ADTS 1997 den beri NCCLS kitaplarını Türkçe ye çeviriyor... NCCLS çevirilerimize olumlu alıyoruz Antibiyotik duyarlılık testleri, antimikrobiyal tedavide klinisyenlere doğru antibiyotik seçimi için yardımcı olan en önemli unsurlardan birisi. Bu anlamda NCCLS in antibiyotik duyarlılık testleri ile ilgili oluşturduğu standartlar önem kazanıyor. Ülkemizde birçok laboratuvar antibiyotik duyarlılık testlerinde standart yöntemler kullanmıyor. Oysa antibiyotik duyarlılığını belirlerken mutlaka uygun standart yöntemlerin kullanılması gerekiyor. Bu amaçla Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti Antibiyotik Duyarlılık Testlerinin Standardizasyonu Çalışma Grubu (ADTS), NCCLS (National Committee for Clinical Laboratory Standards) in antibiyotik duyarlılık testleri ile ilgili standartlarını 1997 yılından beri başarıyla Türkçe ye kazandırmaya devam ediyor. Antibiyotik duyarlılık testleri, antimikrobiyal tedavide klinisyenlere doğru antibiyotik seçimi için yardımcı olan en önemli unsurlardan birisini oluşturuyor. Pek çok infeksiyon hastalığında antibiyotik duyarlılık test sonuçlarına göre uygun antibiyotiği seçmek veya ampirik olarak başlanmış olan antibiyotiği değiştirmek gerekiyor. Antibiyotik duyarlılık testleri ayrıca, mikroorganizmaların direnç durumlarını belirlemek amacıyla yapılan epidemiyolojik çalışmalarda da kullanılıyor. Her iki durumda da duyarlılık NCCLS, sadece mikrobiyoloji ve antibiyotik duyarlılığıyla ilgilenmiyor. Klinik kimya, toksikoloji, laboratuvar cihazlarındaki otomasyon, kalite sistemleri, görüntüleme sistemleri ile ilgili çok çeşitli standartları bulunuyor. testlerinin uygun ve standart bir yöntemle yapılması ve sonuçların standart bir şekilde değerlendirilmesi gerekiyor. Bir başka ifadeyle antibiyotik duyarlılık testlerinin yöntem ve sonuçlarının değerlendirilmesi açısından uygun bir standardın bulunması büyük önem taşıyor. Bu anlamda, NCCLS in birçok alanda olduğu gibi antibiyotik duyarlılık testleri ile ilgili oluşturduğu standartlar önem kazanıyor. NCCLS, tüm dünyada çeşitli bilim dalları için özellikle sağlık alanına yönelik testlerle ilgili standartlar oluşturan gönüllü bir kuruluş. NCCLS, Amerika da çeşitli bilim adamlarının oluşturduğu bir organizasyon. Bir devlet kuruluşu değil, ama devletle bir takım ilişkileri var kuruluşun. Merkezi Pensilvanya da bulunan NCCLS, sadece mikrobiyoloji ve antibiyotik duyarlılığıyla ilgilenmiyor. Klinik kimya, toksikoloji, laboratuvar cihazlarındaki otomasyon, kalite sistemleri, görüntüleme sistemleri ile ilgili çok çeşitli standartları bulunuyor. Sadece duyarlılık testleri değil, kalite kontrol kartları dahil antibiyotik duyarlılık testleriyle birlikte serumlarla, parazitolojiyle ilgili standartları bulunan NCCLS in, bazı test sonuçlarının sunumu ve analiziyle ilgili ayrı rehberleri bile olduğu belirtiliyor. Örneğin, toksoplazma gondii için serolojik testlerin yorumu, mantarlarla, antiviral duyarlılık testleriyle ve nükleik asitlerle ilgili çeşitli standartları da bulunuyor. NCCLS bünyesinde standart geliştirme süreci şu şekilde işliyor: Önce konusunda söz sahibi bilim adamları 66 İNFEKSİYON DÜNYASI 2005/1
epkiler Gür: Özellikle İskandinav ülkeleri, Fransa, Almanya, İngiltere ve bildiğim kadarıyla Japonya nın ayrı antibiyotik duyarlılık test standartları var tarafından geçici bir standart oluşturuluyor. İlgili kişilere gönderilerek eleştiriler alınıyor ve bu eleştiriler sonrasında son halini bularak doküman olarak yayınlanıyor. Hacettepe Üniversitesi İhsan Doğramacı Çocuk Hastanesi Klinik Mikrobiyoloji Laboratuvarı Başkanı Prof. Dr. Deniz Gür, ulusal bir kuruluş olan NCCLS in oluşturmuş olduğu standartların bir çok ülkede kullanılmasıyla ilgili olarak, yakın zamanda ismini değiştirdiğini vurguluyor ve ekliyor; Son bir yıldır artık isimlerindeki National kısmını kaldırdılar. Kuruluşun ismi Clinical and Laboratory Standards Institute (CLSI), olarak değişti. Türkiye de de kullanılan standartların başında gelen NCCLS standartları dokümanlarını Türkçe ye kazandıran ADTS çalışma grubunun da başında bulunan Prof. Dr. Gür, Sadece Amerika da değil Avrupa nın birçok ülkesinde, Rusya, Çin gibi birçok farklı ülkede kullanılan Prof. Dr. Gür, Sadece Amerika da değil Avrupa nın birçok ülkesinde, Rusya, Çin gibi birçok farklı ülkede kullanılan NCCLS standartları, uluslararası nitelik kazandı. NCCLS standartları, ulusal standart olmaktan çıktı, uluslararası bir nitelik kazandı diyor ve ekliyor Türkiye de de kullanılan standartların başında NCCLS standartları geliyor. NCCLS standartlarının dünyada yaygın kullanımına rağmen bazı ülkelerin kendi antibiyotik duyarlılık standartları bulunuyor. Özellikle İskandinav ülkeleri, Fransa, Almanya, İngiltere ve bildiği kadarıyla Japonya nın ayrı standartları olduğunu söyleyen Prof. Dr. Deniz Gür şöyle sürdürüyor konuşmasını: Aslında Avrupa da bu işi de birleştirmeye çalışıyorlar. Bu yönde yapılan çalışmalar var. Uluslararası Standardizasyon Organizasyonu (ISO) bünyesinde de bir grup bu yönde çalışmalar yapıyor. Ayrıca, NCCLS deki araştırmacılarla birlikte Avrupa da çeşitli standartlarla uğraşan araştırmacılar, tek bir standartta birleşmeye dair çalışmalar yapıyor. Prof. Dr. Deniz Gür ün belirttiğine göre, tüm ülkelerde aynı standartlar kullanıldığı takdirde antibiyotiklerin in vitro etkilerini değerlendirme yönünden tek seslilik sağlanmış olacak. Söz konusu çalışmalara rağmen Avrupa da İngiltere, Fransa gibi ülkelerin kendi standartlarını daha doğru buldukları için bunları kullanmaya devam edeceklerine dikkat çeken Gür, Tek bir standart elimizde bulunsa bile sanırım bazı ülkeler bunu kullanmayacak. Çünkü bu konuda da bir şovenlik var. İngilizler nasıl ki Avrupa Birliği nde para birimlerini değiştirmiyorlarsa, kendi laboratuvar standartlarını değiştirmeye de hiç hevesli görünmüyorlar. Danimarka, İsveç gibi ülkelerde öyle. Herkes kendi standartlarının doğru olduğuna inanıyor. Onun içinde böyle ortak bir doküman yayınlansa bile çok kısa vadede tek bir dokümanın kullanılacağını zannetmiyorum diyor. Gür, Türkiye deki mikrobiyoloji laboratuvarlarının yine NCCLS in antibiyotik duyarlılık testlerinin standartlarını kullanmaya devam edeceğini de kaydediyor. İNFEKSİYON DÜNYASI 2005/1 67
ADTS Grubu üyeleri toplu halde: Soldan sağa ayaktakiler: Prof. Dr. Çiğdem BAL, Prof. Dr. Zeynep GÜLAY, Prof. Dr. Bülent SÜMERKAN, Prof. Dr. Ahmet BAŞUSTAOĞLU, Oturanlar: Prof. Dr. İftihar KÖKSAL, Prof. Dr. Deniz GÜR, Prof. Dr. Güner SÖYLETİR (Grubun üyelerinden Prof. Dr. Mehmet Ali ÖZİNEL bu resimde yer almıyor) NCCLS Standartlarının Türkçe Çevirilerine Övgü ADTS Başkanı Prof. Dr. Deniz Gür le, 1997 yılından bu yana yenilenen her baskısını Türkçe ye çevirdikleri NCCLS antibiyotik duyarlılık test standartları hakkında konuştuk. Neden NCCLS antibiyotik duyarlılık test dokümanlarını (kitaplarını) Türkçe ye çevirdiniz? Nereden geldi aklınıza böyle bir şey? Antibiyotik duyarlılık testleri için Türkiye de bu tip standardın olmadığını biliyoruz. Çeşitli araştırmacılar tarafından yapılan yayınlar ve araştırmalar var bu konuda. Ama derli toplu, bütün konuları içine alan standart olmadığını gördüm. Biz Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti nin Antibiyotik Duyarlılık Testlerinin Standardizasyonu alt grubu olarak, Türkiye de yeni standartlar oluşturmak yerine şu anda kullanılan en uygun standartları daha geniş kitlelere duyuralım istedik. NCCLS standartları bu açıdan son derece uygun. Ancak orjinal metinler dil yönünden bir takım sorunlar içeriyor. NCCLS in orijinal kitaplarında orta düzey İngilizce bilen biri tarafından bile anlaşılamayacak veya yanlış anlaşılabilecek bölümler var.. Onun için bu kitapları Türkçe ye çevirirsek antibiyotik duyarlılık standardı olarak çok daha rahat uygulanabileceğini düşündük. Ve 1997 den beri bunların çevirilerini yapıyoruz. Önce telif hakkının alınması gerekiyordu. Telif hakkını aldık. Pfizer firması bu konuda bize destek sağlıyor. Çevireceğimiz kitapları arkadaşlarla aramızda paylaşarak çevirisini yapıyoruz. Orijinaliyle sayfa sayfa birebir çeviri yapılıyor. Çevirilerimizin baskı kalitesi orijinalinden çok daha iyi. Sağolsunlar Bilimsel Tıp Yayınevi nin de gayretleri sayesinde bu çevirileri yayınlıyoruz. NCCLS standartlarını çeviren bizden başka ülkeler var mı? Bizden başka çeviri yapan ülkeler var sanıyorum. Portekiz olabilir. Birkaç tane ülke çevirmiş. Ama NCCLS merkez bizim çevirimizin çok iyi olduğunu söylüyor. Bizim çevirimizi gerçekten çok beğeniyorlar ve bazı toplantılarda da çevirilerimizden övgüyle bahsediyorlar. Türkçe çevirisini yaptığınız bu kitapları bize biraz tanıtır mısınız? Bu kitapların antibiyotik duyarlılık testleriyle ilgili olanlarını 1997 yılından beri çeviriyoruz. Metodlarla ilgili, disk difüzyon testleri ve dilüsyon testleriyle ilgili kitaplar iki yılda bir çıkıyor. Tabloları içeren kitaplar ise her yıl yenileniyor. Bunların 1997, 1999, 2001, 2002 ve 2003 yıllarında çevirilerini yaptık. En son 2005 yılında da bunların ek tablosunu içeren uygulama standartları Ocak 2005 sayısını, M100S15 sayısını çevirdik. Ocak 2005 te yayınlanan kitabın türkçesini biz Nisan 2005 te yayınlamıştık. Bu yıl örneğin disk difüzyon, dilüsyon ve bunlarla ilgili tablolar üç kitap halinde, 2006 yılı için hazırlanıyor. Sizce ülkemizde antibiyotik duyarlılık testleri standartlara uygun olarak yapılıyor mu? Antibiyotik duyarlılık testlerinin ülkemizde standartlara uygun olarak yapılmadığını düşünüyoruz. Özellikle bazı laboratuvarlarda buna önem verilmeden hastaya sonuç verildiğini bili- M100-S15 Cilt: 25 Sayı: 1 M100-S14 Cilt: 24 Sayı: 1 Yerine ISBN: 975-6986-95-6 Ocak 2005 ISSN: 1302-5414 Antimikrobik Duyarlılık Testleri için Uygulama Standartları; Onbeşinci Bilgi Eki Bu doküman Klinik ve Laboratuvar Standartları Enstitüsü (CLSI)/NCCLS antimikrobik duyarlılık testi standartları M2-A8 ve M7-A6 için güncelleşmiş tabloları içermektedir. Klinik ve Laboratuvar Standartları Enstitüsü uzlaşma süreci ile global uygulama için geliştirilmiş bir bilgi ekidir. TÜRK M KROB YOLOJ 1 9 3 1 CEM YET 68 İNFEKSİYON DÜNYASI 2005/1
ADTS Çalışma Grubu tarafından Türkçe ye çevrilen NCCLS dokümanları NCCLS M2-A6; Antimikrobik Disk Difüzyon Testleri için Uygulama Standartları-Altıncı Baskı; Onaylanmış Standart; 1997 NCCLS M7-A4; Aerop Üreyen Bakteriler için Dilüsyon Yöntemi ile Antimikrobik Duyarlılık Testleri-Dördüncü Baskı; Onaylanmış Standart, 1997. NCCLS M100-S9; Antimikrobik Duyarlıklı Testleri için Uygulama Standartları-Dokuzuncu Bilgi Eki, 1999. NCCLS M100-S11; Antimikrobik Duyarlıklı Testleri için Uygulama Standartları-Onbirinci Bilgi Eki, 2001. NCCLS M100-S12: Antimikrobik Duyarlıklı Testleri için Uygulama Standartları-Onikinci Bilgi Eki, 2002. NCCLS M7-A6; Aerop Üreyen Bakteriler için Dilüsyon Yöntemi ile Antimikrobik Duyarlılık Testleri; Onaylanmış Standart-Altıncı Baskı, 2003. NCCLS M2-A8; Antimikrobik Disk Difüzyon Testleri için Uygulama Standartları; Onaylanmış Standart-Sekizinci Baskı; 2003. NCCLS M100-S13 (M2) Disk Difüzyon Ek Tablolar, 2003 NCCLS M100-S13 (M7) MİK Testleri Ek Tablolar, 2003 NCCLS M100-S15 (M7) MİK Testleri Ek Tablolar, 2005 Prof. Dr. Gür, Antibiyotik duyarlılık testlerinin ülkemizde standartlara uygun olarak yapılmadığını düşünüyoruz. Özellikle bazı laboratuvarlarda buna önem verilmeden hastaya sonuç verildiğini biliyoruz. yoruz. Aslında bu öncelikle hastayı ilgilendiren bir durum. Çünkü kliniklere yanlış sonuç verildiğinde, hastaya da yanlış antibiyotik veriliyor. En önemlisi bizce bu. Yanlış test yapılarak, standartlara uygun olmayan test yapılarak hastaya doğru olmayan sonuçlar veriliyor. Bundan primer olarak hasta etkileniyor. İşin ilginç yanı, epidemiyolojik olarak çeşitli çalışmalara, yayınlara bakarsanız görüyorsunuz ki, her ne kadar herkes NCCLS standartları kullandığını dile getirse bile aslında kullanmıyor. Yayını okuduğunuzda anlıyorsunuz ki, bir takım yanlışlar var. Standartları kullanan kişinin bu yanlışları yapmaması gerekiyor. Dolayısıyla biz bu standartların yeterince uygulanmadığını düşünüyoruz. Fakat bu konuda herhangi bir yaptırımımız yok. Bu standartların eğitimle, yavaş yavaş kullanılır hale geleceğini düşünüyoruz. Zannediyorum son yıllarda buna daha fazla dikkat edilmeye başlandı. ADTS olarak bizim amacımız, bu testlerin yöntem ve değerlendirme açısından standardize edilmesi. Bunun için öncelikle elimizde uygun standartların olması lazım. Doğru dili konuşabilmek için bu gerekiyor. Biz buradan yola çıkarak NCCLS standartlarını Türkçe ye çevirmek istedik. Ve olumlu tepkiler de alıyoruz. Bilim adamlarımız, araştırmacılar bunları arıyor ve bunlara uyulduğunu görüyoruz araştırmalarda. Burada özel, öyle testler var ki hasta için gerekmeyebilir. Türkiye de epidemiyolojik bir direnç haritası çıkarırken de çeşitli mikroorganizmalar için bu standartlara uyulması gerekiyor. Sonuçlarımızı yurtdışından diğer çalışmalarla kıyaslayabilmemiz için aynı dili konuşmamız, aynı yöntemleri kullanmamız gerekiyor. O bakımdan uygun bir standardizasyonun sağlanması gerektiğini düşünüyoruz. Daha önce de belirttik. Tabii ki, bu dünyada kullanılan tek standart değil. Ama benim kanımca en yaygın kullanılanı ve en uygun olanı NCCLS stan- İNFEKSİYON DÜNYASI 2005/1 69
Ülkemizde de antibiyotik duyarlılık testleri için ulusal bir standardın hazırlanmasına gerek var mı? derseniz, bence bizim buna sıfırdan başlamamıza gerek yok. NCCLS standartları ülkemizde de kabul gören standartlar. dartları. Şu standartlara uyun diye kimseyi zorunlu kılamayız. Ama ülkemizde NCCLS standartları daha kabul gören standartlar. Bu standartlar kolay hazırlanmıyor. Çeşitli, uzun çalışmalar sonucunda antibiyotiklerin bir takım etkileri göz önüne alınarak yıllar içerisinde oluşturuluyor. Ülkemizde de böyle bir ulusal standardın hazırlanmasına gerek var mı? derseniz, bence bizim buna sıfırdan başlamamıza gerek yok. Kabul gören uygun bir standardı uyguluyor olmamız bizim için yeterli. Çünkü zaten bunun araştırmaları yıllar önce yapılmış ve belli standartları artık oluşturulmuş durumda. Ülkemize ait antibiyotik duyarlılık testleriyle ilgili standartlar hazırlamaya kalkışırsak bu durum Amerika yı yeniden keşfetmek gibi olacak. Sadece şunu yapabiliriz bence: Bu standartlarda bulunmayan izole ettiğimiz bazı özel mikroorganizmalar var ülkemizde. Örneğin, brucella bu standartlarda yer almıyor. Çünkü onları ilgilendiren bir bakteri değil brucella. Brucella için bizim ülkemizde böyle bir standarda gerek olabilir. Ayrıca şunu vurgulamakta yarar görüyorum; Brucellada antibiyotik duyarlılık testi gerekli midir o da tartışmalı aslında. Belki bu konuda bir çalışma yapılabilir. Çünkü bazı mikroorganizmalar var ki, antibiyotik duyarlılık testleriyle klinik yanıt bağlantılı olmayabiliyor. O zaman bu mikroorganizmalar için bu testlerin bir anlamı yok. Önce o tip klinik çalışmaların yapılması gerekiyor. Antibiyotik duyarlılık test sonuçlarıyla klinik korelasyonu var ise o zaman böyle bir standart onlar için de hazırlanabilir. Önümüzdeki yıllarda ADTS grubu olarak aktiviteniz devam edecek mi? Eğitim çalışmaları yapmayı amaçlıyoruz. Bir web sitemiz var. Çok fazla duyuramadık her halde ama esasında orayı daha interaktif bir hale getirmek istiyoruz. Ülkemizde iki yılda bir düzenlenen Antimikrobik Kemoterapi Günleri adı verilen bir toplantı var. Son yıllarda sanki bir gelenek oldu gibi. Bu toplantıyı grup olarak biz organize ediyoruz. Esas konu antibiyotik duyarlılık testleri olduğu için oldukça iyi katılımlı bir toplantı oluyor. Buna devam etmeyi amaçlıyoruz. Ve fırsat bulduğumuz yerlerde; kongrelerde, toplantılarda antibiyotik duyarlılık testeleri ile ilgili paneller veya workshoplar düzenliyoruz. Bu konu, 13 Nisan 2006 tarihinde 7. Antimikrobik ve Kemoterapi Günleri kapsamında yoğun olarak tartışılacak. NCCLS den de bir konuşmacı getirilecek. NCCLS Türkçe dokümanlarını meslektaşlarınız nereden elde edebilirler? Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti nin İstanbul Çapa daki adresinden kendileri alabilirler veya cemiyetin web sitesine girerek istek yapabilirler. İstenilen ücreti cemiyetin banka hesabına yatırdıkları takdirde, kargo ücreti de eklenerek bu dokümanlar gönderiliyor. Bu dokümanlar ilk çıktığında 1996 yılıydı. O zaman pek çok kimse NCCLS standartlarını duymamıştı. Daha sonraki yıllarda bu dokümanlar yurtdışından edinilmeye başlandı. Tabii yutdışından getirirseniz çok pahalıya mal oluyor. NCCLS kitaplarının orijinalleri NCCLS e üye olanlara 150 dolar, üye olmayanlara 275 dolar. Doküman ve tablolar birlikte 375 dolar. Türkçe çevirilerin fiyatı ise son derece uygun. Sanırım Türkçe dokümanları Cemiyet ten 10 YTL ye temin edebilmek mümkün. Orjinalleri ile kıyaslandığında arada ciddi bir fiyat farkı var. Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti nin amacı hizmet olduğu için fiyatlar da doğal olarak son derece uygun. 70 İNFEKSİYON DÜNYASI 2005/1