KPSS KONU ANLATIMI Web: http://www.rehberlik.biz.tr Mail: civelek.murat@gmail.com
5. ÜNİTE PROGRAM GELİŞTİRMENİN PLANLANMASI
KPSS de bu bölümden her yıl ortalama 1 soru gelmektedir. Bu bölümdeki sorular genellikle bilgi veya örnek verilerek sorulan yarı bilgi sorusu şeklindedir.
BÖLÜM 1: PROGRAM GELİŞTİRME SÜRECİ VE PLANLANMASI
BÖLÜM:1 PROGRAM GELİŞTİRME SÜRECİ VE PLANLANLAMASI Program geliştirme; programın tasarlanması, uygulanması ve değerlendirilmesiyle gerçekleşir. Program geliştirme için ilk önce program geliştirme grupları oluşturulur. Program geliştirme çabalarında 3 farklı grup görev yapmaktadır.
PROGRAM GELİŞTİRME AŞAMALARI 1) Çalışma komisyonları oluşturulur. 2) Temel alınan program geliştirme modeline göre çalışma planı oluşturulur. 3) İhtiyaç analizi gerçekleştirilir. 4) Aday hedefler (kazanımlar) belirlenir. 5) Süzgeçlerden geçirilir (eğitim felsefesi, eğitim psikolojisi, eğitim sosyolojisi vb.). 6) Kesin hedefler belirlenir. 7) İçerik seçme ve örgütleme (Birey, toplum, konu alanı düşünülerek içerik belirlenir.). 8) Eğitim durumları belirlenir. 9) Ölçme ve değerlendirme yapılır. 10) Program denenir. 11) Program değerlendirilir. 12) Raporlaştırılır.
PROGRAM GELİŞTİRMENİN PLANLANMASI PROGRAM ÇALIŞMA GRUPLARININ OLUŞTURULMASI 1. GRUP: Program karar ve koordinasyon grubu 2. GRUP: Program çalışma grubu 3. GRUP: Program danışma grubu 7
PROGRAM GELİŞTİRME ÇALIŞMA KOMİSYONLARININ OLUŞTURULMASI 1. Program Karar ve Koordinasyon Grubu: Görevleri Ülkede hangi alanlarda program geliştirme çalışması yapılacağına karar verir. Ülkede başat olan eğitim felsefesinin programlara yansıtılmasını sağlar. Hazırlanan programın kabulünde ya da değiştirilmesinde karar organı olarak görev yapar. Tüm program geliştirme çalışmalarının koordinasyonunu sağlar.
Üyeleri: A- Milli Eğitim Bakanlığı Temsilcileri İlgili genel müdürlük temsilcisi Talim Terbiye Kurulu temsilcisi Teftiş Kurulu temsilcisi Program Dairesinden uzman bir kişi B- Üniversiteden Program Geliştirme Uzmanı C- Öğretmen Örgütlerinin temsilcileri D- Konu alanı ile ilgili temsilciler Konu alanı öğretmenlerinin temsilcileri Kamu kurum ve kuruluşlarının temsilcileri İşçi ve işveren temsilcileri Meslek odası ve birliği temsilcileri E- Öğrenci temsilcisi F- Veli temsilcisi Okul aile birliği temsilcisi Okul koruma derneği temsilcisi Öğrenci velisi temsilcisi
2. Program Çalışma Grubu: Programın hazırlanması, uygulanması, değerlendirilmesi ve geliştirilmesi aşamalarında sürekli ve tam zamanlı görev yapan komisyondur. Hedef, içerik, eğitim durumları ve değerlendirme öğelerini belirler. Üyeleri: A- Eğitimde program geliştirme uzmanı B- Eğitimde ölçme ve değerlendirme uzmanı C- İlgili konu alanı uzmanı (Üniversiteden) D- İlgili konu alanı öğretmenleri (Uygulayıcıları)
Eğitim programını geliştirmek amacıyla oluşturulan bir kurulda aşağıdakilerden hangisinin bulunması zorunlu değildir? A) Okul yöneticisi B) Program geliştirme uzmanı C) Ölçme ve değerlendirme uzmanı D) Konu alanı uzmanı E) Konu alanı branş öğretmeni
3. Program Danışma Grubu: Program çalışma grubu her çalışma alanında görev yaparken zaman zaman danışma yapacağı bir gruba ihtiyaç vardır. Özellikle hedef belirlenirken mutlaka danışma grubundaki eğitim felsefecisi ve eğitim psikologunun görüşleri alınır. Üyeleri: A- Eğitim felsefecisi B- Eğitim psikologu C- Eğitim sosyologu D- Eğitim ekonomisti E- Eğitim denetçisi (müfettiş) F- Okul yöneticisi G- Eğitim teknologu H- İletişim uzmanı
Bir program geliştirme çalışması sırasında program geliştirme uzmanının yanı sıra ölçme-değerlendirme uzmanı ve konu alanı öğretmeninden oluşan bir çalışma grubu ile eğitim psikoloğu, eğitim felsefecisi, okul I yöneticisinden oluşan danışma grubu oluşturulur. Bir çalışma planı yapılır. II III Program tasarısı hazırlandıktan sonra ihtiyaç saptama çalışmaları yapılır. IV Yukarıdaki program geliştirme aşamalarından hangilerinin sırası yanlış verilmiştir? A) I ve II B) II ve III C) III ve IV D) III ve V E) IV ve V V
BÖLÜM 2: İHTİYAÇ BELİRLEME
BÖLÜM:2 İHTİYAÇ BELİRLEME Program geliştirme çalışmaları hedeflerin belirlenmesi ile başlar; tüm süreç hedeflere dayalı olarak gerçekleşir ve hedefler de ihtiyaçlara göre belirlenir. Yani eğitim programlarının geliştirilmesi sürecinin ilk aşaması ihtiyaçların belirlenmesi iken, eğitim programının ilk öğesi hedeflerin belirlenmesidir. Bu amaçla ihtiyaç saptamada şu sorulara cevap aranmalıdır: Toplumun beklenti ve ihtiyaçları nelerdir? Bireyin ihtiyaçları nelerdir? Konu alanı ile ilgili ihtiyaçlar nelerdir?
Bir öğretim programı değerlendirilirken aşağıdaki ölçütlerden hangisi göz önünde bulundurulmalıdır? A) Programın idealizm, gerçekçilik ve yararcılık eğitim felsefelerine dayandırılmış olması B) Programın uygulanmasında çoklu zekâ, tam öğrenme ve yapılandırmacı öğrenme kuramlarının işe koşulmuş olması C) Programın rasyonel planlama, süreç yaklaşımı ve yenilikçi ya da durumsal modellerden yararlanılarak hazırlanmış olması D) Programın hazırlanması için birey, toplum ve konu alanı açılarından ihtiyaç analizi yapılmış olması E) Öğretim programının, ait olduğu disiplin alanında uzmanlığını kanıtlamış kişiler tarafından hazırlanmış olması
Eğitim programlarının geliştirilmesi sürecinin ilk aşamasında aşağıdakilerden hangisi belirlenir? A) Kazanımlar B) Ders adları C) Öğretmen özellikleri D) İçerik(konular) E) Eğitim ihtiyacı
İHTİYAÇ BELİRLEME SÜRECİ İhtiyaç belirleme, programla ilgili karar vermek ve ilkeler oluşturmak amacıyla sistemli olarak bilgi toplama sürecidir. İhtiyaçları belirleme ve değerlendirme aşamaları şu şekildedir; 1) Hazırlık: Çalışmaları yapacak bireyler belirlenir ve ihtiyaç belirlemenin amaçları da belirlenir. 2) Bilgi toplama: İhtiyaç duyulan bilgilerin uygun veri toplama araçlarıyla toplanması 3) Bilgilerin analizi: Toplanan bilgilerin değerlendirilmesi ve analiz edilmesi 4) Bilgilerin rapor edilmesi: Yorumların ve sonuçların bir araya getirilmesi 5) Bilgilerin kullanımı: Sonuçların ilgililerle paylaşılması ve gerekli durumlarda işe koşulmasıdır.
İHTİYAÇ BELİRLEME YAKLAŞIMLARI 1. Farklar Yaklaşımı 2. Betimsel Yaklaşım 3. Analitik Yaklaşım 4. Demokratik Yaklaşım
İHTİYAÇ BELİRLEME YAKLAŞIMLARI A) Farklar yaklaşımı Gözlenen başarı durumu ile beklenen başarı durumu arasındaki farka bakılarak ihtiyaç saptaması yapılır. Yani bu yaklaşımda olması istenen durum ile var olan durum karşılaştırılır. Eğer istenen duruma ulaşılmamışsa bir ihtiyaç var demektir. En çok tercih edilen ihtiyaç belirleme yaklaşımıdır. Örnek: Bir okulda matematik dersinden % 85 başarı beklenirken okulun başarısı %50 de kalmıştır. İstenen başarı %85, var olan başarı %50 dir. Arasında %35 fark vardır. İstenen başarıya ulaşılmadığı için bir ihtiyaç doğmuştur. Bu da demektir ki matematik dersinin programı, günleri, saatleri, araç-gereçleri, materyalleri ile ilgili bazı değişikliklerin yapılması gerekmektedir. Bu değişiklik program geliştirmedir.
B) Betimsel yaklaşım Bir durumun, nesnenin varlığı ile yokluğunun yaratacağı fayda veya zarara göre ihtiyaç belirlenir. Eğitimde kullanılan bazı materyallerin olmaması durumunda nelerin olabileceği üzerinde durulur ve ihtiyaç buna göre belirlenir. Yani var olan durumun olumlu ve olumsuz yanları dikkate alınarak ihtiyaçlar belirlenir. Örnek: Okulda beden eğitimi derslerinde kullanılan malzemeler kullanılmamış bunun yerine öğrencilerin spor amaçlı koşturulmasının daha yararlı olduğu düşünülmüştür. Fakat daha sonra öğrencilerin bedensel bazı becerileri yerine getiremedikleri tespit edilmiş ve spor malzemelerinin tekrar kullanılması ihtiyacı doğmuştur.
C) Analitik yaklaşım Gelecekte ortaya çıkması muhtemel durumlardan yola çıkılarak ihtiyaç belirlenir. Bu yaklaşıma göre şimdiki durumdan hareket edilerek gelecekte nelerin ortaya çıkabileceği üzerinde durulmalıdır. Teknolojik gelişmelerin neleri değiştireceği üzerinde durulur. Örnek: Bir ülkenin eğitiminden sorumlu yetkilileri hızla gelişen dünyada internet ve bilgisayar kullanımının bir gereklilik olduğunu öngörerek ilköğretimden itibaren tüm eğitim programlarında bu ihtiyaca cevap verecek bilgisayar ile ilgili dersler koyma kararı almıştır.
Eğitim bilimleri alanında yönelimlerin neler olabileceğini ortaya koymak amacıyla yapılacak bir çalışmada ihtiyacın ortaya konulabilmesi için hangi yaklaşımın kullanılması doğru olur? A) Betimsel B) Farklar C) Analitik D) Demokratik E) Süreç
D) Demokratik yaklaşım İhtiyaç, toplumdaki baskı gruplarının isteklerinden hareketle ortaya çıkar. Baskı grupları çoğunluk gruplarıdır. Çoğunluk grupların isteğinden hareket edilir. Toplumdaki çoğunluk ne isterse o alanda çalışma yapılır. Örnek: Türkiye de son yıllarda yapılan anket sonuçlarında, halkın çoğunluğu akraba evliliğine ve başlık parası ile yapılan evliliğe karşı çıkmaktadır. Bu alanda bir ihtiyaç doğmuştur. Eğitim programlarında akraba evliliğinin sakıncaları konularının eklenmesi bir ihtiyaç olarak ortaya çıkmıştır.
Bir okulda, programda yer alacak seçmeli derslerin belirlenmesinde öğrencilerin de görüşlerini almak için anket düzenlenmiştir. Anket sonuçlarına göre çoğunluğun tercih ettiği dersler programa seçmeli ders olarak eklenmiştir. Yukarıdaki örnek olayda seçmeli derslerin belirlenmesi ihtiyaç analizi yaklaşımlarından hangisiyle ilgilidir? A) Delphi B) Farklar C) Analitik D) Betimsel E) Demokratik
İHTİYAÇ BELİRLEME TEKNİKLERİ 1. Delphi (Anket) Tekniği 2. Progel (Dacum) Tekniği 3. Meslek (İş) Analizi 4. Kaynak Tarama 5. Gözlem 6. Görüşme-Grup Toplantıları 7. Ölçme Araçları ve Testleri
İHTİYAÇ BELİRLEME TEKNİKLERİ A) Delphi Tekniği (Anket Geliştirme) Konu ile ilgili ihtisas yapmış uzmanların yüz yüze gelmeden, birbirinden habersiz ve bağımsız olarak görüşlerinin alındığı bir tekniktir. Amacı; konu ile ilgili seçilmiş uzmanların görüşlerinin alınması ve ortak görüş sağlanmasıdır. Bir konu hakkında gelecekte nelerin nasıl olabileceği üzerinde durulur. Konu ile ilgili uzman kişilere mektup veya e-mail gönderilir ve görüşleri alınır. Uzmanlar, birbirlerinin görüşlerini etkilemelerini engellemek için bir araya getirilmez. Sonuçlar kesin olmadan, tahminler ve varsayımlar ortaya konulur. Tekniğin dezavantajı uzun bir zaman gerektirmesidir.
İhtiyaç belirlemede Delphi tekniği kullanılırken aşağıdakilerden hangisi yapılmamalıdır? A) İlk tur Delphi anketinin oluşturulması B) İfade uygunluğu için anketin test edilmesi C) İlk anketin uzmanlara gönderilerek görüşlerinin alınması D) Grubu oluşturan uzmanların bir araya gelerek görüş belirtmesi E) İlk tur anketlerdeki cevapların analiz edilmesi
B) Progel (Dacum) Tekniği Program (pro) geliştirme (gel) sözcüklerinin kısaltılmasıdır. Bu teknikte; bireyin bir işi/mesleği yapabilmesi için sahip olması gereken özellikleri o işin deneyimli ve alan uzman kişileri (5-12 kişi) tarafından belirlenir. Mesleğin beceri profili çıkarılır. İş analizine benzer. Fakat Progel çalışmaları daha az zaman (2-4 gün) alır. Çok etkili olması, kısa sürmesi ve maliyetinin az olması bu tekniğin avantajlarındandır.
Öğretmenlere, tablet bilgisayar ve akıllı tahta kullanımına yönelik bir hizmet içi eğitim programı hazırlanması planlanmaktadır. Program geliştirme uzmanı, ilgili programın amaçlarını belirlemeden önce konuyla ilgili alan uzmanlarından tablet bilgisayar ve akıllı tahta kullanımı için sahip olunması gereken özellikleri belirlemelerini ister. Buna göre, program geliştirme uzmanı hangi ihtiyaç belirleme tekniğini kullanmıştır? A) Delphi B) Kaynak tarama C) Progel (Dacum) D) SWOT analizi E) Görüşme
C) Meslek (İş) Analizi İş/meslek tanımlaması yapılarak işe ait işlemlerin belirlenmesi tekniğidir. İşe ait bilgi, beceri, mesleki tutum ve alışkanlıklar ayrıntılı olarak işlem basamaklarına ayrılır. Bir meslekle ilgili bilişsel, duyuşsal ve psiko-motor (devinişsel) tüm özellikler deneyimli kişiler tarafından belirlenir.
1) 2) 3) 4) Progel (DACUM) Tekniği Progel tekniği kısa sürer. Ekonomiktir. Progel tekniğinde bir işin/mesleğin standartları belirlenir. Progel tekniğinde o mesleğe ilişkin sadece bilişsel ihtiyaçlar incelenir. Bir iş için gerekli işlemleri söz konusu işte deneyimli kişilerle belirlenir. Meslek (İş) Analizi Meslek analizi daha uzun sürer. Maliyetlidir. Meslek analizinde o işi yapacakların taşıması gereken özellikler belirlenir. Meslek analizinde bilişsel, duyuşsal ve psikomotor tüm ihtiyaçlar incelenir. O işle ilgili bilgi ve işlemlerin ayrıntılı olarak belirlenir.
D) Kaynak Tarama Kaynak tarama çalışmaları üç aşamada yapılır: Literatür taraması (bilim çalışmalar, kitaplar), Raporların değerlendirilmesi (öğretimin denetimini yapan kişi ve kurumların raporlarının incelenmesi) Mevcut programların incelenmesidir (hâlihazırda kullanılan programın ayrıntılı olarak ele alınması). E) Gözlem Kişileri gözleyerek bilgi toplama yoludur. Gözlem yaparken doğal gözlem tercih edilmelidir. Gözlem yoluyla elde edilen verilerin puanlamasının yapılması gerekir. Özellikle psikomotor becerilerin belirlenmesinde kullanılır. Eğitimciler tarafından en sık kullanılan ihtiyaç belirleme tekniğidir.
F) Görüşme-Grup Toplantıları Görüşme ile öğrenenlerin ya da programla ilgili diğer kişilerin program hakkındaki görüşleri sözlü veya yazılı olarak alınır. Görüşme yüz yüze yapılabildiği gibi, telefon veya internet aracılığıyla da yapılabilir. Aynı özellikteki bir grup bireyden de bilgi toplanabilir. Bu amaçla öğretmenler, akademisyenler, veliler, iş çevreleri, politikacılar, okul idarecilerin görüşlerine başvurulur. G) Ölçme Araçları ve Testleri Bireyde aranan özelliklerin ne miktarda var olduğunu saptamak için yapılan işlemlerdir. Öğrencilerin bilişsel giriş davranışlarının saptanması amacıyla hazırlanır ve daha çok eğitim sürecinin başında öğrenciye uygulanır. Mesela; düzey belirleme testleri, izleme testleri, bilişsel testler, tutum ölçekleri, sınavlar.
Yukarıda verilen ihtiyaç belirleme tekniklerine ilişkin kavram haritasında I, II ve III ile numaralandırılmış yerlere aşağıdaki kavramlardan hangileri gelmelidir? I II III A) Pazar araştırması yapma Yüz yüze görüşme Güdümlü B) Beceri testi geliştirme Rapor değerlendirme Güdümlü C) Pazar araştırması yapma Rapor değerlendirme Yüz yüze görüşme D) Beceri testi geliştirme Yüz yüze görüşme Pazar araştırması yapma E) Yüz yüze görüşme Beceri testi geliştirme Pazar araştırması yapma