SAADET PARTİSİ EKONOMİK İŞLER BAŞKANLIĞI KASIM 2016 RAPORU

SAADET PARTİSİ EKONOMİK İŞLER BAŞKANLIĞI KASIM 2016 RAPORU 26.11.2016 Saadet Partisi olarak 30 Ekim 2016 da 6. Olağan Büyük Kongremizi yaptık. Yeni bir GİK ile yeni bir Yüksek Disiplin Kurulu oluştu. Bu Kurullar ilk toplantılarını yaptılar. Genel Başkanımızın belirlediği GİK üyelerimizin de onayladığı Başkanlık Divanımız oluştu. Şimdi yeni bir dönem başlıyor. Saadet Partisi olarak bütün teşkilatlarımızla yüce Milletimizin değerli evlatlarına en güzel hizmeti verebilmek için canla başla çalışıyoruz. Yüce Rabbim bu kutlu görevi yapmada bizlere yardım etsin. Çalışmalarımızın bereketini artırsın. Yaptığımız bu İl Başkanları ve İl Müfettişleri toplantımızı hayırlı ve başarılı eylesin. Bu ağır mesuliyetli görevlerde bizlere yüz aklığı versin. Amin. Değerli İl Başkanları, Hepinizin bildiği gibi, 2011 yılından beri Ekonomik İşler Başkanlığı görevini ben yürütmekteydim. Şimdi yeni dönemde de bu görevi ben yürütmeye gayret edeceğim. Daha önceki yıllarda olduğu gibi, partimiz adına ekonomik konularda konuşacak hatipler arasında Söylem Birliği ni sağlamak üzere ekonomik İşler Başkanlığı olarak her ay yapılacak İl Başkanları ve İl Müfettişleri Toplantısı için son ekonomik gelişmelerle ilgili bir rapor hazırlayıp sizlerin istifadesine sunacağız. 2016 yılı Kasım ayı İl Başkanları ve İl Müfettişleri Toplantısı için hazırladığımız Ekonomik İşler Başkanlığı Raporunu sizlere sunuyoruz. Değerli İl Başkanları, Hükümet Temmuz 2015 den beri yoğunlaşan PKK Terör olayları ile uğraşırken ülkemiz 15 Temmuz 2016 da Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) içindeki Paralel Devlet Yapılanması (PDY) na mensup bir grup çılgının başlattığı bir başarısız darbe girişimine hedef oldu. Allah (c.c.) a hamd olsun darbe girişimi bastırıldı. Darbe girişimi bastırıldıktan sonra ülkemizde üç ay süreyle Olağanüstü Hal ilan edildi. Üç aylık Olağanüstü Hal bitince süre yeniden üç aylığına uzatıldı. Olağanüstü Hal uygulamaları çerçevesinde hazırlanan Kanun Hükmünde Kararname (KHK) lerle kamuda çalışan binlerce insanın işine son verildi, soruşturmalar oldu, tutuklamalar yapıldı ve halen de bu durum devam etmektedir. Kamudaki bu uygulama özel sektörde de sürdürüldü. İnsanlar tutuklandı, iş yerleri kapatıldı. Son aylarda Hükümet asıl olarak PDY ile uğraştığı için dış dünyada olup bitenlerle ve ekonomi ile fazla ilgilenemedi. Yurt içinde ve Kuzey Irak ta PKK eylemleri arttı. Güney komşumuz Suriye de PYD/YPG güçleri Türkiye nin daha önce kırmızı çizgimiz dediği Fırat ın Batısı na geçti. PYD/YPG nin bu faaliyetini önlemek üzere TSK tarafından Fırat Kalkanı Harekatı düzenlendi. Bu harekat 3 aydan beri devam etmektedir. Daha ne kadar devam edeceği de belli değildir. Suriye deki çatışmalar sürerken koalisyon güçleri tarafından Musul u IŞİD militanlarının elinden kurtarmak üzere Irak ta da bir sıcak çatışma alanı oluşturuldu. Türkiye de Irak taki bu harekata katılma kararı aldı ve TSK Irak taki koalisyon güçleri ile beraber Musul u IŞİD militanlarından kurtarma operasyonuna fiilen katıldı. Halen Musul daki operasyonlar da devam ediyor. 1

Bu arada 20.07.2016 da Kredi Derecelendirme Kuruluşlarından Standart end Poors, 23.09.2016 da da Moodys Türkiye nin kredi notunu düşürdüler. Bütün bu olup bitenler ekonomimizi çok olumsuz etkilemiştir ve bu olumsuz etki halen de devam etmektedir. Diğer taraftan dış dünyadaki gelişmeler; önce İngiltere nin AB den ayrılma konusundaki kararı daha sonra da ABD deki Başkanlık seçimini Trump un kazanması ve buna bağlı olarak ABD ekonomisindeki gelişmeler özelliklede ABD de faiz oranının artacağı yönündeki söylentiler tüm dünya ülkelerinin ekonomilerini ve bu arada Türk ekonomisini çok etkilemiş, döviz, Dolar ve Avro yükselişe geçmiştir. 15 Temmuz 2016 dan önce 2.88 TL olan ABD doları 25.11.2016 da 3.46 TL yi görmüş sonra 3.43 TL ye düşmüştür. Yani ABD doları 4.5 ayda yaklaşık 55 kuruş artmıştır. Bir diğer ifadeyle dolar 4.5 ayda % 19 değer kazanmıştır. Türkiye nin 421.5 milyar dolar dış borcu olduğu dikkate alınırsa bunun Türk ekonomisine getirdiği yük yaklaşık 230 milyar TL dir. Bu ağır yükün özel sektöre maliyeti ise yaklaşık 160 milyar TL dir. Dolardaki aşırı yükselme ve bozulan ekonomik şartlar nedeniyle 6-7 aydan beri faiz oranlarını düşürme sürecine giren T.C. Merkez Bankası da 24.11.2016 da yaptığı PPK Toplantısında haftalık repo faiz oranını 50 baz puan artırmıştır. Dolardaki artıştan ve faiz oranlarındaki yükselişten en fazla şikayetçi olan kesim Sanayicilerdir. Tabi dolardaki artış sadece Sanayiciyi değil tüm toplum kesimlerini etkilemekte ve ithal malların fiyatlarında özellikle de petrol ürünlerinde aşırı yükselmeye sebep olmaktadır. Mesela üç gün önce, 23 Kasım 2016 da benzinin litresine 16 kuruş, motorinin litresine de 11 kuruş zam geldi. Akaryakıta gelen zam tüm mallara anında yansımakta ve enflasyonun yükselmesine sebep olmaktadır. Faizdeki ve Döviz fiyatlarındaki artış ekonomide başka olumsuzluklara da sebep olmakta, Sanayici bu şartlarda yatırım yapamamaktadır. Yeni yatırımlar olmayınca işsizlik artmakta, üretim düşmektedir. Üretim düşünce de ihracat azalmakta, dış ticaret açığı ve dolayısı ile cari açık artmaktadır. Cari açık artınca ülkemizdeki ekonomik sıkıntı dayanılmaz bir hal almaktadır. Saadet Partisi olarak Ekonomik sıkıntılar daha fazla artmadan Hükümeti tedbir alması gerektiği konusunda uyarmak istiyoruz. 1- İşsizlik. TÜİK tarafından yayınlanan verilere göre, Ağustos 2016 da işsizlik oranı yine çift haneli rakamlarda seyretmiş ve % 11.3 olmuştur. Sayısal olarak 3.493.000 insanımız işsizdir. Temmuz 2016 da % 10.7 olan işsizlik oranı Ağustos ta % 11.3 olmuştur. Yani işsizlik oranı son bir ayda % 0.6 artmıştır. İşsizlik oranının yükselmesi insanlarımızı sıkıntıya sokmaktadır. Önümüzdeki aylarda da işsizlik oranının bu yüksek seyrini sürdürmesi beklenmektedir. 2015 yılının Ağustos ayındaki işsizlik oranı % 10.1 idi. Bu oran 2016 yılının Ağustos ayında % 11.3 olmuştur. Yani Ağustos 2016 da işsizlik oranı bir yıl öncesine göre % 1.2 artmıştır. İnşaallah 2016 yılının tamamında işsizlik oranı düşer diyoruz. Temmuz 2016 ya göre Ağustos 2016 da Genç nüfustaki işsizlik oranı yükselmiştir. Temmuz 2016 da % 19.8 olan genç nüfustaki işsizlik oranı Ağustos 2016 da % 19.9 olmuştur. Ağustos 2015 de % 18.7 olan genç nüfustaki işsizlik oranı da Ağustos 2016 da % 19.9 olmuştur. Yani Ağustos 2016 daki işsizlik oranı hem aynı yılın bir ay öncesine göre hem de bir yıl öncesinin aynı ayına göre artmıştır. 2- Enflasyon (TÜFE). 2016 yılı Ekim ayında enflasyon (TÜFE) bir önceki aya göre % 1.44 arttı. lık enflasyon da % 7.16 olarak gerçekleşti. Enflasyondaki artış tüm toplum kesimlerini çiftçi, işçi, memur ve emeklilerimiz ile esnafımızı etkilemektedir. İktidar enflasyon konusundaki hedefini maalesef geçmiş 2

yıllarda tutturamamıştı. Merkez Bankası 15 Temmuz 2016 daki darbe girişiminden sonra yaptığı açıklamada % 7.5 olan 2016 yılı enflasyon hedefini değiştirmediğini açıkladı. İnşaallah 65. hükümet 2016 yılı bütçesi yapılırken öngörülen % 7.5 lik enflasyon hedefini gerçekleştirebilir. Ancak Eylül 2016 da akaryakıtta (motorin ve benzin) litre başına yapılan 20-25 kuruşluk ÖTV zamları ve son aylarda döviz fiyatlarında meydana gelen artış bahane edilerek yapılan zamlar sanıyoruz bundan sonraki süreçte enflasyonun daha da yükselmesine sebep olacaktır. Bu da 2016 yılı enflasyon hedefinin gerçekleşmesini engelleyecektir. 3- Büyüme. TÜİK tarafından 2016 yılı GSYH nın 2. çeyrek rakamları açıklandı. 1. çeyrekte % 4.7 olan büyüme hızı 2. çeyrekte % 3.1 e düştü. GSYH daki 6 aylık büyüme hızı % 3.9 oldu. Temennimiz GSYH nın yüksek olması. Ama ekonomik görünüm GSYH da azalmanın devam edeceği şeklinde. İktidar tarafından bu gerçek fark edilmeye başlanmış olacak ki 2016 yılı bütçesi yapılırken % 4.5 olarak öngörülen 2016 yılı büyüme oranı revize edilerek % 3.2 ye düşürülmüştür. Türk ekonomisi 2015 yılında iyi bir performans gösterememişti ve dolar bazında cari fiyatlarla 2014 yılında 799.4 milyar dolar olan GSYH 2015 yılında 720 milyar dolara düşmüştü. 2016 yılında büyüme oranının azalması dolar bazında cari fiyatlarla GSYH nın düşmesi demektir. GSYH nın azalması kişi başına düşen milli gelirin azalmasına sebep olacaktır. Yani insanımız fakirleşecektir. 2014 yılında 10.395 dolar olan kişi başına GSYH 2015 yılında 9.261 dolara düşmüştü. Görünen o ki, 2016 yılında kişi başına düşen GSYH 9.261 doların da altına düşecektir. 4- Faiz. 2015 yılı bütçesinden faize 53.0 milyar TL ödeme yapılmıştır. 2002 den 2015 yılı sonuna kadar olan 13 yıllık sürede bütçeden yapılan faiz ödemelerinin toplam miktarı 651.1 milyar TL dir. Bu demektir ki, bütçeden yıllık ortalama 50.1 milyar TL faiz ödemesi yapılmıştır. 2016 yılı bütçesinde de faiz ödemeleri için 56 milyar TL ayrılmıştır. 2016 yılının ilk on ayında (Ocak-Ekim) bütçeden yapılan faiz ödemelerinin miktarı 44.6 milyar TL olmuştur. 6-7 aydan beri faiz oranlarını düşürme gayreti içinde olan TC Merkez Bankası da 24.11.2016 da yapılan PPK Toplantısında haftalık repo faiz oranını 50 baz puan yükseltmiştir. 15 Temmuz 2016 daki darbe girişiminden sonra Tahvil piyasasındaki faiz oranları da artmaktadır. 15 Temmuz 2016 öncesi % 8.5-9.0 düzeyinde olan Tahvil piyasasındaki faiz oranı şu günlerde % 10.5-11 düzeyindedir. Unutulmamalıdır ki, faizdeki bu artış Türkiye nin faiz ödemelerinin artmasına sebep olacaktır. 5- Borçlar. Hazine Müsteşarlığı nın verilerine göre, Türkiye nin Toplam Borcu (dış borç+iç borç) sürekli artmaktadır. Ülkemizin 2002 ile 2015 yıllarındaki borç durumu ile 2016 yılının 2. çeyreğinin sonundaki (Ocak-Haziran) borç durumu şöyledir: Dış Borç İç Borç (Milyar TL) İç Borç* Toplam Borç 2002 129.6 155.2 102.6 232.2 2015 397.7 474.2 173.0 570.7 2016 (2. çeyrek) 421.4 485.7 167.2** 588.6 *TL olarak verilen iç borç döviz kuruna bölünerek tarafımızdan hesaplanmıştır. ** Dolar kurundaki aşırı yükselmeden dolayı Dolar bazında İç Borç azalmıştır. 3

Görüldüğü gibi, Türkiye nin toplam borcu yıldan yıla artmaktadır. Bu borç artışı bizleri endişelendirmektedir. 15 Temmuz 2016 dan sonra döviz fiyatlarında meydana gelen yükselme, durumu daha vahim bir hale getirmektedir. Evet, unutulmamalıdır ki, dolar fiyatlarındaki 1 (Bir) kuruşluk artış Türk ekonomisine 4 milyar TL ilave yük getirmektedir. Bu durumun yetkililerce dikkate alınması ve gerekli önlemler alınarak bu gidişe dur denilmesi gerekir. İç borçların tamamı Kamuya aittir. Dış borçların bir kısmı kamu sektörüne (Merkez Bankası dahil), bir kısmı da özel sektöre aittir. Kamu sektörüne ve özel sektöre ait dış borçların 2002 ile 2015 yıllarındaki durumu ile 2016 yılının 2. çeyreğinin sonundaki (Ocak-Haziran) durumu şöyledir: Kamu Sektörüne ait Dış Borç Özel Sektöre ait Dış Borç Toplam Dış Borç 2002 86.5 43.1 129.6 2015 114.6 283.1 397.7 2016 (2. çeyrek) 122.7 298.8 421.4 Görüldüğü gibi, yıllar itibariyle hem kamu sektörüne ait dış borç hem de özel sektöre ait dış borçlar artmış ve Türkiye nin toplam dış borcu 2016 yılının ilk 2 çeyreği sonunda 421.4 milyar dolar olmuştur. Türkiye nin Kamu Borç Stoku yıldan yıla artmaktadır. Bu artış hem Kamu Brüt İç Borç Stoku nda hem de Kamu Brüt Dış Borç Stoku nda dolayısı ile Kamu Brüt Toplam Borç Stoku nda meydana gelmektedir. 2002 ile 2015 yıllarındaki Türkiye nin Kamu Brüt Toplam Borç Stoku ile 2016 yılının 2. çeyreği sonundaki Kamu Brüt Toplam Borç Stoku şöyledir: Kamu Brüt İç Borç Stoku (Milyar TL) Kamu Brüt Dış Borç Stoku (Milyar TL) Kamu Brüt Toplam Borç Stoku (Milyar TL) 2002 155.2 102.0 257.2 2015 474.2 247.9 722.1 2016 yılı (2. çeyrek) 485.7 257.2 742.9 Görüldüğü gibi, Kamu Brüt Toplam Borç Stoku 2015 yılına göre 2016 yılının ilk altı ayının sonunda 20.8 milyar TL artışla 742.9 milyar TL olmuştur. 6- Dış Ticaret. Son iki yılda Türkiye nin ihracat ve ithalatı azalmakta, dış ticaret açığı ve cari açığı ise yüksek seyrini sürdürmektedir. Türkiye nin 2002 ile 2015 yıllarındaki dış ticaret durumu ile cari açık rakamları ve 2016 yılının da ilk 9 ayına (Ocak-Eylül) ait ihracat ve ithalat rakamları ile cari açık rakamları şöyledir: İhracat İthalat Dış Ticaret Açığı Cari Açık 2002 36.1 51.6-15.5-0.6 2015 143.8 207.2-63.4-32.2 2016 (Ocak-Eylül) 104.2 146.3-42.1-24.8 4

Gerek 2002 de ve gerekse 2015 de ithalat ihracattan fazladır ve her iki yılda da dış ticaret açığı vardır. Bu durum, bu iki tarih arasındaki diğer yıllar için de söz konusudur. 2016 yılının ilk dokuz ayında 42.1 milyar dolarlık dış ticaret açığı vardır. 2002 de 0.6 milyar dolar olan cari açık 2015 de 32.2 milyar dolar gibi oldukça yüksek bir düzeyde gerçekleşmiştir. Bu iki tarih arasındaki diğer yıllarda da cari açık söz konusudur. 2016 yılının ilk dokuz ayında 24.8 milyar dolar cari açık vardır. 2015 yılı ile 2016 yılının ilk dokuz aylık dönemleri karşılaştırıldığında; 2016 nın ilk 9 aylık dönemindeki cari açığın 2015 yılının aynı dönemindeki cari açıktan 0.2 milyar dolar daha yüksek olduğu görülür ki, bu durum Türk ekonomisinin iyi gitmediğinin işaretidir. 2015 de 2016 yılı orta vadeli programı hazırlanırken % 3.9 olarak öngörülen Cari İşlemler Dengesinin GSYH ya oranının 2016 yılı bitmeden % 4.3 e yükseltilmesi bunun en iyi göstergesidir. Ülke ekonomileri değerlendirilirken ihracatın fazla olması, ithalatın ise az olması arzu edilir. Dış ticaret açığı ve cari açığın olması arzu edilmez. Hele hele cari açığın çok yüksek olması hiç istenmez. Ama Türkiye yi yöneten iktidarlar maalesef cari açığı ortadan kaldırıp, cari dengenin sağlanmasında bir türlü başarılı olamıyorlar. 7- Bütçe Değerlendirmeleri. Maliye Bakanlığı tarafından 2016 yılı Ekim ayına ait bütçe harcamaları yayınlandı. 2016 yılı bütçesinde toplam harcama 570.5 milyar TL dir. Faiz harcamaları için 2016 yılı bütçesinde 56 milyar TL ayrılmıştır. 2016 yılının ilk on ayındaki bütçeden yapılan faiz ödemeleri 44.6 milyar TL dir. 2016 yılının 11. ayındayız ve 2016 yılı Ekim ayı bütçe harcamaları açıklandı. Ekim 2016 da Bütçe açığı 12.1 milyar TL dir. Yatırımlar için 2016 yılında ayrılan para 51.8 milyar TL dir ve ilk on ayda bunun ancak 34.4 milyar TL si harcanmıştır. İktidar bütçe açığını azaltmak amacıyla terörle mücadele ve Suriye ile Irak taki operasyonlarda yapılan harcamaların artması nedeniyle yatırım harcamalarında kısıntıya gitmemelidir. Eğer yatırımlarda böyle bir kısıntıya gidilirse, ya da bütçedeki miktarı az olan yatırımlar da yapılmayacak olursa önümüzdeki yıllarda ülkemiz bunun faturasını fazlasıyla öder. Bu bakımdan Saadet partisi olarak biz yatırım harcamalarında hiçbir kısıntıya gidilmemesini diliyoruz. Bundan sonraki süreçte yatırım harcamaları artarsa, bütçe gelirleri de artırılamazsa bütçe açığının daha fazla olacağı açıktır. Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan ve TBMM de Plan ve Bütçe Komisyonunda görüşmeleri devam eden 2017 yılı bütçesinde giderler 645.1 milyar TL dir. Bu bütçenin de 57.5 milyar TL si faize ayrılmıştır. 46.9 milyar TL açık vermesi öngörülen 2017 yılı Bütçesinde yatırımlar için ayrılan para 66.2 milyar TL dir. Kısaca 2017 yılı bütçesi de denk bütçe değildir, borç ve faiz ödeme bütçesidir. Prof. Dr. Latif ÖZTEK Genel Başkan Yardımcısı Ekonomik İşler Başkanı 5