AB ÇEVRE POLİTİKALARI ve TÜRKİYE. Mustafa AYDIN AB İşleri Uzmanı Sektörel Politikalar Başkanlığı Avrupa Birliği Bakanlığı

AB ÇEVRE POLİTİKALARI ve TÜRKİYE Mustafa AYDIN AB İşleri Uzmanı Sektörel Politikalar Başkanlığı Avrupa Birliği Bakanlığı 1

İÇERİK AB Çevre Politikasının Amaçları ve İlkeleri Müzakere Süreci Türkiye nin AB Çevre Müktesebatına Uyum Süreci AB Türkiye Mali İşbirliği 2

Avrupa Birliği Bakanlığı Sektörel Politikalar Başkanlığı Taşımacılık, Çevre, Enerji Trans -Avrupa şebekeleri konularında kamu kurum ve kuruluşlarınca yürütülen Avrupa Birliği müktesebatına uyum çalışmalarını izler ve koordine eder. 20 Şubat 2013, TBMM 3

AB ÇEVRE POLİTİKALARININ AMAÇLARI ve TEMEL İLKELERİ 4

AB de çevre Temel İlkeler Çevre politikasının uygulanmasına yönelik Kirleten Öder giderlerin kirliliği yaratan kişi veya kurumca karşılanması. Kaynakta Giderim Çevresel zararın kaynağına en yakın noktada bertaraf edilmesidir. Çevresel zararın ortaya çıkmasından önce Önleyicilik gerekli önlemlerin alınmasıdır. (Çevre dostu teknolojiler) Çevre açısından olumsuz sonuç oluşturacak bir İhtiyat fiilin bilimsel ispatını beklemeden önlem alınmasıdır. (GDO) Çevre politikalarının diğer AB politikalarına Bütünleyicilik entegrasyonudur. (en önemlisi tek Pazar) 5

AB de çevre Temel İlkeler Yetki ikamesi (Subsidiarity) Uluslararası işbirliği ilkesi Yüksek Seviyede Koruma İlkesi Birlik ancak üye devletlerin hedeflerine kendi çabaları ile ulaşamadıkları durumlarda yetkili kılınarak çözüm getirir. 1992 Maastricht Antlaşmasıyla benimsenmiştir. Birlik ya da üye ülkeler üçüncü ülkeler veya yetkili uluslararası kuruluşlarla işbirliği ya da anlaşmalar yapabilir. (BM, Dünya Bankası v.b.) Avrupa Birliği kapsamındaki tüm kurumlar(konsey, Komisyon, Parlamento ) Birliğin farklı bölgelerindeki koşulları da dikkate alarak yüksek seviyede çevre korumasını amaç edinmelidir. 6

MÜZAKERE SÜRECİ 7

Türkiye nin AB Çevre Müktesebatına Uyum Süreci Müzakere Süreci: Katılım Müzakereleri 2 aşamalı olarak gerçekleştirilir. 1. Tarama Süreci: Topluluk Müktesebatının analitik incelenmesi a) Tanıtıcı Tarama: çok taraflı görüşmelerle AB müktesebatının aday ülkelere tanıtımı. Çevre Faslı için 3-11 Nisan 2006 b) Ayrıntılı Tarama: İkili toplantılar: (geçiş düzenlemeleri ihtiyacı, uyum durumu, idari yapılanma) Çevre Faslı için 29 Mayıs-2 Haziran 2006. 2. Esasa İlişkin Müzakereler: Hükümetlerarası Konferans (HAK) şeklinde Üye Ülkelerin kendileri tarafından Komisyon un desteği ile yürütülmektedir. 8

Müzakere Süreci Tarama Sonu Raporu Avrupa Komisyonu tarafından hazırlanmıştır. Üye ülkelerin görüşü alındıktan sonra Avrupa Konseyi tarafından onaylanmış ve 3 Ekim 2007 tarihinde ülkemize nihai şekli iletilmiştir. İki adet açılış kriteri içermektedir. 9

Müzakereler Açılış Kriterleri 1. Ulusal, bölgesel ve yerel düzeyde gerekli idari kapasitenin oluşturulmasına yönelik planlar ve ihtiyaç duyulan finansman kaynakları dâhil olmak üzere, bu fasıldaki müktesebatın kademeli uyumlaştırılmasına, uygulamasına ve yürürlüğe konmasına yönelik kapsamlı bir stratejinin aşamalar ve takvimle birlikte sunulması 2. Türkiye nin, ilgili AT-Türkiye Ortaklık Konseyi kararlarına göre tabi olunan çevre müktesebatının uygulanmasına ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmesi 20 Şubat 2013, TBMM 10

Müzakereler 1. Açılış Kriteri karşılanmıştır Hazırlanan Strateji Belgesinde müktesebat uyumu ve uygulamasına ilişkin bilgilerin yanı sıra, mevzuatın etkin uygulanması için gerekli idari yapılanma ve altyapı yatırımlarına ilişkin planlar yer almaktadır. Yaklaşık 350 sayfadır, çevre faslı kapsamındaki 9 sektör (yatay, hava kalitesi, atık yönetimi, su kalitesi, doğa koruma, endüstriyel kirlilik ve risk yönetimi, kimyasallar ve gürültü) altındaki çevre müktesebatını içermektedir. 20 Şubat 2013, TBMM 11

Müzakereler 2. Açılış Kriteri karşılanmıştır Ambalaj ve Ambalaj Atıklarına ilişkin Direktif, Tehlikeli Maddelerin ve Müstahzarların Ambalajlanması ve Etiketlenmesine dair Direktif Sınıflandırılması, Deney Deneysel ve Diğer Bilimsel Amaçlı Kullanılan Hayvanların Korunmasına ilişkin Direktif, Benzin ve Motorin kalitesine ilişkin Direktif Bazı Sıvı Yakıtların Kükürt Miktarına İlişkin Direktif kapsamında uygulamaya ilişkin not 30 Eylül 2009 tarihinde Avrupa Komisyonuna iletilmiştir. 12

Müzakereler 1. Strateji Belgesi ve Uygulama Notları, 30 Eylül 2009 tarihinde, Dışişleri Bakanlığı kanalı ile, Avrupa Komisyonu na gönderilmiştir. 2. Avrupa Komisyonunca Strateji Belgesi temel alınarak Açılış Kriterleri Değerlendirme Raporu hazırlanmıştır. 3. Avrupa Komisyonu tarafından Açılış Kriterleri Değerlendirme Raporu 09 Ekim 2010 tarihinde, Avrupa Birliği Konseyi ne sunulmuştur. 4. Avrupa Birliği Üye Ülkeleri tarafından Açılış Kriterleri Değerlendirme Raporu nun onaylanmasının ardından, İsveç Dönem Başkanlığı tarafından 12 Kasım 2009 tarihinde, Türkiye; Çevre Faslı Müzakere Pozisyon Belgesi ni sunmak için davet edilmiştir. 5. Türkiye tarafından 13 Kasım 2009 tarihinde, Çevre Faslı Müzakere Pozisyon Belgesi İsveç Dönem Başkanlığı na sunulmuştur. 13

Müzakereler 6. Avrupa Birliği tarafından; Türkiye nin Müzakere Pozisyon Belgesi ne karşılık olarak Ortak Tutum Belgesi hazırlanmıştır. 7. Çevre Faslı nın geçici olarak müzakerelere kapatılabilmesi bir siyasi (Kıbrıs) ve beş teknik olmak üzere altı tane kapanış kriteri belirlenmiştir. 14

Müzakereler İsveç Dönem Başkanlığı nda, 21 Aralık 2009 tarihinde Belçika nın Brüksel kentinde düzenlenen Hükümetlerarası Katılım Konferansı nda Çevre Faslı müzakerelere açılmıştır. 15

Çevre Faslı Zor müzakere başlıklarından biri Geniş müdahale alanı Spesifik/kuralcı yapısı Uyum maliyetlerinin büyüklüğü Geçiş sürelerinin genel olarak zaman ve kapsam olarak sınırlı olması 16

Müzakere Pozisyon Belgesi Müzakere Pozisyon Belgesinin hazırlaması Avrupa Birliği Genel Sekreterliği koordinasyonunda, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarımızca hazırlanan Müzakere Pozisyon Belgesinde, söz konusu AB Müktesebat başlığında Türkiye'nin uyumda kat ettiği mesafe, öngörülen uyum çalışmalarının takvimi gerekli görülürse tam uyum için üyelikten sonra geçiş dönemi veya geçici istisna talepleri yer alır. Sivil Toplum Kuruluşlarının ve 26 kurumun görüşleri çerçevesinde son şekli verilen ve 13 Bakanın onayladığı Müzakere Pozisyon Belgesi 13 Kasım 2009 tarihinde İsveç Dönem Başkanlığına iletilmiştir. 17

Müzakereler Çevre Faslı Kapanış Kriterleri: 1.Türkiye, sınır-ötesi unsurları da dahil olmak üzere AB nin yatay ve çerçeve çevre mevzuatını uyumlaştırmaya yönelik mevzuatı benimser, 2.Türkiye su kalitesi ile ilgili müktesebatı uyumlaştırmaya yönelik mevzuatı özellikle de Su Koruma Çerçeve Kanununu benimser; Nehir Havzaları Koruma Eylem Planları oluşturur; ve bu sektörde uygulama mevzuatını benimsemek suretiyle yasal uyum alanında önemli gelişmeler kaydeder, 3.Türkiye endüstriyel kirlilik kontrolü ve risk yönetimi alanlarındaki müktesebatı uyumlaştırmaya yönelik mevzuatı benimser. 18

Müzakereler 4. Türkiye, bu fasıldaki diğer sektörler için doğa koruma ve atık yönetimi dahil olmak üzere, Ülke Stratejisi uyarınca mevzuat uyumunu sürdürür ve katılım tarihinde AB gereklerinin yürürlüğe konması ve uygulanması konusunda hazır olduğunu gösterir, 5. Türkiye denetim hizmetleri de dahil olmak üzere her düzeyde idari birimin kapasitesini geliştirmeye Ülke Stratejisi çerçevesinde devam eder; çalışmaların koordinasyonunu iyileştirmeyi sürdürür ve bu faslın her sektöründeki müktesebatın yürürlüğe konulması ve uygulanmasını teminen katılımdan uygun bir zaman önce gerekli tüm idari yapıları oluşturduğunu gösterir. 19

Türkiye nin AB Çevre Müktesebatına Uyum Süreci 20

AB Çevre Müktesebatı Geniş Bir Müdahale Alanı Yatay (Çevresel Bilgiye Erişim, ÇED...) Atık Hava Endüstriyel Kirlilik Kimyasallar Su Doğa ve Biyolojik Çeşitlilik İklim Değişikliği Gürültü 21

2012 İlerleme Raporu-Çevre Genel Değerlendirme Yatay mevzuat ve kimyasallar alanında neredeyse hiç ilerleme kaydedilmediği, Hava kalitesi, endüstriyel kirlilik, doğa koruma, gürültü, atık yönetimi ve iklim değişikliği alanlarında sınırlı ilerleme Su kalitesi alanında ileri düzeyde ilerleme kaydedildiği belirtilmiştir. Her düzeyde ilgili kurumlar arası koordinasyon ve işbirliğinin güçlendirilmesi Daha iddialı bir ulusal ve uluslararası iklim politikası İdari kapasite konusunda ilerleme kaydedilmediği, Geçen yıl yaşanan yeniden yapılanmanın su ve doğa koruma alanlarında sorumlulukların parçalı dağılımı ile sonuçlandığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nda kalkınma ve çevre gündemleri arasında bir dengenin henüz tam kurulamamış olduğu ve çevre STK larının da dahil olduğu sağlıklı bir halkın katılımı sürecinin sağlanması için yeterlilik ve isteklilik olmadığı hususlarında kaygılar bulunduğu vurgulanmaktadır. 22

Yatay Mevzuat Çevresel bilgiye erişim Çevreye ilişkin plan ve programların hazırlanmasına halkın katılımı ÇED SÇD Çevresel sorumluluk 23

Uygulama Takvimi - Yatay 2003/4/AT (bilgiye erişim) Bilgiye erişim Kanunu 2003 Çevre Kanunu 2006 Üyelikle 2003/35/AT (halkın katılımı) ÇED kapsamında kısmen uygulanıyor IPPC 2018 Üyelikle 2004/35/AT (sorumluluk) 2011 proje 85/337/AT (ÇED) 2008 2001/42 (SÇD) 2010-2011 91/692/AAT (raporlama) Inspire (2007/2/AT) 1210/90/AT (AÇA) 2018 2008/ sınıraşan hususlar üyelikle 2011/ sınıraşan hususlar üyelikle Üyelikle 2009 Türkiye Avrupa Çevre Ajansına 2003 20 Şubat 2013, TBMM 24

Yatay Mevzuat Müzakere Pozisyon Belgesi kapsamında, -Yayımlanması beklenilen: 11 yasal düzenleme, -Yayımlanan: 2 yasal düzenleme 25

Gerçekleştirilen Çalışmalar ÇED Yönetmeliği yayımlanmıştır (sınıraşan hususlar hariç) Avrupa Çevre Ajansına üye olunmuştur. Sınır aşan İşbirliğine Yönelik ÇED İkili Anlaşma Taslağı hazırlanmıştır, Dışişleri Bakanlığı tarafından değerlendirilmektedir. 26

Yürütülen Çalışmalar Projeler ile Çalışılan Direktifler Kurumlar Arası Bilgi Alışverişi (TEIEN) Protokolü Avrupa Topluluğu'nda Mekansal Bilgi için Altyap ı Olu şturulmas ına İlişkin Direktif (INSPIRE) Halkın Katılımı ve Yargı Erişimi Konusunda Konsey Direktiflerinin Değiştirilmesi ve Çevre ile ilgili Belli Başlı Programlar ın Yap ılmas ı Açısından Halkın Katılımının Sağlanmasına Yönelik Direktif Çevresel Zararın Önlenmesi ve İyileştirilmesi ile ilgili Çevresel Sorumluluk Hakkında Direktif Belli Başlı Planların ve Programların Çevreye Olan Etkilerinin Değerlendirilesi Hakkında Direktif (Stratejik Çevresel De ğerlendirme Direktifi) 27

Atık Yönetimi Mevzuatı Atık Çerçeve Direktifinde şekillenen, öncelikle atığın kaynağında önlenmesi, sonra yeniden kullanım, geri dönüşüm ve diğer geri kazanım faaliyetleriyle atığın azaltılmasını hedefleyen 'atık hiyerarşisi'ne dayanmakta Atık başlığı altında çerçeve mevzuat atıkların düzenli depolanması, atıkların taşınımı ve özel atıklara ilişkin düzenlemeler yer almaktadır 28

Atık Yönetimi Mevzuatı Özel Atık Grubu Atık Yağlar* (75/439/EEC) Titanyum Dioksit Endüstrisi Atıkları (78/176/EEC) Atık Çerçeve Mevzuatı Atık Direktifi (2006/12/EC*- 2008/98/EC) Arıtma Çamuru Atık Kataloğu Pil ve Akümülatörler Tehlikeli Atık Direktifi* (86/278/EEC) (2000/532) (2006/66/EC) (91/689/EEC) Ambalaj ve Ambalaj Atıkları Bertaraf ve Arıtma Atıkların Düzenli Depolanması (99/31/EC) (94/62/EC) PCB/PCT lerin Bertarafı (96/59/EC) Hurda Araçlar (2000/53/EC) Liman Kabul Tesisleri (2000/59/EC) Atık Elektrikli, Elektronik Ekipmanlar** (2002/95/EC ve 2002/96/EC) Maden Atıkları (2006/21/EC) Atıkların Taşınması Atıkların Sınırötesi Taşınması ve Kontrolü (Tüzük 1013/2006) *2008/98/EC sayılı Atık Direktifi Kapsamına alınarak yürürlükten kalkmıştır. **2012/19/EU sayılı Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Direktifi ile yürürlükten kalkmıştır. 29

Uygulama Takvimi - Atık AB müktesebatı Uyum Uygulama 2006/12/EC (atık çerçeve) 2008 2014 2008/98/EC (yeni atık çerçeve) 2011 2015 2006/21/EC (maden atıkları) 2010 2012 91/689/EEC (tehlikeli atık*) 2005 2023 75/439/EEC (atık yağ*) 2008 2008 96/59/EC (PCB/PCT) 2007 2025 1013/2006 (atıkların taşınımı) 2010 2013+ 99/31/EC (düzenli depolama) 2009 2023 86/278/EEC (arıtma çamuru) 2005 2005 2002/96/EC (WEEE) 2010 2016 2002/95/EC (RoHS) 2008 2010 2006/66/EC (pil ve akü) 2013? 94/62/EC (ambalaj) 2005 2020 2000/53/EC (hurda taşıt) 2009 2014 30

Atık Yönetimi Müzakere Pozisyon Belgesi Müzakere Pozisyon Belgesi kapsamında, -Yayımlanması beklenen: 13 yönetmelik -Yayımlanan: 10 yönetmelik (büyük ölçüde uyumlu) 31

Gerçekleştirilen Çalışmalar Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik Poliklorlu Bifenil ve Poliklorlu Terfenillerin Kontrolü Hakkında Yönetmelik, Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik Evsel ve Kentsel Arıtma Çamurlarının Toprakta Kullanılmasına Dair Yönetmelik Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği (ROHS direktifine uyumu da kapsamaktadır) Elektrikli ve Elektronik Eşyalarda Bazı Zararlı Maddelerin Kullanımının Sınırlandırılmasına Dair Yönetmelik (AEEE ile yürürlükten kaldırılmıştır) Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği Ömrünü Tamamlanmış Araçlara ilişkin Yönetmelik Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (ilgili direktif yeni atık çerçeve direktifi kapsamına alınarak kaldırılmıştır.) Atık Yağların Kontrolüne ilişkin Yönetmelik (ilgili direktif yeni atık 32 çerçeve direktifi kapsamına alınarak kaldırılmıştır.)

Yürütülen Çalışmalar - Maden atıklarına ilişkin Direktife uyum çalışmaları IPA Projesi kapsamında yürütülmektedir, - 31 Ağustos 2004 tarihinde Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği yayımlanmıştır, revizyon çalışmaları sürmektedir (Çevre Alanında Kapasite Geliştirme projesinin çıktılarına bağlı olarak 2013 sonuna kadar uygulama takvimi belirlenecektir) 33

Hava Kirliliği Mevzuatı Hava Kalitesi Çerçeve ve bağlı Direktifler Yakıt kalitesi ve yakıt verimliliği CO2 emisyonları ve VOC Ulusal Emisyon Tavanları 34

Uygulama Takvimi - Hava AB müktesebatı 2008/50/EC (Avrupa için temiz hava) Uyum 2012 Uygulama Proje ile belirlenecek 97/101/EC (hava kirliliği ölçümlerine ilişkin bilgi değişim kararı) 2014 2014 2001/81/EC (emisyon tavanları) 2012 Proje ile belirlenecek 94/63/EC (VOC-yakıt depolama) 2012 2015 98/70/EC (yakıt kalitesi) 2009 2012 99/32/EC (yakıt kalitesi) 2009 2012 1999/94/EC (yeni binek otomobillerin CO2 salınımı) 2003 2009 35

Hava Kalitesi Müzakere Pozisyon Belgesi MPB çerçevesinde, Yayımlanması beklenen: 6 yönetmelik Yayımlanan: 3 yönetmelik Kalan 3 tanesi sürdürülmektedir. üzerinde çalışmalar 36

Gerçekleştirilen Çalışmalar UYUM DURUMU Yayınlanan mevzuat Hava kalitesi çerçeve ve bağlı direktiflerin uyumu Hava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi Yönetmeliğinin yayınlanması ile birlikte tamamlanmıştır. (RG: 06.06.2008, No.26898) Petrol ve dizel yakıtların kalitesine ilişkin 98/70/AT sayılı Direktif, Türk petrol mevzuatına eksiksiz olarak aktarılmıştır. Karbondioksit Emisyonları ve Yakıt Tüketimi Konusunda Tüketici Bilgilerinin Hazır Bulundurulması İle İlgili Direktif, Yeni Binek Otomobillerin Yakıt Ekonomisi ve CO2 Emisyonu Konusunda Tüketicilerin Bilgilendirilmesine İlişkin Yönetmelik ile uyumlaştırılmış ve 1 Ocak 2009 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 37

Yürütülen Çalışmalar Çalışılmakta olan mevzuat Avrupa İçin Daha Temiz Hava ve Dış Ortam Hava Kalitesine İlişkin 2008/50/AT sayılı ve 21 Mayıs 2008 tarihli Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifinin uyumlaştırılması için Yönetmelik Taslağı IPA 2007 Mali işbirliği programlaması kapsamında Marmara Bölgesinde Hava Kalitesi Alanında Kurumsal Yapılanma Projesi kapsamında hazırlanmaktadır. 2001/81/AT sayılı Ulusal Emisyon Tavanları Direktifi, Türkiye deki yasal mevzuata uyumlaştırılması ve uygulanması için, IPA 2008 Programı kapsamında finanse edilen Emisyon Kontrolünün İyileştirilmesi Projesi kapsamında çalışılmaktadır. Uçucu Organik Bileşik (VOC) Direktiflerinin aktarılması ve mevzuatın uygulanması için, Sınaî VOC ların (Uçucu Organik Bileşiklerin) Kontrolü konulu bir proje IPA 2009 Programı çerçevesinde çalışılmaktadır. 38

Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrolü (IPPC) Büyük Yakma Tesisleri (LCP) Uçucu Organik Bileşikler (VOC) 2010/75/EU sayılı Endüstriyel Emisyonlar Direktifi 2010 yılında yayımlanmıştır. Direktif 07/01/2013 tarihinde yürürlüğe girecektir. Söz konusu Direktif ile 07.01.2014 tarihinden itibaren - Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrolü Direktifini, - Büyük Yakma Tesisleri Direktifini, - Titanyum dioksit endüstrisi ile ilgili 3 Direktifi, - Uçucu Organik Bileşiklere İlişkin 1999/13/EC sayılı Direktifi yürürlükten kaldırmaktadır. Söz konusu Direktifler tek çatı altında toplanmaktadır. 39

Uygulama Takvimi Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi AB müktesebatı Uyum Uygulama 2008/1/EC (IPPC) 2012 2018 1999/13/EC (VOC-organik çözücüler) 2013 2015 96/82/EC (Seveso II) 2009 2014 2001/80/EC (LCP) 2009 2019 761/2001 (EMAS-eko-yönetim ve denetim planı) 2013 2013 / üyelikle 166/2006 (EPRTR-Avrupa Kirlilik Salınım ve Transfer Kaydı) 2014 üyelikle 1980/2000 (eko-etiket) 2012 2015 2000/76/EC (atık yakma) 2009 2023 40

Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi Müzakere Pozisyon Belgesi MPB çerçevesinde, Yayımlanması beklenilen: 5 yönetmelik Yayımlanan: 3 yönetmelik Diğer 2 Direktif ile ilgili çalışmalar sürdürülmektedir. 41

Gerçekleştirilen Çalışmalar UYUM DURUMU Yayınlanan mevzuat Büyük yakma tesisleri yönetmeliği yayınlanmıştır. (RG: 08.06.2010, Sayı: 27605) Büyük endüstriyel kazaların kontrolü yayınlanmıştır. (RG: 18.08.2010 Sayı: 27676) hakkında yönetmelik 2000/76 Sayılı AB Atık Yakma Direktifi, Atıkların Yakılmasına İlişkin Yönetmeliğin çıkarılmasıyla uyumlaştırılmıştır. (RG: 06.10.2010 tarih, Sayı: 27721) 42

Yürütülen Çalışmalar Çalışılmakta olan mevzuat Endüstriyel Emisyonlar Direktifi IPA 2008 Programında yer alan Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrol Projesi kapsamında çalışılmakta olup, Entegre Çevre İzni Yönetmeliği Taslağı hazırlanarak kurumların görüşüne açılmıştır. Tehlikeli Maddeler İçeren Büyük Kaza Risklerinin Kontrolüne İlişkin 96/82/AT sayılı Konsey Direktifinin (Seveso II) Uygulama Kapasitesinin Güçlendirilmesi Projesi 2009 yılı Mali İşbirliği kapsamında yürütülmektedir Büyük Yakma Tesisleri Direktifi nin (2001/80/EC) uygulanması için gerekli kapasitenin oluşturulması amacıyla IPA 2010 Programı kapsamında projesi yürütülecektir. Avrupa Kirletici Salım ve Taşınım Kaydının Kurulmasına ilişkin AB Tüzüğünün ulusal mevzuata aktarılması ve uygulanması amacıyla IPA 2013 Programı kapsamında Türkiye de E-PRTR Tüzüğü Kapasite Geliştirme Projesi çalışılacaktır. 43

Kimyasallar REACH - kimyasalların kaydı, değerlendirilmesi, izni ve kısıtlanması Deney hayvanları Kalıcı Organik Kirleticiler Biyosidal ürünler Zararlı kimyasallar ve pestisitlerin uluslararası ticareti 44

Uygulama Takvimi - Kimyasallar AB müktesebatı Uyum Uygulama 98/8/EC (biosidal ürünler) 2009 2014 67/548/EC (Tehlikeli Maddeler) 2008 2011+ 689/2008 (ithalat/ihracat) 2012 sonrası 2014 850/2004 (POPs) 2025 86/609/EEC (deney hayvanları) 2004-2006 2006 1907/2006 (REACH) 2013 2014 1272/2008 (CLP) 2011 2011? 87/217/EC (asbest) 2010 2010 45

Kimyasallar Müzakere Pozisyon Belgesi Müzakere Pozisyon Belgesi çerçevesinde, Yayımlanması beklenilen: 8 yasal düzenleme Yayımlanan: 5 yasal düzenleme 46

Gerçekleştirilen Çalışmalar Biyosidal Ürünler Yönetmeliği yayımlanmıştır. Tehlikeli Maddelerin ve Müstahzarların Sınıflandırılması, Ambalajlanması ve Etiketlenmesi Hakkında Yönetmelik yayımlanmıştır. Kalıcı Organik Kirleticilere İlişkin Stockholm Sözleşmesi nin Onayı ile ilgili 5871 sayılı Kanun onaylanmıştır. Bazı Tehlikeli Maddelerin, Müstahzarların ve Eşyaların Üretimine, Piyasaya Arzına ve Kullanımına İlişkin Kısıtlamalar Hakkında Yönetmelik yayımlanmıştır. Deneysel ve Diğer Bilimsel Amaçlar için Kullanılan Deney Hayvanlarının Korunması, Deney Hayvanlarının Üretim Yerleri ile Deney Yapacak Olan Laboratuarların Kuruluş, Çalışma, Denetleme, Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik yayımlanmıştır. Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik yayımlanmıştır. Deneysel ve Diğer Bilimsel Amaçlar için Kullanılan Hayvanların Refah ve Korunmasına Dair Yönetmelik yayımlanmıştır. 47

Yürütülen Çalışmalar Projeler ile Çalışılan Mevzuat Tehlikeli Kimyasalların İhracatı ve İthalatına ilişkin Tüzük Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması ile ilgili Tüzük (REACH) 48

Su Kalitesi Su Çerçeve Direktifi Tüm su kütlelerinin korunması nehirler, göller, kıyı suları ve yeraltı suları Tüm su kütlelerinin 2015 yılına kadar iyi durum da olması İdari sınırlar bazında değil nehir havzası ölçeğinde su yönetimi Nehir Havzası Yönetim Planları(karakterizasyon, izleme, tedbirler programı vs) Emisyon sınır değerleri ve kalite standartları için bütüncül bir yaklaşım Ülkeler ve kurumlar arasında işbirliği Su yönetimine halkın aktif katılımı Ekonomik araçlar: vergi ve teşvikler (kirleten öder, kullanan öder, tam maliyet prensibi) Kentsel Atıksu Arıtma Direktifi Nitrat Direktifi Yüzme suyu İçme suyu Taşkın Risklerinin Değerlendirilmesi ve Yönetimi 49

Uygulama Takvimi - Su Kalitesi AB müktesebatı 2000/60/EC (WFD) 2006/113/EC (Kabuklu) 2006/44/EC (balık yaşamı) 76/464/EEC (tehlikeli madde) 91/271/EEC (Kentsel) 91/676/EEC (nitrat) 80/68/EEC (yer altı suları) 98/83/EC (su tüketimi) 76/160(yüzme suyu) 2007/60/EC (taşkın) Uyum Uygulama Su Kanunu hazırlıkları 2011 Nehir Havzası Yönetim Planları20142015 Tam uyum üyelikle 2008 2011 2009 2015 2005 2020 2006 2022 2013 2020 2011 2026 2005 2005-2011 2006 2015* Proje kapsamında belirlenecek. *200mg/L fekal koliform, toplam koliform için uygulama 2015 50

Su Kalitesi Müzakere Pozisyon Belgesi Müzakere Pozisyon Belgesi çerçevesinde, Yayımlanması beklenilen: 11 yasal düzenleme (Su Kanunu dahil) Yayımlanan: 6 Müzakere Pozisyon Belgesinde 2008/56/AT sayılı Deniz Çerçeve Direktifinin uyumlaştırma takvimine yönelik bir taahhütte bulunulmamıştır, ancak, söz konusu Direktifin Üyelikle Birlikte iç hukuka aktarılması ve uygulamanın sağlanması beklenmektedir. Ayrıca, AB müktesebatında zaman içinde yapılan değişiklikler ve ilaveler neticesinde uyumlaştırılması tamamlanan bazı yasal düzenlemelerde revizyona gidilmesi gerekmektedir: Örneğin Yüzme Suyu Kalitesine ilişkin 76/160/AET sayılı Direktif aynı adı taşıyan 2006/7/AT sayılı Direktif ile yürürlükten kaldırılmıştır. Söz konusu yeni Direktife uyum çalışmalarının IPA-1 2010 programlaması altında yer alan Yüzme Suyu Kalitesine ilişkin Kapasite Geliştirme Projesi neticesinde tamamlanması öngörülmektedir. 51

Su Kalitesi Mevzuat Uyum Durumu Tamamlanan Çalışmalar: Taslak Su Kanunu kurum görüşlerine açılmış durumdadır. Yeraltı suyunun Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik Resmi Gazete de yayımlandı. Su Havzalarının Korunması ve Yönetim Planlarının Hazırlanması Yönetmeliği Resmi Gazete de yayımlandı. İçme Suyu Elde Edilen veya Elde Edilmesi Planlanan Yüzeysel Suların Kalitesine Dair Yönetmelik revize edildi. 52

Su Kalitesi Mevzuat Uyum Durumu Yapılmakta olan Çalışmalar: Balık Yaşamının Sürdürülebilirliği için Koruma veya İyileştirme Gereksinimi Bulunan Tatlı Suların Kalitesi Hakkında Yönetmeliğin revizyon çalışmaları tamamlanmış olup, kurum ve kuruluşların görüşüne açılmaktadır. Yüzme Suyu Kalitesi Yönetmeliği revizyon çalışmaları sürmektedir. Tarımsal Kaynaklı Nitrat Kirliliğine Karşı Suların Korunması Yönetmeliği, Atık suların Geri Kazanımı Yönetmeliği, Su Tarifeleri Yönetmeliği, Su Kayıp ve Kaçaklarının Önlenmesine İlişkin Yönetmelik,Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi, Sınıflandırma ve İzleme Yönetmeliği hazırlık çalışmaları devam etmektedir. 53

Biyolojik Çeşitlilik ve Doğa Koruma Habitat Direktifi Yaban Kuşları Direktifi Yabani hayvan ve bitki türlerinin ticareti (CITES) Ayak kapanları Hayvanat bahçelerindeki yaban hayvanları 54

Uygulama Takvimi - Doğa Koruma AB müktesebatı 1999/22/EC (hayvanat bahçeleri) 92/43/EEC(habitat) 76/409/EEC (kuş) 338/97 (CITES) 83/129 (yavru fok) 3254/91 (bacaktan yakalama) Uyum 2007 Uygulama 2009 2011 sonrası üyelikle 2001/ kısmen uyum 2008 2009 projesi ile belirlenecek 2008 2011 sonrası yapılacak proje ile belirlenecek 55

Biyolojik Çeşitlilik ve Doğa Koruma Müzakere Pozisyon Belgesi Müzakere Pozisyon Belgesi çerçevesinde, Yayımlanması beklenilen: 5 yasal düzenleme Yayımlanan: 3 yasal düzenleme 56

Gerçekleştirilen Çalışmalar CITES Tüzüğünün Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik yayımlanmıştır Hayvanat Bahçelerinin Kuruluşu ile Çalışma Usul ve Esaslar ı Hakkında Yönetmelik yayımlanmıştır Belirli Yavru Fokların Kürklerinin ve Bunlardan Elde Edilen Ürünlerin İthalatının Yasaklanmasına İlişkin Yönetmelik yayımlanmıştır Ulusal Biyoçeşitlilik Stratejisi ve Eylem Planı onaylanmıştır Habitat ve Kuş Direktiflerine yönelik Düzenleyici Etki Analizleri hazırlanmıştır Korunan Alanların Tespit Tescil ve Onayına ilişkin Yönetmelik yayımlanmıştır 57

Yürütülen Çalışmalar Projeler ile Çalışılan Mevzuat Yabani Fauna ve Flora ile Habitatlarının Korunmasına İlişkin Direktif Yaban Kuşlarının Korunmasına İlişkin Direktif Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin, Ticaretin Düzenlenmesi Yoluyla Korunmasına ilişkin Tüzük (CITES Tüzüğü) Yapılması Gereken Çalışmalar Bacaktan Yakalayan Tuzakların Toplulukta Kullanımını ve Bu Tuzakların Kullanıldığı Ülke Menşeili Bazı Yaban Hayvan Türlerine Ait Deri ve İşlenmiş Ürünlerin Topluluğa Sokulmasını Yasaklayan Tüzük kapsamında uygulama boşluklarına yönelik proje 58

İklim Değişikliği AB İklim değişikliği mevzuatı; Emisyon ticareti sistemi, Sera gazı emisyonlarının izlenmesi, doğrulanması ve raporlanması, Ulaşım sektöründe sera gazı emisyonlarının azaltılması, Düşük karbon teknolojileri (Karbon Yakalama ve Depolama), Ozon tabakasını incelten maddeler ve F-gazlarının kontrolüne yönelik yasal düzenlemeleri içermektedir. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ve Kyoto Protokol ü AB müktesebatının parçasıdır. 59

İklim Değişikliği-Uyum Türkiye, 24 Mayıs 2004 yılında Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesine(BMİDÇS) ve 26 Ağustos 2009 tarihi itibari ile Kyoto Protokolüne (KP) taraf olmuştur. Sera Gazlarının Takibi Hakkında Yönetmelik, 25 Nisan 2012 tarih ve 28274 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Türkiye de Sera Gazı Emisyonlarının İzlenmesine Yönelik Destek Projesi, IPA-1, 2011 Programlaması altında yer almaktadır. IPA-1, 2013 Programlaması altında yer alan Türkiye de İklim Değişikliği Alanında Kapasite Geliştirme Projesi ile F-Gazlarına yönelik AB mevzuatının iç hukuka aktarılması için gerekli kapasitenin geliştirilmesi amaçlanmaktadır. 60

Uygulama Takvimi İklim Değişikliği AB Müktesebatı Uyum Uygulama 2037/2000/AT (Ozon Tabakasını İncelten Maddeler) 2013 2020 2003/87/AT (Emisyon Ticareti Sistemi) 2018 Üyelikle Birlikte 842/2006/AT (F-Gazları) 2015 2020 280/2004/AT (Sera Gazı Emisyonlarının İzlenmesi) 2015 2015 61

İklim Değişikliği Müzakere Pozisyon Belgesi Müzakere Pozisyon Belgesi çerçevesinde, Yayımlanması beklenilen: 5 yasal düzenleme Yayımlanan: 2 (biri Kyoto Protokolü) 62

Gürültü Mevzuat: Çevresel Gürültü Yönetimi ve Değerlendirilmesine ilişkin 25 Haziran 2002 tarihli ve 2002/49/AT sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Direktifi Uyum Durumu: Direktifin aktarılması ve uygulanması amacı ile, Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Hakkında Yönetmelik yayınlanmıştır. (RG: 01.07.2005, Sayı: 25862) Gürültü haritalarının hazırlanması ve eylem planlarının uygulanması amacıyla IPA 2009 Programı kapsamında «Çevresel Gürültü Direktifinin Uygulama Kapasitesinin Geliştirilmesi Projesi gerçekleştirilecektir. 63

AB TÜRKİYE MALİ İŞBİRLİĞİ 64

AB ENTEGRE ÇEVRE UYUM STRATEJİSİ (2007-2023) Sektör Bazlı Toplam Yatırım İhtiyacı (2007-2023) Sektör Yatırım İhtiyacı Milyar Avro Oran (%) Su 33,969 58 Atık 9,560 16 Hava 0,037 0 14,755 25 0,264 0 58,585 100 Endüstriyel Kirlilik Doğa Koruma Toplam 65

AB Türkiye Mali İşbirliği (20022013) Başlayan/başlayacak ve programlama aşamasında olan toplam 28 adet proje bulunmaktadır. 66

KATILIM ÖNCESİ MALİ YARDIM ARACI (IPA) (2007-2013) PHARE ISPA SAPARD CARDS Türkiye için Katılım Öncesi Mali Yardım IPA Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı 2007-2013 dönemini kapsar. Avrupa Birliği'nin aday ile potansiyel aday ülkeleri faydalanmaktadır. Amacı aday ve potansiyel aday ülkelerin Avrupa Birliği standartlarına, politikalarına ve müktesebatına uyum çabalarına mali destek sağlamaktır. 2007 2013 döneminde IPA kapsamında tüm aday ve potansiyel aday ülkelere sağlanacak yardımın toplam miktarı 11.5 Milyar Avro'dur. Beş (5) bileşenden oluşur. 67

KATILIM ÖNCESİ MALİ YARDIM ARACI (IPA) (2007-2013) Çevre Projeleri IPA nın 2 bileşeni altında ele alınmaktadır. IPA I: Geçiş Dönemi ve Kurumsal Yapılanma Desteği: Mevzuat uyumu, kurumsal ve idari kapasite geliştirme projeleri Toplam maliyeti yaklaşık 10 M. Avro olan 2 proje tamamlanmıştır. Toplam maliyeti yaklaşık 32 M. Avro olan 10 proje yürütülmektedir. Toplam maliyeti 65 M. Avro olan 18 proje programlama ve ihale aşamasında olup, yakın zamanda uygulamaya geçecektir. 68

KATILIM ÖNCESİ MALİ YARDIM ARACI (IPA) (2007-2013) IPA III: Bölgesel Kalkınma Çevre Operasyonel Programı: Çevre sektöründe ülkemizdeki çevre altyapısının iyileştirilmesine yönelik Çevre altyapısı projeleri 2007 2009 dönemi için çevre altyapısı sektörüne tahsis edilen IPA fonlarının kullanım kapsamını belirlemek üzere Çevre Operasyonel Programı (ÇOP) hazırlanmış ve yıllar içerisinde uzatılarak 2007-2013 dönemini içerecek şekilde bütçesi yaklaşık 800 M. Avro olacak şekilde revize edilmiştir. Program kapsamında su temini, kanalizasyon, atıksu arıtımı, entegre katı atık yönetimi ve teknik destek öncelikli alanlardır. ÇOP kapsamında bugüne kadar toplam 940 milyon avro yatırım değerine sahip 39 altyapı projesi için IPA proje başvurusu yapılmıştır. 69

KATILIM ÖNCESİ MALİ YARDIM ARACI (IPA) (2007-2013) Avrupa Komisyonu yapılan başvurular içerisinden bütçesi yaklaşık olarak 556 milyon avro olan 22 projenin Finansman Kararını almıştır. 13 projenin teknik uygulama aşaması başlamıştır. ÇOP kapsamında önümüzdeki yeni IPA (2014-2020) döneminde finanse edilmek üzere projelerin yatırım paketi hazırlıklarına hız verilmiş, yaklaşık toplam bütçesi 700-800 M. Avro olacak toplam 37 çevre altyapı projesinin hazırlık çalışmalarına başlanmıştır. 70

Teşekkürler maydin@ab.gov.tr 71