ÖZEL EGE İLKÖĞRETİM OKULU İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI NDAKİ ÖNEMLİ LİDERLER VE SAVAŞA ETKİLERİ HAZIRLAYANLAR 8/A SINIFI PROJE GRUBU TUNCA TÜRKOĞLU ŞAFAK YILMAZ AYTAÇ SEVİNÇ BURAK DEMİRAL EGE GALİPOĞLU 2004-2005 İZMİR
İÇİNDEKİLER Teşekkür... 2 Giriş... 3 İkinci Dünya Savaşı... 4 Adolf Hitler... 5 Winston Churchill... 8 Franklin Roosevelt... 9 Stalin... 11 Benito Mussolini... 12 Sonuç... 13 Resim Kaynakçası... 14 Kaynakça... 17 2
TEŞEKKÜR Bu projeyi yaparken bizden yardımlarını esirgemeyen ailelerimize, öğretmenimiz Ayşe BEYTAŞ a, değerli kütüphane görevlerilerimize ve bize bu projeyi yapmamız için fırsat veren okul yönetimine teşekkürü bir borç biliriz. 3
GİRİŞ Bizim bu konuyu seçmemizin sebebi son günlerde yaşanan terör olayları ve çeşitli askeri çıkartmaların yapılması için emri veren kişilerin dünyanın kaderinde ne kadar etkili olduklarını belirlememizdir. Geçmişten yola çıkarak günümüzdeki olayların çözümlenebileceğinin farkında olduğumuzdan dolayı geçmişteki siyasi liderleri projemizin konusu yaptık. 4
1. İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI 3 Eylül 1939'da İngiltere ve Fransa'nın Polonya'yı işgal eden Almanya'ya savaş ilan etmesiyle başladı. Almanya, İtalya ve Japonya nın oluşturduğu Mihver Devletler, İngiltere ABD ve SSCB'nin oluşturduğu Müttefikler dünyanın hemen her bölgesinde savaştı. 2. Dünya Savaşı topyekûn bir savaştı, yani savaşa giren bütün ülkelerin tüm kaynakları ve insan gücü savaş için kullanıldı. Askerlerin yanı sıra milyonlarca sivil insan öldürüldü. Savaş Portekiz, İspanya, İsveç ve İsviçre dışında bütün Avrupa'ya yayıldı. ABD, deniz filosunun Japon uçaklarınca bombalanması üzerine Aralık 1941'de savaşa katıldı. 2. Dünya Savaşı Eylül 1945'te bitti. Bu savaşın sonuçlarından dünyanın pek az bölgesi kendisini kurtarabildi. Almanya'da Adolf Hitler'in diktatörlüğü, büyük can kayıpları ve büyük acılar pahasına yıkılabildi. Savaşın sonunda, SSCB ve bazı Doğu Avrupa ülkeleri yeni topraklar kazanırken, Japon ve İtalyan İmparatorlukları yıkıldı. 1. Savaşın Nedenleri 1. Dünya Savaşı'nın sonunda Almanya yenilmiş ve ağır koşullar içeren bir antlaşma yapmak zorunda kalmıştı. Almanlar, 1919'da imzalanan Versay (Versailles) Antlaşması'nın haksız maddeler içerdiğini ve yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini düşünüyorlardı. 1920'lerde büyük ekonomik güçlüklerle karşı karşıya kalan Almanya'da 1933'te Adolf Hitler önderliğindeki Naziler iktidara geldi. Hitler, bir yandan Versay Antlaşması'nın geçersiz sayılmasına çalışırken, öte yandan da silahlı kuvvetlerini yeniden toparladı. 1919'da barışı korumak ve uyuşmazlıkları çözümlemek amacıyla kurulan Milletler Cemiyeti, bu görevleri yürütebilmek için gerekli olan yaptırım gücünden yoksundu. ABD bu örgütün dışında kaldı; diğer üyeler arasında da kararlara uymayan devletlere karşı zor kullanma konusunda görüş birliğine varılamadı. Bu sorun, 1931'de Japonya'nın protestolara aldırmayarak Çin'in Mançurya bölgesini ele geçirmesiyle iyice açığa çıktı. Japonya 1930'lar boyunca gücünü artırdı. 1935'te faşist Benito Mussolini yönetimindeki İtalyanlar, Etiyopya'yı işgal ettiler. Milletler Cemiyeti bu kez de etkin önlemler alamadı. Bu zayıflıktan yararlanan Hitler, 1936 Mart'ında Almanya'nın Ren Irmağı nın batısında kalan topraklarına askeri birliklerini gönderdi. Oysa 1925'te Almanya ile Milletler Cemiyeti arasında yapılan antlaşmaya göre burada hiçbir devlet asker bulunduramayacaktı. Milletler Cemiyeti bu konuda da protestolar dışında yaptırım uygulayamadı. Ardından İtalya ve Almanya, İspanya daki iç savaşta cumhuriyetçi yönetime karşı faşist General Francisco Franco'nun saflarında savaşmak üzere asker gönderdi; böylece yeni silah ve uçaklarını da denediler. Yeni toprak kazanımları ve dünya egemenliği için Almanya, İtalya ve Japonya, Berlin-Roma-Tokyo Mihveri diye adlandırılan bir ittifak kurdular. Bu yüzden de bu ülkeler Mihver Devletleri adıyla anıldı.1937 de Japonya, Çin e karşı topyekûn bir savaş başlattı. Bir yıl sonra Almanya, Avusturya yı işgal etti; ardından da Çekoslovakya da Alman asıllıların çoğunlukta olduğu Südet bölgesi üzerinde hakkı olduğunu ileri sürdü. İngiltere ve Fransa, Çekoslovakya yı Hitler in bu isteğine boyun eğmesinin yararlı olacağına inandırdı ve Eylül 1938 de yapılan Münih Antlaşması yla bölge Almanya ya bırakıldı. 6 ay sonra Hitler başkent Prag ı bombalayacağını söyleyerek gözdağı verince Çekoslovakya Almanya nın boyunduruğuna girdi. Almanya nın sonraki kurbanı 1. Dünya Savaşı nın ardından bağımsız bir devlet olarak yeniden kurulan Polonya ydı. İngiltere ve Fransa bu kez Alman saldırısına karşı Polonyalılara yardım edecekleri konusunda kesin güvence verdiler. Almanya, Polonya ya saldırınca da 2. Dünya Savaşı başlamış oldu. 5
2. ADOLF HİTLER Adolf Hitler 20 Nisan 1889 yılında Branau kasabasında doğdu. Kendisine olan güveni ona Viyana sanayi mektebine yazıldı ve bir mimarın, sonra da nakkaşın yanında çalıştı. Hitlerin kafasındaki Yahudi sorunu bu yıllarda başladı. Zor günler geçirdiği bu dönemde etrafındaki başta Yahudi olmak üzere belirli kesimlerin haksız kazanç elde ettiklerini ve gerçek Almanların haklarının gasp edildiğini düşünüyordu. 1912 yılında Viyana'dan Münih'e geldi. 1914 yılına doğru, Avusturya nın Almanya ile birleşmesi gerektiğini düşünen otoriteler, böyle bir ittifakın ilerisini düşünemediler ve İtalya ile Rusya nın ittifak oluşturup Avusturya yı da Almanya karşıtı görüşlere sürükleyerek yanlarına çekmek istediler.1914'de I. Dünya Savaşı çıkınca Hitler Bavyera'da Alman ordusuna gönüllü olarak girdi. 2.1 Parti Yılları Hitler, komutanlarından aldığı bir emirle Gottfred Feder in konuşma yapacağı Alman İşçi Partisi derneğinin amacının ne olduğunu öğrenmek için görevlendirildi. Hitler partinin görüşlerini ilk başta tasvip etmedi; fakat Alman halkının geleceği ve Alman milliyetçiliğini göz önünde bulundurup; o toplantıda ona verilen partinin broşürünü (Siyasi Uyanışım) okuyunca, partiden gelen davet üzerine başka bir toplantıya katıldı. Daha sonra partinin izlediği politika hoşuna gidince Alman İşçi Partisi nin üyesi olmaya karar vererek politikaya atıldı ve Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi'ne girdi. Bu partinin en önemli hedefi ise Almanya da varolan Yahudi popülasyonunun yok edilmesi, aksi halde bir ilerleme gösterilemeyece idi. Kısa sürede bir organizatör olarak yetenekleri farkedildi. Önce parti propoganda sorumlusunun yardımcıs,ı sonra ise bizzat propaganda sorumlusu oldu. Ama Hitler'in azmi sınır tanımıyordu. Bir süre sonra partinin ismini Nationalsozialistische Deutsche Arbeiter Partei - NSDAP (Nasyonel Sosyalist Alman İşçi Partisi ) olarak değişmesini sağladı. Nasyonal ve sosyalist kelimelerinin eklenmesinin nedeni hem sağ görüşlü kesimden hem de sol görüşlü insanları tarafına toplamak içindi. 2.2 Parti Başkanı: Adolf Hitler NSDAP, Bavyera'da yavaşça ama dikkate değer şekilde güçleniyordu. Zaten Bavyera Almanya'da siyasal sağın kalesi konumundaydı. Hatta Bavyera'nın Almanya'dan ayrılıp özerk devlet olmasını isteyenler bile vardı. Bu sırada Binbaşı Ernst Roehm Reichswehr'in sağ partileri destekleme ve Freikorps'ları silahlandırma bölümünün başına geçti. Nsdap'nin gelişimini ilgiyle izliyordu ve kısa bir süre sonra kendisi de bu harekete katıldı. Hitler'deki kitleleri etkileme yeteneğinin farkına vardı. İleride Hitler'in sıkı bir takipçisi ve dostu olmasına rağmen Roehm ilk başlarda kendi görüşlerini ve siyasetini uygulayabileceği yer olarak bu partiyi görmüştü. 1920 aralığında NSDAP ordudan sağladığı gizli ödenek ile bağımsız Volkischer Beobachter (halkın gözcüsü) gazetesini satın aldı. Hitler'in artık kendi görüşlerini daha etkili bir şekilde 6
yayabileceği bir gazetesi vardı. Parti yönetimini ele geçirmeye kararlı olan Hitler, mevcut yönetimin destabilizasyonu için çalışmaya başladı. İlk hareketi, parti başkanı olan Anton Drexler'in ayağını kaydırmak oldu. 1921'e gelindiğinde NSDAP ana merkezi olan Münih'ten başka bir düzine şehirde de organize olmuştu ve gelişmeye devam ediyordu. Aynı yılın şubat ayında 3000 parti üyesinin olduğu ve bu sayının hızla artmaya devam ettiği belirtildi. İşçi sınıflarından üye alma çabaları başarısızdı ve çoğu üye orta veya alt-orta sınıftandı. Anton Drexler, Hitler'in parti başkanlığına olan ihtirasını hissetmeye başladı. Bunu engellemek için partiyi Alman Sosyalist Partisiyle birleştirmek ve merkezi Münih'ten Berlin'e taşımak üzere Sosyalist Parti üyeleriyle anlaştı. Çünkü, Hitler Münih'te çok güçlenmiş kalabalık bir taraftar kitlesine sahip olmuştu. Ancak bunu hisseden Hitler çok çabuk harekete geçti. Hitler partiden istifa etti ve parti yönetimi ona devredilmedikçe partiye dönmeyi reddetti. Drexler, Hitler'den kurtulmayı gerçekten çok istiyordu, ama onun kişisel taraftarlarının desteğini kaybetmeyi göze alamadı. Planları ters dönmüştü. Hitler'in isteğini kabul etmek zorunda kaldı. 29 Ocak 1922'de parti başkanlığına gelen Hitler, önemli pozisyonlara kendi destekçilerini getirdi ve Drexler'in taraftarlarının desteğini kaybetmemek için onu da parti başkan yardımcısı yaptı. 2.3 Hitler'in Alman İmparatorluğu Fikri Hitler aslında tüm dünyaya hükmedecek bir Alman İmparatorluğu oluşturmaktan çok, yüzyıllardır dünyada söz sahibi olan milletinin ırkını ve istikbalini yeniden bir araya getirip, Avrupa topraklarındaki eski hakimiyetine kavuşturmayı düşünmüştür. Hitler, Kavgam kitabında bunu söyle açıklıyor: Bir milletin hayati kuvvetini ve bu kuvvet garanti altına alınan hayat hakkını, günün birinde, Tanrı nın yardımıyla, yapılması gereken işi başarabilecek yeteneğe sahip bir kimse çıkarsa, bundan daha güzel ve daha kutsal bir rastlantı olamaz. Çok büyük bir savaştan çıkmış bir Almanya ve Versay Antlaşması nın çok ağır şartları, milleti sarsmış, savaş sonrası tüm dünyayı etkileyen büyük buhranın meydana gelmesi, Avrupa da söz sahibi bir ülkede gerçekleştirilecek faaliyetleri çok iyi düşünmek gerekir. Hitler in Alman milletini Yahudilerden temizlemek için giriştiği fikir; kimilerine göre Darvinizm ile ırk arındırılması arasında benzerliği ve hatta Darvinist teoriyi bilimselleştirerek tüm topluma uygulanacak geniş çaplı ve bilinçli bir girişim olduğu belirterek Nazizm in Darvinizm le çok yakın bir ilişkisini dile getirmişlerdir. 2.4 Nasyonal Sosyalist Fikrin Ortaya Çıkışı Hitler in düşüncesi; Alman milletinin siyasi bakımdan tekrar canlanması, yaşama iradelerinin tekrar dirilmesi ve güçlenmesidir. Bunun için de genç bir hareket, büyük halk topluluklarını toplamak için amansız bir mücadeleye girmesinin zorunlu olduğunu hiçbir zaman söylemekten geri durmamıştır. Nasyonal Sosyalist fikri bu şekilde ortaya çıkmış ve bu yönde çok zor şartlar altında gelişerek ilerlemeye devam etmiş partinin gerçek görevine gelecek olursak, Dünyanın ırkçı bir bakışla anlaşılmasını sağlamaktan ibarettir. Parti devrin çalışma realitelerini, insanların ve bunların zaaflarını hesaba katarak, bunları siyasi bir partinin 7
ilkeleri haline getirir. Böylece Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi güçlü bir teşkilat halinde, o felsefi anlayışıyla zaferinin temellerini atar. [Kavgam] 2.5 Hitler İçin Yahudiler Hitler, Yahudi kelimesini sadece aile içinde değil, on dört on beş yaşlarında ve yoğun olarak siyaset konuşulduğu sıralarda duymaya başladı. O yıllarda meseleye başka açıdan baktığından, dini inançlar gereği yapılan kavgalara kötü hisler besliyordu. Yahudilerin bir takım aktiviteler (sanatta, edebiyat, tiyatro etkinlikleri ve basındaki yazılar) göstermesi ve basında çıkan yayınlarda gözüne çarpan tuhaf yazılar, Yahudilere olan düşüncelerini değiştirmesine sebep olmuştu. O yıllarda yayınlanan eserlerde Yahudiler ön planda tutularak Almanlar hakkında atıp tutuluyor ve hatta hiç kimseye bu kadar kötü söz sarf etmiyorlardı. Faziletin büyük şehrin bataklığı içinde isyan edilmesi biçimde istismar edilmesi o hayasız ve duygusuz Yahudilerin organize ettiğini gördüğümde tüylerim diken diken olmuş halde dehşet bir kin kasırgasına tutuldum. Bundan böyle Yahudi meselesini kendime bir vatan görevi olarak kabul ettim. [Kavgam] Bu fikirleri öyle bir safhaya geldi ki bir kasırga haline dönüştü ve giderek daha da şiddetlenince tutucu bir Yahudi düşmanı kesildi. Marksizm in Yahudi inancı ise tamamen çok farklı bir boyut taşıyordu. Onlara göre ırk olgusu ve ırk üstünlüğü bir kenara itilerek, insanın bireysel değeri yoktur. Bu düşünceden yola çıkarak dünya hayatının esası kabul edilirse, bu bütün düzenin sonu demektir. Yahudiler, bu dünyada yaşayan milletler üzerinde Marksizm sayesinde bir zafer kazanacak olurlarsa, kazandıkları başarı ancak insanlığın cenaze merasimi olurdu; ondan sonra gezegenimiz milyonlarca olurdu ve insansız kalmaya mahkum olacaktı. [Kavgam] İşte bu sebeple Adolf Hitler in baş koymuş olduğu bu savaş yolu, hem ırkının geleceği için hem de yaratıcının kanunları gereği, kendisinin yerine getirmesi gereken bir vazife niteliğindeydi. 2.6 Almanya da Nasyonal Sosyalizm I. Dünya Savaşı sonunda İtalya da liberal demokratik düzeni yıkarak,yerine totaliter yönetim kuran Mussolini nin Faşist Partisi, Avrupa ve dünyanın başka ülkelerinde de kopya edilen bir model ortaya çıkarmıştır. Almanya da Nasyonal Sosyalizm in ortaya çıkışını hazırlayan ortam ile İtalya da Faşizmin içinde belirdiği ortam arasında büyük benzerlikler vardır. Bu dönemde Almanya toplumsal siyasal ve ekonomik sıkıntılar içinde bulunuyordu. I. Dünya Savaşı ndan yenik bir ülke olarak çıkmış, İmparator II. Wilhelm ülkeden kaçmıştı.hükümet,savaş sonrası bir ülkenin sorunları karşısında yetersiz kalıyordu. Yenik bir ülkede, işsizlik sorunu, yüksek enflasyon demokratik ilkelerin üretim biçiminin yürümesini sağlayamıyordu. Bu bakımdan toplumsal koşullar İtalya daki durumun tekrarı gibiydi. Almanya da savaş bitince Alman İşçi Partisi diye yeni bir siyasal parti kurulmuş ve bu kuruluşa gerçek mesleği boyacılık ve dekorasyonculuk olan Adolf Hitler adlı bir kişi girmişti. Çok geçmeden Hitler, partide etkili olmuş ve partinin adını Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi olarak değiştirmişti. Almanların ulusal duygusundan yararlanmayı bilen Hitler, Versailles Antlaşması na karşı çıkarak, Almanların ulusal gururlarını okşayarak ve Yahudi düşmanlığını körükleyerek gittikçe daha çok yanda kazanmış ve 1932 yılkında Hinderburg la cumhurbaşkanlığı 8
seçiminde boy ölçüşecek kadar güçlenmişti.30 Ocak 1933 te Hinderburg Hitler i Başbakan olarak atadı. Hitler in dış siyasası üç aşamada gelişmiştir. Birincisi, Versailles zincirlerinin kırılması, İkincisi Eine Volk, Eine Reich Bir millet bir devlet ilkesinin gerçekleştirilmesi, yani Almanya nın sınırları dışında yaşayan tüm Almanların birleştirilmesi ve tek devlet altında toplanması; Üçüncüsü ise Lebensraum Yaşam Alanı.Bu Nazi Alman emperyalizminin yeni adı idi. Hitler Almanların yaşamadığı birçok ülkeyi kendi sınırlarına katmak istiyordu. Hitler in bu emelleri Versailles Sistemi ne dayanan anti-revizyonist tüm ülkelerde endişe ile karşılanmıştır. 3. WINSTON CHURCHILL 1908 den 1915 e kadar Liberal Parti den bakanlık (sırasıyla içişleri ve deniz bakanlığı) görevi sürdüren Churchill, bir süre cephede bulunduktan sonra 1917 den 1922 ye kadar levazım, daha sonra savaş ve ardından sömürgeler bakanı oldu. Muhafazakar Parti ye geçtikten sonra ise Maliye Bakanlığı na (1924-1929) getirildi. 1939 da Amirallik Birinci Lordluğu na atandı. Savaş sırasında İngiliz ruhunu yeniden canlandırarak 1940 ta başbakan oldu. 1945 seçimlerindeki başarısızlığı onu muhalefette bıraktı, ama 1951-1955 yılları arasında ülkeyi yeniden o yönetecekti. 4. WINSTON CHURCHILL VE II. DÜNYA SAVAŞI NA ETKİLERİ Winston Churchill, İkinci Dünya Savaşı nın başında önce bahriye bakanı, ardından başbakan oldu (1940). Savaş sırasında Muhafazakar Parti nin lideri başbakan olarak İngiliz milletinin dayanma azminin simgesi ve Mihver Devletleri ne karşı müttefiklerce kazanılan zaferin gerçek mimarlarından oldu. Hitler in Büyük Britanya yı ve Avrupa yı tehdit eden ihtirası karşısında tetikte duran Churchill, İngiliz kamuoyunu uyanık tutmaya çalıştı ve Fransa ile sıkı bir siyasal işbirliği ve askeri ittifak kurulmasını savundu. 1939 da yeniden amirallik birinci lordu oldu. Tuhaf savaş tan birkaç ay sonra, Chamberlain hükümetine duyulan güven sarsıldı. Kamuoyu, mücadeleyi kararlılıkla sürdürecek bir lider istiyordu. Chamberlain 10 Mayıs 1940 ta istifasını krala sununca, kral da Winston Churchill den bir ulusal birlik hükümeti kurmasını istedi. İşçi partisi ile liberal parti işbirliği yaparak yönetime geldiler. Oysa, Fransa nın ezilip geçilmesi üzerine Büyük Britanya, güç koşullar altında kalmıştı.1940 ilkbaharıyla sonbaharı arasındaki yoğun askeri hazırlıklardan sonra Churchill, hedefi belirledi Ne pahasına olursa olsun zafer! Nazilere karşı direnişi her cephede örgütledi: Büyük Britanya da, Luftwaffe nin (Alman hava kuvvetleri) saldırılarına (İngiltere savaşı) ve istila tehdidine karşı; Afrika da İtalyanlar a karşı ve A.B.D. nin yanında olarak) 1941 haziranında SSCB nin, ABD nin savaşa girmesiyle Büyük Britanya tek başına kalmaktan kurtuldu. Buna karşılık, yeni ve tehlikeli bir düşmanla, Uzakdoğu daki tüm mevzilerini ele geçirmiş olan Japonya ile de uğraşmak zorunda kaldı. SSCB ye elinden yardımı gönderen Churchill,savaşan üç ülke arasında bir Büyük ittifak kurulmasına çalıştı, bir yandan da Charles de Gaulle ü destekledi. Roosevelt ile sıkı bir işbirliğine girişti. Batı da ikinci bir cephe açmak yerine, bir Akdeniz ve Başkan stratejisi izlemeyi yeğliyordu: Kasım 1943 teki Sicilya ve İtalya savaşı ve Tito nun desteklenmesi bu stratejinin gereğiydi. Nazilere karşı koyma çabasıyla çeşitli yolculuklar yaptı: Aralık 1941 de Washington a, ağustos 1942 de Moskova ya, ocak 1943 te Casablanca ya gitti (üç büyüklerin Tahran konferansındaki görüşmeleri, Churchill in bu gezilerinin sonucudur.) Batıda yapılması öngörülmüş çıkarma, 6 Haziran 1944 te Normandiya kıyılarında gerçekleşti: Fransa nın, Belçika nın ve Hollanda nın işgalden kurtarılmasına İngiliz kuvvetleri de katıldı. 9
Savaşın son aylarından, özellikle Yatla Konferansı ndan (şubat 1945) başlayarak SSCB ile görüş ayrılıkları belirdi. Churchill, Avrupa nın doğu yarısının üzerine indirilen demir perde yi protesto etti; İngiliz birliklerini Yunan direniş hareketi içinde yer alan komunistlerin üzerine gönderdi. Churchill sekseninci doğumgününü kutladıktan sonranisan 1955 te yerini Anthony Eden a bıraktı. FRANKLIN D. ROOSEVELT Ülkeye daha önce de başkan vermiş köklü bir ailenin oğlu olan Franklin Delano Roosevelt 1882 de doğdu. Siyasete 1910 da atıldı. 1932 seçimini kazandı. 4 Mart 1933 te başbakan oldu. 1936,1940 ve 1944 seçimlerinde yeniden seçildi. Savaşa girmeden önce söz verdiği yeni düzeni yürürlüğe koydu. Başkanlık kurumuna yeni bir ağırlık kazandırdı. Devletin hükümlüklerini genişletti ve savaş sonrası refah döneminin hazırlayıcısı oldu. 1945 te öldü. Ülke tarihinde dört kez üst üste seçilen tek başkandır. Federal hükümetin yetkilerini kullanarak Büyük Bunalım ın yetkilerini yok edip ekonomik ve toplumsal kalkınmayı amaçlayan New Deal adlı reform programını uygulamış. II. Dünya Savaşı nda üç büyük müttefik liderinden biri olarak önemli rol oynamıştır. ROOSEVELT VE II. DÜNYA SAVAŞI NA ETKİLERİ ABD, New Deal döneminde, dünyanın başka yerlerindeki savaş tehlikesi karşısında güvenliğini, kabuğuna çekilerek koruma yoluna gitti. Kongre ülkeyi savaşın dışında tutabilmek için, Roosevelt dışişleri bakanı Cordell Hull un onayıyla bir dizi tarafsızlık yasası kabul etti. Amaçları ABD yi I. Dünya Savaşına sürüklemiş olan olayların tekrarlanmasını önlemekti. ABD için en büyük tehdit Japonya dan geliyordu. Japonya nın Asya kıtası üzerindeki iddialarını tanımamaya devam eden Roosevelt, 1934 te Amerika donanmasını güçlendirmeye başladı. Japonya Çin in kuzeyinde geniş çaplı bir harekata girişince Roosevelt tarafsızlık ilan etmedi. Bu yolla her iki taraf da askeri malzeme sevk edebilecekti. Asya daki savaş ilerledikçe Roosevelt bir ortak güvenlik politikası geliştirmeye çalıştı. Bu politika Batı Yarımküre deki devletlerle sınırlı tutulduğu sürece fazla muhalefetle karşılaşmadı. Almanya nın 1939 da Polonya yı işgali üzerine 2. Dünya Savaşı başlayınca, tarafsızlık yasasının görüşülmesi için Kongre özel oturuma çağrıldı. Amacı savaşan devletlere (aslında sadece İngiltere ve Fransa ya) para öde-mal al temelinde savaş malzemesi satmaktı. Fransa nın 1940 ta teslim olmasından Japonya nın 1941 de ABD nin Pearl Harbor limanını bombalamasına değin, ABD deki tecrit politikası yanlıları ülkeyi savaşa sürüklediğini, müdahalelerde çabuk hareket etmediğini ileri sürdüler. Bu tartışma sürerken ABD silahlanma çabalarını ve 1940 ta çıkarılan Burkeswodsworth yasası ilk kez, barış zamanında zorunlu askerlik ilkesini getirdi. Roosevelt ve Churchill, Ağustos 1941 de Atlantik sözleşmesini ilan ettiler. Eylül 1939 da bir Alman denizaltısı Amerikan destroyerini batırınca Başkan Roosevelt görünce vur emrini çıkardı. Ekimde bir destroyer daha batırıldı. Böylece ABD Almanya ya karşı ilan edilmemiş bir deniz savaşına girmiş oldu. 5. PEARL HARBOR BASKINI Öte yandan 10 yıldır pek iyi gitmeyen Amerikan - Japon ilişkileri de bozulmaya başladı. Ocak 1940 ta ABD Japonya ile imzalanan ticaret antlaşmasını feshetti. Ama Amerikalılar Japonlara, Çin de kullandıkları malzemeleri satmaya devam ettiler. Japonya Eylül 1940 ta Fransız Çinhindi ni işgal edince ABD hurda,demir ve çeliğe ambargo koydu. Buna karşılık Japonya aynı ay Almanya ve İtalya ile üçlü ittifak antlaşması İmzaladı. ABD ile Japonya arasındaki Uzakdoğu ya ilişkin pazarlıklar 1941 ilkbaharında başladı. Japonya görüşmelerin 10
sonuçsuz kalması olasılığına karşı savaşa hazırlanıyordu. Roosevelt ve askeri danışmanları bir japon saldırısı bekliyorlardı. Ama bunun Doğu Hint adalarına ya da Filipinler e olacağını tahmin ediyorlardı. Oysa Japonya 7 aralık 1941 de PEARL HARBOR a saldırdı. Kongre tek karşı oyla Japonya ya savaş ilan etti. Bundan 3 gün sonra Almanya ve İtalya ABD ye savaş açtılar. Kongre oybirliğiyle savaş kararı alarak buna aynen karşılık verdi. ABD bu sefer 1918 deki tutumunun aksine kabuğa çekilme politikasını düşünmüyordu. Artık süper güç politikasını benimsemişti. Amerika halkı II. Dünya savaşı boyunca düşmanlarını yenmek için olağanüstü miktarda savaş malzeme üretmek zorunda kaldı. Savaş yaklaşık 15 milyon insanın askere alınmasına, ayrıca milyonlarca kişinin askeri fabrikada çalıştırılmasına yol açtı. Üretimde ve yaşam düzeyinde önemli bir yükselme görüldü. Ayrıca ülkede savaşın nasıl yürütüleceği hakkında tartışmalar yapıldı. Birçok new deal kurumu ortadan kalktı. Başkan Roosevelt ile İngiltere başkanı Churchill arasında Aralık 1941 de yapılan toplantı sonucunda, ABD Birleşmiş Milletler adıyla, sonunda toplam 46 devletin katılacağı büyük bir savaş ittifakı kurdu. Savaş boyunca Müttefikler arasında yapılan çeşitli konferanslarda Roosevelt, savaşın yürütülmesinde ve dönüm noktası oluşturan kararların alınmasında önemli bir rol oynadı. Şubat 1945 te Roosevelt, Yalta da Stalin ve Churchill ile biraraya geldi. Burada Almanya yı teslime zorlamak ve Müttefikler arası işgal yönetim bölgelerine ayırmak ve Doğu Avrupa ülkelerinde demokratik rejimler kurulmasını sağlamak için uygulanacak politikalar üzerine bir anlaşmaya varıldı. Yalta da bir dizi de anlaşma yapıldı. Bunlardan biri de SSCB nin, Doğu Asya daki bazı ödünlere karşılık, Almanya nın teslim olmasından sonra Japonya ya savaş ilan etmeyi kabul etmesi oldu. Roosevelt 12 Nisan da ölünce yerine Yardımcısı TRUMAN geçti.7 Mayıs ta Almanya teslim oldu. ABD Ağustos ayında Hiroşima ve Nagasaki birer atom bombası atarak Japonya yı teslime zorladı.japonya 2 Eylül de MİSSOURİ zırhlısında imzalanan ant. İle teslim oldu. 6. HİROŞİMA VE NAGAZAKİ Amerika 1945 yılının temmuzunda yeni bir bomba geliştirdi. Nazi Almanya sı 1945 in mayısında savaştan çekilerek bu dehşetli bombanın şerrinden kurtuldu. Bu arada Japon savaşçıları, Amerikan üssü Pearl Harbor a uçaklarla, intihar saldırısında bulundular. Buna karşılık olarak Amerika, Güney Pasifik teki Tinian Adası ndan Albay Paul Tibbets yönetimindeki Enola Gay isimli B-29 uçağı, 6 Ağustos 1945 sabahı Little Boy Küçük Çocuk isimli çok gizli bir yükle havalandırdı. Bu gizli yük, atom bombası idi ve ilk kez kullanılacaktı. On bin metre yükseklikten saat 8.13 te atılan bomba saat 8.15 te Japonya nın güzel şehri Hiroşima nın beş yüz seksen metre üzerinde patladı. İlk anda yetmiş bin insan buharlaştı. Yüksek sıcaklıktan dolayı asfalta yapışan insanlar insanın içini ürpertmekteydi. Bir hafta boyunca şehre asit yağdı. İki ay içerisinde radyasyon sebebiyle yetmiş bin insan daha hayatını kaybetti. Altmış bin kişi de beş yıllık süre içerisinde vefat edince Hiroşima nın bilançosu ilk beş yılda iki yüz bin insanın ölümü, onbinlerce insanın da sakat kalması oldu. Üç gün sonra (9 Ağustos 1945 te) sıra Fat Man Şişman Adam isimli plütonyum bombasına gelmişti. Bu bomba için hedef Japonya nın Fukuoka şehri idi. Fakat hava kapalı olduğu için hedef Nagazaki ye çevrildi. Saatler 11.02 yi gösterirken 21 ton patlayıcının gücüne sahip bomba Nagazaki yi cehenneme çevirdi. Yetmiş beş bin kişi anında kavruldu. Bir o kadar kişi de beş yıllık süre içerisinde can verdi. Radyasyon sebebiyle toprağın ve suların zehirlenmesini ve daha uzun İkinci Dünya Savaşı nın bir avuç insan tarafından ne kadar farklı yönlere çekilinebilineceğini öğrendik. İnsanlığın başına gelmiş olan bu acı olayları durdurabilmek için yeni nesillerin bu olayları öğrenip tekrarlanmasını sağlamasını gerektirir. 11
7. JOSEF VISARIONOVIÇ STALIN Tarihin en büyük diktatörlerinden biri olan sosyalist Josef Visarionoviç Stalin, 1881'de Gürcistan'ın Gori kasabasında doğdu. Lenin'in 1917'de Finlandiya'ya gitmesinin ardından Sverdlov'la birlikte partinin yönetimini üstlendi. Ekim devriminden sonra Lenin'in başkanlığındaki Sovyet hükümetinde Milliyetler Halk Komiseri oldu. Lenin'in ölümünden az önce Komünist Partisi genel sekreteri oldu. 1920-1930'larda sağ ve sol ideolojik mücadele adına binlerce insanı sürgüne gönderdi. Stalin, iktidarın için her yol meşrudur. sözünü tam anlamıyla uygulayarak binlerce insanın ölümüne sebep oldu. "Planlı ekonomi", "Kollektivizasyon" ve "Endüstrileşme" uygulamaları ile 1928 1936 yılları arasında Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nde köklü dönüşümlerin gerçekleştirilmesini sağladı. İkinci Dünya Savaşı sırasında parti liderliği, hükümet başkanlığı ve Sovyet orduları başkomutanlığı görevlerini bir arada yürüttü. 5 Mart 1953'te öldü. 8. STALIN VE İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI Hitler, İngiltere ve Amerika yı savaşın ilk aylarında hazırlıksız yakaladı, Avrupa yı istila etti ve doğuya yönelmeye karar verdi. Rusya, Hitler in Rusya ya saldıracağından şüphelendiğinden 1939 da Almanya ile saldırmazlık anlaşması imzaladı ancak bu antlaşma Haziran 1941 de Almanların saldırısını önleyemedi. Alman işgalinden bir ay önce iktidara gelmiş olan Stalin, savaşta SSCB ordusunun yönetimini üstlendi. Moskova önlerine kadar gelmiş olan Alman ordularına karşı önce savunmayı daha sonra karşı saldırıyı örgütleyen Stalin, 1942 de Stalingrad, 1943 te de Kursk taki çarpışmalarda Kızıl Ordu nun başarılarıyla Nazilerin yenilgisinde önemli rol oynadı. Bu savaş II Dünya Savaşı nın en kanlı savaşı olarak iki milyon şehitle tarihe geçmiştir. 1943 te Almanya nın savaşı kaybedeceği anlaşıldıktan sonra Stalin, İran ın Tahran kentinde ve Kırım daki Yatla kentinde yapılan toplantılarda ABD Başkanı Franklin D. Roosevelt ve İngiltere Başbakanı Winston Churchill ile savaş sonrasında Avrupa nın alacağı yeni biçimi görüştü. Bu buluşmadan sonra Stalin Moskova ya döndü.1943 yılı Sovyetler Birliği için hem askeri hem de ekonomik bakımdan zaferlerle sonuçlandı. İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri nin Hava Kuvvetleri, Almanya nın üretim merkezlerini artan bir şiddetle bombalıyorlardı ve çok geçmeden Nazi Almanya sını çökerttiler. 9. BENITO MUSSOLLINI Avrupa nın ilk faşist lideri olan Benito Mussolini, Forli'de doğdu. Gençliğinde öğretmenlik yaptı. 1902'de askerlik yapmamak için İsviçre'ye gitti. 1904'te geri dönen Mussolini, on sene boyunca gazetecilik yaptı. Birinci Dünya Savaşı'nın başlaması üzerine orduya yazıldı ve savaşta aktif olarak görev yaptı. Savaşta yaralanan Mussolini, Milano'ya döndü ve burada sağ görüşlü Faşizm taraftarı "Il Popolo d'italia" gazetesinin editörü oldu. 12
Benito Mussolini, Birinci Dünya Savaşı sonrasında İtalya da çıkan kaosu iyi değerlendirdi. Çökmüş ekonomi, siyasi kargaşa içindeki İtalya da Mussolini çeşitli sağcı grupları kurduğu Faşist partisinin bünyesinde topladı ve onları organize etti. Mussolini (halk arasındaki lakabıyla Il Duce "Duçe" ) ülkenin problemlerini çözeceğini vaat ediyor ve eski Roma İmparatorluğu'nu tekrar kuracağını söylüyordu. Bunun yanında kurduğu Kara Gömlekliler adlı örgütle şiddeti artırıyor; özellikle de aynı kendisi gibi ekonomik durumun kargaşasından faydalanarak büyük bir sıçrama yapan komünist gruplarla çatışıyordu. Mussolini nin izlediği politikalar meyvesini vermeye başladı. Ve en nihayet Ekim 1922'de Mussolini Kral Viktor Emmanuel III'ü yönetimi kendisine devretmekle tehdit etti aksi takdirde yirmi altı bin taraftarı ile Roma'ya yürüyecek ve bunu kendi yapacaktı. Komünist hareketinde önüne geçmek isteyen kral bu teklifi kabul etti ve İtalya'da Duçe dönemi başladı. Mussolini'nin başa geçmesiyle baskı ortamı başladı. Duçe Faşist Parti dışındaki diğer partileri kapattı, sendika hareketleri kanun dışı ilan etti, kitapve gazetelere sansür getirdi, eğitimi sıkı kontrol altına aldı ve bunun gibi bir çok düzenleme yaptı. Mussolini tüm ülkeyi tren rayları ve otobanlarla adeta ördü. Çiftçileri sürekli teşvik etti, tarım ve endüstrinin canlanmasını sağladı buna bağlı olarak da İtalya da işsizlik azaldı. Tüm bunlar Mussolini'nin popülaritesini arttırdı. Fakat popülaritesini daha da arttırmak isteyen Mussolini 1935'te Habeşis-tan'ın işgaline başladı. 1936'da Habeşistan'ın işgalini tamamladı ve aynı yıl Adolf Hitler'le Roma-Berlin mihverini kurdu. Bu tarihten sonra devamlı Hitler'in etkisinde kalan Mussolini 10 Temmuz 1940'da Müttefiklere savaş ilan etti. Ama İtalyan Ordusu Kuzey Afrika ve Balkanlar seferlerinde mağlup oldu. Fakat her seferinde imdada Hitler yetişti. 1943'te Müttefikler İtalya'ya çıkarma yaptılar. Kral Viktor Emmanuel III Mussolini'yi görevden aldı. Fakat Duçe Hitler in komandoları tarafından 12 Eylül 1943'de Gran Sasso'da tutuklu bulunduğu otelden kurtarıldı ve uçakla Viyana'ya kaçırıldı. İtalya'da kendine bağlı birliklerle mücadeleyi sürdüren Mussolini Nisan 1945'de yani savaşın son günlerinde kaçmaya çalışırken İtalyan Mukavemet'ine mensup savaşçılar tarafından öldürüldü. Ertesi gün Mussolini'nin,sevgilisinin ve birkaç yandaşının cesedi Milano'da Loreto Meydanı'nda sallanıyordu. 13