Editörler Prof. Dr. Famil Şamiloğlu & Yrd. Doç. Dr. Ali İhsan Akgün FİNANSAL YÖNETİM Yazarlar Prof.Dr. Famil Şamiloğlu Doç.Dr. Ayşe Gül Yılgör Doç.Dr. Mehmet Civan Doç.Dr. Songül Kakilli Acaravcı Yrd.Doç.Dr. Ali Bayrakdaroğlu Yrd.Doç.Dr. Ali İhsan Akgün Yrd.Doç.Dr. Erol Yener Yrd.Doç.Dr. Hakan Çelikkol Yrd.Doç.Dr. Nevzat Tetik Yrd.Doç.Dr. Nurullah Uçkun Yrd.Doç.Dr. Selçuk Kendirli Yrd.Doç.Dr. Sibel Karğın Yrd.Doç.Dr. Süleyman Gökhan Günay
Editörler Prof. Dr. Famil Şamiloğlu &Yrd. Doç. Dr. Ali İhsan Akgün Finansal Yönetim ISBN: 978-605-4350-72-8 Kitapta yer alan bölümlerin sorumluluğu yazarına aittir. 1.Baskı: Ocak 2012 Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Lisans Yayıncılığa aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik veya başka yöntemlerle çoğaltılamaz basılamaz ve dağıtılamaz. Melisa Matbaacılık Lisans Yayıncılık Dr.N.Batıyol Sokak No:13 Bayrampaşa-İSTANBUL e-posta : lisans@lisansyayincilik.com.tr www.lisansyayincilik.com.tr II
ÖNSÖZ Günümüzde Ar-Ge, teknoloji geliştirme ve inovasyon gibi küresel rekabetin ana unsurları tüm alanlarda olduğu gibi işletmecilik ve ekonomi alanlarında da çok köklü yapısal değişim ve dönüşümlere sebep olmaktadır. Bu sürecin iktisadi yansımaları olarak etkileme dereceleri farklı boyutlarda da olsa tüm ülke ekonomilerinin dünya pazarları ile olan ilişkileri ve etkileşimleri artmış, sermaye, mal ve hizmet hareketlerinin serbestleşmesi yönündeki eğilimler hız kazanmıştır. Bir yandan teknolojik gelişmelerin beraberinde getirdiği iletişim devrimi, öte yandan da sermaye hareketlerinin doğal büyüme, yoğunlaşma eğilimleri firmalar için yeni fırsatlar yarattığı gibi aynı zamanda önemli riskleri de beraberinde getirmiştir. Çünkü, teknoloji yenilikleri açığa çıkararak finansal işlemlerin daha hızlı, daha ucuz, daha uzun mesafeli ve daha karmaşık şekillerde gerçekleşmesini sağlamaktadır. Küresel ekonomiden gelen krizlerin ve dalgaların yeni fırsat pencerelerine dönüştürülebilmesi için hem makro ekonomik düzeyde, hem de mikro düzeyde firmaların yapısal değişim ve dönüşümlerinin sağlanarak sürdürülebilir rekabet gücünün yükseltilip devam ettirilmesi gerekir. Küresel krizlerin, fırsatların ve tehditlerin artmasıyla birlikte işletmelerin rekabet ve verimlilik düzeylerini yükseltebilmeleri için Ar- Ge çalışmaları, varlıkların ve kaynakların en etkin şekilde yönetimi, faiz ve kur dalgalanmalarından korunabilmek için risk yönetimi ve vadeli işlemler gibi faaliyetlerin vazgeçilmez bir önem kazanması finans biliminin geçmişe kıyasla daha çok dinamizm kazanıp firmaların başarısında vazgeçilmez önem kazanmasına sebep olmuştur. Ayrıca, bilgi ve teknoloji üretimindeki olağanüstü artışın etkisiyle işletmelerde değer yaratmada sürükleyici ve baskın gücün fiziki sermayeden bilgiyi üretip mal ve hizmete dönüştürebilen, kaynağını nitelikli insan unsurunun oluşturduğu entelektüel sermayeye kaymakta olduğu da gözlenmektedir. Finansal yönetimin temel konularını içeren ve yirmi bölümden oluşan bu kitabın hem finans eğitimi alan öğrencilere ve akademisyenlere, hem de uygulamadaki firma yöneticilerine yararlı olması en büyük dileğimizdir. III
Çok yazarlı olarak hazırlanan bu kitabın ortaya çıkmasında emeği geçen başta Doç.Dr. Ayşe Gül Yılgör e, Yrd.Doç.Dr. Sibel Karğın a, Doç.Dr. Songül K. Acaravcı ya, Yrd.Doç.Dr. Hakan Çelikkol a, Yrd.Doç.Dr. Erol Yener e, Yrd.Doç.Dr. Ali Bayrakdaroğlu na ve diğer tüm öğretim üyeleri ile Yüksek Lisans öğrencimiz Esra Akpınar a ve Lisans Yayınevi yöneticilerine teşekkür eder, sevgili öğrencilerimize başarılar dileriz. İstanbul, Ocak 2012 Editörler Prof. Dr. Famil Şamiloğlu Yrd. Doç. Dr. Ali İhsan Akgün IV
İÇİNDEKİLER Önsöz BİRİNCİ BÖLÜM FİNANSAL YÖNETİME GİRİŞ VE FİNANSAL YÖNETİMİN GENEL İLKELERİ (Yrd. Doç. Dr. Hakan Çelikkol) 1.1. Finans, Finansman ve Finansal Yönetim Kavramları 1.2. İşletmelerde Finansal Yönetimin Amacı 1.3. Finans Fonksiyonunun Gelişimi ve Finans Fonksiyonunun İlgi Alanına Giren Konular 1.4. Finans Fonksiyonu Üzerinde Etkili Olan Faktörler 1.5. Finans Yöneticilerinin İşlevleri 1.5.1. Finansal Analiz 1.5.2. Finansal Planlama 1.5.3. Yatırım Kararları 1.5.4. Finansman Kararları 1.5.5. Finansal Denetim 1.6. Finansal Yönetimin Genel İlkeleri 1.6.1. Risk ve Getiri İlişkisi 1.6.2. Paranın Zaman Değeri 1.6.3. Nakit Akışları ve Fırsat Nakit Akışları 1.6.4. Rekabetçi Piyasalar 1.6.5. İki Taraflı İşlemler 1.6.6. Etkin Sermaye Piyasaları 1.6.7. Acenta Problemi 1.6.8. Vergi Yanlı İşletmecilik Kararları 1.6.9. Riskten Kaçınma ve Çeşitlendirme 1.6.10. Artan Yararlar 1.6.11. Değerli Fikirler 1.6.12. Opsiyonlar Değerlidir 1.6.13. İşaret Verme 1.6.14. Davranışları İzleme 1.6.15. Etik Davranışlar 1.7. Finans Bölümünün İşletme Organizasyonu İçindeki Yeri 1.8. Finansal Yönetim ve Diğer Disiplinler III 19 19 20 24 26 27 28 30 31 33 34 35 36 36 36 37 37 37 37 38 38 39 39 39 39 40 40 41 42 V
İKİNCİ BÖLÜM PARANIN ZAMAN DEĞERİ (Yrd. Doç. Dr. Ali Bayrakdaroğlu) 2.1. Paranın Zaman Değeri ve Faiz 2.1.1. Brüt Faiz ve Net Faiz 2.1.2. Nominal Faiz ve Efektif Faiz 2.2. Faiz Hesaplamaları 2.2.1. Basit Faiz İşlemleri 2.2.1.1. Basit Faiz ve Gelecek Değer 2.2.1.2. Basit Faiz ve Bugünkü Değer 2.2.2. Bileşik Faiz İşlemleri 2.2.2.1. Bileşik Faiz ve Gelecek Değer 2.2.2.2. Bileşik Faiz ve Bugünkü Değer 2.3. Anüiteler 2.3.1. Anüitelerin Gelecekteki Toplu Son Değeri 2.3.2. Anüitelerin Bugünkü Değeri Toplamı 2.3.3. Devamlı Anüitelerin Bugünkü Değeri 2.3.4. Geciktirilmiş Anüitelerin Bugünkü Değeri 2.4. Değişen Tutarlı Anüiteler 2.4.1. Sabit Oranda Değişen Tutarlı Anüiteler 2.4.2. Sabit Miktarda Değişen Tutarlı Anüiteler ÜÇÜNCÜ BÖLÜM FİNANSAL ANALİZ VE FİNANSAL ANALİZ ARAÇLARI (Yrd. Doç. Dr. Süleyman Gökhan Günay) 3.1. Temel Finansal Tablolar 3.1.1. Bilanço 3.1.2. Gelir Tablosu 3.2. Finansal Analizin Önemi ve Amaçları 3.3. Finansal Analiz Türleri 3.3.1. Yapılış Amacına Göre Finansal Analiz 3.3.2. Yapılış Biçimi veya Kapsamına Göre Finansal Analiz 3.3.3. Yapan Kişilere Göre Finansal Analiz 3.4. Finansal Analiz Teknikleri 3.4.1. Karşılaştırmalı Tablolar Yöntemi 3.4.2. Dikey Yüzdeler Yöntemi 3.4.3. Eğilim Yüzdeleri Yöntemi 3.4.4. Oran Analizi Yöntemi 3.4.4.1. Likidite Oranları 3.4.4.2. Borç Oranları 3.4.4.3. Faaliyet Oranları 3.4.4.4. Kârlılık Oranları 45 45 46 46 50 50 51 53 54 55 57 60 60 63 66 67 68 69 71 77 77 78 78 79 80 80 81 81 81 81 83 85 86 87 89 93 97 VI
3.4.4.5.Borsa veya Piyasa Performansını Değerlendirme Oranları 3.4.5.Kârlılığın Belirlenmesinde Oranlar Arası Karşılıklı Etkileşimler ve Du Pont Finansal Kontrol Sistemi DÖRDÜNCÜ BÖLÜM FİNANSAL PLANLAMA (Yrd. Doç. Dr. Süleyman Gökhan Günay) 4.1. Finansal Planlama Kavramı ve Amacı 4.2. Finansal Planlama Süreci 4.3. Finansal Planlama Yöntemleri 4.3.1. Geleneksel Planlama Yöntemleri 4.3.1.1. Satışların Yüzdesi Yöntemine Göre Gelir Tablosunun Hazırlanması 4.3.1.2. Satışların Yüzdesi Yöntemine Göre Bilançonun Hazırlanması 4.3.1.3. Oranlar Yöntemi 4.3.1.4. Günlük Satışlar Yöntemi 4.3.2. Modern Planlama Yöntemleri 4.3.2.1. Regresyon Analizi 4.3.2.2. Nakit Bütçesi Yöntemi 4.4. Başabaş Noktası Analizinin Tanımı ve Önemi 4.4.1. Başabaş Noktası Analizinin Varsayımları 4.4.2. Başabaş Noktası Analizini Etkileyen Unsurlar 4.4.3. Başabaş Noktası Grafiği 4.4.4. Başabaş Noktasının Bulunması 4.5. Faaliyet, Finansal ve Toplam Kaldıraç Analizlerinin Tanımı ve Önemi 4.5.1. Faaliyet Kaldıracı Analizi 4.5.2. Finansal Kaldıraç Analizi 4.5.3. Toplam Kaldıraç Analizi BEŞİNCİ BÖLÜM İŞLETME SERMAYESİ YÖNETİMİ (Yrd. Doç. Dr. Nurullah Uçkun) 5.1. İşletme Sermayesinin Anlamı 5.2. İşletme Sermayesinin Önemi 5.3. İşletme Sermayesi Çeşitleri 5.3.1. Brüt İşletme Sermayesi 5.3.2. Net İşletme Sermayesi 5.3.3. Sürekli İşletme Sermayesi 5.3.4. Değişken İşletme Sermayesi 101 103 105 105 107 108 108 108 111 116 118 120 120 125 129 129 130 131 132 133 134 136 136 139 139 143 144 144 144 144 145 VII
5.3.5. Olağanüstü İşletme Sermayesi 5.4. İşletme Sermayesi Düzeyini Etkileyen Faktörler 5.4.1. İşletmenin Türü, Çalışma Konusu ve Büyüklüğü 5.4.2. Satışlar ve Talep Şartlarındaki Değişmeler 5.4.3. Tedarik ve Satış Şartları 5.4.4. Üretim Süreci ve Kullanılan Teknoloji 5.4.5. Kredi Temin Edilebilirliği 5.4.6. Faaliyetlerin Etkinliği 5.4.7.Fiyat Düzeyindeki Değişmeler ve Konjonktürel Dalgalanmalar 5.4.8. Diğer Faktörler 5.5. İşletme Sermayesinin Finansmanı 5.5.1. İhtiyatlı Finansman Stratejisi 5.5.2. Dengeli Finansman Stratejisi 5.5.3. Atılgan Finansman Stratejisi 5.6. İşletme Sermayesi İhtiyacının Belirlenmesi 5.6.1. Nakit Dönüşüm Süresi 5.6.2. Faaliyet Devri Katsayısı Yöntemi 5.6.3. Günlük Masraf Tutarı Yöntemi 5.6.4. Schmallenbach Yöntemi ALTINCI BÖLÜM NAKİT VE NAKİT BENZERİ MENKUL KIYMETLER YÖNETİMİ (Doç. Dr. Ayşe Gül Yılgör) 6.1. Nakit ve Nakit Benzeri Menkul Kıymetler 6.1.1. Nakit Açığı veya Fazlasının Tahmini 6.1.2. Optimum Nakit Düzeyinin Belirlenmesi 6.1.3. Nakit Girişlerini Hızlandırmak ve Nakit Çıkışlarını Yavaşlatmak 6.1.4. Atıl Fonların Kısa Vadeli Yatırımlarda Değerlendirilmesi 6.2. İşletmelerin Nakit Tutma Amaçları 6.2.1. İşlem Amacı 6.2.2. İhtiyat Amacı 6.2.3. Spekülasyon Amacı 6.3. Nakit Tutmanın Fayda ve Maliyetleri 6.4. Optimum Nakit Tutarının Belirlenmesi 6.4.1. Baumol Modeli 6.4.2. Miller Orr Modeli 6.4.3. Beranek Modeli 6.4.4. Stone Modeli 145 145 145 146 146 147 147 147 147 148 148 148 149 150 152 153 156 158 161 163 163 165 166 166 166 167 167 167 168 168 169 170 173 176 177 VIII
6.5. Nakit Benzeri Menkul Kıymetlere Yatırım 6.5.1. Nakit Benzeri Menkul Kıymetler Yönetimi 6.5.2. Nakit Benzeri Menkul Kıymetler 6.6. Nakit ve Nakit Benzeri Varlıklar Yönetiminde Etkinliği Artırıcı Önlemler YEDİNCİ BÖLÜM ALACAK VE STOK YÖNETİMİ (Yrd. Doç. Dr. Erol Yener) 7.1. Alacak Yönetimi 7.1.1. Alacak Yönetiminin Amacı 7.1.2. Alacak Düzeyini Belirleyen Faktörler 7.1.2.1. Satışlara Bağlı Faktörler 7.1.2.2. Firmaya Bağlı Faktörler 7.1.2.3. Piyasaya Bağlı Faktörler 7.1.3. Kredili Satış Politikası 7.1.3.1. Kredi Standartları 7.1.3.2. Kredili Satışların Vadesi 7.1.3.3. Nakit İskontosu 7.1.3.4. Tahsilat Politikası 7.1.4. Alacakların İzlenmesi 7.1.5. Alacakların Yönetiminde Etkinlik Sağlanması 7.1.6. Alacak Yönetiminde Z Değeri Analizi 7.2. Stok Yönetimi 7.2.1. Firmalarda Stok Tutarını Etkileyen Faktörler 7.2.2. Stok Maliyetleri 7.2.2.1. Sipariş Maliyeti 7.2.2.2. Stok Bulundurma Maliyeti 7.2.2.3. Stok Bulundurmama Maliyeti 7.2.2.4. Toplam Stok Maliyeti 7.2.3. Stok Yönetim Modelleri 7.2.3.1. Ekonomik Sipariş Modeli 7.2.3.2. ABC Sistemi 7.2.3.3. Tam Zamanında Tedarik Sistemi 7.2.3.4. Barkod Sistemi 7.2.4. Stokların Yönetiminde Etkinlik Sağlanması SEKİZİNCİ BÖLÜM DURAN VARLIKLAR YÖNETİMİ (Yrd. Doç. Dr. Nevzat Tetik) 8.1. Duran Varlıklara Yatırımın Firma Açısından Önemi 8.2. Maddi Duran Varlık Yatırımlarında Dikkate Alınacak Temel Ölçütler 178 178 179 181 183 183 184 184 184 185 185 186 187 189 191 192 193 195 195 196 197 198 198 199 200 200 201 201 204 204 205 206 209 209 211 IX
8.2.1. Yatırım Tutarı 8.2.2. Yatırımın Ekonomik Ömrü 8.2.3. Yatırımın Hurda Değeri 8.2.4. Yatırımdan Beklenen Getiri 8.2.5. Yatırımın İşletmeye Sağlayacağı Net Nakit Girişi 8.2.6. Vergiler 8.2.7. Amortismanlar 8.2.8. Kaynak Maliyeti 8.2.9. Yatırım Teşvikleri 8.2.10. Alternatif Maliyetler 8.3. Duran Varlıkların Yenilenmesi 8.4. Duran Varlıkların Satılması 8.5. Duran Varlıkların Satın Alınması veya Kiralanması 8.5.1.Satın Alınma veya Kiralama Alternatiflerinin Kıyaslanması 8.5.2.Satın Alınma veya Kiralama Alternatifleri Arasında Seçim Yapılması DOKUZUNCU BÖLÜM KISA VADELİ FİNANSMAN KAYNAKLARI (Yrd. Doç. Dr. Nurullah Uçkun) 9.1. Kredi Kavramı 9.2. Kısa Vadeli Kaynak Kullanım Düzeyini Etkileyen Faktörler 9.2.1. İşletmenin Faaliyet Gösterdiği Sektörün Yapısı 9.2.2. Mevsimsel ve Konjonktürel Dalgalanmalar 9.2.3. Yabancı Kaynak Maliyetlerinde Beklenen Değişimler 9.2.4. Uzun Vadeli Yabancı Kaynak Teminindeki Zorluklar 9.2.5. Yöneticilerin Risk Karşısındaki Tutumları 9.3. Ticari Krediler 9.3.1. Malın Ekonomik Niteliği 9.3.2. Satıcının Finansal Gücü 9.3.3. Alıcının Finansal Gücü 9.3.4. Nakit İskontosu 9.3.5. Ticari Kredilerin Avantajlı Yönleri 9.3.6. Ticari Kredilerin Dezavantajlı Yönleri 9.4. Kısa Vadeli Banka Kredileri 9.4.1. Spot Kredi 9.4.2. Borçlu Cari Hesap 9.4.3. İskonto / İştira Kredileri 9.4.4. Aylık Taksit Ödemeli Krediler 9.4.5. Avans Kredileri 9.4.6. Döviz Kredileri 212 212 213 213 213 214 214 215 215 215 216 217 218 218 219 221 221 222 223 223 223 224 224 224 225 225 225 225 226 227 227 229 229 229 230 230 230 X
9.4.7. Dövize Endeksli Krediler 9.4.8. Eximbank Kredileri 9.4.9. Prefinansman Kredileri 9.4.10. Akreditif 9.4.11. Teminat Mektubu 9.5. Finansman Bonosu 9.6. Factoring 9.6.1. Finansman Fonksiyonu 9.6.2. Hizmet Fonksiyonu 9.6.3. Garanti Fonksiyonu 9.6.4. Factoring Maliyeti 9.6.5. Factoring Türleri 9.6.6. Factoringin İşletmelere Sağladığı Faydalar 9.7. Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar ONUNCU BÖLÜM UZUN VADELİ FİNANSMAN KAYNAKLARI (Yrd. Doç. Dr. Nevzat Tetik) 10.1. Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar 10.1.1. Uzun Vadeli Satıcı Kredileri 10.1.2. Uzun Vadeli Banka Kredileri 10.1.3. Taksitli Donanım Kredileri 10.1.4. Dönen Krediler 10.1.5. Finansal Kiralama 10.1.5.1. Finansal Kiralamanın Türleri 10.1.5.2.Finansal Kiralamanın Avantaj ve Dezavantajları 10.1.6. Forfaiting 10.1.6.1. Forfaiting ile Finansmanın Avantajları ve Dezavantajları 10.1.7. İpoteğe Dayalı Uzun Vadeli Krediler 10.1.8. Tahvil İhracı 10.1.8.1. Tahvilin Üstünlükleri ve Sakıncaları 10.1.9. Uluslararası Uzun Vadeli Krediler 10.1.9.1. Uluslararası Tahvil İhracı 10.1.9.2. Sendikasyon Kredileri 10.2. Öz Kaynaklar 10.2.1. Öz Sermaye Artırımıyla Finansman 10.2.2. Oto Finansman Yoluyla Finansman 10.2.2.1. Oto Finansman Yolları 10.2.2.2.Oto Finansmanın Avantaj ve Dezavantajları 230 230 231 231 231 232 233 233 234 235 235 236 237 238 239 239 241 241 241 242 242 245 247 249 249 251 251 253 253 253 253 254 254 255 255 256 XI
ON BİRİNCİ BÖLÜM YATIRIM PROJELERİNİN HAZIRLANMASI VE SERMAYE BÜTÇELEMESİ ÇALIŞMALARI (Doç. Dr. Mehmet Civan) 11.1. Yatırım ve Yatırım Projesi Kavramları 11.2. Yatırım Projelerinin Mikro ve Makro Ekonomik Açıdan Değerlendirilmesi 11.3. Yatırım Türleri 11.3.1. Mali Yatırımlar 11.3.2. Üretime İlişkin Yatırımlar 11.3.2.1. Komple Yeni Yatırımlar 11.3.2.2. Yenileme Yatırımları 11.3.2.3. Genişleme Yatırımları 11.3.2.4. Tamamlama Yatırımları 11.3.2.5. Modernizasyon Yatırımları 11.3.2.6. Darboğaz Giderme Yatırımları 11.3.2.7. Kalite Düzeltme Yatırımları 11.3.2.8. Entegrasyon Yatırımları 11.3.2.9. Finansal Kiralama Yatırımları 11.3.2.10. Nakil Yatırımları 11.4. Yatırım Projelerinin Hazırlanması, Değerlendirilmesi ve Hayata Geçirilmesi 11.4.1. Yatırım Fikrinin Doğuşu 11.4.2. Ön Yapılabilirlik Çalışmaları 11.4.3. Fizibilite Etütleri 11.4.3.1. Ekonomik Etütler 11.4.3.2. Teknik Etütler 11.4.3.3. Hukuki Etütler 11.4.3.4. Organizasyonel Etütler 11.4.3.5. Finansal Etütler 11.4.4. Değerlendirme ve Yatırım Kararı 11.4.5. Kesin Projenin Hazırlanması 11.4.6. Projenin Uygulanması 11.4.7. Deneme Üretimi 11.4.8. İşletmeye Alma 11.5. Sermaye Bütçelemesi Çalışmaları 11.6. Yatırım Projelerinin Değerlendirilmesinde Kullanılan Yöntemler 11.6.1.Paranın Zaman Değerini Dikkate Almayan Yöntemler 11.6.1.1. Geri Ödeme Süresi Yöntemi 11.6.1.2. Yatırım Karlılığı Yöntemi 259 259 260 261 261 262 262 262 262 263 263 263 263 263 263 264 264 264 265 265 266 267 267 268 268 269 270 270 270 270 270 271 271 271 273 XII
11.6.2. Paranın Zaman Değerini Dikkate Alan Yöntemler 11.6.2.1. Net Bugünkü Değer Yöntemi 11.6.2.2. İç Karlılık Oranı Yöntemi 11.6.2.3. Karlılık Endeksi Yöntemi ON İKİNCİ BÖLÜM RİSK VE GETİRİ (Yrd. Doç. Dr. Ali Bayrakdaroğlu) 12.1. Menkul Kıymetlerde Risk ve Getiri 12.1.1. Getiri Kavramı 12.1.2. Risk Kavramı 12.2. Risk Faktörleri 12.2.1. Sistematik Risk Faktörleri 12.2.2. Sistematik Olmayan Risk Faktörleri 12.3. Tek Bir Menkul Kıymet İçin Risk ve Getirinin Ölçülmesi 12.3.1. Beklenen Getirinin Hesaplanması 12.3.2. Standart Sapmanın Hesaplanması 12.4. Birden Çok Menkul Kıymetten Oluşan Portföy için Risk ve Getirinin Ölçülmesi 12.4.1. Portföyün Beklenen Getirisinin Hesaplanması 12.4.2. Portföy Riskinin Hesaplanması 12.4.3. Kovaryans ve Korelasyon Katsayısı 12.4.4. Portföy Riskinin Ölçülmesi ON ÜÇÜNCÜ BÖLÜM SERMAYE MALİYETİ (Doç. Dr. Songül Kakilli Acaravcı) 13.1. Sermaye Maliyetinin Önemi 13.2. Sermaye Yapısı Unsurlarının Maliyeti 13.2.1. Banka Borçlarının ve Tahvillerin Maliyeti 13.2.2. Adi Hisse Senetlerinin Maliyeti 13.2.2.1. Kâr Payı Değerleme Modeli 13.2.2.2. Sermaye Varlıklarını Fiyatlama Modeli 13.2.2.3. Tahvil Faizi + Risk Primi Modeli 13.2.3. İmtiyazlı Hisse Senetlerinin Maliyeti 13.2.4. Amortismanların Maliyeti 13.3. Ağırlıklı Ortalama Sermaye Maliyeti 13.4. Marjinal Ağırlıklı Sermaye Maliyeti ON DÖRDÜNCÜ BÖLÜM SERMAYE YAPISI VE FİNANSMAN SEÇENEKLERİ (Doç. Dr. Ayşe Gül Yılgör) 14.1. Sermaye Yapısı 14.2. Sermaye Yapısına İlişkin Temel Kararlar 14.3. Sermaye Yapısı Kararlarını Etkileyen Temel Faktörler 274 274 275 277 279 279 279 281 282 282 283 285 285 287 289 290 291 291 294 299 299 301 302 307 307 309 310 311 313 313 316 321 321 322 322 XIII
14.3.1.Genel Ekonomik Durum 14.3.2. Sektörün Özellikleri 14.3.3. Firmanın Özellikleri 14.4. Sermaye Yapısı Teorileri 14.4.1. Net Gelir Yaklaşımı 14.4.2. Net Faaliyet Geliri Yaklaşımı 14.4.3. Geleneksel Yaklaşım 14.4.4. Modigliani ve Miller Yaklaşımı 14.4.4.1.Modigliani ve Miller Önermeleri 14.4.4.2. Modigliani ve Miller Yaklaşımına Yapılan Eleştiriler 14.4.4.3. Modigliani ve Miller Yaklaşımının Kurumlar Vergisini Dikkate Alarak Düzenlenmesi 14.4.5. Modigliani ve Miller Önermelerine Etki Eden Piyasa Aksaklıkları ve Sermaye Yapısı Konusundaki Yeni Yaklaşımlar 14.4.5.1. Finansal Sıkıntı ve İflas Maliyetleri 14.4.5.2. Temsil Maliyetleri 14.4.6. Denge Teorisi 14.4.7. Finansal Hiyerarşi Teorisi ON BEŞİNCİ BÖLÜM KÂR DAĞITIM KARARLARI VE KÂR DAĞITIM POLİTİKASI (Yrd. Doç. Dr. Sibel Karğın) 15.1. Kâr Payı Politikasının Piyasa Değeri Üzerindeki Etkisi 15.1.1. Walter Formülü 15.2. Kurumsal Yönetim ve Kâr Payı Politikası İlişkisi 15.3. Kâr Payı Politikası ile İlgili Teoriler 15.3.1. Temettü Etkisizliği Teorisi 15.3.2. Temettü Bilmecesi 15.3.3. Şirketlerin Temettü Ödeme Gerekçelerine İlişkin Görüşler 15.3.3.1. Eldeki Kuş Teorisi 15.3.3.2. Muhasebenin Yönlendirilmesine Kapalı Olma 15.3.3.3. Davranışsal Finans 15.3.3.4. İşlem Maliyetleri 15.3.3.5. Vergi Açısından Yatırımcı Tercihi 15.3.3.6. Asimetrik Bilgi ve Nakit Akış Sinyalleri Hipotezi 322 323 324 325 325 328 330 332 333 335 336 336 337 338 340 340 343 343 346 348 348 349 350 350 351 351 351 352 353 353 XIV
15.3.3.7. Serbest Nakit Akışı ve Aşırı Yatırım 15.3.3.8. Temsil Maliyetleri 15.4. Kâr Payı Dağıtım Kararlarını Etkileyen Unsurlar 15.4.1. Firma Özellikleri 15.4.2. Piyasa Özellikleri 15.4.3. İkame Kâr Payı Ödeme Yöntemleri 15.5. Kâr Payı Dağıtım Yöntemleri 15.5.1. Nakit Kâr Payı 15.5.2. Hisse Senedi Şeklinde Kâr Payı 15.5.3. Hisse Senetlerinin Geri Satın Alınması ON ALTINCI BÖLÜM HİSSE SENEDİ DEĞERLEMESİ (Yrd. Doç. Dr. Erol Yener) 16.1.Hisse Senetlerinde Değer Kavramı 16.1.1. Nominal Değer 16.1.2. Defter Değeri 16.1.3. Tasfiye Değeri 16.1.4. İşleyen Teşebbüs Değeri 16.1.5. Gerçek Değer 16.2. Hisse Senetlerinin Piyasa Değerini Etkileyen Faktörler 16.2.1. İçsel Faktörler 16.2.1.1.Firma ile İlgili Faktörler 16.2.1.2.Makro Ekonomi ile İlgili Faktörler 16.2.2. Dışsal Faktörler 16.3. Hisse Senedi Değerlemesi ve Firma Amacı 16.4. Hisse Senedi Değerleme Yaklaşımları 16.4.1. Aktif Bazlı Değerleme Yaklaşımı 16.4.1.1.Defter Değeri 16.4.1.2.Net Aktif Değeri 16.4.1.3.Tasfiye değeri 16.4.2. Göreceli Değerleme Yaklaşımı 16.4.2.1.Fiyat/Kazanç Oranı 16.4.2.2.Piyasa Değeri/Defter Değeri Oranı 16.4.2.3.Fiyat/Nakit Akım Oranı 16.4.2.4.Fiyat/Satış Oranı 16.4.3. İndirgenmiş Nakit Akımları Yaklaşımı 16.4.3.1.Firmaya Serbest Nakit Akımları Yaklaşımı 16.4.3.2.Öz Sermayeye Serbest Nakit Akımları Yaklaşımı 354 355 355 356 357 357 358 358 358 358 359 359 361 361 361 362 362 362 363 363 364 365 366 367 367 367 368 368 369 369 370 370 370 371 372 373 XV
16.4.3.3.Hisse Senedi Değerini Etkileyen Faktörlerin Değer Üzerine Etkisi 16.4.4. Kâr Payı Yaklaşımı 16.5. Hisse Senedi Yatırımlarının Değerlendirilmesi ON YEDİNCİ BÖLÜM TAHVİL DEĞERLEMESİ (Yrd. Doç. Dr. Sibel Karğın) 17.1. Tahvil 17.2. Tahvilde Değer Kavramları 17.2.1. Nominal Değer 17.2.2. İhraç Değeri 17.2.3. Piyasa Değeri 17.3. Tahvillere İlişkin Terminoloji 17.3.1. İskontolu Tahvil 17.3.2. Primli Tahvil 17.3.3. Kupon Faiz Oranı 17.3.4. Kupon Faiz Tutarı 17.3.5. Vade 17.3.6. Piyasa Faiz Oranı 17.4. Tahvil ve Hisse Senedi ile Finansmanın Farklılıkları 17.5. Tahvil Çeşitleri 17.5.1. Devlet Tahvili 17.5.2. Teminatlı Tahviller 17.5.3. Teminatsız Tahviller 17.5.4. Sıfır Kuponlu Tahviller 17.5.5. Artan Faizli Tahviller 17.5.6. Ertelenmiş Kuponlu Tahviller 17.5.7. Değişken Kuponlu Tahviller 17.5.8. Kâra İştirakli Tahviller 17.5.9. Geri Çağrılabilir Tahviller 17.5.10. Hisse Senedine Dönüştürülebilir Tahviller 17.6. Tahvil Değerleme 17.6.1. Nakit Akışlarının Tahmini 17.6.2. Piyasa Faiz Oranı ya da Beklenen Getirinin Tahmini 17.6.3. Tahvil Değeri 17.6.3.1. Yılda Bir Kupon Faizi Ödeyen Tahvillerde Değerleme 17.6.3.2. Altı Ayda Bir Kupon Faizi Ödeyen Tahvillerde Değerleme 17.6.3.3. Vadeye Uzun Süre Kalmış Tahvillerde Değerleme 374 375 377 379 379 380 380 380 380 380 380 380 381 381 381 382 382 382 382 384 384 384 384 385 385 385 386 386 386 387 387 388 388 392 393 XVI
17.7. Tahvil Getiri Oranı 17.8. Tahvilde Süre 17.9. Tahvilde Derecelendirme ON SEKİZİNCİ BÖLÜM DEĞERE DAYALI YÖNETİM VE FİRMA DEĞERİ (Yrd. Doç. Dr. Selçuk Kendirli) 18.1. Değere Dayalı Yönetim 18.2. Değer Kavramı 18.3. Değerlemeyi Etkileyen Faktörler 18.4. Değerleme Açısından Firmanın Amacı 18.5. Firma Değerinin Önemi 18.6. Değer Yaratan Ana Unsurlar ve Yönetim Biçimi 18.6.1. Firma İçi Unsurlar 18.6.1.1. Firma Faaliyetleri ile İlgili Unsurlar 18.6.1.2. Yönetim Süreci ile İlgili Unsurlar 18.6.2. Firma Dışı Unsurlar 18.6.3. Finansal Olmayan Değer Yaratan Unsurlar 18.7. Firma Değerinin Tespiti 18.7.1. Firma Değerinin İndirgenmiş Nakit Akımları Yöntemi ile Tespit Edilmesi 18.7.1.1. Öz Kaynağa Ait Serbest Nakit Akımları 18.7.1.2. Firmaya Ait Serbest Nakit Akımları 18.7.1.3. Ekonomik Katma Değer 18.7.2. Net Aktif Değeri 18.7.3. Firma Değerinin Göreceli Değerleme Yöntemleri ile Tespit Edilmesi 18.7.3.1. Temettü Kapitalizasyonu ile Değerleme 18.7.3.2. Piyasa Çarpanları ile Değerleme ON DOKUZUNCU BÖLÜM ÖZEL FİNANSAL SORUNLAR(BÜYÜME VE FİNANSAL GÜÇLÜKLERDE ALINACAK ÖNLEMLER) (Yrd. Doç. Dr. Hakan Çelikkol) 19.1. Büyüme 19.1.1. Büyümenin Yönleri 19.1.1.1. Yatay Büyüme 19.1.1.2. Dikey Büyüme 19.1.1.3.Karma Büyüme 19.1.2. Büyüme Yöntemleri 19.1.2.1. İç Büyüme 19.1.2.2. Dış Büyüme 394 398 400 403 403 404 405 406 407 408 408 408 409 410 410 410 411 412 414 415 418 419 419 419 421 421 421 422 422 423 424 424 424 XVII
19.2. İşletmelerde Finansal Başarısızlık Durumu ve Alınabilecek Önlemler 19.2.1. Başarısızlığa Neden Olan Faktörler 19.2.2. Finansal Başarısızlıklarda Alınabilecek Önlemler 19.2.2.1. Sermaye Yapısının Güçlendirilmesi 19.2.2.2. Borçların Vadelerinin Uzatılması 19.2.2.3. Bazı Varlıkların Satılması - Satılıp Geri Kiralanması 19.2.2.4. Aktiflerin Yeniden Değerlendirilmesi 19.2.2.5.Küçülme Yolu ile Başarısızlığın Giderilmesi 19.2.2.6. Diğer İşletmelerle Ortaklık Yapılması 19.2.2.7. Konkordato İlan Edilmesi 19.2.2.8. İşletmenin Satılması veya Faaliyetlerine Son Verilmesi YİRMİNCİ BÖLÜM VADELİ İŞLEM PİYASALARI VE TÜREV İŞLEMLER ( Yrd. Doç. Dr. Ali İhsan Akgün Prof.Dr. Famil Şamiloğlu) 20.1. Vadeli İşlem Piyasalarının Kapsamı ve Gelişimi 20.2. Vadeli İşlemlerin Türleri 20.2.1. Forward Piyasalar 20.2.1.1. Forward Piyasaların Özellikleri 20.2.1.2. Forward Piyasaların Türleri 20.2.2. Futures Piyasalar 20.2.2.1. Futures Piyasaların Özellikleri 20.2.2.2. Futures Piyasaların Türleri 20.2.3. Opsiyon Piyasaları 20.2.3.1. Opsiyon Piyasalarının İşleyişi 20.2.3.2. Opsiyon Sözleşmelerinin Türleri 20.2.4. Swap Sözleşmeler 20.2.4.1. Swap Sözleşmelerin İşlevleri 20.2.4.2. Swap Sözleşmelerin Türleri KAYNAKÇA EKLER Ek 1:Gelecek Değer Faktörü Ek 2:Bugünkü Değer Faktörü Ek 3:Gelecek Değer Annuite Faktörü Ek 4:Bugünkü Değer Annuite Faktörü 431 432 433 434 435 436 436 436 437 437 437 439 439 442 442 443 444 446 446 448 450 450 455 456 457 457 461 479 481 483 485 487 XVIII