AĞZIKARA SEL KONTROLÜ UYGULAMA PROJESĠ

2012 ELAZIĞ ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ VAN ORMAN İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜ VAN ĠLĠ AĞZIKARA KÖYÜ AĞZIKARA SEL KONTROLÜ UYGULAMA PROJESĠ Orman ve Su İşleri Bakanlığı Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü 2012

ĠÇĠNDEKĠLER 1.GENEL TANITIM 1.1. Proje Sahasının Yeri 1.2.Proje Amacı ve Kapsamı 1.3.Proje Amacı ve Kapsamı 2. PROJE ÖZETĠ 3. PROJE ALANININ ÖZELLĠKLERĠ 3.1.Sel ve TaĢkın Durumu: 3.2.Topografik Yapı: 3.3. Jeolojik Yapısı: 3.4. Toprak Yapısı: 3.5.Hidroloji Durumu: 3.6. Ġklim Durumu: 3.7. Bugünkü Arazi Kullanma Durumu: 3.8. Sahanın Mülkiyet Durumu: 3.9.Havzadaki Bitki Örtüsü: 3.10. Sosyal ve Ekonomik Durum: 4.HAVZA VERĠLERĠNĠN SEL KONTROLU TEDBĠRLERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ DEĞERLENDĠRMESĠ 5. SEL KONTROLÜ FAALĠYETLERĠNĠN PLANLANMASI 5.1-Ġç Taksimat ġebekesi Yapımı 5.2. Havzada Yapılacak ĠĢler 5.2.1. Yamaç Islahı Faaliyetleri 5.2.1. 1.Toprak ĠĢleme 5.2.1.2 Örme Çitler 5.2.1.3. Çalı Demetli Teras Tesisi 5.2.1.4. TaĢ Kordon 5.2.1.5. Koruma Ġle Bitki Örtüsünün GeliĢtirilmesi 5.2.1.5. Ekim-Dikim 5.2.2.Oyuntu Islahı Faaliyetleri 5.2.2-Enine Yapılar : 5.2.3.Bakım faaliyetleri 5.2.3.1.Tamamlama 5.2.3.2. Teras Onarım 5.2.3.3 Tesislerin Bakımı 6-FĠZĠBĠLĠTE 7- PROJE YATIRIM GĠDERLERĠ 8- DEĞERLENDĠRME VE SONUÇ 10- PROJE EKLERĠ 1-Topografya ve drenaj haritası 2-Jeoloji Haritası 3-Yamaç Stabilite Durumu Haritası (Gözlemsel Etüt) 4- Vejetasyon haritası 5-Eğim Haritası 6-Bakı Haritası 7-Toprak Haritası 8-Bugünkü Arazi Kullanım Durumu Haritası 9-Yapılacak ĠĢler Haritası 10-Yapılan ĠĢler Haritası 11-Havzadan ÇeĢitli Görüntüler 12-Toprak Profili Fotoğrafları

1.GENEL TANITIM Ağzıkara Köyü Van merkezine 45 km uzaklıktadır. Özalp ilçesi yolu ve Ġran yolu üzerinde yer almaktadır. Ġki vadinin birleģtiği yerde kurulan köy arazileri sel afetine maruz kalmaktadır. Köyün ortasında gecen dere köy arazilerine sulama anlamında yeterince fayda sağlamamaktadır. 1.2. Proje Sahasının Yeri: KURULUġ ADI Bölge Müdürlüğü Orman ĠĢletme Müdürlüğü Orman ĠĢletme/Ağaçl.ve Toprak Muh.ġefliği Ġli - Ġlçesi Proje Sahası Ġle Ġlgili Kasaba-Köy: Elazığ Van Van Van/Merkez Ağzıkara Köyü Proje Adı Ağzıkara Sel Kontrolü Projesi Ana Havzanın Adı, No su: Van Gölü-25 Alt Havza No: Mikro Havza No: 25-16-11 Genel Alanı (Ha): 1081,81 Proje Net Alanı (Ha) : 838,6

1.3.Proje Amacı ve Kapsamı: a) YerleĢim bölgelerinde sel sonucu oluģabilecek can ve mal kayıplarının ortadan kaldırılması veya en az düzeye indirilmesi, b) DSĠ nin köyde yaģanması muhtemel taģkını önlemek amacıyla yapmıģ olduğu tesislerin rusubatla dolmasını önlemek Ģeklinde özetlenebilir. 2. PROJE ÖZETĠ: Proje Genel Alanı Proje Alanı :1081,81 Ha :838,6 Ha Ağzıkara Sel Kontrolü Uygulama Projesi Proje Özeti SIRA NO ÖZET Çizelge-1 FAALĠYET ADI BĠRĠMĠ MĠKTARI MALĠYET (TL) 1 Ekskavatör Ġle Toprak ĠĢleme Km 796.7 1,670,607.86 2 Tohum ekimi (Yonca) Km 2,390.1 187,994.66 3 Yan dere ıslahı m3 2,836.01 59,886.57 4 Teraslarda Bakım Km. 79,67 13,888. 5 Köy Tüzel KiĢiliğince Koruma(2 Yıl) Ha/Yıl 838.6 35,383.08 TOPLAM TUTAR (TL) 1,967,760.24 3. PROJE ALANININ ÖZELLĠKLERĠ 3.1.Sel ve TaĢkın Durumu: Ağzıkara köyünde geçmiģte birçok sel olayı yaģanmıģtır. Seli köy içinden geçen Ağzıkara ve Boğa dereleri birleģerek meydana getirmektedir.köyün içinde taģkın olmasına sebebiyet veren unsurların baģında köyün içindeki köprüdür.bu köprü taģınan materyal ile tıkandığında suyu tahliye edememekte ve tehlikelere neden olmaktadır. Bu dereler birkaç yılda bir sel üretmektedir. Dsi köyün içinden geçen derelerde ıslah çalıģması yapmaya baģlamıģ olup, köyün üst kısmına bir adet büyük ebatlı ıslah sekisi inģa etmiģtir. GerçekleĢtirilecek yamaç ıslahı ve oyuntu tahkimleri ile olası sel afetlerinin önüne geçilmesi planlanmaktadır.

Resim:1-Köy içindeki köprü Resim:2-Dsi nin yaptığı ıslah sekisi 3.2.Topografik Yapı: Bilindiği gibi ormancılık yatırımlarını diğer yatırımlardan ayıran en büyük özellik, tabiata açık olmasıdır. Yatırım olanaklarının en verimli ve emin olarak kullanma durumu ile karģı karģıya olmamız nedeni ile, yapacağımız yatırıma etki eden faktörlerin tümünü, ayrı ayrı incelemek durumundayız. Bu faktörlerden arasında yer alan topoğrafya konusunu irdeleyecek olursak; proje sahasının kuzey batı sınırını ve en yüksek yerini ġehit Mirza tepe (2796 m.) ile oluģturmaktadır.proje sahasında önemli yükseltiler Kırmızı tepe (2543 m.), ġeytan tepe (2138 m.) yer almaktadır. Saha içinde belli baģlı dereler Ağzıkara dere ve Boğa dere olup bunların bir çok kuru yan kolları mevcuttur.bu iki dere köyün hemen üstünde birleģerek sel afetine neden olmaktadırlar. Sahanın genel olarak güneyi düz ve düze yakın kuzeyi ise nispeten eğimlidir.sahada mini ekskavatörün çalıģmasını engelleyecek bir yapı bulunmamaktadır, sahanın hemen hemen tamamında makine (Ekskavatör) çalıģabilecektir. Sahanın Genel Bakısı Güney ve kuzeydir. Resim:3-Proje sahasından genel bir görünüm. 3.3. Jeolojik Yapısı: Proje sahasını karakterize edecek Ģekilde açılan 5 adet toprak profillerinde yapılan toprak etütlerinden, elde edilen bulgular ıģığında toprağın ve anakayasının, değerlendirmesini yapacak olursak; Anakaya : Etüt alanında, Sahanın güneyinin kumtaģı-kireçtaģı ve çakıltaģı formasyonunda olduğu kuzeye doğru bu formasyonun sırasıyla kireçtaģı,bazalt ve kireçtaģı formasyonuna döndüğü görülmektedir. Bu anlatımda anlaģılacağı üzere sahanın hakim ana kayası bazalt,kireçtaģı ve kum taģı-çakıltaģından oluģmaktadır. 3.4. Toprak Yapısı: Havzada genel olarak mutlak toprak derinliği derin (60< cm), fizyolojik derinlik 100 cm nin üzerindedir. Toprak orta bünyeli, geçirgenlik iyidir. Profil taģlılığı orta taģlıdır(%25-50), genel bakı güney ve kuzeydir.jeolojik ve toprak yapısı ile ilgili Çizelge 2 düzenlenmiģtir. Toprak Tipi : Sahanın tamamında Kahverengi Orman toprakları (B) hakimdir. Bakısı: Proje sahasında genel bakı Güney ve kuzey bakı yönündedir. Toprak Türü : Açılan toprak profillerinde yapılan etütlerde ve toprak analizi bulgularında kumlu balçık-killi balçık topraklarının sahaya hakim olduğu anlaģılmaktadır. Toprağın Bünyesi : Etütlere ve toprak analiz raporuna dayanarak, genel olarak saha orta tekstürlü olarak tespit edilmiģtir. Yüzeysel Otluluk : Yapılan arazi etütlerinde, sahanın genelinde % 60 dan az otlu olduğu görülmüģtür. Genel olarak geven türleri yoğunluktadır. Drenajı : Genel olarak sahanın drenajının iyi olduğu söylenebilir. ph: 6 ile 7 arasında yer aldığından hafif asidik ve nötr toprak özelliğindedir. Kireçlilik : % 0,5-% 2,24 arasında, kireçsiz özelliktedir. Tuzluluk: Tuzsuz Organik Madde : Fakir toprak grubundadır. Sonuç itibariyle, çalıģılacak alanlarda edafik yapının ; toprak türü, tipi, fiziksel ve kimyasal özelliklerinin ağaçlandırma tekniğine uygun olduğu, ağaçlandırmayı kısıtlayıcı drenaj bozukluğunun

olmadığı, topraklarda tuz sorununun bulunmadığı, topraktaki kireç oranının uygun düzeyde olduğu, toprağın mutlak derinliğinin 30-60 cm. nin üstünde olduğu, fizyolojik derinliğinin yeterli olduğu tespit edilmiģtir.ancak saha mera olduğundan sahada dikim yapılmayacak sadece yamaç ıslahı amacıyla mini ekskavatörle eğimsiz gradoni tipi teras yapılacaktır. Jeoloji ve Toprak durumu Çizelge 2 de tanzim edilmiģtir. Ağzıkara Sel Kontrolü Uygulama Projesi Jeoloji ve toprak durumu YANDERE HAVZASI No'su 1_1 1_2 Alanı (Ha) 156 77.6 2_1 140.7 2_2 64.3 2_3 45.9 2_4 2_5 2_6 2_7 2_8 2_9 2_10 80.9 44.6 83.8 26.9 118.2 75.3 117.1 Anakayası Toprak Türü ÇakıltaĢı- KireçtaĢı ÇamurtaĢı- KireçtaĢı KumtaĢı- ÇamurtaĢı KumtaĢı- ÇamurtaĢı KumtaĢı- KireçtaĢı ÇamurtaĢı- KireçtaĢı ÇamurtaĢı- KireçtaĢı Bazalt- KireçtaĢı Bazalt- KireçtaĢı Bazalt- KireçtaĢı Bazalt- KireçtaĢı Bazalt- KireçtaĢı Kumlu Kil Killi Kumlu Kumlu Kumlu Kil Killi Killi Killi Killi Killi Killi Killi Ortalama Yüksekliğ i Mutlak Toprak Derinliği(cm ) Meyil Grupları % 0-30 31-60 60> 0-20 21-40 41-60 60> m Ha Ha Ha Ha Ha Ha Ha Çizelge:2 Genel Bakısı 2050 156 96 43 16 1 GD-GB 2150 77.6 41 19 16 1.6 GD-GB 2010 140.7 92 40 7.6 1.1 GD-KB 2000 64.3 39.5 22.7 1.9 0.2 G 2210 45.9 21.3 18.7 5.1 0.8 GD-GB 2330 80.9 17.5 36.3 24.3 2.8 GD-GB 2240 44.6 14.1 24.9 5.1 0.5 G-K 2405 83.8 14 46.5 20.1 3.2 G-K 2420 26.9 1.2 7.1 14.7 3.9 G-K 2480 47 71.2 16.8 54.5 38.5 8.4 G-K 2530 75.3 19 38.2 17.4 0.7 G-K 2515 117.1 55.4 58.3 3.2 0.2 G-K TOPLAM 1,031.30 47 984.3 427.8 409.2 169.9 24.4 G-K *Hesaplamalarda sosyal yönden çalıģılamayacak alanlar dahil kayalık alanlar ise hariç tutulmuģtur. Proje sahasında her hangi bir dikim çalıģması yapılmayacağından sahayı temsil edebilecek 5 yerde toprak profili açılmıģtır.ayrıca profillerden alınan toprak numuneleri toprak tahlil laboratuarlarında analiz ettirilmiģtir.toprak tahlil sonuçları proje ekinde yer almaktadır.toprak profilleri ile ilgili bilgiler YetiĢme Ortamı Etüt Çizelgesinde verilmiģtir.(ek:1) Resim5-6: Sahada açılan toprak profillerinden örnekler. 3.5.Hidroloji Durumu:

Havzanın ana deresi Projeye de adını veren Ağzıkara dere ve Boğa deredir.bu dereler devamlı akan dereler olmayıp,bir çok yan kollardan oluģmaktadır. AĢağıda bu derelerin ve yan kollarının uzunlukları, oyuntu geniģliği, ortalama eğimi hakkında bilgiler bulunmaktadır (çizelge:3). Ağzıkara Sel Kontrolü Uygulama Projesi Hidroloji Durumu çizelge:3 Dereler ve Kolları Sıra No Dere Uzunluğu Ortalama Dere Eğimi Oyuntu GeniĢliği Oyuntu Durumu (Kıyı ve Taban Oyulmaları ve vejetasyon durumu) m % m Var/Yok Ağzıkara dere 1 3185 8.48 3-8 Kıyı ve Taban Oyulması var 1_1 459 10.89 1-2 Kıyı ve Taban Oyulması var 1_2 2558 12.51 1-2 Kıyı ve Taban Oyulması var 1_2_1 440 11.36 1-2 Kıyı ve Taban Oyulması var 1_3 1554 18.02 1-2 Kıyı ve Taban Oyulması var 1_3_1 391 23.02 1-2 Yok Boğa dere 2 6439 8.23 3-8 Kıyı ve Taban Oyulması var 2_1 1817 8.26 2-5 Yok 2_1_1 311 16.08 2-5 Kıyı Oyulması var 2_1_2 325 9.23 2-4 Yok 2_2 973 13.36 1-3 Kıyı ve Taban Oyulması var 2_2_1 429 13.99 1-3 Kıyı Oyulması var 2_3 1328 15.06 1-2 Kıyı Oyulması var 2_4 1780 19.10 2-4 Yok 2_4_1 432 18.52 2-6 Kıyı Oyulması var 2_4_1_1 154 19.48 1-5 Yok 2_4_2 150 26.67 1-4 Yok 2_5 562 17.79 2-5 Yok 2_5_1 432 13.89 2-6 Kıyı Oyulması var 2_6 755 34.44 1-3 Yok 2_7 440 31.82 1-4 Yok 2_7_1 985 15.23 2-6 Yok 2_7_1_1 413 19.37 1-4 Yok 2_7_2 157 38.22 1-3 Yok 2_8 324 21.60 1-4 Kıyı Oyulması var 2_9 1067 21.56 2-6 Kıyı Oyulması var 2_9_1 835 23.95 2-4 Kıyı Oyulması var 2_10 1003 11.47 2-4 Kıyı Oyulması var 2_11 640 26.56 1-3 Kıyı Oyulması var 3.6. Ġklim Durumu: Havzanın genel iklim karakteristiklerini yansıtacak meteorolojik gözlemler sahaya 45 km. mesafede ve 1671 m. rakımlı Van Meteoroloji istasyonuna ait değerler ekte sunulan Meteorolojik Rasat Değerleri tablosun da gösterilmiģtir. Van meteorolojik değerleri 1671 m. rakıma aittir. Proje sahasının ortalama rakımı 2300 m.dir. Ġstasyonla saha arasında 630 m. yükseklik farkı vardır. Bu farktan dolayı proje sahasında yağıģların daha fazla olabileceği, ortalama sıcaklığın da daha düģük değerlerde olabileceği kabul edilebilir. Enterpole değerler Erinç Formülünde yanıltıcı olacağı için kullanılmamıģtır. Bütün değerlendirmeler Van Meteoroloji verilerine göre yapılmıģtır.

Zor Ģartlarda, büyük masraflara her türlü dıģ etkilere maruz kalarak gerçekleģtirilen çalıģmalarda baģarıyı arttırmak amacıyla havza iklim karakteristikleri, projede ERĠNÇ ĠN YAĞIġ ETKĠNLĠĞĠ ĠNDĠSĠNE göre analiz edilmiģtir. Erinç in YağıĢ müessiriyeti indisi (YağıĢ miktarı ile kaybedilen su miktarı arasındaki münasebet Ġm, aģağıdaki formül ile izah edilmiģtir. Im = P / Tom Im : YağıĢ müessiriyeti indisi P : Yıllık yağıģ miktarı (mm.) Tom : Yıllık ortalama yüksek sıcaklık ( C) YAĞIġ ETKĠNLĠĞĠ SINIFLARI ĠNDĠS ĠKLĠM TĠPĠ VEJETASYON TĠPĠ I<8 Tam Kurak (TK) Çöl 8<I<15 Kurak (K) Çöl Step 15<I<23 Yarı Kurak (YK) Step 23<I<40 Yarı Nemli (YN) Park Görünümlü Kurak Mıntıka Ormanı 40<I<55 Nemli (N) Nemli Mıntıka Ormanı 55<I Çok Nemli (ÇN) Çok Nemli Mıntıka Ormanı Proje sahasına uygulandığında; Im=383,8 / 14,8 = 25,93 Bu indise göre iklim tipi Yarı Nemli, vejetasyon örtüsü ise Park görünümlü Kurak Mıntıka Ormanı olmaktadır.

Meteoroloji İstasyonunun Adı :Van Rakımı(m) :1671 Sahaya Uzaklığı(km) :45 AYLA R Ort. YağıĢ Günl ük En Yükse k YağıĢ Mik. Yagis >= 10 mm Oldu gu Gunl er Sayisi Yagis >= 50 mm Oldugu Gunler Sayisi Ortala ma Kar Örtülü Günler Sayısı Meteorolojik Gözlem Değerleri En Yuksek Kar Örtüsü Kalinli gi En DüĢük Sıcaklı k Ort. DüĢük Sıcaklık Ortala ma Sıcaklık Ortalama Yüksek Sıcaklık Ort. Nisbi Nem Ortalama Buharlasma YağıĢ Etkinliği Ġndisi Ġklim Tipi mm mm (cm) (ºC) (ºC) (ºC) (ºC) (%) (mm) Ocak 29.20 41,3 0,7 23,1 72,0-22,6-7,2-3,2 2.00 67 175.20 ÇN ġubat 30.50 31,5 0,6 20,8 50,0-24,8-6,7-2,7 2.70 68 135.56 ÇN Mart 47.40 28,7 1,3 10,6 48,0-22,7-2,7 1,4 6.40 67 88.88 ÇN Nisan 53.60 29,0 1,5 0,9 15,0-9,8 3,2 8,0 12.90 60 75,5 49.86 N Mayıs 49.80 30,4 1,4 0,0 4,0-0,8 7,3 13,0 18.00 56 129,7 33.20 YN Haziran 19.10 21,0 0,6 3,0 11,3 18,2 23.50 50 180,3 9.75 K Temmu 4.30 25,3 0,1 7,0 22,5 28.00 45 237,0 1.84 z 15,2 TK Ağustos 3.50 23,7 0,2 7,0 15,0 22,0 28.00 43 227,7 1.50 TK Eylül 11.10 31,4 0,3 1,4 11,3 17,4 24.00 45 174,3 5.55 TK Ekim 45.30 60,2 1,6 0,3 32,0-7,5 6,0 10,8 17.10 58 94,5 31.79 YN Kasım 49.60 38,3 1,8 4,1 34,0-12,0 0,5 4,4 9.90 66 21,6 60.12 ÇN Aralık 40.40 50,8 1,2 15,2 120,0-20,3-4,0-0,4 4.50 67 107.73 ÇN YILLI 383.8 60,2 11,3 75,0 120,0-24,8 9,3 14.80 57 25.93 K 0 4,1 YN 1 Saatlik 6 Saatlik 24 Saatlik 10 yıl tekerrürlü maksimum yağıģ(mm) 17,6 26,5 41,1 25 yıl tekerrürlü maksimum yağıģ(mm) 23,6 30,1 47,0 50 yıl tekerrürlü maksimum yağıģ(mm) 28,7 32,7 51,2 100 yıl tekerrürlü maksimum yağıģ(mm) 32,6 35,0 55,3 3.7. Bugünkü Arazi Kullanma Durumu: ÇalıĢmaların baģarıya ulaģması, ekolojik Ģartlarla birlikte sosyal Ģartlarında etkisine bağlıdır.proje sahası Elazığ Orman Bölge Müdürlüğü, Van Orman ĠĢletme Müdürlüğü, Van Orman ĠĢletme ġefliği Hudutları Ġçinde bulunmaktadır. Proje sahaları üzerinde ve yakın çevresinde orman alanları bulunmadığından amenajman planı 1/100000 ölçekli hazırlanmıģ olup Van Serisi 1985-2004 yıllarını kapsamaktadır.ġlgili yerler ağaçlandıralacak alanlar tablosunda gösterilmiģtir.; ancak saha mera olduğundan ağaçlandırma yapılmayacak sel önlemeye yönelik olarak yamaç ve oyuntu ıslahı tedbirleri yapılacaktır. Etüde konu olan proje alanı, 1081,81 Ha. dır. Bunun 310,50 hektarı sosyal yönden çalıģılamayacak alan olup, 838,6 ha alanda mini ekskavatörle toprak iģleme çalıģması planlanmıģtır.

Proje sahası üzerinde herhangi bir orman örtüsü bulunmamaktadır. Bu sahalarda mera vasfında olup 12.01.2009 tarihli protokol kapsamında projelendirilmesi ve sel kontrolüne yönelik çalıģma yapılması hususunda gerekli izinler alınmıģtır. Ağzıkara Sel Kontrolü Uygulama Projesi Bugünkü Arazi Kullanma Durumu Çizelge:5 Yan Dere No/Adı Genel Alanı ORMAN ALANI TARIM ALANI MERA ALANI SOSYAL YÖNDEN ÇALIġILAMAYACA K ALAN HEYELAN SAHASI YOL YOĞUNLUĞU Yeterli /Yetersiz Verimli Bozuk OT Orman Orman Ha Ha Ha Ha Ha Ha Ha Ha Km 1_1 156 56.1 99.9 Yeterli 1_2 77.6 44.6 33 Yeterli 2_1 140.7 96.5 44.2 Yetersiz 2_2 64.3 48.7 15.6 Yeterli 2_3 45.9 45.9 Yeterli 2_4 80.9 80.9 Yeterli 2_5 44.6 44.6 Yetersiz 2_6 83.8 83.8 Yetersiz 2_7 26.9 26.9 Yeterli 2_8 118.2 118.2 Yeterli 2_9 75.3 75.3 Yeterli 2_10 117.1 117.1 Yeterli TOPLAM 1031.3 838.6 192.7 3.8. Sahanın Mülkiyet Durumu: Proje sahaları mülki yönden Van Ġli, Merkez Ġlçesi, Ağzıkaraan Köyü hudutları içindedir. Ormancılık yönünden ise Elazığ Orman Bölge Müdürlüğü, Van Orman ĠĢletme Müdürlüğü, Van Orman ĠĢletme ġefliği içinde kalmakta olup, projelendirilecek sahalar meradır. Mera vasfındaki bu sahada çalıģma yapılabilmesi için gerekli izinler alınmıģtır.yazıģmalar proje ekinde mevcuttur. 3.9.Havzadaki Bitki Örtüsü: Havzada odunsu bitki türü bulunmayıp, münferit ve gruplar halinde çok yıllık otsu bitkilerden geven ve tek yıllık otsu bitki türleri mevcuttur.bu nedenle çizelge 6 doldurulmamıģtır 3.10. Sosyal ve Ekonomik Durum: Köyün ekonomisi hayvancılığa dayalıdır.köyün ekonomisi hayvancılığa dayalı olduğundan proje sahasında herhangi bir ağaçlandırma çalıģması planlanmamıģ,bilakis hayvancılığa katkı sağlamak amacıyla tesis edilen teraslar üzerinde 3 sıra yonca ekimi düģünülmüģtür. Resim 7:Sahadaki yoğun hayvancılığı gösteren fotoğraf

YANDERE NO İşçi Gücüyle Makine Gücüyle Örme Çit Tesisi Çalı Demetli Teras Tesisi Taş Kordon Korunacak Alan Heyelan Alanı İşçi Gücüyle Makine Gücüyle Örme Çit Tesisi Tarla Kenarı Ağaçlandırması Marjinal Tarım Alanlarının Doğru Kullanımı Nadas Azaltma Rüzgar Perdesi Yapımı İşçi Gücüyle Makine Gücüyle Örme Çit Tesisi Çalı Takviyeli Teras Tesisi Taş Kordon Korunacak Alan 4.HAVZA VERĠLERĠNĠN SEL KONTROLU TEDBĠRLERĠ ĠLE ĠLGĠLĠ DEĞERLENDĠRMESĠ Proje yapımcısı, ÇölleĢme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü, Etüt ve Proje Daire BaĢkanlığı teknik elamanları ile uygulayıcı durumda olan, Orman Genel Müdürlüğünü temsilen Elazığ Orman Bölge Müdürü, Van Orman ĠĢletme Müdür, ağaçlandırma ġefi bir araya gelmiģlerdir. Havzada yaģanan problemler ortaya konulduktan sonra çözüm teklifleri üzerinde tartıģılarak, yapılacak tesisler üzerinde mutabakata varılmıģtır. Buna göre yamaçlarda mini ekskavatörle teraslar halinde toprak iģleme, dere ve dereciklerde ise kuru taģ duvar ve çuvallı sedde gibi tesislerin yapılması konusunda hem fikir kalınmıģtır. 5. SEL KONTROLÜ FAALĠYETLERĠNĠN PLANLANMASI 5.1-Ġç Taksimat ġebekesi Yapımı Havzada arazi hazırlığı çalıģmaları iģin yol ağı yeterlidir. Ayrıca ağaçlandırma amaçlı her hangi bir tesis planlanmadığından servis yolu ve yangın emniyet yollarının planlanmasına gerek bulunmamaktadır. 5.2. Havzada Yapılacak ĠĢler 5.2.1. Yamaç Islahı Faaliyetleri Yamaç Islahı Tedbirleri Hektardaki teras miktarı 960 m. olarak alınmıģ ve hesaplamalar buna göre yapılmıģtır. Yan dere bazında yapılacak teras miktarları çizelge:7 de gösterilmiģtir. Ağzıkara Sel Kontrolü Uygulama Projesi Yamaç Islahı Faaliyetleri Toprak İşleme Çizelge:7 ORMAN TARIM ARAZİSİ MERA Tarımsal Toprak Teras İşleme Alanı

TOPLAM Ha Ha km Ha Ha Ha Ha Ha Ha Ha Ha Ha Ha Ha Ha Ha Ha Ha Ha Ha Ha 1_1 1_2 2_1 2_2 2_3 2_4 2_5 2_6 2_7 2_8 2_9 2_10 56.1 53.30 44.6 42.37 96.5 91.68 48.7 46.27 45.9 43.61 80.9 76.86 44.6 42.37 83.8 79.61 26.9 25.56 118.2 112.29 75.3 71.54 117.1 111.25 838.6 0.0 796.7 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0 5.2.1. 1.Toprak ĠĢleme Havzada toprak ve topoğrafik Ģartların uygun olduğu yerlerde mini ekskavatörle gradoni tipi teraslar halinde toprak iģleme yapılacaktır.ekskavatör ile toprak iģlemede; 24-50 HP gücünde, 1,20-1,70 m. palet izine sahip ekskavatör kullanılacaktır. Bu ekskavatör öncelikle; 90-100 cm. geniģliğinde ve 45-50 cm. derinliğinde Ģeritler halinde yan kazı Ģeklinde alt toprak iģlemesi yapacaktır. ġeridin üst sınırından yukarı kısmındaki toprağa kırıntı bünye vererek kazı yapılmıģ Ģerit üzerine toprak çekecek, böylece 60-100 cm. derinlik,120-150 cm. geniģlikte içeriye doğru % 25-30 eğim olacak Ģekilde teras formu verilerek toprak iģlemesi yapılmıģ olacaktır.

YağıĢ Alanı Özelliği C Değeri Su sızdırmayan satıhlar 0.95 Dik çıplak satıhlar 0.90 Dalgalı çıplak satıhlar 0.80 Düz çıplak satıhlar 0.70 Dalgalı otlaklar 0.65 Yapraklı ormanlar 0.60 Ġbreli ormanlar 0.50 Meyve bahçeleri 0.40 Vadi içi tarım arazisi 0.30 Tablo- Akım Katsayısı Prof. Dr. F. TavĢanoğlu-1974 Örümcek ekskavatör ile 120-150 cm geniģliğinde Gradoni tipi teraslar için yatay aralık hesaplanması:150 cm. geniģliğindeki terasın kesit alanı 0.165 m2dir.10 yıllık 1 saatlik maksimum yağıģ ise 17.6 mm/sn dir.buna göre; Qmax=C.Ġ.A 0,165=0,9 x 0,0176 x A =>0,165/0,01584=10,4 m Formüldeki C akım katsayısı Prof. Dr. F. TavĢanoğlu nun dik çıplak satıhlar için olan 0,9 katsayısı alınmıģtır. Hesaplamalar sonucunda örümcek ekskavatör ile yapılacak teraslar için yatay aralıklar 10 m olarak tespit edilmiģ olmasına rağmen bu teras aralığı standart olmayıp, topoğrafya ve eğimin durumuna göre 8-10 m. arasında tesis edilebilecektir.hesaplamalarda 10 yıllık 1 saatlik maksimum yağıģ miktarı kullanılmıģtır. Ağzıkara Proje sahasında toplam 838,6 ha.lık alanda mini ekskavatör ile gradoni Ģeklinde toprak iģleme yapılacaktır.sahanın bütününde yapılacak teras miktarı 796.7 km.dir. Toprak iģleme zamanı toprağın tavda olduğu zamandır. Toprağın rutubeti gözlenecek ve tavda olduğu günlerde çalıģılacaktır.

Resim 8:Ekskavatörle örnek toprak iģlemesi. Resim 9: Arazide toprak iģlemesine bir örnek. 5.2.1.2 Örme Çitler Havza içerisinde gevģek ve akma olan yamaç bulunmadığından örme çit tesisi planlaması yapılmamıģtır. 5.2.1.3. Çalı Demetli Teras Tesisi Havzada, ĠĢçi gücüyle toprak iģleme planlanmamıģ olup, sahanın hemen tamamında (sosyal problem olan alanlar hariç) mini ekskavatörle gradoni Ģeklinde toprak iģlemesi yapılacaktır. Çalı demetli teras yapımı planlanmamıģtır. 5.2.1.4. TaĢ Kordon Havzada taģ kordon yapımı planlanmamıģtır. 5.2.1.5. Koruma Ġle Bitki Örtüsünün GeliĢtirilmesi Havzada toprak iģlemesi yapılan gradoni tipi teraslarda 3 sıra halinde yonca ekimi yapılacaktır. Bu Ģekilde vatandaģların yapılacak olan sel kontrolü çalıģmalarına olan desteği arttırılmıģ olacak hem de havzada otlatmaya devam edileceğinden yem değeri yüksek olan yonca ile hayvancılığa katkı sağlanmıģ olunacaktır. 5.2.1.5. Ekim-Dikim Projede yamaç ve oyuntu ıslahı yapılacak ancak sahanın mera olması nedeniyle her hangi bir ağaç türü ekilip dikilmeyecektir.ancak vatandaģların arzusu halinde doğal su pınarlarının bulunduğu yerlerde hayvanlara gölgelik olabilecek uygun yapraklı türlerle dikim yapılabilecektir.bu durum uygulayıcının ve vatandaģların insiyatifine bırakılmıģtır.tür seçiminde temel kriter rakım olup 2500 m. ve üstü rakımlarda HuĢ, daha düģük rakımlarda Ġğde,Karaağaç,Akasya,Söğüt gibi türler kullanılmalıdır. Teraslarda hayvancılığa katkı sağlamak amacıyla 3 sıra halinde 5 cm. derinlik ve geniģlikte açılan Ģeritlere yonca ekimi gerçekleģtirilecek bu suretle hem mera ıslah edilmiģ olacak, hem de vatandaģların çalıģmalara olan desteği sağlanmıģ olacaktır. Teraslarda her hangi bir ağaçlandırma planlanmadığından çizelge :8 düzenlenmemiģtir. 5.2.2.Oyuntu Islahı Faaliyetleri 5.2.2-Enine Yapılar : Havzada oyuntu ıslahı için kuru duvar eģik ve çuval sedde tesis edilecektir. Bu tesislerin sayısının hesabında;

Temel Kazı Harçlı Taş Duvar Miks Eşik Duvar Kuru Taş Duvar Çuval Sedde Örme Canlı Eşik Çalı Demetli Canlı Eşik Örme Çit Eşik Kafes Tel Eşik h1-h2 n= -------------------- formülü kullanılacaktır. h Burada: n : enine tesis sayısını h1: Derenin kot farkını h2: OluĢturulacak denge meyli kot farkını h: enine tesis yüksekliğini ifade etmektedir. Bu formüle göre tesis edilecek tesislere ait bilgiler çizelge 9 da verilmiģtir. Ağzıkara Sel Kontrolü Uygulama Projesi Enine Yapılar Çizelge:9 Yandere/ Derecik No Uzunluk Derecik Meyili Kot Farkı (h1) Denge Meyili Kot Farkı (h2) Enine Yapının Yüksekliği (h) Enine Yapı Adedi Oyuntu Genişliği m % m m m Adet m m3 m3 m3 m3 m3 m m m m 1 3185 8.48 270 255 0.7 22 3-8 15 1_1 459 10.89 50 37 0.7 19 1-2 13 1_2 2558 12.51 320 205 0.7 165 1-2 115 1_2_1 440 11.36 50 35 0.7 21 1-2 15 1_3 1554 18.02 280 124 0.7 222 1-2 156 1_3_1 391 23.02 90 31 0.7 84 1-2 59 2 6439 8.23 530 515 3-8 2_1 1817 8.26 150 145 2-5 2_1_1 311 16.08 50 25 2-5 2_1_2 325 9.23 30 26 2-4 2_2 973 13.36 130 78 1-3 2_2_1 429 13.99 60 34 1-3 2_3 1328 15.06 200 106 1-2 2_4 1780 19.10 340 142 2-4 2_4_1 432 18.52 80 35 2-6 2_4_1_1 154 19.48 30 12 1-5 2_4_2 150 26.67 40 12 1-4 2_5 562 17.79 100 45 2-5 2_5_1 432 13.89 60 35 2-6 2_6 755 34.44 260 60 1-3 2_7 440 31.82 140 35 1-4 2_7_1 985 15.23 150 79 2-6 2_7_1_1 413 19.37 80 33 1-4 2_7_2 157 38.22 60 13 1-3 2_8 324 21.60 70 26 1 44 1-4 65.238 163.1 2_9 1067 21.56 230 85 1 145 2-6 214.07 535.17 2_9_1 835 23.95 200 67 1 133 2-4 197.14 492.84 2_10 1003 11.47 115 80 1 35 2-4 51.445 128.61 2_11 640 26.56 170 51 1 119 1-3 175.82 439.56

TOPLAM 1008 703.71 1759.3 373 Kuru duvar eģik yapımından önce en az 0,50 m. derinlikte temel açılacaktır. Duvar yüksekliğine göre, üst geniģliği ve alt geniģlikleri ile örnek temel kazısı aģağıda verilmiģtir. EĢik Yüksekliği (metre) Taban GeniĢliği (metre) Üst GeniĢlik (metre) Ön Eğim % 0.70 1.00 1.50 2.00 0.70 1.00 1.30 1.60 0.50 0.70 0.90 0.90 30 30 30 30 Resim 10:Kuru taģ duvar yapımı. 5.2.3.Bakım faaliyetleri 5.2.3.1.Tamamlama Sahada dikim yapılmadığından tamamlama dikimi yapılmayacaktır. 5.2.3.2. Teras Onarım Özellikle ilk 2 yıl teraslar incelenecek teraslarda tahribatlar ve patlamalar varsa teras onarımı yapılacaktır. Bakım ÇalıĢmaları için Çizelge-10 düzenlenmiģtir. Ağzıkara Sel Kontrolü Uygulama Projesi Bakım Çizelge-10 Arazi Hazırlığı Türü İŞÇİ İLE BAKIM MAKİNA İLE BAKIM Yan Dere No Türü Miktarı İşçi ile Teras İşçi ile Ocak Makine ile 1101.1 1101.3 1101.4 LTT+Diskaro Poz No Greyder Poz No (1000 Ad.) Km 1_1 5.33 1000 Km Km Km Ad. Km Ha Ha

1_2 4.237 2_1 9.168 2_2 4.627 2_3 4.361 2_4 7.686 2_5 4.237 2_6 7.961 2_7 2.556 2_8 11.229 2_9 7.154 2_10 11.125 TOPLAM 79.67 5.2.3.3 Tesislerin Bakımı Tesis edilecek olan servis yolları yamaçların ve oyuntuların stabil hale gelmesine kadar greyderle bakımları yapılacak ve ulaģıma açık bulundurulacaktır. 6-FĠZĠBĠLĠTE Proje sahası 1081,81 ha. büyüklüğünde olup, 10 yıllık 1 saatlik maksimum yağıģ miktarı 17,6 mm.dir.havzanın toplayacağı su miktarı 10 818 100 x 0,0176=190 398,56 m3 yağıģ suyu havzaya yağmaktadır. Yapılacak teraslar ile 0,165 x 796700=131 455,5 m3 su tutulacaktır. Sonuç olarak yağıģ sonrası ancak 190398,56-131455,5= 58 943,06 tonu akıģa geçebilmekte buda yapılacak olan kuru duvar eģikler ile çuval seddeler tarafından tutulacak böylece sel afeti önlenmiģ olacaktır. 7- PROJE YATIRIM GĠDERLERĠ

YATIRIM GĠDERLERĠ Çizelge :11 Sıra Poz Birim Ġ Ģ i n Ç e Ģ i d i (Tarifi) Birimi Miktarı No No Fiatı (TL) TUTARI (TL) 1 2 3 4 5 6 7 Ekskavatör ile toprak iģlemesi yapılacak her çeģit arazi yapısında, 162 teras istikametlerinin tesviye eğrilerine paralel olarak operatörün 801.2 görebileceği Ģekilde 5-15 m. aralıklarla kazıkların çakılarak araziye Km 796.7 33.08 26,354.84 aplike edilmesi (Kazık Bedeli Dahil) TOPRAK ĠġLEME Paletli traktör ile toprak iģlemesi yapılmayan alanlarda, enaz 24 HP gücünde, aks geniģliği maksimum 170 cm. olan ekskavatör ile 90-100 cm. geniģliğinde, 45-50 cm. derinliğinde Ģeritler halinde yan kazı Ģeklinde alt toprak iģlemesi yapılması, Ģeridin üst sınırından yukarı 307 kısmındaki toprağa kırıntı bünye vererek kazı yapılmıģ Ģerit üzerine toprak çekilmesi, böylece 60-100 cm. derinlik, 120-150 cm. geniģlikte içeriye doğru % 25-30 eğim olacak Ģekilde teras formu verilerek toprak iģlemesi yapılması (Aplikasyon hariç) 80 Meyilin % 0-40, profil taģlılığının % 25' e kadar, diri örtü köklerinin 307.1 sahayı kaplama oranının % 60' dan az olduğu yerlerde Km 130 1615.22 209,978.60 82 Meyilin % 0-40, profil taģlılığının % 25' den fazla, diri örtü köklerinin 307.3 sahayı kaplama oranının % 60' dan fazla olduğu yerlerde Km 290 1994.1 578,289.00 86 Meyilin % 41-60, profil taģlılığının % 25' den fazla, diri örtü köklerinin 307.7 sahayı kaplama oranının % 60' dan az olduğu yerlerde Km 330 2291.95 756,343.50 88 307.9 Meyilin % 60'dan fazla olduğu, profil taģlılığının % 25' e kadar, diri örtü köklerinin sahayı kaplama oranının % 60' dan az olduğu yerlerde Km 46.7 2133.66 99,641.92 EKSKAVATÖR ĠLE ARAZĠ HAZIRLIĞI BEDELĠ 796.7 1,670,607.86 ĠĢçi ile yamaç arazide 40-50 cm. aralıklarla 5 cm. geniģlik ve derinlikte 300 1402.1 çizgi açılması, tohum ekilerek kapatılması Km 796.7x3=2390.1 67.61 161,594.66 Yonca tohumu bedeli (Piyasadan) Kg 2400 11 26,400.00 187,994.66 308 1501 Temel kazısı yapılması m3 703.71 8.00 5,631.42 309 1501.2 Kuru duvar eģik yapılması m3 1,759.30 26.69 46,956.73 313 1505.1 239 1101 Telis çuvalların oyuntu tahkimi amacıyla çevrede mevcut çakıl ve kum malzemesi ile doldurulup oyuntu içinde azami 80 cm. yükseklikte yığınlanması. (Çuval bedeli dahil) Orta ve hafif bünyeli topraklarda,ot yoğunluğu % 40 a kadar olan sahalarda m3 373.00 19.57 7,298.42 Km. 79.670 174.32 59,886.57 13,888.07 13,888.07 Ağaçlandırma, erozyon kontrolü, mera ıslahı, gençleģtirme ve enerji 2302 ormanı sahalarında.(tüm çalıģma alanı 838,60 hektara göre)( 2 yıl boyunca) Saha büyüklüğünün 50 hektara kadar olan bölümü için, dikenli tel çit 373 2302.6 ihatası yok,köye uzaklığı 5 km' ye kadar Ha/Yıl 50x2=100 108.54 10,854.00 Saha büyüklüğünün 51-100 hektarlık bölümü için, dikenli tel çit ihatası 374 2302.7 Ha/Yıl yok, köye uzaklığı 5 km ye kadar 50x2=100 40.92 4,092.00 375 2302.8 376 2302.9 3772302.10 TOHUM EKĠMĠ BEDELĠ YANDERE ISLAHI BEDELĠ TERASLARDA BAKIM Saha büyüklüğünün 101-200 hektarlık bölümü için, dikenli tel çit ihatası yok, köye uzaklığı 5 km ye kadar Saha büyüklüğünün 201-500 hektarlık bölümü için, dikenli tel çit ihatası yok, köye uzaklığı 5 km ye kadar Saha büyüklüğünün 500 hektardan fazla bölümü için, dikenli tel çit ihatası yok, köye uzaklığı 5 km ye kadar Ha/Yıl 100x2=200 32.03 6,406.00 Ha/Yıl 300x2=600 17.79 10,674.00 Ha/Yıl 338,6x2=677.2 8.90 3,357.08 KÖY TÜZEL KĠġĠLĠĞĠNCE KORUMA BEDELĠ 35,383.08 PROJE YATIRIM GĠDERLERĠ ARAZĠ HAZIRLIĞI TOPLAMI 1,670,607.86 TOHUM EKĠMĠ TOPLAMI 187,994.66 YANDERE ISLAHI TOPLAMI 59,886.57 TERASLARDA BAKIM 13,888.07 KÖY TÜZEL KĠġĠLĠĞĠNCE KORUMA TOPLAMI 35,383.08 PROJE YATIRIM GĠDERLERĠ TOPLAMI 1,967,760.24

8- DEĞERLENDĠRME VE SONUÇ Proje sahası mera olduğundan yamaçlarda sadece teraslama ve üzerinde fidan dikimi yerine 3 sıra yonca ekimi planlanmıģtır.kullanılacak yonca tohumları yerel orijinli olacaktır. Su pınarlarının olduğu sulak yerlerde hayvanların gölgelik olarak kullanabileceği yapraklı ağaçlarla münferit ve grup halinde dikim yapılabilir. Toprak iģlemede aplikasyondan sonra teraslama yapılmalıdır. Kuru taģ duvar eģiklerde temel kazı kesinlikle yapılmalıdır.

9-AĞZIKARA SEL KONTROLÜ UYGULAMA PROJESĠ ONAY SAYFASI Düzenleyen./ /2012 Beytullah FĠDAN Orman Mühendisi Kontrol edilmiģtir../ /2012 Haluk ERSAN ġube Müdürü ONAY./ /2012 Mustafa COġKUN Etüt ve Proje Dairesi BaĢkanı

10- PROJE EKLERĠ