BULUT BİLİŞİM İÇİN YÖNETİM STRATEJİLERİ

BULUT BİLİŞİM İÇİN YÖNETİM STRATEJİLERİ

BULUT BİLİŞİM İÇİN YÖNETİM STRATEJİLERİ Bulut Biliflim fl Âlemini Nas l Dönüfltürüyor ve Niçin Geride Kalmamal s n z? CHARLES BABCOCK Çeviren Fezal Gülfidan stanbul 2010

CLOUD REVOLUTION 2010, Charles Babcock Türkçe yay n haklar Akçal Telif Haklar taraf ndan sa lanm flt r. Yay nc : KoçSistem Bilgi ve letiflim Hizmetleri A.fi. Adres : Ünalan Mah. Ayazma Cad. Çaml ca fl Merkezi - B3 Blok Üsküdar 34700 stanbul Telefon : 0216 556 11 00 Faks : 0216 556 11 88 Yap m : bzd Yay n ve letiflim Hizmetleri 0216 412 72 13 Editör : Cemal Engin Düzelti : Fevzi Gölo lu Düzenleme : Selim Talay Kapak tasar m : O uz Yaflargil Bas m : Aralık 2010 ISBN : 978-975-7051-76-3 Bask ve cilt : Tor Ofset San. Tic. Ltd. fiti. mam Çeflme Caddesi No: 26/2 Ayaza a/fiiflli- STANBUL Tel: 0212 332 08 38

SUNUfi Günümüz ifl dünyas, yeni normalin de flart kofltu u de iflim dalgas yla, ifl yap fl biçimlerinde pazar dinamiklerine uygun de iflimler yapmay sürdürüyor. Di er taraftan, bilgi teknolojilerinin yap s da her on y lda bir gerçekleflen mega dalga ile de ifliyor ve dünyay da de ifltiriyor. 1990 lar n bafl nda hayat m za giren kiflisel bilgisayarlar ve 2000 lerin bafl ndan bu yana dünyam z renklendiren internet devrimi, bu mega dalgalar n örnekleri aras nda gösterilebilir Pek çok teknoloji düflünürü, flimdiki on y l n star n ise çoktan seçti: Bulut Biliflim, yeni on y l n mega dalgas olarak literatüre girdi. Özellikle, kurumsal bilgi teknolojileri segmentinde son befl y ld r oldukça etkili bir sanallaflt rma ve konsolidasyon dalgas yaflan yor. Bu dalgay çok heyecan verici bulanlar n kemerlerini s k ba lamas n tavsiye ediyoruz. Çünkü, bulut biliflim, sanallaflt rma taraf ndan müjdeleniyor olmakla birlikte, sanallaflt rma ve konsolidasyondan çok daha fazlas n vaat ediyor. En sade tan m yla, elinizin alt ndaki bir bilgi teknolojileri sisteminden bekledi iniz hemen her türlü hizmeti (kesintisiz enerji, bant geniflli i, uygulama, veri saklama, yedekleme, bilgi iflleme, iletiflim) internet üzerinden kiralaman z anlam na gelen ve istenildi i zaman kullan labilen Bulut Biliflim de kullan ld kadar ödeme yap l yor, kaynaklar n kullan m kolayl kla izlenebiliyor ve raporlanabiliyor. Herhangi bir bafllang ç veya yat r m masraf olmayan bu sistem, çok h zl kullan ma al nabiliyor ve h zla de er üretiyor. Bulut biliflimin temel varsay m, bilgi teknolojileri faaliyetlerinin, d fl kaynak kullan m yla süreçleri gelifltirmeye, verimlili i art rmaya ve ifl faaliyetlerini daha çekici, daha h zl ve daha ucuz olacak flekilde yenilefltirmeye imkân vermesidir. Bulut Biliflim mimarisinin ana hatlar,

daha az maliyet, daha esnek bir yap ve daha az karmafl k bir sistemdir. Büyük küçük tüm kurulufllar ayn yaz l mlar, ayn veritaban n, ayn altyap y günün her saatinde, internet eriflimi olan her noktadan kullanabilir. Bulut üzerinde ayn çözümü kullananlar, çok genifl bir kullan c a oluflturur ve birbirleriyle do rudan iletiflime geçebilir. Baflta ABD ve Avrupa ülkeleri olmak üzere Japonya, Yeni Zelanda, Çin ve Singapur gibi ülkeler, bulut biliflim alan nda gelifltirdikleri devlet projeleriyle önemli mesafeler al yorlar ve aralar nda Türkiye nin de bulundu u birçok ülke de bu süreci yak ndan izliyor. Bu alan için ayr lmas düflünülen bütçeler ve elde edilecek kazançlara iliflkin hesaplamalar, bulut biliflimin, gelece in vazgeçilmez modeli olaca n gösteriyor. 2010 un en fazla konuflulan konular aras nda yer alan ve 2011 de de tart fl lmaya devam edecek olan web in bu ikinci büyük dalgas n n, mevcut ifl süreçlerinde önemli de ifliklikler gerektirece ine flüphe yok. Web dünyas n n otoritelerinden InformationWeek editörü Charles Babcock, Bulut Biliflim çin Yönetim Stratejileri kitab nda, bu konudaki erken örnekleri incelemekle kalm yor; bulut biliflimin yarataca de iflimin temel prensiplerini de ortaya koyuyor. Böylesine yal nlaflt r lm fl bir iflletim sisteminin altyap planlamas n ve getirece i f rsatlar ele alan Bulut Biliflim çin Yönetim Stratejileri, bu sürece dahil olmak isteyenlerin k lavuzu olacak bilgiler içeriyor. Dünya sahnesinde beliren her yenili i takip eden ve Türk ifl dünyas yla buluflturan KoçSistem, bir taraftan müflterilerini bulut biliflime haz rlamaya çal fl rken, di er taraftan da onlara kendi özel bulutlar n infla etme imkân sunuyor; kendi bulutunu kiralamak isteyenlere de hayal ettikleri bulut servislerini KoçSistem altyap s üzerinden oluflturuyor. 1945 ten bu yana, tüm mega dalgalar yaflam fl ve bu dalgalardan baflar yla ç km fl KoflSistem olarak, sizleri ifl dünyas n n son mega dalgas na haz rlamak amac yla, web dünyas n n bu yeni oyuncusunun hem sektörümüze hem de Türk ifl dünyas na ilham vermesini diliyoruz. Sayg lar m zla, KoçSistem Bilgi ve letiflim Hizmetleri A.fi.

Ç NDEK LER Teflekkür 9 Girifl 11 Bulut Devrimi 17 fiekilsiz Bulut 35 Sanallaflt rma Her fieyi De ifltiriyor 55 Ufkun Tam Üzerinde Özel Bulutlar 69 Melez Bulut 83 Buluta Karfl Direnci Aflmak 95 Bulut Yeniden Örgütler 113 Tehlike Çok: Bulutta Güvenlik 127 Bulut Stratejiniz: Nas l Bir fiirket stiyorsunuz? 141 Gelece i Hesaplamak 159 Nebula: NASA n n Stratejik Bulutu 177 Ek A Bulut Biliflimin NIST Tan m 187 Ek B InformationWeek Analytics, Haziran 2009 191 Ek C Bulut Bilgiifllemin Tafl nabilirli i Sizi Teslim Al yor: Veri Depolar Büyüdükçe Aktar m Ücretleri Kilitlenmeye Yol Açabilir 195 Terimler Sözlü ü 197

TEfiEKKÜR Elektronik postayla, telefon görüflmeleriyle, say s z yüz yüze oturumla ve ara s ra Thirsty Bear ya da 21. Amendment te biralar m z içerken beni e itmeye çal flm fl olan Silikon Vadisi nde ve di er yerlerdeki tüm ola anüstü insanlara sonsuz teflekkür borçluyum. Bu insanlar aras nda; bana disk depolama sistemlerine karfl bellek içi yaz l m n neler yapabilece ini göstermifl olan Terracotta n n CEO su Amit Pandey; Walmart.com da e-ticaretin modernizasyonunu Terracotta n n flimdiki CTO su Ari Zilka yla ortaklafla yöneten ilk Linux savunucusu Mark Towfiq; sanallaflt rman n kilit ö elerini aç klad için VMware den Bogomil Balkansky; da t lm fl yönetim görev ekibinin baflkan (ve VMware de standartlar n flefi) Winston Bumpus; ayr ca sanallaflt rman n kilit ö elerini vurgulad için Citrix Systems, XenSource biriminin CTO su Simon Crosby; sektör trendleri üzerine sat c lar aras bir bak fl aç s için AMD den Margaret Lewis; aç k kayna n nas l iflledi ini izah etti i için VMware in flimdi bir bölümü olan SpringSource un önceki CEO su aç k kaynak lideri Rod Johnson n yan s ra Apache Web sunucusu projesinin ilk üyesi Brian Behlendorf; hafif web sunucular n kavramam sa layan WSO2 nin CEO su Sanjiva Weerawarana; ilk web arama süreçlerine dair görüflleri için Red Hat deki Baflkan Yard mc s Paul Cormier yer al yor. Ayr ca, bir acemiye karmafl k büyük sistem yaz l m nda yol gösteren ve y llar önce, herhangi belirli bir donan m markas ndan ba ms z bir güç olarak yaz l m n yürüyüflünü bafllatmakta etkili olan eski Applied Data Research ün baflkan Mary Goetz e teflekkürler. 9

10 TEfiEKKÜR Bu kitaptaki ço u düflünce ilk ifadesini flimdiki iflverenim United Business Media n n bir yay n olan InformationWeek de budanm fl bir flekilde buldu. Bu kitab ortaya ç kar rken bana iki editörün do rudan ve dolayl yollardan deste i oldu. Biri, flimdi InformationWeek Analytics bölümünün editörü ve biliflim teknolojisinin yönü, a ve bulut tart flmalar üzerine istikrarl bir ses olan Art Wittmann; ikincisi, yazarlar n güçlü (ve zay f) yanlar yla çal flmakta nadir bir beceriye sahip olan Chris Murphy dir. Ayr ca bu kitab n ortaya ç kt sürecin yönetilmesine yard mc olan hükümetin CIO su ve InformationWeek.com un Plug into the Cloud bölümünün editörü John Foley e ve kaynaklar n k s tl oldu u bir dönemde yola devam iflaretiyle birlikte cesaret ve ö üt veren genel yay n yönetmeni Rob Preston a teflekkürler. Onlara borçlu oldu umu söylemek kadar, bu kitaptaki herhangi bir yanl fl n tamamen bana ait oldu unu ve hiç kimsenin bundan sorumlu olmad n söylemek de do ru olacakt r.

G R fi Bulut biliflim ad insana bir tür gizem hissi verir, çok önemli bir fleyin haz rlanmakta oldu una dair bir his, sanki perdenin arkas ndaki adam büyük bir fleyin üzerindeki örtüyü ve bu kez gerçekten kald racakm fl gibi bir izlenim. San r m, haklar nda sürekli bir fleyler duydu umuz flu büyük veri merkezlerinin, Google, Yahoo!, Microsoft, Amazon, Salesforce.com ve Facebook un yaratt bir izlenim bu. Microsoft eylül ay nda Chicago daki en yeni veri merkezinin kap lar n ard na kadar açt ve beton zemin üzerinde bir kamyon geri geri gelerek sunucu raflar yla dolu bir konteyneri oraya b rakt. Konteyner boflalt lacak yerde bir prize tak ld ve 2.000 den fazla sunucu bir anda canland. Orada buna benzer 11 konteyner çal flmaktayd ve daha 44 konteyner için yer vard, bu s rada binan n ikinci kat nda, daha geleneksel, yükseltilmifl zeminli veri merkezindeki donan m n v z lt s flimdiden daha az duyulur olmufltu. Microsoft un tesisi 300.000 sunucu için tasarlanm flt r ve Microsoft un sunucu ve araçlar bölümünün baflkan Bob Muglia ya göre ve onun bildi i kadar yla, buras dünyadaki en büyük veri merkezidir. Microsoft kap lar n açmadan k sa bir süre önce, Google kendi veri merkezlerinin o tarihe kadar gizli olan tasar m yla ilgili bir pencere açm flt. Bir Google kamera ekibi, bindi i bir motosikleti depo alan boyunca h zla sürerek bir sunucu birimine giden muhtemelen liseden yeni mezun, iddias z görünümlü bir teknisyeni göstermiflti. Teknisyen çal flmayan bir sunucuyu raftan ç karm fl ve yerine yakla- 11

12 G R fi fl k 8,5 cm kal nl nda, makinenin s üreten bölümlerini daha serin bölümlerinden ay ran metal levhadan bir perdesi olan yeni bir sunucu yerlefltirmiflti. Bir flirket veri merkezinde bu ifli böyle yapmazlar. Google nki eski sistem bir veri merkezi de ildir. Google ve Amazon com. bu kavramlar n öncülü ünü yapt lar, Microsoft ve di erleri bunlar ald ve kendi uyarlamalar n ürettiler. Bunun gibi veri merkezleri temelde PC parçalar olan parçalardan oluflur ve binlerce sunucu bir araya gelerek tek bir sunucu kümesi meydana getirir; bu kümeye çok büyük ölçekli paralel ifllem yaz l m uyguland nda ve yöneten yaz l m görevleri donan m ar zalar n n etraf ndan dolaflt r p yönlendirdi inde, elinizde yeni bir fley, bir bulut veri merkezi vard r. Google n müthifl arama motoruna güç veren, dünyan n de iflik yerlerindeki 12 veya daha fazla veri merkezidir. Ve bu kitap yay na haz rlan rken kullan lan bilgisayarlar çal flt ran kilovatsaat bafl na 11 sentlik enerji yerine, neredeyse kilovatsaat bafl na 2 sentlik hidroelektrik enerjiyle çal flan daha baflkalar da kuruluyordu. Enerji bir veri merkezini çal flt rma masraf n n dörtte birini oluflturur; bulut veri merkezleri düflük maliyetli enerji alanlar ndan yararlan yor. Bir flirket veri merkezi ise genel merkeze veya imalata yak n olmas gerekti i için bunu yapamaz. Evet, kimileri bulut un sadece sonu gelmez teknoloji coflkusu dizilerinin yeni bir çevrimi oldu unu ve bunun ard ndan hayal k r kl - n n gelece ini iddia ediyor. Gartner bulut un, flu anda moda çevriminin en yüksek umutlar n ba land tepe noktas nda bulundu- unu, ama ayn zamanda gelecek y l benimsenmesi kuvvetle muhtemel inovasyonlar listesinin ilk s ras nda yer ald n söylüyor. Böyle bir yak nlaflmaya ender rastlars n z. Son moda çevrimi bize önce nokta-com patlamas n ve hemen ard ndan da dramatik bir fiyaskoyu getirmiflti. Patlama, web trafi i için duyulan ateflli heyecan yans t yordu ve haftada bir milyon ziyaretçi çekece i düflünülen sitelere büyük yat r mlar yap lmas n getirdi; bunu büyük kârlar n izleyece i hayal ediliyordu. Bulut, dot-com patlamas ndan daha gerçektir. Bulut, bilgiifllemdeki, her biri standart bilgisayar gücünün birkaç kat na eflit olan, bir dizi önemli üretkenlik kazan m d r. Bu çarpanlar,

G R fi 13 bu yeni tür veri merkezinde iç içe geçiyor. Bu, son kullan c n n bir kere daha güçlendirilmesi anlam na geliyor. Bugün, bilinen bilgiifllem kal plar dünyas n n ötesindeki bir hayaller âlemine geçmeye çok yak n z; bu tür veri merkezlerinin bir ölçüde son kullan c lar n onlar n ham bilgiifllem gücüne ya da orada yarat lacak güçlü hizmetlere karfl koymas n n mümkün olamayaca inanc yla kuruldu u bir alan buras. Ben bu veri merkezlerinin bir noktada birbirlerine ba lanaca - na ve Sun Microsystems n a bilgisayard r sözü sonunda gerçek oluncaya kadar birbirlerini internet üzerinden yedekleyece ine inan - yorum. Kendi kendini güçlendiren bu bilgisayar gücü flebekesi son kullan c lara çok çeflitli öngörülemez yollardan ulaflacak ve sonunda her fleyi sarmalayan bir kucaklay fl haline gelecektir. Son günlerde, caddede yürürken etraf ndaki trafi in fark na varmayacak kadar iphone una veya bir baflka elektronik cihaza dikkatini vermifl birine tesadüf ettiniz mi? Bilin ki bu daha da kötüye gidecek. Buluttan akacak olan dijital hizmetlerin çeflitlili i ve derinli i flu anda var olanlardan çok daha meflgul edici olacakt r. Bir y l içinde, en ilgisiz gözlemci bile, küçük bir dijital cihaz n ekran nda görülen biçimiyle insan kültürünün birincil olaca ve e itim, edebiyat, güzel sanatlar ve film gibi etkilerin ise ikincil kalaca köklü bir de iflimin yolda oldu unu söyleyecek duruma gelecektir. fiüpheciler bile, ço u onaylamasa da, tarihsel boyutlarda bir devrimin gerçekleflmekte oldu unu kabul etmek zorunda kalacakt r. Daha yo un bir dijital kültüre do ru her an her yerde ilerleyen, engellenemez bu de iflim karfl s nda flirketinizi nas l konumland raca- n z bilmek zor olacakt r. Ama bulutun neyle ilgili oldu unu ve nas l bir evrim gösterece ini kavramak, gelmekte olan ça da ayakta kalmak ve ilerlemek için bir strateji oluflturmay mümkün k labilir. Bu kitapta araflt raca m z gibi, bulut özünde son kullan c lar n bilgiifllem uygulamalar n n ana k sm n nas l yapacaklar yla ilgili bir de iflimdir. Bu erken aflamada, daha önce istemciye ba l olan, e- posta, foto raf ve video depolama ve ofis uygulamalar gibi hizmetlerin, Google n önde gelen veri merkezi mühendislerinin haz rlad - bir rapora göre, PC cihaz ndan ayr larak buluta geçece i varsay lmaktad r. Böyle bir de iflimin halihaz rda yol almakta oldu unu gör-

14 G R fi mek için sadece MySpace, flickr, YouTube ve Facebook a bakmak yeterlidir. Ancak, son kullan c lar n bilgiifllemlerinin, daha önce Blackberry, netbook, dizüstü bilgisayar veya PC leriyle yapt klar daha ciddi bölümü olan ifl yürütme tarzlar da buluta tafl nacakt r. Eski kal plara yeni bilgiifllem katmanlar eklenecektir. nternet üzerindeki veri merkezleri büyürken bile son kullan c lar n do rudan bilgiifllemlerini yapt klar cihazlar muhtemelen küçülecektir. Bunlar, sonunda bulut devriminin parças olacak do ru konuma gelecekseniz, uzlaflt r lmas gereken iki karfl t e ilimdir. Ama ifl stratejicileri için bulut bundan çok daha fazla anlam tafl r. Sabit durum operasyonlar için ya da bazen ihtiyaç duyulan ani bilgiifllem gücü art fllar için flirket veri merkezi iflletme maliyetinin alt ndaki fiyatlarla internet üzerindeki büyük sunucu kümelerine yaslanabilme yönünde bir de iflim olacakt r. Büyük veya küçük, her türlü flirket daha önce yapamad fleyleri yapma gücüne sahip olacak, bunlar daha h zl yapacak ve do ru hamleleri yaparken müflterilere daha etkin biçimde ulaflacakt r. Müflterileri çekme ve evrensel ifl eriflimi sa lamada yeni bir platform ortaya ç km flt r. Olas müflterilerle etkileflim ve müflterilerle ba lant için pek çok yeni olanak flekillenmektedir. Yar n ulaflabilece iniz insanlar bugün sizin kap lar n zdan girmeyi hayal bile etmeyen kifliler olacakt r. En az ndan, flirketler, dünya sanki onlara aitmifl gibi, canlar nas l çekiyorsa internette öyle gezinen iyi bilgilenmifl müflterilere sat fl yapmakta zorlanacakt r. Bulutun geleneksel flirketler için potansiyel olarak tats z birçok ça r fl m vard r en yüzeysel k rg n müflterilerin öfkeli elefltirileri, kafa kar fl kl klar n milyonlarla paylaflmalar. Ayn zamanda, bulut müflterilerle ba lant kurmak ve öncelikle neden size geldiklerini ve bundan sonra ne isteyebileceklerini anlamak için yeni f rsatlar sunacakt r. Bulut biliflim, Amazon un Esnek Biliflim Bulutu (EC2) gibi en popüler biçiminde, d fl kaynaklar n bugüne dek düflünülmesi zor bir dizi bilgiifllem hizmeti olarak yeniden düzenlenmesidir. Hemen her büyüklükteki bilgiifllem çevrimine istendi inde ba lan labilir. Göreve

G R fi 15 ayr lan kaynak miktar da, örne in, müflteri trafi indeki bir yükselifl bunu gerektirdi inde, geniflleyebilir. Ve internet yoluyla eriflilen bu geniflleyebilir veri merkezi, kredi kart n n kart okuyucudan geçirilmesiyle, düflük saat ücretleriyle kullan labilir. Belki de bulutun cazipli i, tüm bu yo unlaflm fl iflletim birimlerinde yapacaklar iflleri olan d flar dakilere, son kullan c lar taraf ndan programl olarak ulafl labilmeyi sa lamas d r. Saat ücretini ödeyebildi i müddetçe, nerede oldu undan ba ms z olarak herkesin bulut hizmetlerine ulaflabilece i flekilde buluta otomatik süreçler yerlefltirilmifltir. Bu, itunes a benzer. Kendinizle ilgili küçük bir enformasyon yüklersiniz ve bir ma azaya gitmeden ve raflar aras nda dolaflmak zorunda kalmadan sevdi iniz flark y indirirsiniz. Ne var ki bulutta, kablo üzerinden d flar giden bir iflletme uygulamas vard r ve geri gelen de bütün o verilerin ifllem sonuçlar d r. Bulutun ortaya ç k fl tek bir teknolojinin sonucu de ildir. Genifl bantl iletiflim, web standartlar, çok çekirdekli sunucular ve büyük bilgisayar gruplar n sanki tek bir makineymifl gibi yönetme yetene i bunlar bulut biliflimin bileflenleridir. Hepsini birbirine kar flt r n, yan na da ifl uygulamalar n hizmetler olarak düzenleme e ilimini koyun; hiçbir fley bir daha asla eskisi gibi olmayacakt r. Bu yeni bilgiifllem gücü flirketlerin ifl yapma tarz n de ifltirecektir. Bugün, bulut biliflim en çok bir d fl bir kaynak, kamusal bir bulut gibi düflünülüyor. Yar n ise kuruluflunuzu, kendi veri merkezini bulut ilkeleri etraf nda yeniden düzenlerken bulacaks n z. E er bu ustal kla yap l rsa, iç bulutunuz önceki veri merkezinden daha küçük ve daha ucuz olacakt r. Çünkü flirketlerin veri merkezleri uzun y llar ölçüsüzce büyük tutuldu. fiimdi ise uygun büyüklükte olacak ve gönderece iniz yüksek genlikli ani yükleri (spikes) emebilen bir d fl bulutla kolayca uyumlu hale gelecektir. Kendi tesisinizi ifl yükü zirve noktalar için de il, yak n sabit durum operasyonlar için haz r tutuyor olacaks n z. Muhasebede çeyrek dönem sonunda ya da y l sonu tatili telafl yla ola anüstü bir talep meydana geldi inde örne in, bunlar d fl buluta göndermeniz mümkün olabilecek. Kulland n z zaman n ücretini ödemeniz gerekecek, ama daha önceleri zorunlu olarak

16 G R fi gere inden fazla yap lan yap lanmadan kaç narak çok büyük tasarruf sa layacaks n z. D fl kamusal kaynaklar ve yeniden düzenlenmifl iç kaynaklar n bir karmas olan bu melez bulut ve onun flirketinizin yapabileceklerini nas l etkileyece i bu kitab n konusudur. Böyle melez bulutlar henüz her yönüyle tasarlanm fl de ildir bunun için daha çok erken ama bugünün altyap s içinden giderek gelifliyorlar. Gelecekteki veri merkeziniz asl nda melez bir bulut olacakt r. Bulut biliflim afl r yap lanma sorununa ve veri merkezi bütçelerinin, asl nda yeni sorunlar çözecekleri yerde, bilgisayarlar n sürekli çal fl r halde ve fl klar n aç k olmas na yo un yat r m yapma yatk nl - na çözüm getirecektir. Bulut ayr ca kendi karmafl kl klar n ve yönetim meydan okumalar n da birlikte getirecek ve bunlar n baz lar geçmiflin meydan okumalar na tafl ç karacakt r. Ama hepsinden önemlisi, bulut, fleyleri yapman n yeni yollar n ve yepyeni f rsatlar getirecektir. Bulut Biliflim çin Yönetim Stratejileri geçmiflin zincirlerinden kurtulmakla ve sonuçta ortaya ç kmas muhtemel rekabet ortam yla ilgilidir.

1 BULUT DEVR M Ansel Adams n foto raflar ndan kadim Çin ressamlar n n tablolar na kadar, sanat eserlerinde bulutlara s kça somut biçimler verilmifl ve amaçlar yüklenmifltir. Adams n k raç bat s nda, bulutlar ya mur umudunu diri tutarak granit zirvelere fon oluflturur. Çinliler içinse, her fleyi kuflatan bir sis da l k manzaran n içinde baz özel ayr nt lar n belirmesine izin verirken, bazen de göz alabildi ince yamaçlar bulutlarla örtülü da tepeleri görülür bir sonsuzluk yan lsamas. Bulut uzun y llar teknoloji projelerinin mimari çizimlerinde kareler, dikdörtgenler ve dairelerin yan nda daha s radan bir rol oynad, ama mu lâk bir anlam vard. Bulut, veri merkezinin ötesindeki veya a üzerindeki her fley için bir örtmeceydi. Eldeki projeyi etkileyecek olan eylem veri merkezindeydi; bulut o anki sorunla pek ilgisi olmayan uzaktaki ba lant l parçalar n ve a protokollerinin bir karmaflas yd. Sistem mimar sanatsal yönü hiç olmayan biri de olsa, bulutu her zaman temsilen gösterebilirdi plan n n arka zemininde rasgele çizilmifl, k vr ml bir daire. nternetin ifl âleminde kullan m artt kça, bulut mimar n çiziminde bafltan savma bir sembol olmaktan ç k p daha özlü ve özgül bir fley, kredi kontrolleri ve müflteri adres aramalar gibi web site uygulamalar ve web hizmetlerinden beslenen ve flirket veri merkezindeki standart ifl uygulamas faaliyetini yedekleyen, yard mc bilgiifllem haline geldi. Web hizmetleri etraf nda kurulmufl olan Google, Ama- 17

18 BULUT B L fi M Ç N YÖNET M STRATEJ LER zon.com ve ebay gibi flirketler daha standart, daha otomatik ve seri üretilen kiflisel bilgisayar parçalar ndan infla edilen yeni bir veri merkezi türü kurdular. Kurucular bir rekabet avantaj elde etmek istedi- i için, bu veri merkezlerine eriflim birkaç y l kapal tutuldu. nternet üzerinde giderek daha güçlü hizmetler sunman n mümkün oldu u fikri öne ç kt kça, bulut biliflim de ister bir tüketici, ister bir flirket bilgiifllem uzman olsun bir son kullan c ile bulut içindeki bu hizmetlerden biri aras ndaki bir etkileflim anlam n kazand. Microsoft, bu yeni bilgiifllem biçimini daha büyük bir iddiayla desteklemeye kararl olarak sahnede belirdi inde, Chicago ve rlanda daki tesislerinden yeni tür bir veri merkezi olarak bahsetmeye bafllad. Bu türü yerlefltirmekte kilit rol oynam fl olan Google, veri merkezlerinin kilit özelliklerini sergilemeye bafllad ve 2008 in sonuna gelindi inde flu aç kl k kazand : Bulut terimi sadece internetteki yenilikçi bilgiifllem hizmetlerinden yararlanmak de il, bazen de internet yoluyla büyük kaynaklara sahip yeni tür güçlü bir veri merkezindeki bilgisayarlara eriflmek anlam na geliyor. Böyle bir veri merkezini kullanman n cazibesi biraz da sadece kulland n z kadar n n ücretini ödüyor olman zd. Bulut, bilgiifllemin bir sonraki dalgas na iliflkin düflüncelerin ön cephesine ve merkezine tafl nm flt. Kaynak belki hâlâ k vr ml bir daireye yerleflik olarak betimlenebilir, ah, ne kaynak ama! Bulut, genifl bir ölçekte müflterilerle ilgilenir ve bunu daha önce görülmedik düzeyde geliflkin bir otomasyon düzeyiyle yapar. Buluttaki mu lak faaliyetler daha fazla önem ve a rl k kazanmaya bafllam fl bulunuyor. Yine de, CEO, COO ve CFO ya flirketinizin bulut bilgiifllemle neler yapabilece ini k saca özetlemek hâlâ zordur. Az önce tarif edilen ilerlemeyi izlemifl olanlar büyük bir fleyin yolda oldu unu hisseder, ama bunun neyle ilgili oldu unu k saca aç klamak güçtür. Daha do rusu, bulutta neler yap labilece ini saptamak amac yla birçok cephede yürütülen büyük ölçekli bir deney halen devam etmektedir. Pek çok insan bulut bilgiifllemin ticari ve kiflisel bilgiifllemde bir sonraki aflama oldu unu kabul ediyor, ama buna neden bulut densin? Terim müphem, daha da kötüsü flekilsizdir. Yirmi befl y ld r,