödenmesi gerekeceğini bildirilmiştir.) Hiçbir sebep yokken gümrükte mala el koyma uygulamalarının olabilmesi, bu durumun günlerce süren gecikmelere neden Oradaki distribütörlerin depolarının ayda 2 kere teftiş edilmesi, teftiş olduğu zaman satış yapılamaması, bu durumun çalışma düzenini bozması, Nakliye ücretlerinin çok yüksek Kargoyla gönderilen malların zaman zaman geç ulaşması, ı
lamalanndan Ka naklanan Azerbaycan'a karayoluyla giden şoförlerine iran geçişinde keyfi maddi cezalar kesilmesi ve hız tahditlerinin uygulanması, hasar ve çalınma gibi olayların meydana gelmesi, Değerlendirme; Azerbaycan'la aramızdaki problemierin çoğu Azerbaycan Hükümeti'nin gümrüklerdeki uygulamalarından, dış ticaret politikalanndan ve gelişmemiş bankacılık sisteminden kaynaklanmaktadır. Ülkede sık sık mevzuat değişikliği yaşanmakta olup bu sorun ancak Azerbaycan Hükümeti tarafından çözümlenebilecektir. Gümrük vergilerinin yüksek olmasının Hükümetin dış ticaret politikasını yansıttığı düşünülmektedir. Bu konu, iki ülke arasında yapılacak Karma Ekonomik Komisyonu Toplantılarında, yapılması muhtemel toplantılarda gündeme getirilebilinir. Bankacılık sistemiyle ilgili çalışmalar ancak Azerbaycan Hükümeti'nin bu yönde yapacağı çalışmalara bağlıdır. Türkiye'de nakliye ücretlerinin pahalı olması nedeniyle sorunlar yaşanmaktadır. Bu ücretleri her geçen gün artan maliyetler, istikrarsız petrol fiyatlan, dövizdeki dalgalanmalar gibi koşullar göz önüne alındığında aşağıya çekilmesi pek de mümkün gözükmemektedir. Tır şoförlerimizin, iran geçişinde yaşadığı problemierin iran Hükümeti'yle yapılacak toplantılarda, anlaşmalarda gündeme getirilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir. 2
aklanan Sorunlar Kazakistan'da çok sık değişen kanun ve yönetmelikler dolayısıyla ile değişen gümrük mevzuatından kaynaklanan sorunlar, Kazakistan'ın Türk ihraç maliarına uyguladığı yüksek vergiler, Mallar boşaltılırken evrak üzerinde oluşan basit yazım hatalarından dolayı büyük sıkıntılar yaşanması, Kazakistan gümrüğünde uluslararası evrak niteliğindeki belgelerin yanlış kullanımı ve yorumlarından dolayı yaşanan sıkıntılar, Kazakistan gümrüğünde tırların çok geç açılması ve beklemesi, Konteynerlerin geçici gümrük depolarından çıkartılması ve ihraç edilen malların sertifikasının alınmasının bürokrasiye takılması ve ekstra maliyete sebep ( distribütör bu tür sorunu ancak ilgili kişilerle yakın ilişki içinde olarak çözmeye çalışmaktadır. Uzun vadede ise devletin gümrük sistemini şeffaflaştırması ve bürokrasinin asgariye indirilerek işadamlarına rahat bir çalışma ortamının sağlanması şeklinde sorun çözümlenebilecektir.) Nakliye ücretlerinin çok yüksek iki ülke arasındaki demiryollarının yetersiz Türkiye'den Kazakistan'a nakledilecek olan malların Rusya üzerinden gelmesi sonucu zaman bakımından önemli bir kaybın Gerek aktarma, gerekse güvenlik amacıyla nakliyatın konteynerlerle yapılması nedeniyle sevkiyat maliyetinin daha da artması, ayrıca şirketlerin zamanında gerekli konteyner sayısını sağlayamaması, ya da zamanında gemiye yükleyememesi, bunun da ek maliyet getirmesi, Değerlendirme; Kazakistan'da da Azerbaycan'la yaşanan problemlere benzer problemler yaşanmakta olup çözümün yine Kazakistan Hükümeti'nin kendisinde olduğu düşünülmektedir. Güney Avrasya koridoru üzerindeki ülkelerin demiryolu idareleri (Türkiye, iran, Türkmenistan, Özbekistan, Tacikistan, Kırgızistan, Kazakistan) yük taşımacılığında modern, hızlı ve güvenli bir demiryolu işletmeciliği oluşturmak amacıyla Ekonomik işbirliği Teşkilatı (ECO) şemsiyesinde bir araya gelerek "Aimatı-Taşkent-Tahran-istanbul" arasında çalışacak bir konteyner treni projesi hazırlamışlardır. 22 Haziran 2002 tarihinden itibaren "Avrasya Blok Konteyner Treni" düzenli mekik seferlerine başlamıştır. Tren, her cumartesi Haydarpaşa'dan hareket etmektedir. Ayrıca, demiryolu ile yük taşımacılığının arttınlmasına yönelik alınan önlemler çerçevesinde, uluslararası eşya tarifesi kapsamında 3
değişik yönünden diğer taşıma yollarıyla rekabet ortamı sağlanması amaçlanmıştır. Ozbekistan'an Uygulamalanndan Özbekistan'da çok sık değişen kanun ve yönetmelikler dolayısıyla ile değişen gümrük mevzuatından kaynaklanan sorunlar, Özbekistan'ın Türk ihraç maliarına uyguladığı yüksek vergiler, Bankacılık sisteminden kaynaklanan problemler; para transferi yapılamaması, satılan malın parasının banka aracılığıyla alınamaması, Özbekistan'dan para çıkış yasağının Uluslar arası gümrük kodlarının kullanılmasında aksaklıklar, TIR şoförlerine vizenin çok zor verilmesi, Akreditifin kabul edileceği ciddi bir bankanın bulunamaması, Düzenlenen evraklarda gereksiz bahanelerle sorun çıkarılması, CIF veya FOB yazılan evrakları geçersiz görmeleri, Tahsilatın çok geç sürede yapılabilmesi, Resmi kur ile serbest kur arasındaki açıklık nedeniyle bankacılık sisteminin kullanılamaması, tahsilatın çok zaman alması, Ülke içi para transferlerinde yüksek banka komisyonlan alınması, Özbekistan'da ithalatçının, ülkeye giriş yapan mallar için Özbekistan Cumhuriyeti Dış Ekonomik ilişkiler Acenteliği'nden kayıt belgesi almasının zorunlu resmi olarak bu sürecin 10-15 gün olsa da gerçekte 30-45 gün civarında sürmesi, Nakliye bedellerinin çok yüksek Parsiyel yüklernede araç sıkıntısının araçlar kısa sürede dolmadığından karşı tarafa belirtilen sürede teslimat yapılamaması, Değerlendirme; Sorunların çoğu Özbekistan Hükümeti'nin uygulamalarından kaynaklanmakta olup sorunlar muhtelif toplantılarda gündeme getirilmelidir. 4
Türkmenistan'da çok sık değişen kanun ve yönetmelikler dolayısıyla ile değişen gümrük mevzuatından kaynaklanan sorunlar, Türkmenistan'ın Türk ihraç malianna uyguladığı yüksek vergiler, Bankacılık sisteminden kaynaklanan problemler; para transferlerinde paranın uzun zamanda hesaba geçmesi, Paranın konvertasyonunun olmaması, Haberleşme cihaziarının birçok bölgede tam dijital olmaması, telefon ve faks hatlarında sık kesilmeler, Resmi kur ile serbest kur arasındaki açıklık nedeniyle bankacılık sisteminin kullanılamaması, tahsilatın çok zaman alması, çok yüksek Değerlendirme; Sorunlar Türkmenistan'ın uygulamalarından kaynaklanmakta olup Türkmen yetkililerle yapılan toplantılarda, görüşmelerde gündeme getirilmelidir. K1rgazistan'1n Uygulamalanndan Kırgızistan'da çok sık değişen kanun ve yönetmelikler dolayısıyla ile değişen gümrük mevzuatından kaynaklanan sorunlar, Kırgızistan'ın Türk ihraç maliarına uyguladığı yüksek vergiler, Bankacılık sisteminden kaynaklanan problemler, Bankalarda paranın beklemesinin ücrete tabii Ülke içi karayolları çok bakımsız olduğundan ulaşımda zorluklar yaşanması, Türkiye'nin Uvaulamalanndan Nakliye bedellerinin çok yüksek Demiryoluyla mal taşınmasında yükleme ve boşaltmada zorluk yaşanması, taşıma sıklığının az olması bu nedenle tırlarla taşıma yapılabilmesi, bu durumun maliyeti çok yükseltmesi, 5
demiryoluyla taşımacılığının arttınlmasına yönelik çeşitli önlemler alınmaktadır. Sorunlar Kırgızistan'ın uygulamalanndan kaynaklanmakta olup Kırgız yetkililerle yapılan toplantılarda, görüşmelerde gündeme getirilmelidir. ÜLKEMiZDEKi UYGULAMALARDAN KAYNAKLANAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERiLERi 1) ihracatçı Birlikleri'ne yapılacak ödemelerde sorunlar yaşanmakta olup bankalarla ihracatçı Birlikleri arasında bir sistemin kurulması, Değerlendirme; ihracatçı Birlikleri Genel Sekreterlikleri'nde online kayıt ve onay işlemi gerçekleştirebiirnek üzere E-Birlik projesi gerçekleştirilmiştir. Bu projeyle birlik kayıtları ve nisbi aidat tahsilatı ofisten gerçekleştirilebilecektir. 30.06.2003 tarihi itibariyle istanbul Birlikleri ve Gümrüklerinin tam anlamıyla proje uygulamasına başlayacağı, ancak bu tarihin ertelenmesinin söz konusu olduğu tespit edilmiştir. 2) Türk Cumhuriyetleri'ne havayolu kargo seferleri yetersiz ve pahaltd ır. Bu itibarla, bu ülkelere kargo seferlerinin sıklaştırılması ve navlun ücretlerinin düşürülmesi, Değerlendirme: Konu hakkında THY Kargo Hizmetlerinden Elif Tarı (Tel: 573 52 26) ile görüşülmüştür. Yapılan görüşmede kargo taşımacılığında navlun, güvenlik, uçak konşimentosu, yakıt bedeli gibi ücretierin alındığı ifade edilmiştir. Ayrıca, Türk Cumhuriyetleri'ne talebin fazla olduğu ancak bu talebin karşılanamadığı, bu itibarla fiyatların buna bağlı olarak yüksek olabileceği ifade edilmiştir. 3) Türk Cumhuriyetleri'nde (Kazakistan, Türkmenistan, Azerbaycan, Kırgızistan, Özbekistan) Odamız tarafından fuar ve sergi organizasyonlarının düzenlenmesi, 6