AVRUPAEĞİTİMCİLERİ İÇİN EL KİTABI Avrupa entegrasyonu: Sosyal diyalogu geliştirmek ve yüksek kaliteli kamu hizmetlerini savunmak
Avrupa entegrasyonu: Sosyal diyalogu geliştirmek ve yüksek kaliteli kamu hizmetlerini savunmak Bu yayın Avrupa Komisyonu nun desteğiyle hazırlanmıştır 2
AVRUPAEĞİTİMCİLERİ İÇİN EL KİTABI önsöz ÖNSÖZ Bu eğitim aracı Avrupa Kamu Hizmetleri Federasyonu (EPSU) ile Avrupa Sendika Koleji nin (ETUCO ) birlikte gerçekleştirdiği ortak bir projenin ürünüdür. Bu bilgi ve çalışma notları, 1996 da yayımlanan el kitabının yeni ve güncelleştirilmiş halinden oluşmaktadır. Her bölümde temel bilgiler ve önerilen eğitim çalışmaları bulunmaktadır. Bu okuma notları, Mart 2004 te üç çalışma dilinde (İngilizce, Fransızca ve Almanca) gerçekleştirilmiş olan bir ETUCO kursunda test edildi. Bu kursa 13 farklı ülkeden 24 kursiyer katıldı. Kursiyerler, taslak metinleri denemek amacıyla bir dizi çalışmaya katıldılar ve okuma notları hakkındaki fikirlerini dile getirdiler. Okuma notları, bu tartışmalar sonrası, hedef grubun ihtiyaçlarını daha iyi karşılayabilmesi amacıyla düzeltildi. Bu yayın, o sürecin bir sonucu olarak ortaya çıktı. Bu el kitabı, ETUC (Avrupa Sendikalar Konfederasyonu) üyesi örgütlerin, özellikle de Avrupa Birliği ne (AB) yeni katılan ülkelerdeki örgütlerin Avrupa entegrasyonunu anlamalarına, sosyal diyalogu geliştirmelerine ve Avrupa da yüksek kaliteli kamu hizmetlerini savunmakta sendikal örgütlenmelerin rolünü daha iyi kavrayabilmelerine yardımcı olmak için geliştirilmiştir. El kitabı iki ayrı bölümden oluşmaktadır: Birinci Bölüm: Avrupa Hakkında Gerçekler Avrupa politikaları ve AB karar alma süreçlerinin çeşitli yönlerini ele alan 20 bilgi notu bulunmaktadır. Bu bilgi notları, yüksek kaliteli kamu hizmetleri hakkında temel bilgileri sunmak için kullanılabilirler. Ama aynı zamanda diğer konularda da eğitim dokümanı olarak kullanılabilirler. İkinci Bölüm: Eğitim Faaliyetleri Dokümanları Eğitim faaliyetleri dokümanları bilgi notlarında ele alınan anahtar konuları kapsamaktadır. Hedefi, özellikle Avrupa Birliği ne katılmakta olan ülkelerdeki sendikal örgütlenmelerin Avrupa entegrasyonunu anlamalarına ve Avrupa da yüksek kaliteli kamu hizmetlerini geliştirmek üzere sendikal stratejiler oluşturmalarına yardımcı olmaktır. Bu eğitim broşürü, üye örgütlenmelerden eğitimci ve uzmanlar için yapılan bir eğitim kursu da dahil olmak üzere EPSU ve ETUCO arasındaki işbirliği sayesinde geliştirildi. Jane Pillinger tarafından yazılan broşür, EPSU temsilcisi (Carola Fischbach-Pyttel ve sekreteryası) ve ETUCO (Georges Schnell, Eğitim Uzmanı) arasındaki işbirliğinin bir ürünüdür. Ayrıca el kitabının geliştirilmesine yardım eden kurs katılımcılarına minnettarız. Carola Fischbach-Pyttel Genel Sekreter EPSU Jeff Bridgford Yönetici ETUCO 3
AVRUPAEĞİTİMCİLERİ İÇİN EL KİTABI giriş GİRİŞ EPSU Eğitim El Kitabına hoş geldiniz. Bu el kitabı sendikalara, özellikle de Avrupa Birliği nin yeni üye ülkelerindeki sendikaların Avrupa entegrasyonunu anlamalarına yardımcı olmak için geliştirilmiştir. Bu el kitabı, sendikaların AB politikalarını ve karar alma mekanizmalarını tanıyarak sosyal diyalogun geliştirilmesi, kamu hizmetleri konusunda bilincin yükseltilmesi ve ulusal düzeyde sendikaların rolünü anlamaya yardımcı olmak üzere düzenlenmiştir. El kitabının amaçları şunlardır: Avrupa politikaları ve karar organlarının rolü hakkındaki bilinci yükseltmek; Avrupa entegrasyonunun kamu hizmetlerini ulusal düzeyde nasıl etkilediğini anlamak; Sendikaların Avrupa düzeyinde kamu hizmetlerine ilişkin stratejiler geliştirmelerine yardımcı olmak. El kitabının hedeflediği sonuçlar şunlardır: Avrupa entegrasyonu konusundaki bilgileri, sendikaları ve ulusal düzeyde sosyal diyalogun geliştirilmesini desteklemek üzere kullanmak; El kitabındaki kaynakları, sendikal eğitimi ve Avrupa entegrasyonu üzerine eğitimleri desteklemek için kullanmak. El kitabı iki bölümden oluşuyor: Bölüm I: Avrupa Hakkında Gerçekler bölümünde, Avrupa politikalarının farklı yönleri ve karar alma mekanizmaları üzerine 20 bilgi notu bulunmaktadır. Buradaki bilgiler, AB politikalarının farklı yönleri hakkında insanları bilgilendirmek ve kamu hizmetlerinin geliştirilmesi amaçları doğrultusunda esnek bir şekilde kullanılabilir. Aynı zamanda, el kitabının ikinci bölümünde bulunan eğitim materyalleri için özet olarak da kullanılabilirler. Her bilgi notu iki sayfa uzunluğundadır ve amacı önemli gelişmeleri ve perspektifleri sunmaktır. Son bilgi notu kaynaklar hakkında daha fazla bilgi için bir liste sunmaktadır. Bölüm II: Eğitim Faaliyetleri bölümü, ulusal düzeyde sendikal eğitimi ve eğitim faaliyetlerini desteklemek üzere 12 eğitim faaliyetini içerir. Dokümanlar ve eğitim faaliyetleri birbirlerini destekleyecek biçimde düzenlenmiştir. 4
AVRUPAEĞİTİMCİLERİ İÇİN EL KİTABI 1 Mayıs 2004 tarihi, Avrupa entegrasyonunda tarihi bir anı oluşturur. Bu an, Avrupa Birliği nin 15 ülkeden, 455 milyon kişiyi kapsayacak biçimde 25 ülkeye genişlemesinden çok daha fazla bir anlama sahip. Aslında, İkinci Dünya Savaşı ndan sonra vatandaşlarının isteğine rağmen bölünmüş olan Avrupa nın yeniden birleşmesidir Bu entegrasyon, Avrupa daki tüm insanları temel demokratik değerler üzerinden bir araya getirmek için bulunmaz bir fırsatı temsil ediyor: Demokrasi, barış ve özgürlük Avrupa sendikaları kendilerini bu yeniden birleşme hareketinin en önünde bulmuştur Bu zorluklarla baş edebilmek için birlikte hareket etmeliyiz. Böylece Avrupa sosyal açıdan sağlam bir temel üzerinde; işçi hakları, sosyal diyalog ve her kadın ve erkeğin insanca bir yaşam sürebileceği genel çıkarlar için nitelikli hizmetler temelinde birleşebilsin. (ETUC un 1 Mayıs 2004 tarihli Avrupa nın yeniden birleşmesinde tarihsel bir an kararından alınmıştır.) 5
AVRUPA HAKKINDA GERÇEKLER BÖLÜM 1 6
içindekiler GERÇEK 1: Kamu hizmetleri ve Avrupa entegrasyonu: Giriş 8 GERÇEK 2: Avrupa entegrasyonu kamu hizmetlerini nasıl etkiliyor? 10 GERÇEK 3: Nitelikli kamu hizmetleri: Genişlemiş Avrupa da sendikaların karşı karşıya olduğu konular nelerdir? 12 GERÇEK 4: Avrupa Birliği ve kamu hizmetleri anlaşması 14 GERÇEK 5: AB kurumları ve karar alma organları 16 GERÇEK 6: Genişlemiş Avrupa Birliği nde karar alma 18 GERÇEK 7: Sendikalar Avrupa düzeyinde nasıl örgütlenir? 20 GERÇEK 8: EPSU ve sektörel sosyal diyalog 22 GERÇEK 9: Sektörler arası sosyal diyalog 24 GERÇEK 10: Genişlemiş Avrupa da sendikal örgütlenme 26 GERÇEK 11: Avrupa nın sosyal boyutu 28 GERÇEK 12: Çalışma yasası, eşitlik, serbest dolaşım, sağlık ve güvenlik alanlarında tüzük ve direktifler 30 GERÇEK 13: Genişleme 32 GERÇEK 14: Sınırların olmadığı Avrupa 34 GERÇEK 15: Ekonomik ve sosyal kaynaşma 36 GERÇEK 16: Kamu hizmetleri ve Avro 38 GERÇEK 17: Çalışma süreleri ve iş organizasyonu 40 GERÇEK 18: Cinsiyet eşitliği 42 GERÇEK 19: Cinsiyet eşitliği ve ayrımcılık karşıtlığı 44 GERÇEK 20: Bilgi ve ek kaynaklar 46 7
gerçek 1 Avrupa Entegrasyonu: Sosyal diyalogu geliştirmek ve yüksek kaliteli kamu hizmetlerini savunmak Kamu hizmetleri ve Avrupa entegrasyonu Giriş AB nin kamu hizmetlerinin geleceği açısından önemi yadsınamaz. Kamu hizmetleri, AB ve küresel gelişmelerden doğrudan etkilenmektedir. Bazı durumlarda bu etki, özelleştirme ve rekabete açma nedeniyle kamu hizmetlerinin niteliğinin zarara uğratılmasıyla sonuçlanmıştır. Buna karşın AB nin işçi hakları, fırsat eşitliği ve sosyal diyalog için asgari koruma sunan bir Avrupa sosyal modeli çerçevesindeki çalışması devam etmektedir. AB, aynı zamanda istihdam ve sosyal katılımı desteklemenin bir aracı olarak yüksek kaliteli hizmetleri geliştirmenin önemine vurgu yapmaktadır. Kamu hizmeti sendikaları, kamu hizmetlerinin rekabete açılması sürecinde kamu hizmetlerinin modernizasyonu, sosyal kapsam ve sosyal diyalogun güçlendirilmesi tartışmasının en önünde olagelmektedirler. Su, enerji, sağlık, sosyal hizmetler, eğitim, araştırma, kültür, enformasyon, ulaşım, kamu altyapısı ve hizmetlerinin vazgeçilmez parçalarını temsil etmektedir. EPSU ya göre, Vatandaşlar, toplum ve aynı zamanda şirketler istikrarlı ve verimli kamu hizmetlerine güvenebilmelidir Bunlar genel hizmetlerdir ve Avrupa Sosyal Modeli nin parçasıdırlar. Son yıllarda ekonomik ve sosyal gelişmeye katkısı açısından genel hizmetlerin rolüne çok daha büyük dikkat çekilmektedir. Neden kamu hizmetleri? Devletin ekonomiyi yönetmekteki rolü ve kamuya hizmet sunumu, piyasa güçlerinin başarısızlığı ve özel sermayenin yeterli evrensel hizmet sunamamasının sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Ekonomik faaliyetin sosyal ve politik önemi olan alanlarında kamu hizmetleri büyümüş, devlet planlamasıyla beraber çok çeşitli kamu hizmetlerinin, sosyal ve diğer hizmetlerin sunumuna yol açmıştır. Avrupa çapında kamu hizmetleri, ya kamusal düzenlemelerle yada doğrudan hizmetlerin sunumuyla gelişmiştir. Farklı politik, yönetsel ve yasal sistemler, farklı düzeylerdeki devlet yönetmelikleriyle kamu hizmetlerini yönetmektedir. Bu durum, hizmetlerin devlet tekelleri tarafından sunumundan kamusal düzenlemelerle özel yada yarı özel girişimcilerin sunumuna kadar değişiklik gösterir. Kamu hizmetleri temelde, gelişmiş ekonomilerin temeli olduğu kadar, sosyal gelişmişlik, vatandaşlık ve demokrasi için de temel olarak görülür. Bu model, ulusal devletlerin ve AB nin Avrupa yı daha rekabetçi yapma amacındaki liberalizasyon ve kuralsızlaştırma programları tarafından ciddi bir şekilde tehdit edilmektedir. Aynı zamanda, bir çok üye devlet, kamu hizmetlerinin finansmanında bir kriz yaşamaktadır. Yaşlanan nüfus, yeni ihtiyaçlar ile sosyal dışlanma, yapısal işsizlik ve zengin-yoksul arasında artan uçurumla ilgili riskler kamu hizmetlerinin yeni basınçlar altında kaldığını gösteriyor. Bu, nitelikli ve erişilebilir hizmetlerin sıkı bir bütçe politikası altında geliştirilmesi ihtiyacını da içerir. Kamu hizmetleri, sosyal kapsam, ekonomik ve sosyal kaynaşma stratejilerinin merkezinde yer alır. Eğitim ve hizmet içi eğitim, sağlık ve sosyal hizmetler, suçu ortadan kaldırmak, yaşanılabilir konutlar ve ulaşımda, iletişimde ve enerjide iyi bir altyapı yatırımına dayalı, iyi finanse edilmiş ve yeniliklere açık kamu hizmetleri rekabet edebilirliğin temeli olabilir. Bu nedenlerle, tek piyasada kamu hizmetlerinin rolünü sınırlamaktan ziyade güçlendirici bir mekanizmaya ihtiyacı vardır. Yapısal işsizlik oranlarının yüksekliği ve Avrupa çapında sosyal dışlanma (aşağıdaki tablo ve kutuya bakınız) Avrupa nın birleşmesi ve rekabeti üzerinde bir yük olmaya devam etmektedir. İşsizlik ve sosyal dışlanmaya karşı mücadele, Avrupa stratejisinin merkezi bir unsurudur. Kamu hizmetleri, bu stratejide vazgeçilmez bir rol oynamaktadır. Küresel Gündem: Ulusaldan küresel güç merkezlerine kayış Küreselleşme, ticaretin liberalizasyonu, sermaye hareketleri, teknolojik gelişme, bilgi toplumu ve kuralsızlaştırma tarafından belirlenmektedir. Şüphesiz ki, kamu hizmetlerinin yeniden yapılanmasında temel basınçlardan bir tanesi sermaye ve ticaretin uluslararasılaşmasıdır. Küresel rekabet, ekonomiyi ve kamu hizmetlerini liberalizasyona, kamu hizmetleri bütçesini ise kesintiye zorlamıştır. Devlet artan bir şekilde piyasa güçlerini, yeniliği, rekabeti ve yatırımı sınırlandıran bir yük olarak görülür. Bazı 8
gerçek 1 ülkelerde bu durum düzenleyici politikalardan kuralsızlaştırmaya doğru bir eğilime, devlet ve toplum arasında değişen bir ilişkiye yol açmıştır. Kamu hizmetlerinin kuralsızlaştırılması, kamu hizmetlerini etkileyen küresel eğilimin bir parçasıdır. Bu durum, çalışma koşullarını ve kamuda (kamu hizmet kurumlarından doğrudan seçilmiş yönetimlerin kaldırılması sonucu) hesap verebilirliği etkilemiştir. Devletin rolünü değiştirmeye dönük bu kampanyanın kökeninde bir dizi farklı gelişme bulunmaktadır. Liderliği IMF ve Dünya Bankası tarafından yapılan küresel özelleştirme ve ticarileştirme modeli bu gelişmeler arasındadır ve müthiş bir zenginliğin sosyal ihtiyaçlar yerine, ödeme gücü temelinde hizmet sunan özel kurumlarda yoğunlaşması sonucuna yol açmaktadır. Küresel ekonominin uluslararası şirketleri ticaret ve ulusal düzeydeki engellerin kaldırılması, paranın serbest dolaşımı ve özel sermaye birikimi önündeki ulusal engellerin kaldırılması için baskı yapmaktadırlar. Neden Avrupa yüksek kaliteli kamu hizmetlerine ihtiyaç duyuyor? Sosyal kapsam, eşitlik, sosyal ve ekonomik kaynaşma, işsizlik ve rekabet edebilirliğe katkısı açısından Avrupa da kamu hizmetlerinin rolü hakkında önemli politik, ekonomik ve sosyal argümanlar vardır. Siyasi hedefler: Avrupa entegrasyonuna giden yol başarılı olacaksa, nitelikli kamu hizmetleri, vatandaşlara nitelikli hizmet sunarak AB nin meşruiyet kazanmasına yardımcı olabilir. AB, Avrupa daki vatandaşlardan popüler bir direnişle karşılaştı. Kamu hizmetleri vatandaşların haklarını koruyup güçlendirmeye yardımcı olabilir ve vatandaşlık haklarının Avrupa daki kamu hizmetinden yararlanma haklarını kapsamasını garanti altına alabilir. Ekonomik hedefler: Kamu hizmetleri, dengeli ve sürdürülebilir ekonomik ve sosyal gelişmeyi güçlendirir; uluslararası düzeyde rekabet edebilir ekonomik koşulları yaratır; demokratik olarak hesap verebilir bölgesel gelişme programlarının temelidir. Ulaşım, kamu hizmet kurumları için fiziksel altyapı sunar ve bölgelerin rekabetçi temeli için zorunlu olan hizmet içi eğitim, araştırma, sosyal hizmetler ve sağlık hizmetlerinin tümü için bir temel oluşturur. Yeni, küçük ve orta ölçekli şirketlerin gelişimini desteklemek için gerekli hizmetleri sunar. Sosyal hedefler: Kamu hizmetleri sosyal olarak birleşik ve kapsayıcı bir Avrupa yı geliştirir. Bunlar fırsat eşitliğinin gelişimi için vazgeçilmez öneme sahiptir. Yaşam standartlarını ve yaşam kalitesini geliştirir. Ekonomik ve sosyal adaletin koruyucusudur. İşsizlere vasıf kazandırarak ve insan kaynaklarını geliştirerek ekonomik büyümeye katkıda bulunurlar. Aynı zamanda, dışlanmış insanları, özellikle de emek piyasasına katılamayacak yada pasif durumda olanları korurlar. Daha geniş bir Avrupa ya yeni üye devletlerin katılımı AB ye yeni üye olan devletlerden, katılım kriterlerine uymaları için kamu hizmetlerini devasa şekilde yeniden yapılandırması isteniyor. Özellikle de kamu yönetimi reformu bu gündemin başında yer almaktadır. Genişleme, AB nin doğası hakkında da bazı önemli soruları ortaya çıkarmaktadır. Ekonomik ve parasal birliğe katılan ve daha geniş bir pazardan yararlanan daha zengin çekirdek ülkeler ile ikili - hatta üçlü- bir hıza sahip daha geniş ve çeşitli bir Avrupa manzarası vardır. 9
gerçek 2 Avrupa entegrasyonu kamu hizmetlerini nasıl etkiler? Burada, Avrupa entegrasyonunun ulusal düzeyde kamu hizmetlerini ve kamu hizmetleri çalışanlarını nasıl etkilediğine dair bazı örnekler vereceğiz: Liberalizasyon ve özelleştirme Avrupa Birliği tek pazar programı, kamu hizmetlerinde liberalizasyonu gerektirmektedir. Bu gereksinimin sonucu, enerji, ulaşım, telekomünikasyon, bankacılık ve sigorta sektörlerinde halen uygulanmakta olan yaygın özelleştirme programı olmuştur. AB üyesi ülkelerdeki gaz ve elektrik sektörlerinde 250 bin iş kaybı yaşanmıştır. Merkez ve Doğu Avrupa ülkelerinde de benzer iş kayıpları görülmektedir. EPSU, AB Enerji Konseyi toplantısının yapıldığı 11 Mayıs 1999 tarihinde elektrik liberalizasyonuna karşı Brüksel de bir gösteri organize etti. Atık yönetimi, bütün Avrupa ülkelerinde kamu sektörünün sorumluluğundadır. Atıkların hem toplanmasında hem de yok edilmesindeki genel eğilim, özelleştirmeler ve belediye hizmetlerinin taşerona devredilmesi yoluyla özel sektörün devreye sokulmasıdır. Avrupa genelinde, bu hizmetleri sunan uluslararası şirketlerin sayısı artmakta ve kamu hizmeti sendikaları Avrupa çapında giderek artan bir şekilde bu rekabetin sosyal standartları (sağlık, güvenlik, istihdam, ücret ve çalışma koşullarını kapsayacak biçimde) düşürmesine engel olmaya çalışmaktadırlar. Kamu sektörü yönetiminde reform Avrupa çapında, kamu sektörü yönetiminde reform, kamu hizmeti sendikalarının ücret sistemleri, kariyer gelişimi, hizmet içi eğitim, kadınlar için fırsat eşitliği, çalışma koşulları, kamu sektörü yönetimi ve etiğine ilişkin konularda stratejiler geliştirilmesine yol açmıştır. Avrupa ölçeğinde kamu yönetiminin modernizasyonu için bir dizi benzer basıncın sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Bunlar arasında sonuçlara yönelik daha büyük bir vurgu, paraya verilen daha fazla değer, yetki devri, daha çok esneklik, daha fazla müşteri ve hizmet merkezli sunum, nitelik ve verimliliğe vurgu ve devletin değişen rolü bulunmaktadır. EPSU ulusal yönetimlerin demokratik ve etik çerçevesinin güçlendirilmesi, kamu finansmanının verimli ve etkili kullanımı, niteliğin geliştirilmesi ve hizmet sunumunda etkinlik, iş güvencesi ve hakları için tartışmaktadır. Sosyal kamu hizmetleri Her ne kadar sosyal kamu hizmetleri (sağlık, sosyal hizmetler, konut, sosyal güvenlik, sosyal bakım) üye devletlerin sorumluluğunda olsa da artan bir şekilde Avrupa politikasının gündemi haline geldi. Bu sosyal kamu hizmetleri, örneğin İstihdam Ulusal Eylem Planları nda ve 2000 yılından bu yana Sosyal Kapsama Ulusal Eylem Planları nda ifade edildiği gibi, istihdam ve sosyal kapsamanın artırılmasında anahtar önemde görülmektedir. Önemli bir gelişme de sosyal güvenlik, yaşlılara ve sakatlara yönelik politikalar, sağlık ve sosyal bakımla ilişkili konularda daha büyük bir koordinasyon sağlanmasıdır. Tüm Avrupa ülkelerinde sosyal kamu hizmetlerinin yeniden yapılandırılması kullanıcılara daha etkin yanıt veren hizmetlerin sunumunda yeni yolların kullanılmasına yol açmıştır. Bir çok ülkede bu durum çalışanlar üzerinde artan bir iş yüküne neden oldu. Bu durum, sendikaların sosyal kapsamın geliştirilmesi, yoksulluğun ve işsizliğin azaltılması için sosyal kamu hizmetlerinin şart olduğunu tartışmaya yöneltti. Avro ve Kamu Hizmetleri Ekonomik ve Parasal Birliğin (EMU) parçası olarak Avro nun gelişi, kamu hizmetleri ve kamu hizmeti çalışanları üzerinde önemli etkilere yol açmıştır. Ücret pazarlığı ve kamu hizmetlerinin finansmanında Avro nun etkisi, kamu hizmeti sendikaları faaliyetlerinde daha fazla koordinasyon ihtiyacının ortaya çıkmasında merkezi önemdedir. EMU, sendikal faaliyetler açısından AB nin liberalizasyon, özelleştirme ve hizmetlerin taşeronlaştırılması politikalarıyla birlikte önem arz 10
gerçek 2 etmektedir. Ekonomik istikrar için gereklilikler ile düşük yada sıfır bütçeler, ulusal düzeyde kamu bütçelerini kısıtlama ihtiyacı basıncını artıran diğer bir dizi faktördür. Kamu Hizmeti Yükümlülükleri Kamu hizmetleri artan bir şekilde AB tartışmalarının gündemidir. AB Antlaşması nda Genel Çıkar Hizmetleri ne atıfta bulunulmuştur. Sunumu artan bir şekilde rekabet ve serbest piyasa aracılığıyla yapılan kamu hizmet yükümlülükleri hakkında bir tartışma yaşanmaktadır. Genel Çıkar Hizmetleri üzerine Komisyon un resmi raporunda şöyle denmektedir: (Genel Çıkar Hizmetleri) tüm Avrupa toplumu tarafından paylaşılan değerlerin bir parçasıdır ve Avrupa toplum modelinin vazgeçilmez bir unsurunu oluşturur. Tüm vatandaşların yaşam kalitesini artırmak ve sosyal dışlanma ve izolasyonla baş edebilmekteki rolleri vazgeçilmezdir. Ekonomideki verili ağırlıkları ile diğer mal ve hizmetlerin üretimindeki önemleri açısından bu hizmetlerin verimliliği ve niteliği, özellikle yatırımların daha az tercih edilen bölgelere çekilmesi açısından, rekabet edebilirlik ve daha güçlü kaynaşma için bir faktördür (COM: 2003, 270 son) Ayrıca, Lizbon stratejisinin ekonomik ve sosyal sürdürülebilirlik için hedefleri, AB yi daha fazla rekabet, istihdam ve sosyal kapsama için çalışmakla yükümlü kılmaktadır. Kamu hizmeti sendikaları, kamu hizmeti yükümlülüklerinin yeterince ele alınmamasını, hedeflerin halen belirsiz kalmasını ve ticari kamu hizmetlerinin gerektiği gibi uygulanmamasını eleştirmektedirler. 11
gerçek 3 Nitelikli Kamu Hizmetleri: Genişlemiş bir Avrupa da sendikaların karşı karşıya olduğu konular nelerdir? AB, Mayıs 2004 te büyüyerek 25 üye devlete sahip oldu. Avrupa daki sendikalar açısından bu genişleme bazı önemli konuları gündeme getirdi. Sendikalar, güçlü kamu hizmetleri ve ekonomileriyle barış ve dayanışmayı temel alan bir Avrupa nın yaratılmasında anahtar öneme sahip katılımcılardır. Avrupa Birliği nin Merkez ve Doğu Avrupa daki üye ülkelerinde zaten yaşanmış olan muazzam büyüklükteki yeniden yapılanmaya ek olarak kamu sektöründe daha fazla değişim talep edilmektedir. Sendikalar açısından AB ye giriş süreci, Avrupa Entegrasyonu nun sosyal boyutundan ziyade ekonomik boyutuna daha fazla önem vermiştir. Avrupa sendikaları ve Avrupa Parlamentosu tarafından yapılan kampanyalar, sosyal boyutun öncelik edilmesini sağlamaya yardımcı olmuştur. Avrupa Birliğinin genişlemesi, kıtayı ilerici bir şekilde yeniden birleştirmektedir. Avrupa Birliği nin bir sonraki genişlemesi 1 Mayıs 2004 ten itibaren hayata geçecektir. Bu, Avrupa Birliği nin daha ileri düzeyde yapılanması için tarihi bir adım olacaktır. EPSU bu gelişmeyi Avrupa da refahın artırılması için bir fırsat olarak kucaklamaktadır Genişlemiş AB içinde sürekli değişim ve adaptasyonu gerçekleştirebilmek amacıyla etkili araçlar gerekmektedir. Bu araçlar, iş dünyası da dahil olmak üzere toplumun tüm kesimlerinde, ekonomik verimlilik değerlerleri ile sosyal bir piyasa ekonomisi ve demokrasi içinde dayanışmayı birleştirmeli ve sosyal tarafların sorumluluklarını tanımalıdır. EPSU bu tarihsel fırsatın ortaya çıkardığı durumla baş etmeye kararlıdır. EPSU, politikaları ve eylemleriyle, sendikal haklara saygı duyulması, politikaların geliştirilmesinde sendikaların rolünün tanınması, etkili bilgilendirme ve danışma organlarının oluşturulması, endüstriyel ilişkiler, zenginliğin adil dağılımı, çalışma ve ücret koşulları, kadın ve erkeklere eşit muamele, etnik azınlıklara ayrımcılık yapılmaması, yüksek nitelikli kamu hizmetleri, sosyal ve bölgesel kaynaşma, kapsayıcı toplum ve iyi yönetişim talepleri çerçevesinde katkıda bulunacaktır. EPSU Kongre Kararı, 2004. Aday ülkelerdeki sendikaların karşı karşıya olduğu temel konu ve sorunlardan bazıları şunlardır: AB müktesebatının uygulanmasında sosyal boyuta eşit ağırlık verilerek güçlü bir yasamayla desteklenmesinin garantiye alınması; Ulusal düzeyde ve hizmetlerin ademi merkezileştirildiği yerel düzeyde çalışma ilişkileri organlarının oluşturulması; Sendikalar, genişleme sürecinde meşru taraflar olarak görülmeli, katılım sürecinin tüm aşamalarına dahil edilmelidirler; Hükümetler, sıkı bütçe politikaları uygulamaktadırlar ve kamu sektörünün taşeronlaştırılması süreci hizmetleri, istihdam düzeyini ve ücretleri etkilemektedir; Kamu hizmet kurumlarının liberalizasyonu özelleştirme ile sonuçlanmaktadır; Emeğin serbest dolaşımı ve kamu yönetiminde bir Avrupa Yönetim Alanı yaratılması. 12
gerçek 3 Nitelikli kamu hizmetlerinin geliştirilmesinde EPSU nun rolü Lizbon Gündemi 2000 yılında yapılan Lizbon Zirvesi Avrupa nın gelecekte karşı karşıya kalacağı sorunları belirledi. Bunlar, uzun dönemli sürdürülebilir büyüme, bilgi temelli ekonomi, yeni iş alanları yaratılması, istihdam oranının yükseltilmesi, işsizlik oranlarının düşürülmesi ve sosyal devlet sisteminin finansal olarak sürdürülebilir ancak ihtiyaçları da karşılayabilecek şekilde reformu. Mart 2000 de yapılan Lizbon Ekonomik Konseyi nin en önemli sorusu, soysal kaynaşma ve daha iyi istihdamla birlikte sürdürülebilir teknoloji yoğun bir büyümenin nasıl gerçekleştirileceğiydi. Kamu hizmet sendikaları, hizmetler üzerindeki bütçe basıncı ve sosyal kapsam, istihdam ve refahın gerçekleştirilmesinde kamu hizmetlerinin kolektif ve sosyal rolünün azaltılması nedeniyle çok büyük sorunlarla karşı karşıyadır. Ancak, kamu hizmetlerinin istihdam ve sosyal kapsama katkısı Avrupa Birliği tarafından artan bir şekilde kabul edilmektedir. Lizbon deklarasyonunda şöyle denir: İnsanlar, Avrupa nın en değerli varlığıdır ve birlik politikalarının temel vurgusu olmak zorundadırlar. İnsanlara yatırım, aktif ve dinamik bir sosyal devletin garantilenmesi, bilgi ekonomisinde Avrupa nın yeri açısından çok önemli olacaktır. (AB Başkanlık Sonuçları, Lizbon Avrupa Konseyi, 23-24/03/2000, s.6, para.24) Ancak Lizbon Deklarasyonu, EPSU tarafından ifade edilen nitelikli kamu hizmetlerinin sosyal kaynaşma ve ekonomik büyüme için anahtar olduğu fikrini güçlendirmemiştir. Bunun yerine, sosyal kaynaşma ve ekonomik büyümeyi iç piyasa operasyonları, özel sektör ve kamu-özel ortaklığının geliştirilmesi, ekonomik performans ve sosyal kapsam arasındaki yakın ilişkinin birbirini karşılıklı güçlendirmesi ile ilişkilendirmiştir. EPSU nun Nitelikli Kamu Hizmetleri Kampanyası EPSU nun Nitelikli Kamu Hizmetleri Kampanyası, 6. Genel Kurul da kabul edilen Avrupa daki İnsanlar İçin Kamu Hizmetleri karar önergesi kabul edilerek başlatılmış ve 7. Kongre yi takiben daha da genişletilmiştir. Kampanya, Genel Çıkar Hizmetleri kavramına, Avrupa Komisyonu nun kamu hizmetleri hakkındaki Yeşil ve Beyaz kitabı kabul etmesine ve Genel Çıkar Hizmetleri üzerine bir çerçeve direktif ihtiyacına vurgu yapmıştır. Her AB Başkanlığına bir Kamu Hizmet Testi gönderen EPSU, bir Avrupa Kamu Hizmetleri Platformu oluşturulması hedefini belirlemiştir. EPSU aynı zamanda, etkili bir Avrupa sosyal boyutu ve nitelikli kamu hizmetlerinin varlığını garantilemek için sıkı bir şekilde lobi yapmaktadır. Büyüme ve İstikrar Anlaşması nda belirlenen kamu harcamaları üzerindeki bütçe sınırlamalarının sıkı bir şekilde uygulanması kamu hizmetleri finansmanını ciddi bir şekilde etkilemektedir. EPSU, yaratıcı sosyal gelişmelerin ve güçlendirilmiş bir sosyal modelin ekonomik bir büyüme için önemli olduğu mantığı üzerine yükselen akıllı sosyal yatırımlar kavramını tartışmaktadır. Daha da önemli bir konu, işgücünün küçülmesi karşısında uzun dönem yeterlilik ile çalışanlar için kariyer gelişimi, sağlık, güvenlik ve istihdam koşullarının geliştirilmesi amacıyla kamu hizmetleri imajının güçlendirilmesidir. Burada, vasıflı işçiler ve nitelikli hizmetler arasındaki ilişki önemlidir. EPSU, devletin kamu hizmetlerinin finansmanı ve sunumunun merkezinde olması gerektiğine inanmaktadır ve özel sektörün en iyisi olduğu fikrine karşı çalışmaktadır. Avrupa yı küresel ekonomi içinde daha fazla rekabet edebilir hale getirme çabası, yüksek nitelikli hizmetlerin sunum kapasitesini artan bir şekilde zayıflatmaktadır. AB, dünya ticaretinde liberalizasyon taraftarı bir gündemi dayatmakta ve üye devletlerin sorumluluğu olarak görülen eğitim, sosyal hizmetler, sağlık ve kültür gibi kamu hizmetlerine rekabet yasalarını uygulayarak istismar etmektedir. EPSU, Dünya Ticaret Örgütü - GATS müzakerelerinde Avrupa sosyal modeli prensiplerinin uygulanmak zorunda olduğunu tartışmaktadır. 13
gerçek 4 Avrupa Birliği Antlaşması ve kamu hizmetleri Avrupa Birliği Antlaşması nedir? Avrupa Birliği Antlaşması nın kökleri, 1951 deki Avrupa Kömür Çelik Topluluğu nun (Paris Anlaşması) ve daha sonra Avrupa Ekonomik Topluluğu nun (Roma Antlaşması) oluşturulmasına dayanmaktadır. Üçüncü daha küçük bir organizasyon olan Euratom, 1957 de kurulmuştur. Bu üç organizasyon da, işbirliği yapmanın faydalarını gören ve 2. Dünya Savaşı sonrasında istikrar ve Avrupa ekonomilerin inşası ihtiyacı duyan 6 temel üye devlet tarafından yaratılmıştır. Giderek daha fazla sayıda devletin üye olması ve üye devletlerin karşı karşıya oldukları sorunların değişmesi nedeniyle antlaşmalarda sürekli olarak düzeltme ve değişikliklerin yapılması gerekmiş, bu antlaşmaların tek bir antlaşmada, nihai olarak da bir Anayasada (2004 yılında halen tartışma sürmektedir) birleştirme ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Antlaşma da, 1992 yılında Maastricht te ve daha sonra 1997 yılında Amsterdam da büyük değişiklikler gerçekleştirilmiştir. Bu durum, 1 Şubat 2003 tarihinde uygulanmaya başlayan ve Avrupa Birliği nin temel kural ve düzenlemelerini belirleyen Nice Antlaşması ile devam etmiştir. Bu antlaşma, kamu hizmetleri, kamu hizmeti çalışanları, karar organları ve Avrupa politikalarının temel prensipleri açısından da çok önemlidir. 2004 yılında bir Avrupa Anayasasının yaratılması daha önemli bir gelişme olacaktır. Bu değişimler, Avrupa Birliği nin politik gelişmelere uyum sağlaması ve daha da önemlisi, genişleme açısından zorunluluktur. 2004 yılında Hükümetler Arası Konferans ile sonuçlanacak olan Birliğin Geleceği Üzerine Kongre, Avrupa Birliği için bir anayasanın kabul edilmesine yönelik bir hazırlık sürecidir. Komisyon açısından Nice Antlaşması, genişlemiş bir birliğin ilk aşamasını yönetmekte işlevsel olacaktır. 25 ve daha fazla üye devletten oluşan bir birliğin etkili ve demokratik olarak çalışmasını garantilemek için daha fazla mekanizma geliştirme ihtiyacı olacaktır. Nice Antlaşması, Avrupa Birliği büyürken kurumsal sistemin değişimi için prensipleri ve metotları belirlemiştir. Bu anlaşma aynı zamanda genişlemeye doğru daha sonra atılacak adımları tespit etmiş, üye devletler arasında açık işbirliği metodu nu başlatmış, ayrımcılığa ve dışlanmaya karşı yeni bir strateji uygulamaya koymuştur. Antlaşmada neler var? İstihdam Bölümü: İstihdam bölümü, sendikalar ve bazı Avrupa hükümetleri tarafından sürdürülen istikrarlı kampanyanın ve AB içinde büyüyen yapısal işsizliğe karşı ciddi bir şekilde yaklaşma ihtiyacının sonucu olarak antlaşmaya girdi. Hedef, istihdam sorununa ekonomik politikalarla aynı ağırlığı kazandırmaktır. Her üye devlet kendi ulusal politikaları üzerindeki kontrolünü koruyor olsa da, istihdam sorunu koordine edilmiş bir Avrupa stratejisinin bir parçası haline gelmiştir. Bu durumun sonucu olarak ortak yıllık istihdam raporları ve yıllık istihdam kılavuzları yayınlanmasına karar verilmiştir. (Konsey de, çoğunluğun oyuyla kabul edilmiştir.) Üye devletler, bu kılavuzu nasıl uygulayacaklarını belirten yıllık Ulusal Eylem Planları hazırlamak zorundadır. Sosyal bölüm: Antlaşma, hem başlangıç kısmında hem de sosyal bölümde temel sosyal hakları tanımaktadır. Bu hakların büyük çoğunluğu, sağlık-eğitim hakları, çeşitli nedenlerle çalışamaz durumda olan ve bakımları üye devletlerin sorumluluğunda olan insanların hakları gibi çalışanlara yöneliktir ve diğer sosyal haklarla da ilişkili olarak çalışma koşullarının iyileştirilmesini kapsamaktadır. Diğer bir önemli konu da sosyal bölüm, Avrupa düzeyinde sendikaların işverenlerle anlaşmalar yapmasına izin verecek olan sosyal diyalogun merkezi rolünü ifade etmiştir. Bu, direktiflerin temelini biçimlendirebilir. Sosyal bölüm, işyerinde sağlık ve güvenlik, fırsat eşitliği, çalışma koşulları, Avrupa düzeyinde karar alma mekanizmalarına katılmak üzere sendikal haklar ve çalışanlarla görüşmeleri kapsamaktadır. Ek olarak, yeni bir protokol, sosyal dışlanmaya karşı yasal bir temel sunmaktadır. Nice Antlaşması, ortak karar ve salt çoğunluk oyu üzerinden mutabakat sağlanan politik alanları daha da genişletmiştir. 14
gerçek 4 Kamu Hizmetleri: Antlaşma, AB liberalizasyon direktiflerinin sonucu olarak ortaya çıkan hem özel hem de kamu sektöründe mevcut olan genel ekonomik çıkarlar için hizmetleri kapsamaktadır. (Bu, gaz, elektrik, ulaşım, posta ve telekomünikasyonu içermektedir. (Madde 16) Antlaşmada kamu hizmetlerinin rolünün daha güçlü ve net olarak ifade edilmesini isteyen ETUC, bunun yanı sıra kamu hizmetleri için bir Avrupa Antlaşması önerisinde bulunmuştur. Ancak, 16. maddede sadece genel ekonomik çıkar hizmetlerinin önemine atıfta bulunulmuş, sosyal ve bölgesel kaynaşmayı geliştirici rolleri ve bu hizmetlerin kendi misyonlarını gerçekleştirebilmeleri için temel prensipler ve koşullarda çalışmalarına dikkat edilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Antlaşmanın 39.4 üncü maddesinde, kamu hizmetlerinde çalışanların emeğin serbest dolaşımdan dışlanmasından söz edilmektedir. Çevre: Antlaşma, çevre üzerine endişelerin artmasıyla beraber, Avrupa Birliği ne çevreye ilişkin daha fazla yetki vermekte ve dengeli ve sürdürülebilir kalkınma taahhüt etmektedir. Kamu sağlığı: Kamu sağlığı, Avrupa Birliği için giderek daha fazla önem kazanan bir alandır ve kamu sağlığını geliştirmek üzere yeni önlemler alınmıştır. Kültür: Antlaşmanın, Avrupa Birliği hükümlerinin kültürel çeşitliliğe karşı saygılı ve bu çeşitliliği geliştirici olması gerektiğini hükmeden bir maddesi vardır. Ekonomik ve Sosyal Kaynaşma: Antlaşma, AB yi Avrupa daki en zengin ve en yoksul bölgeler arasındaki farklılığı azaltmakla yükümlü kılar. (Bu yükümlülük ilk olarak Maastricht Antlaşması yla oluşturulmuştu.) Avrupa Yapısal Fonları, dezavantajlı bölgeler ve tarımsal bölgeler dahil olmak üzere bölgeler arasındaki farklılıkları azaltmayı hedeflemektedir. Adalet ve İçişleri: Avrupa Birliği adalet ve içişleri alanında yetki sahibidir. Bu yetkiler özellikle vize politikaları, mültecilik, göçmenlere yönelik izinler ve sivil haklar alanında yasal işbirliği kuralları ile ilişkilidir. Ortak Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikaları: Avrupa Konseyi, nitelikli çoğunluk oyu üzerinden dışişleri ve güvenlik politikaları üzerine ortak stratejiler geliştirebilir. Nice Antlaşması, diğer şeylerin yanı sıra, AB nin askeri kapasitesinin geliştirilmesini, kalıcı bir politik ve askeri yapının yaratılmasını ve Batı Avrupa Birliği nin (WEU) kriz yönetim fonksiyonlarının Birliğe katılmasını öngören yeni bir savunma politikası sundu. Ayrımcılık Karşıtlığı: Amsterdam Antlaşması ile (madde 13), cinsiyet, ırk, etnik köken, din yada inanç, engellilik, yaş ya da cinsel yönelim temelinde ayrımcılıkla mücadele etmek üzere özel olarak düzenlenmiş kararlar almak mümkün hale geldi. Bu, istihdamda yeni bir ayrımcılık karşıtı direktifler kuşağının temelini oluşturdu. Antlaşma aynı zamanda kadın ve erkekler için fırsat eşitliğini kapsamaktadır. Örneğin, kadına karşı bir iş kolu veya meslekte ciddi ayrımcılığın yaşandığı tespit edildiğinde, pozitif ayrımcılıkta dahil olmak üzere fırsat eşitliğini geliştiren önlemlerin alınmasını mümkün hale getirdi. Temel Haklar: Anlaşmanın 7. maddesi altında Avrupa Konseyi temel hakların ciddi bir şekilde ve sürekli olarak ihlal edildiğini ilan edebilir. Bu durumda Konsey, ilgili ülkenin belirli haklarını askıya alabilir. Nice Antlaşması, koruyucu araçlarla bu prosedüre katkıda bulunmuştur. Avrupa Vatandaşlığı: Anlaşmaya göre Avrupa vatandaşlığı Avrupa Parlamentosu ve yerel seçimlerinde seçme ve seçilme hakkı, Avrupa Parlamentosu na dilekçe verme ve Avrupa Ombudsmanına (bağımsız hakem-müfettiş) başvuru hakkını içerir. Aynı zamanda AB içinde serbest dolaşım hakkına izin verir. Bu hak üzerinde belirli sınırlılıklar vardır. Örneğin, başka bir Avrupa ülkesinde yaşayıp otomatik olarak sosyal güvenlik yada emeklilik hakları için başvuramazsınız. Avrupa vatandaşlığı, herhangi bir üye devlet tarafından diplomatik korunma hakkına olanak tanır. 15
gerçek 5 AB Kurumları ve karar alma mekanizmaları Avrupa Birliği, kendisine özgü bir kurumsal sisteme sahiptir. Üç anahtar karar alma kurumu, kurumsal üçgen Komisyon, Konsey ve Parlamento dur. Aynı zamanda bir dizi danışma kurumları, mali kurumlar ve uzmanlaşmış Avrupa ajansları vardır. Avrupa Birliği Kurumları Avrupa Parlamentosu Avrupa Parlamentosu, Avrupa da yaşayan insanların demokratik sesidir ve her 5 yılda bir doğrudan seçilir. Avrupa Parlamentosu üyeleri (MEPs), çoğu ulusal partinin içinde olduğu 7 farklı politik grubun temsilcileridirler. 1999 Haziran ında yapılan Avrupa seçimlerinde milletvekillerinin %30 u kadındı. Parlamentonun üç ana rolü var. Birincisi, Konsey ile birlikte Avrupa yasalarını (Direktifler, Tüzükler, Kararlar) yaparlar. İkincisi, Konsey le birlikte bütçe yetkisini paylaşır ve AB bütçesi üzerinde nihai veto hakkına sahiptir. Üçüncüsü, Komisyon adaylarını onaylama ve Komisyonu kınama hakkıyla Komisyon üzerinde demokratik bir kontrol uygular. 2004 yılında maksimum sandalye sayısı 700 den 732 ye çıkacaktır. Bu aynı zamanda şu anki üye devletlerin sandalye sayısının 626 dan 535 e düşeceği anlamına geliyor. Avrupa Birliği Konseyi Avrupa Birliği Konseyi (öncülü Bakanlar Konseyi) AB deki asıl karar alma organıdır. Üye devletlerin hükümetlerinin temsilcilerinden oluşur. Avrupa Konseyi nde önemli politik kararlar cumhurbaşkanları ve başbakanlar düzeyinde alınır. Konsey başkanlığı, her altı ayda başka bir üye devlete geçer. Konsey in bir dizi önemli sorumlulukları vardır. Birincisi, yasamaya ilişkin konularda nihai karar organıdır; bazı durumlarda bu yetkisini Avrupa Parlamentosu ile ortak kararlar çerçevesinde paylaşır. İkincisi, üye devletlerin genel ekonomik politikalarını koordine eder. Üçüncüsü, tek tek ülkeler yada uluslararası organizasyonlarla uluslararası anlaşmalar yapar. Dördüncüsü, parlamento ile birlikte bütçe yetkisini paylaşır. Beşincisi, ortak dış ilişkiler ve güvenlik politikalarında, polis ve suça ilişkin adli konularda işbirliği üzerine kararlar alır. Avrupa Komisyonu Avrupa Komisyonu, Birliğin günlük işlerini yürütür ve Avrupa Birliği nin genel çıkarlarını korur. 20 kadın ve erkekten oluşur. Bu sayı 2004 te daha da artacaktır. Başkan, AB üye devletleri hükümetleri tarafından seçilir ve Avrupa Parlamentosu tarafından onaylanmak zorundadır. Diğer üyeler, üye hükümetler tarafından görevi alacak başkana danışılarak ve Parlamentonun onayından geçerek aday gösterilir. Komisyon, 5 yıllık bir dönem için görevlendirilir. Komisyon, Parlamento ve Konsey e taslak yasalar hazırlar. Avrupa Birliği nin icra organı olduğundan, Avrupa yasalarını (direktifler, tüzükler, kararlar), bütçe ve programlarını uygulamaktan sorumludur. Aynı zamanda, antlaşmanın koruyucusu olarak görev yapar ve Adalet Divanı ile birlikte AB yasalarının hayata geçmesini sağlar. Nihai olarak, Birliği uluslararası alanda temsil eder, ticaret ve işbirliği alanında uluslararası anlaşmaları görüşür. Komisyonda, 1 Kasım 2004 ten itibaren her üye ülkeden bir temsilci olacaktır. Bunun anlamı, daha büyük üye devletler iki Komisyon üyesi sahibi olma hakkını kaybedecektir. Avrupa Birliği, 27 üye devlete ulaştığında üye devletlerden daha az sayıda komisyon üyesi olacaktır. Komisyon üyeleri, bir rotasyon sistemiyle seçilecektir. 16
gerçek 5 Avrupa Birliği Adalet Divanı Adalet Divanı, Birlik yasalarının aynı şekilde yorumlanmasını ve uygulanmasını garanti altına alır. Divan, AB anlaşmaları ve yasalarının yorumlanması üzerine uyuşmazlıkları çözer. Ulusal mahkemeler, AB kurallarının uygulanması konusunda açıklık getirilmesini isteyebilir ve bireysel olarak insanlar AB kurumlarına karşı Divan a başvurarak dava açabilirler. Her AB ülkesinden bir bağımsız hakimden oluşur. 1989 dan bu yana, daha küçük davaları görüşmek üzere kendisine bağlı bir İlk Derece Mahkemesi bulunur. Avrupa Sayıştayı Lüksembourg da bulunan Avrupa Sayıştayı, Birliğin tüm gelirlerinin toplanmasını, tüm harcamaların yasal ve düzenli bir şekilde gerçekleştirilmesini ve AB bütçesinin finansal yönetiminin uygunluğunu kontrol eder. Avrupa Ombudsmanı AB içinde yaşayan her birey yada varlık, (kurum yada iş çevreleri) bir AB kurumu yada organı tarafından kötü muamele ye maruz kaldığını düşündüğünde, Avrupa Ombudsmanı na başvurabilir. Avrupa Danışma Kurumları Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi, Komisyon, Konsey ve Avrupa Parlamentosu karşısında sosyal tarafları, sivil toplumun çıkarlarını ve görüşlerini temsil eder. Kurulda işverenler, sendikalar ve tüketici örgütlenmeleri vardır. Ulusal düzeyden aday gösterilen 222 üyesi bulunmaktadır. 2004 ten sonra üye sayısı artacaktır. Komite ye, ekonomik ve sosyal politikalar konusunda danışılır ve diğer konularda kendi girişimleri üzerine kendi fikirlerini yayabilir. Bölge Komitesi Bölge Komitesi, bölge ve yerel kimliklere imtiyazlara saygı duyulmasını garantiler. Bölgesel politika, çevre ve eğitime ilişkin konularda danışılması gerekir. Bölgesel ve yerel otoritelerin temsilcilerinden oluşur. 222 üyesi vardır ve 2004 ten sonra üye sayısı artacaktır. Mali kurumlar Avrupa Merkez Bankası Avrupa Merkez Bankası, Avrupa para politikalarını geliştirmek ve uygulamakla birlikte döviz işlemlerini ve ödeme sistemleri uygulamalarını gerçekleştirir. Avrupa Yatırım Bankası Avrupa Yatırım Bankası (EIB), AB içinde ekonomik kalkınmaya katkıda bulunacak yatırım projelerini finanse eden AB nin mali bir kurumudur. Avrupa ajansları Bir dizi fonksiyonu gerçekleştirmek üzere 15 Avrupa ajansı bulunmaktadır. Konuyla ilgili ajanslar şunlardır: Mesleki Eğitimi Geliştirme Avrupa Merkezi (Cedefop); Yaşam ve Çalışma Koşullarını Geliştirme Avrupa Vakfı; İşyerinde Güvenlik ve Sağlık İçin Avrupa Kurumu; Avrupa Eğitim Vakfı; Avrupa Irkçılık ve Yahudi Düşmanlığını İzleme Merkezi. 17
gerçek 6 Genişleyen Avrupa Birliği nde karar mekanizması Avrupa Birliği düzeyinde karar alınması bir kaç düzeyde gerçekleşmektedir. Karar alma prosedürüne ilişkin kurallar antlaşmada belirlenmiştir. Yasama alanında karar alınırken üç temel yol vardır: Ortak karar, Uzlaşma ve Tavsiye kararı. Sendikaların, Avrupa kurumlarına önerilen yasalara ilişkin lobi yaparken, bu kararları etkileyebilmek için farklı karar alma yollarının bilincinde olmaları gerekir. Kararlara varmanın üç farklı yöntemi Ortak karar prosedürü, Avrupa Birliği Antlaşması (Maastricht Antlaşması 01.01.1992) tarafından belirlenmiş ve Amsterdam Antlaşması (1997) tarafından basitleştirilerek uygulama alanı genişletilmiştir. Komisyon, bir öneride bulunduktan sonra, Parlamento ve Konsey de birbiri ardına iki kez okunur. Eğer anlaşamazlarsa, anlaşmaya varmak için Konsey ve Parlamento temsilcilerinden oluşan, Komisyon un da bir parçası olduğu bir Uzlaştırma Kurulu oluşturulur. Daha sonra öneriye son hali verilerek üçüncü bir okuma için Parlamento ve Konsey e sunulur. Uzlaşma prosedürü, Tek Avrupa Yasası (1986) tarafından uygulamaya sokulmuştur. Buna göre, Konsey önemli kararlar alınmadan önce Avrupa Parlamentosu nun onayını almak zorundadır. Parlamento bir öneriyi kabul yada ret edebilir; ancak değişiklik yapamaz. Tavsiye prosedüründe ise Avrupa Parlamentosu nun fikri alınmaya çalışılır. Komisyon, bu fikri aldıktan sonra önerisini buna uygun olarak düzeltebilir. Daha sonra öneri Konsey tarafından incelenip ya olduğu gibi kabul edilir yada düzeltilir. Ancak, Konsey Komisyon un önerisini reddetmeye karar verirse bu karar oy birliği ile alınmak zorundadır. Daha etkili karar alma sistemine doğru AB, 15 ten 25 e ve muhtemelen daha fazla üye devlete genişleme sürecinde etkili bir karar alma sistemine ihtiyaç duymaktadır. Her üye devlet, Bakanlar Konseyi karar alırken kullanabilecekleri belirli bir oy sayısına sahiptir. Karar alma sürecinin iyi bir şekilde işleyebilmesi için eşit ve etkili bir oy sisteminin olması önemli olacaktır. Buna ek olarak Avrupa Parlamentosu nun boyutları yeni üye devletlerin katılımıyla büyüyecektir. Milletvekillerinin sayısı ülke nüfusunun sayısını da yansıtmaktadır. Aralık 2000 de yapılan Nice Zirvesi, genişlemeye büyük bir politik önem vermiş ve büyük ölçekte kurumsal reformlara olan ihtiyacın altını çizmiştir. Bu reformlar üzerinde anlaşma sağlanmamış olsa da, 2004 yılında gerçekleşecek olan Hükümetler Arası Konferans, daha geniş, daha büyük ve daha çeşitli bir Avrupa da daha etkili kararlar alınmasını sağlayacak bir dizi kurumsal reform önerecektir. Buna ek olarak, mali düzenlemelerde ekonomik sosyal kaynaşma ve yapısal fonlarda veto hakkı 2007 ye kadar sürecek olmasına karşın, çoğunluk oyu ile karar alma mekanizması genişletilmiştir. Aynı zamanda 2005 e kadar üye devletler ve aday ülkeler AB ye katıldıktan sonra Konsey deki oy ağırlıkları değişecektir. Nitelikli çoğunluk oyu ile bir karar alabilmek için toplam oyların %75 i gerekecektir. Antlaşma, nitelikli çoğunluk oyu ile kapsanan politik alanları -örneğin emeğin serbest dolaşımı gibi- genişletmiştir. Nice Antlaşması ortak karar alanını da genişletmiştir. Bu genişlemeyle örneğin ayrımcılığa karşı mücadele için özendirici önlemler ile sınır kontrolleri, mültecilere ilişkin önlemler ve göçmen politikaları gibi adalet ve içişleri ile ilişkili bir dizi konuya ilişkin alan ortak karar alanı kapsamına girmiştir. 18
gerçek 6 Konseyde ve Avrupa Parlamentosu ndaki yeni oy sayıları aşağıdaki gibidir: Konseydeki Oy Sayısı Parlamento daki Oy Sayısı Almanya 29 99 Avusturya 10 18 Belçika 12 24 Birleşik Krallık 29 78 Çek Cumhuriyeti 12 24 Danimarka 7 14 Estonya 4 6 Finlandiya 7 14 Fransa 29 78 Hollanda 13 27 İrlanda 7 13 İspanya 27 54 İsveç 10 19 İtalya 29 78 Kıbrıs 4 6 Latviya 4 9 Litvanya 7 13 Lüksembourg 4 6 Macaristan 12 24 Malta 3 5 Polonya 27 54 Portekiz 12 24 Slovakya 7 14 Slovenya 4 7 Yunanistan 12 24 TOPLAM 321 732 Avrupa Sözleşmesi Diğer bir gelişme de Avrupa Birliği nin temel rollerini, değerlerini ve sorumluluklarını belirleyecek olan bir Anayasayı biçimlendirecek daha basit bir antlaşmanın formüle edilmesidir. Bu amaçla, 2002 de tüm üye devletlerin ve aday ülkelerin AB kurumları da dahil olmak üzere temsilcilerini bir araya getiren bir sözleşme oluşturulmuştur. Bu Sözleşme nin sonucu, 2003 yılı sonunda, Hükümetler Arası Konferans oldu. Bu konferansta AB ülkeleri hükümetleri liderleri, taslak Anayasa üzerinde anlaşamadı. Anayasanın etkili olabilmesi için tüm üye devletler tarafından imzalanması gerekmektedir. Bu süreç, Komisyon üyelerinin sayısı, oy çoğunluğunun tanımı ve çerçevesi üzerine anlaşmazlıklar nedeniyle aksadı. 2004 yılında İrlandalı dönem başkanı tüzük üzerine anlaşmaya varılabileceğini umut ediyordu. 19
gerçek 7 Sendikalar Avrupa Düzeyinde Nasıl Örgütlenir? Avrupa Sendikal Örgütlenmeleri Sendikalar, Avrupa Birliği nin işsizlik ve sosyal dışlama, sosyal diyalog ve işçi hakları gibi konuları ciddi olarak gündeme almasını garantilemek üzere çalışanların çıkarlarını temsil etmektedir. Avrupa Sendikaları Konfederasyonu Avrupa Sendikaları Konfederasyonu (ETUC), sendikaların Avrupa düzeyinde eylemlerini koordine edebilmek için 1973 te kuruldu. ETUC her 4 yılda bir toplanan Kongre, 1 yılda 6 kez toplanan bir Yönetim Kurulu, Yönetim Kurulu içinden seçilen bir Yürütme Kurulu ve bir Sekreterlik tarafından yönetilmektedir. ETUC, günlük çalışmalarını komiteler ve çalışma grupları aracılığıyla gerçekleştirir. ETUC, 34 ülkeden 74 ulusal sendika konfederasyonu ve 10 Avrupa sektörel federasyonundan oluşan toplam 60 milyon üyeye sahiptir. ETUC, özellikle Merkez ve Doğu Avrupa Konfederasyonlarından katılan yeni üyelerle büyüdü. 1999 da Balkanlar bölgesindeki sendikaları bir araya getirmek için bir Balkan Forumu oluşturuldu. Avrupa düzeyinde sendikalar ve işverenler arasında sosyal diyalog yoluyla sektörler arası anlaşmaların geliştirilmesi, büyüyen bir çalışma alanıdır. ETUC ve işverenler konfederasyonları (CEEP ve UNICE) arasındaki sektörler arası diyalogla direktifler ve sosyal anlaşmaların temelini oluşturan çerçeve anlaşmaları gerçekleştirebilmektedir. Bir dizi ETUC komitesi genişleme süreci içinde sendikaların rolünü desteklemekte ve geliştirmektedir. Sendikaların temsil edildiği AB danışma organları arasında şunlar bulunmaktadırlar: Ekonomik ve Sosyal Komite; Komisyon, sendikalar, işverenler ve üye hükümetlerden oluşan, Büyüme ve İstihdam İçin Üçlü Sosyal Zirve; Sosyal tarafları kapsayan diğer komiteler ise şunlardır: Avrupa Sosyal Yardım Komitesi (Antlaşma tarafından oluşturulmuştur); işyerinde güvenlik, hijyen ve sağlığın korunması için Lüksembourg Danışma Komitesi; Mesleki Eğitim Danışma Komitesi; Leonardo Programı Komitesi; İşçilerin Serbest Dolaşımı Danışma Komitesi; Göçmen İşçilerin Sosyal Güvenliği Komitesi; Fırsat Eşitliği Danışma Komitesi ve Çevre Danışma Forumu. ETUC un, Avrupa Sendikalar Kurumu (ETUI), Avrupa Sendikalar Kolejli (ETUCO), Sağlık ve Güvenlik İçin Sendikal Teknik Büro (TUTB), Kadın Komitesi, ETUC Gençlik Grubu, Emekliler ve Yaşlılar Avrupa Federasyonu (FERPA), Yönetici Personeli Temsil Eden EUROCADRES ve Bölgeler Arası Konseyler i içeren çok sayıda kurumu vardır. Ek olarak, Avrupa politikalarını etkilemek üzere sanayi ve hizmet sektörlerinin çıkarlarını temsil eden ETUC üyesi sendikal konfederasyonlara üye olan tek tek sendikaların temsilcilerinden oluşan 10 sektörel federasyon vardır. Sektörel federasyonların rolleri şunlardır: İşveren örgütleriyle sektörel anlaşmalar yapmak; Avrupa İşyeri Konseylerini Geliştirmek. ETUC ve Avrupa İşverenleri Örgütleri arasındaki anlaşmalara katılmak; Avrupa Birliği Danışma Komiteleriyle ETUC görüşmelerine katılmak; Sanayi federasyonları arasında koordinasyon ve işbirliği. 20