DERS: BİYOLOJİ KONU: C.T.B(Vitaminler e Nükleik Asitler) VİTAMİNLER Bitkiler ihtiyaç duydukları bütün vitaminleri üretip, insanlar ise bir kısmını hazır alır. Özellikleri: Yapıcı, onarıcı, düzenleyicidirler. Sindirilmezler Enerji vermezler Hücre zarından direk geçerler Eksikliğinde hastalıklar oluşur. Hücre içine girme özelliklerine göre 2 ye ayrılır. 1-)Yağda Eriyen Vitaminler: Hücre zarının yapısındaki yağlardan eriyerek hücre zarından geçerler.fazlalıkları karaciğerde depo edilir. A Vitamini: Büyüme gelime ve görme hücreleri için mutlaka gereklidir. Eksikliğinde tavukkarası hastalığı (Gece Görememe) olur. Havuç, yumurta, karaciğer, tere yağ, et, süte bulunur. D Vitamini: Kemik gelişimi için mutlaka gereklidir. Eksikliğinde raşitizm gibi hastalıkları görülür. (Kemik erimesi) Balık, karaciğer, et, süt, yumurta vs bulunur. D vitaminin aktif hale gelebilmesi için mutlaka güneş ışığı gereklidir.
Vitamini: Eksikliğinde kısırlık saç dökülmesi ve kalp hastalıkları görülür. Bitkisel yağlarda, tahıl kabuklarında, mısırda, buğdaylarda bulunur. K Vitamini: Eksikliğinde kanın pıhtılaşması gecikir. Kalın bağırsağımızda yaşayan bateriler tarafından üretilir. Balık, yeşil yapraklı bitkilerde, et, süt ve yumurtada bulunur. 2-) Suda Eriyen Vitaminler: Hücre içine giren suda eriyerek hücreye alınan vitaminlerdir. Fazlası depo edilmez. Ter ve idrarla dışarı atılır. B1 vitamini: Sinir ve sindirim sisteminin çalışmasında iştah açılmasında etkilidir. Eksikliğinde berberi hastalığı oluşur. Balık, karaciğer, kepek, et, süt ve yumurtada bulunur. B2 Vitamini: Büyüme, gelişme, deri sağlığı ve enerji üretiminde kullanılır. Eksikliğinde sinir siteminde bozukluklar ve tırnak kırılması olur. B12 Vitamini: Alyuvar yapısı ve olgunlaşması için sinir siteminin düzenli çalışması için gereklidir. Eksikliğinde baş ağrısı, kansızlık, sinirsel bozukluk görülür. Kalın bağırsak da üretilir. C Vitamini : Besinlerin yapısındaki demirin kana karışmasına yardımcı olur. Bağ dokusu yapımında Hastalıklara karşı vücudun savunmasında etkilidir. Yaraların iyileşmesinde etkilidir. Alyuvar üretilmesinde görev yapar.
Turunçgiller, acı biber, domates, elma, maydanoz, çilek, vişne vb. bulunur. Nükleik Asit Yapılarında C,H,O,N ve P bulunur. Hücredeki en büyük moleküldür. Bütün canlı hücrelerde bulunur. Fakat taşıdıkları bilgiler farklıdır. Hücredeki bütün hayatsal olayları kontrol ettikleri için yönetici molekül olarak isimlendirilirler. Yapı birimlerine Nükleotid denir. Nükleotidler üç kısımdan oluşur. 1: Fosfat grubu: Bütün nükleik asitlerde bulunur ve çeşidi yoktur. 2: 5C şeker: Deoksiriboz (C5H10O4). DNA nükleotidlerinde bulunur. Riboz ( C5H10O5). RNa nüklotidlerinde bulunur. 3:Azotlu Baz: İki çeşittirler; Pürinler: Adenin,Guanin Primidinler: Sitozin, timib, Urasil
Deoksiriboz Nükleik Asit (DNA) Bütün canlılarda bulunur. Çift iplikli ve sarmal yapıdadır. Yapısında deoksiriboz bulunur. Yapısında Adenin (A), Guanin (G), Sitozin (S) ve Timin (T) bazları bulunur. Urasil bulunur. Karşıklı iplikler arasında Adenin ile Timin arasında 2 li bağ, Guanin ile Sitozin 3 lü bağ vardır. DNA Kendini eşleyebilir. Şekil : DNA nın Eşlemesi Gelişmiş hücrelerde çekirdek, kloroplast, mitokondri ve sentrozomda bulunur. DNA nın çeşitli olmasının yapısındaki nükleotidlerin sayısı, sırası ve çeşitleri sağlar. Aynı tür canlılarda nükleotid sayısı aynıdır. DNA, enzim, protein, RNA sentezi ve hücre bölünmesini sağlar. Bütün kalıtsal bilgileri taşır.
Şekil : DNA nın Bir kısmının Yapısı Ribonükleik Asit (RNA) Bütün canlılarda bulunur. Tek ipliklidir. Yapısında riboz şekeri bulunur. Kendi kendini eşleyemez. DNA tarafından üretilir. Zayıf hidrojen bağları içermez. A,G,S,U bazlarını içerir. Timin içermez. Protein sentezini DNA adına yürütür. üç Çeşittir; A) Mesajcı RNA (M-RNA) DNA dan bilgileri alarak ribozomlara götürür. Ribozomlarda bu bilgilere göre protein sentezlenir. Şekil : mrna ve Kodonlar
B) Taşıyıcı RNA (t-rna) * Protein sentezi için gerekli olan aminoasitleri sitoplazmadan Ribozoma taşır. C) Ribozomal RNA (r-rna) Ribozomların yapısına katılır. Protein sentezi ise ribozomlarda gerçekleşir. Adenozin Trifosfat (ATP) Canlılarda hayatsal olaylar için gerekli olan enerji ATP enerjisidir. ATP yapısında bir adenin bazı 1 riboz şekeri, 3 fosfat molekülü ve 2 tane yüksek enerji kimyasal bağ vardır.
Şekil: ATP nin Yapısı Canlı hücreye enerji gerektiğinde ATP + Su --> ADP + P + enerji, açığa çıkan enerji canlılardan tarafından kullanılır. ATP küçük bir molekül olmasına rağmen canlının enerji ihtiyaç karşılar. Oksijenli solunum, oksijensiz solunum, kemosentez ve fotosentez olayları ile üretilir. Hücre bölünmesi, enzim, protein, RNA sentezi, aktif taşıma, sinirsel iletim kasların kasılması, büyüme, gelişme, hareket gibi olaylarda ATP harcanır. KOLAY GELSİN ARKADAŞLAR SORULARLAGELDİK