BGSS WORKSHOP DOCUMENTATION NO. 1_TR Kadına Yönelik Şiddet Đle Mücadelede Siyasal Stratejiler ve Hukuksal Araçlar: Federal Hükümet Eylem Planları ve Şiddetten Koruma Kanunu NO. 2010 1 Dr. Birgit Schweikert Uluslararası Çalışma Atölyesi Hukuksal Normların Uygulanması: Türkiye de ve Almanya da Kadına Yönelik Şiddet The BGSS is funded by BGSS WORKSHOP DOCUMENTATION BERLIN GRADUATE SCHOOL OF SOCIAL SCIENCES INSTITUTE OF SOCIAL SCIENCES HUMBOLDT - UNIVERSITÄT ZU BERLIN LUISENSTR. 56 10117 BERLIN BGSS WORKING PAPER SERIES WWW.BGSS.HU-BERLIN.DE/BGSSONLINEPUBLICATIONS CONTACT: BGSSPUBL@CMS.HU-BERLIN.DE
BGSS WORKSHOP DOCUMENTATION Published by the Berlin Graduate School of Social Sciences (BGSS), Institute of Social Sciences at the Humboldt-Universität zu Berlin. Publication on this website does not preclude a later publication elsewhere. Any opinions expressed in this paper are those of the author(s) and not those of BGSS. The copyright stays with the author. Copyright for this paper: Dr. Birgit Schweikert Please cite in the following format: Schweikert, Birgit (2010): Kadına Yönelik Şiddet Đle Mücadelede Siyasal Stratejiler ve Hukuksal Araçlar: Federal Hükümet Eylem Planları ve Şiddetten Koruma Kanunu. BGSS Workshop Documentation Implementierung von Rechtsnormen: Gewalt gegen Frauen in der Türkei und in Deutschland, Institut für Sozialwissenschaften, Humboldt-Universität zu Berlin. Dr. Birgit Schweikert Federal Aile, Yaşlılar, Kadınlar ve Gençlik Bakanlığı (BMFSFJ) bünyesindeki Kadına Yönelik Şiddet dairesinin başkanı. Dieser Beitrag ist im Rahmen des BGSS Workshops Implementierung von Rechtsnormen: Gewalt gegen Frauen in der Türkei und in Deutschland, welcher im Januar 2009 stattfand, entstanden. BGSS Workshop Documentation Berlin Graduate School of Social Sciences Institute of Social Sciences Humboldt-Universität zu Berlin Mail Address: Unter den Linden 6 10099 Berlin, Germany Offices at: Luisenstr. 56 10117 Berlin www.bgss.hu-berlin.de/bgssonlinepublications Email: bgsspubl@cms.hu-berlin.de 1
Kadına Yönelik Şiddet Đle Mücadelede Siyasal Stratejiler ve Hukuksal Araçlar: Federal Hükümet Eylem Planları ve Şiddetten Koruma Kanunu Dr. Birgit Schweikert, Federal Aile, Yaşlılar, Kadınlar ve Gençlik Bakanlığı (BMFSFJ) Açılış konuşmamı, başkanı olduğum Federal Aile, Yaşlılar, Kadınlar ve Gençlik Bakanlığı (BMFSFJ) bünyesindeki Kadına Yönelik Şiddet dairesindeki çalışma perspektifinden yapacağım. Buradaki bakış açım ortaya koymaktadır ki, Çok şey başardık, fakat yine de yapacak çok şey var. Kadına yönelik şiddet konusundaki siyasal ve hukuksal tartışmaların ne tür gelişmeler kaydettiğini ve uygulamanın nasıl değerlendirilmesi gerektiğini BMFSJ perspektifinden betimlemek için, kadına yönelik şiddet konusunun bir boyutundaki, yani eş tarafından uygulanan aile içi şiddet boyutundaki gelişmeleri ana hatları ile açıklayacağım. Almanya da Şiddetten Korunma Yasası nı etkileyen hukuk politikaları da eş tarafından uygulanan aile içi şiddet konusu üzerinden gelişti. Hem kendi farklı rollerimiz, işlevlerimiz ve uzmanlık alanlarımız açısından hem de siyaset, idare, bilim ve sivil toplum kuruluşları yürütülen hukuksal, mesleki ve pratik işbirliği açısından son 30 yılın bir incelenmesi yapıldığında açıktır ki, şiddete maruz kalan kadın ve çocuklara destek ve faillere karşı etkin müdahale konusunda elde ettiklerimiz, Almaya da (hukuk)-siyasetinde aldığımız yolun kilometre taşlarıdır. Geriye baktığımızda, aile içi şiddetin Almanya da 1975 e kadar konu olmadığını görüyoruz. Eşlerin uyguladığı şiddetinin niteliği, boyutu ve sonuçları hakkında kamusal bilgi yoktu; bu özel alanda da genelde sadece sözde sıkı saklanan bir sırdı: yaralar saklanır, veya kazalarla açıklanır, vaziyeti anlayan komşular ve aile üyeleri tabuyu destekler, ancak nadiren yardım sunardı. Đlk olarak 1975 Uluslarası Kadın Yılı çerçevesinde Özel olan siyasallaştı ; bununla beraber özel alan sayılan kadına yönelik aile içi şiddet de kamusallaştı. Kadına Yönelik Şiddet önce Kadın hareketi ve kadın projelerinin konusuydu, sonra kadın siyasetinin de gündemine girdi. Kadına yönelik şiddet eski Demokratik Almanya Cumhuriyeti nde de en çok tabulaştırılan konulardan biriydi. Resmi olarak böyle bir şiddet yoktu, zira bu sosyalist toplum resmine uymuyordu. Fakat aile orada da kadınlar için güvenli bir mekan 2
değildi. Batı Almanya da ilk kadın sığınma evleri ve acil yardım hatları, bağımsız kadın hareketi inisiyatifi gruplarından çıkmıştır. Almanya da ilk kadın sığınma evi 1976 yılında Berlin de Federal Aile Bakanlığı ve Berlin Senatosu nun model projesi olarak kuruldu. Bu projeye bu gün hala kadına yönelik şiddet alanında bilimsel çalışmalar yürüten Carol Hagemann-White, Barbara Kavemann gibi araştırmacılar bilimsel destek verdi. Bu çalışmanın sonuç raporu 1981 yılında Federal Aile Bakanlığı Yayımları dizisinden Kötü Muameleye Uğrayan Kadınlar Için Yardımlar adıyla yayımlandı ve kadın sığınma evi hareketi içerisinde çok satan kitaplar arasına girdi. Ilave hukuk politikası talepleri ve önerilerini içeren Önlemler Kataloğu 2000 yılından başlayarak hukuksal düzenlemeler yoluyla (Şiddetten Koruma Kanunu, Polis Kanunu, Ceza Kanunu) başarıyla yürürlüğe girdi. Bunu takiben bağımsız kadın hareketi Almanya daki tüm büyük şehirlerde kadın sığınma evleri kurdu. 1970 li yılların sonunda özel sosyal hizmet kurumları kadın koruma evleri açtılar. Bu gelişmeler Almaya nın birleşmesiyle güçlendi. Duvarın yıkılması ve birliğin sağlanmasından sonra, 1990 lı yılların başında, federal hükümetin özel başlangıç finansmanı desteğiyle yeni eyaletlerde seri halinde ilk kadın sığınma evleri (toplam 125 civarı) kuruldu. Bugün Almanya da yaklaşık 400 kadın sığınma ve koruma evi bulunmaktadır, bu alanda uluslararası en iyi bakım olanaklarına sahiptir. Yine de bir parça üzüntümüz bulunmaktadır: Halen kadın sığınma evleri birçok yerde finansmanlarını sağlayabilmek için mücadele etmekteler. Finansman bütünlükten oldukça uzaktır ve eyaletten eyalete, belediyeden belediyeye değişmektedir. Kadın sığınma evleri 2008 Kasım ayında parlamentodaki bir oturumun (bkz.: BT-A-FSFJ Arşivi) konusu olarak hararetli bir şekilde tartışıldı; görüşmeler halen devam etmekte. Almanya da kadın sığınma evleri gelişimleri boyunca sosyal ağın bir parçası olarak görüldü. Sorun -kadına yönelik şiddet- böylece maalesef normalleştirildi, daha doğrusu temsili etkisizleştirildi, zira mağdurlara şimdi kadın sığınma evi arzı ile yardım olanakları açılmıştı ve diğer kurumlar bu konuda genellikle kendilerini sorumlu hissetmiyorlardı. Şiddet tartışmaları sönmeye başlamıştı. Toplum ve kadın destekleme projeleri birbirlerine uyum sağlamış görüntüsü veriyorlardı. 1980 li yılların sonunda, yurtdışındaki başarılı projelerin, özellikle de Amerika da Duluth da uygulanan Ev Đçi Şiddete Karşı Eşgüdüm projesi DAIP in keşfi sayesinde, yeni stratejilerin geliştirilmesi kararlı bir şekilde desteklendi. Đlk Alman aile içi şiddete karşı işbirliği ve müdahale projesi Berlin de 1995 yılında başladı. Berlin müdahale projesi nihayetinde ciddi bir başarıdır. Resmi makamların ve projelerin birlikte hareket etmesi temelinde, karşılıklı kabule dayanan yeni 3
bir konsept dogdu. Kadın destekleme kurumlarının ve kadın siyasetinin dışında ilk defa özellikle polis, yargı, gençlik yardımı, sağlık sektörü gibi farklı kurumlar da kadına yönelik şiddete karşı mücadelede sorumluluk üstlendiler. Günümüzde birçok eyalette ve şehirde Berlin örneğini takip eden müdahale projeleri vardır. Bunlara Federal Kadın Bakanlığı nın direktifi ile Carol- Hagemann-White ve Barbara Kavemann tarafından bilimsel destek verilmektedir. Bu bilimsel desteğin sonuç raporları 2004 sonunda yayımlandı. Bu çalışmalar yeni inisiyatiflerin desteklenmesine hizmet etmektedir (Aile Đçi Şiddete Karşı Müdahale Projelerinin Bilimsel Desteği (WiBIG)). Temel sonuçlardan ve gelişmelerden iki tanesinin altını özellikle çizmek istiyorum, zira bunlar müdahale ve işbirligi projelerinin toplumsal ve hukuksal-siyasal kazancını net bir şekilde ortaya koymaktadır. Ilk olarak: müdahale projelerinde farklı mesleklerin bir arada çalışmasında yeni bir müdahale felsefesi geliştirilebildi, ki bu şu anlama geliyor: Yakın sosyal çevremizdeki şiddette yönelik olarak özel alana devlet müdahaleleri ve girişimleri gerekli ve meşrudur. Aile içi şiddet iktidarın ve (eksik) kontrolün öbür yüzüdür. Kanunlar ve müdahale stratejileri, aile içi şiddete (artık) müsamaha gösterilmeyeceğini ve bu konuda devletin tutarlı bir tepkisi olacağını açıkca beyan etmek zorundadır. Mağdur, fail ve kamuoyuna net olarak şu mesaj iletilmelidir: Kim dayak atarsa, eyleminin olumsuz sonuçlarına katlanacaktır. Kurbanın güvenliğinin önceliği vardır ve bu, müdahalenin ana çıkış noktasıdır. Ikinci olarak: Müdahale projelerindeki bu değişik yaklaşım federasyon ve eyalet düzeylerinde önemli medeni yasa ve polis yasalarında değişikliklere yol açtı örneğin evden uzaklaştırma, ortak eve geri dönüş, daha doğrusu eve yaklaşma yasağının uygulanmasında iyileştirilmiş olanaklar sağlayan Şiddetten Koruma Kanunu (Federal Yasa), eyaletlerin polis kanunu değişiklikleri (sözkonusu eyaletin sorumluluğu) gibi. Müdahale projeleri bu alanda alışılmışın dışında bir etkiye ulaştı. Gerek Berlin Müdahale Projesi gerekse de Şiddetten Koruma Kanunu ve Almanya daki müdahale projelerine eşlik eden bilimsel araştırmalar gibi çalışmalar, o günkü Alman Hükümetinin 01.12.1999 tarihinde çikardığı Federal Hükümetin Kadına Yönelik Şiddet ile 4
Mücadalede Birinci Eylem Planı nın temel tedbirleriydi. Kadına Yönelik Şiddet ile Mücadalede Birinci Eylem Planı bu çerçevede bir ilk araçtı ve takip eden konseptler için model adeta tüm eylem planlarının esası - oldu. Böylece Almanya için ilk defa federal düzeyde kadına yönelik şiddete karşı mücadelenin tüm alanlarını gözeten geniş kapsamlı bir konsept oluşturulmuş oldu. Neden bir Eylem Planı? 1. Kadına Yönelik şiddet ile mücadele planlarının hayata geçmesi ve uygulanması için yenilikçi, stratejik ve içeriksel bir siyasal araç olarak Eylem Planı Kadına yönelik şiddet ile mücadelede federal hükümet için Birinci Eylem Planı nın temelindeki esas düşünce: Kendi yetki alanları içinde tedbirler üstlenmek Bu tedbirleri genel bir konseptte birleştirmek Aynı zamanda federal düzeyde kullanılabilir bir eylem modeli oluşturmak ve Belirleyici aktörler (Federal Yapı-Eyaletler- Sivil Toplum Örgütleri) arasında işbirliği olanakları sağlamak hedeflerini içermektedir. Eylem Planı Federal Aile, Yaşlılar, Kadın ve Gençlik Bakanlığı nın (BMFSFJ) bir fikrinden ve inisiyatifinden doğdu. Tüm sürecin işleyişi ve tedbirlerin bir araya getirilmesi bakanlığın sorumluluğunda oldu ve oluyor. Bağlayıcı bildirimler ve ek yöntemlerle bakanlar kurulu kararları alınması, basın yayım, parlamentoda konuyu tartışmaya açma, BMFSFJ un açık sorumluluğunda sürekli uygulanma kontrolleri yapılması, ara sonuçların yayınlanması - uygulamaya yönelik baskı oluşturdu. 2. Federasyon, Eyaletler ve Sivil Toplum Örgütleri Đlişkilerinde Đşbirliği Farklı aktörlerin etkinliklerini birbirlerine bağlamak veya en azından uyumlulaştırmak ve birbirleri 5
ile etkileşimi iyileştirebilmek için, içeriksel önerilerin yanı sıra farklı katmanlar (Federasyon- Eyaletler-Belediyeler, Kamu Yönetimi-Sivil Toplum Örgütleri) arasında işbirliğine yönelik pratik organizasyon biçimleri oluşturulmalıydı. Daha önce kadına yönelik şiddet ile mücadalede böyle bir uygulama yoktu. Bu yüzden 12 Nisan 2000 tarihinde, içerisinde sadece federal ve eyalet bakanlıklarının değil, belediye, sivil toplum örgütleri ve özellikle de kadın sığınma evlerinin temsil edildiği bir Aile Đçi Şiddet Đle Mücadele Đçin Federasyon-Eyaletler-Çalisma Grubu kuruldu. Bu çalışma grubu kadın ticaretine karşı mücadele için Federasyon-Eyaletler-Çalışma Grubu ile birlikte Eylem Planı nın uygulanmasında önemli bir düzenleme organıdır. Đlgili sivil toplum örgütleri derin uzmanlıkları ile her iki Federasyon-Eyaletler-Çalışma Grubuna katılmakta, sorunların belirlenmesinde ve cözüm imkanları hakkında bu uzman toplantılarında önemli bilgiler vermekteler. Işbirliğinin bu başarılı biçiminde belirleyici olan, bizim BMFSFJ olarak desteklediğimiz Ağ Büroları kurulmuş olmasıdır: Kadın Sığınma Evi Koordinasyonu (FHK), Kadın Danışma Büroları Federal Birliği ve Acil Yardım Hattı (bff); Göç Sürecinde Kadın Ticareti ve Kadına Yönelik Şiddete Karşı Federal Koordinasyon Dairesi (KOK) bu ağın içindedir. 3. Eyaletler için Öneriler Federal Eylem Planı nın kamuya açıklanması ve eyaletlerin katılımıyla Federasyon-Eyalet- Çalışma Grupları nın oluşturulmasıyla birlikte Federasyon, ortak çalışmayı her eyaletin benzer planlar ile Federal Eylem Planı nı bütünlemesi düşüncesine bağladı. Eylem Planı itici güç olarak bu amacı eyaletler düzeyinde gerçekleştirdi. Tüm eyaletler, Federal Hükümetin Eylem Planı çerçevesinde ya kendi planlarını oluşturdular ya daha dar kapsamlı (aile içi şiddet konulu) önlem paketleri yasalaştırdılar ya da kadına yönelik şiddet temalı idari kurumlar oluşturdular. 4. Kararlı bir devlet stratejisi ortaya çıktı Eylem Planı nında ilan edilen tüm tedbirler 2004 ün sonunda yürürlüğe girdi. 2007 yılında yeni tedbirler içeren Đkinci Eylem Planı yayımlandı. 1. Eylem planının temel projelerini örnek olarak anmak istiyorum: Almanya da Kadınların Yaşam Koşulları, Güvenliği ve Sağlığı araştırması: Ülke çapında genellenebilir olan bu araştırmada sunulan yeni bulgular, Almanya da kadınlara 6
yönelik şiddet ile mücadelenin planlamasının esaslarını oluşturdu. Aile içi şiddete karşı daha önce açıklanan model proje BIG gibi örnek müdahale ve işbirliği projeleri Yukarıda değinilmiş olan Aile Đçi Şiddete Karşı Müdahale Projelerine Bilimsel Destek WiBIG-araştırması (Broşüre bkz.) Eylem Planı nın hukusal-siyasal çekirdeği ve temel hedefi olarak Şiddetten Koruma Yasası Şiddetten Koruma Yasasının Arka Planı Nedir? Bu Yasa Neler Getirdi? Şiddetten Koruma Yasası şiddetten, özellikle aile içi şiddetten koruma olanaklarının önemli zaaflarını gidermeliydi. Bilimsel araştırmalar ve daha da önemlisi kadın sığınma evleri ve danışma büroları gibi çeşitli mağdur destekleme kurumlarının uzun yıllar boyu edindikleri deneyimler, işbirliği projelerinden elde edilen bilgiler ve özellikle Avusturya gibi, diğer ülkelerdeki yasal reformlardan kazanılan tecrübeler yeni düzenlemelerin arka planını oluşturdu. Görüldü ki, aile içi şiddetin mağdurları yardım kurumlarının acil tehlike durumlarında desteklerinin yanı sıra, mağduru şiddetin failinden belirli bir süre mekansal olarak ayıran, yükünü failin taşıyacağı, etkin, hızlı, iyi uygulanabilir, medeni hukukla uyumlu koruma düzenlemelerine de ihtiyaç duymaktalar. Aslında, bu tedbirlerin uygulanması kısmen mevcut yasalarla da mümkündü, ancak geçmişte mevcut yasalardan ya hiç faydalanılmadı, ya da çok az faydalanıldı. Bu durumun nedeni, yine kısmen aile içi şiddet mağdurlarının özel durumlarını yeterince dikkate almayan uygulama alanındaki kurallardı. Hak arayanların ve hukuk uygulayıcılarının medeni hukuktaki koruma imkanları hakkındaki bilgisizlik ve tereddütleri özellikle koruma sistemlerinin geçerliliği ve düzenlenmesi- ekseriyetle bu koruma sistemlerine ya hiç ya da çok az başvurulmasına ve bu konuda karar çıkarılmamasına yol açmaktaydı. Bu yüzden geçmişte çoğunlukla şiddet mağduru olanlar - failler degil - evlerinden ve eski yaşam alanlarından uzaklaştırılır, kadın sığınma evi gibi bir korunağa sığınmak zorunda kalırlardı: failler için şiddet uygulama sürekli olarak yaptırımsız kalırdı. Yasa koyucu mevcut bu duruma daha fazla tahammül etmek istemedi. Medeni Hukuk kapsamında düşünülen Şiddetten Korunma Yasası buna bir çare bulmak istiyordu ve bulmak zorundaydı. Medeni Hukuk alanında önemli ön çalışmalar Aile Đçi Şiddete Karşı Berlin Müdahale Projesi (BIG) tarafından yapıldı. 1999 Mayıs ayında BIG in bir önerisi Federal Aile, Yaşlılar, Kadın ve 7
Gençlik Bakanlığı (BMFSFJ) ve Federal Adalet Bakanlığı nın (BMJ) ülke çapında düzenlediği bir uzman konferansında tanıtıldı; öneri uzmanlardan oluşan dinleyici kitlesi tarafından büyük bir ilgiyle ile karşılandı ve tartışıldı. 2000 yılının Mart ayında Federal Hükümet bir yasa tasarısı hazırlattı ve 13 Aralık 2000 tarihinde de Medeni Yasanın Şiddet Eylemlerinden Korumaya Dair Maddelerinin Đyileştirilmesine ve Ayrılmada Ortak Meskenin Devrini Kolaylaştırmayla Đlgili Uyarlamalara Dair Yasa Tasarısı nı kararlaştırdı. Yasa 8 Kasım 2001 tarihinde parlamentoda oybirliği ile kabul edildi, daha sonra Federal Konsey de de onaylandı ve 1 Ocak 2002 tarihinde yürürlüğe girdi. Bu yasa içinde yer alan, aşağıda kısaca ana çerçevesini özetlemek istediğim şiddetten Koruma Yasası medeni hukuğun şiddet düzenlemelerinin temellerini oluşturur. Şiddetten Koruma Yasası nın [GewSchG] 1.Pragrafına göre, mahkeme, şiddet mağdurunun dilekçesi üzerine, faile karşı ve mağduru korumaya yönelik yargısal koruma tedbirlerini, şiddetin yakın sosyal çevreden veya kamusal alanda yabancı birinden kaynaklanmasından bağımsız olarak, emredebilir. Koruma Önlemleri olarak özellikle, yaralanan şahsın evine girmemek, mağdurun evine mahkeme tarafından belirlenmiş bir mesafeden daha fazla yaklaşmak, mağdurun düzenli olarak bulunduğu mekanlarda (işyeri, ana okulu veya mağdurun çocuklarının okulu, ya da mağdurun kullandığı boş zamanı değerlendirme kurumları buna dahildir) bulunmamak, yaralanan mağdurla irtibata geçmemek (bu telefon, telefax, mektup veya mail şeklinde olabilecek her tür irtibat için geçerlidir) veya mağdurla bir buluşmaya yol açmamak gibi yasaklar sözkonusu olabilir. (Eyer mağdurla karşılaşır ise fail derhal uzaklaşmak zorundadır.) Bu tür koruma düzenlemeleri sadece, bedene, sağlığa veya özgürlüğe halel geldiği durumlarda değil, bu yönde ciddi bir tehdit oluşması durumunda da dikkate alınır. Tedbirler kural olarak belirli bir süreyle sınırlanmalıdır, süre dilekçe ile uzatılabilir. Şiddetten koruma düzenlemeleri, sürekli telefon etme, gizlice gözetleme gibi tekrarlanan tacizlere karşı ( Stalking ) da uygulanabilir. Bu koruma düzenlemelerinin yanısıra, aile içi her tür şiddet durumunda GewSchG nin 2. Paragrafına göre Ortak Meskenin Devrine Dair Düzenleme de mümkündür. Mağdur ve fail uzun süreden beri ortak bir evde yaşıyorlarsa, mağdur evi, üzerinde herhangi hukuksal bir hakkı olmamasına rağmen en azından belirli bir süre yalnız kullanabilir. Mağdurun ev üzerinde fail ile birlikte veya failin tek başına hak sahibi olduğu özel mülkiyetten ve kira sözleşmesinden kaynaklanan durumlarda evin devri sınırlıdır. Eğer fail ev üzerinde tek başına hak sahibi ise, mahkeme evin devrini en fazla altı aylık bir süre ile kısıtlamak zorundadır. Kullanım süresi için mağdur bir ücret ödemekle yükümlüdür. Fail bu süre içerisinde, evin mağdur tarafından kullanımını engelleyebilecek herşeyi devretmek zorundadır. Fail, mağdurun evi kullanımı (sınırlı) süresi içinde yeni bir ikamet bulmak zorundadır. Mahkeme ek olarak Şiddetten Koruma 8
Yasası nın 1. Paragrafina göre irtibat ve rahatsızlık verme yasağı gibi koruma düzenlemeleri uygulayabilir. Fail eğer Şiddetten Koruma Yasası nın koruma düzenlemelerine uymazsa, suçlu durumuna düşer; para cezası veya hapis cezası müeyyidesi vardır (Şiddetten Koruma Yasası Paragraf 4). Mağdur, ayrıca koruma düzenlemesinin uygulanması için koruma görevlisine başvurabilir. Bu görevli, karşı koyma durumunda zor kullanmaya yetkilidir ve bunun için polise başvurabilir. Bunun dışında dilekçe sahibi medeni hukuka göre düzen-bozmak suçundan dolayı para cezası ya da tutuklama yaptırımları için de başvuruda bulunabilir. Acil durumlarda mahkeme aile içi şiddet gerçeğini inandırıcı bulabilir. Bunun için özellikle polis raporu yardımcı olur, dilekçe sahibi olarak mağdurun yeminli beyanları da yeterli olabilir. Mahkeme, Şiddetten Koruma Yasası na göre koruma tedbirleri yanısıra evin mağdura devrine karar verebilir. Yargılama süreçleri, mağdurun çabuk ve kolay bir şekilde haklarına kavuşması yönünde oluşturulmuştur. Đhtiyati tedbirler için mahkeme masrafı ödenmek zorunluğu yoktur. Eğer çocuklar ebeveynlerinden biri veya her ikisi tarafından kötü muameleye uğradıysa, Şiddetten Koruma Yasası burda geçerli değildir. Bu durumda, Gençlik Dairesi nin müdahil olmasıyla Aile Mahkemesinin tedbirlerini öngören Çocuk Hukuku nun özel düzenlemeleri öncelik taşır, bkz. GewSchG (Şiddetten Koruma Yasası) 1. Paragraf 3. Fikra. Yetkili Aile Mahkemesi görevi gereği Medeni Yasa nın 1666 ve 1666a pragraflarına göre (bkz. çocuk sağlığını tehdit başlığı) şiddete maruz kalmış çocuk lehine çocuk sağlığının tehdidini önlemeye yönelik koruma düzenlemeleri çıkarabilir. Çocuklar eğer bakıma ehil olmayan üçüncü bir kişi tarafından tehdit edilir veya kötü muameleye tabi kalırsa, o vakit Şiddetten Koruma Yasası nın düzenlemeleri devreye girer. Bu, çocukların ebeveynleri veya ebeveynlerinden biri tarafından temsil edilirüçüncü kişiye karşı Şiddetten Koruma Yasası nın maddelerine göre koruma düzenlenmesinden yararlanabilmek için dilekçe verebilmesi anlamına gelir. Şiddetten Koruma Yasası na (GewSchG) atıfla 16 eyaletin çoğu Polis Yasası nı değiştirdi. Böylece bir çok eyalette polisin polis hukukuna göre faili evden uzaklaştırmak için açıkca müdahale yetkisi oldu. Burada söz konusu olan polisin müdahale yetkisi, Asliye Hukuk Mahkemesine korunma talebi dilekçesi verilinceye kadarki koruma boşluğunu kapatır. GewSchG (Şiddetten Koruma Yasası) Adalet Bakanlığı nın (BMJ) talimatı ile Bamberg 9
Üniversitesi Aile Araştırmaları Enstitüsü tarafından değerlendirildi. Araştırma projesinin tüm inceleme sonuçlari Bundesanzeiger Yayınevi Hukuk Meseleleri Araştırması dizisinde yayımlanmıştır ve kitapçılarda bulunmaktadır. Sonuçların bir özeti bakanlığın aşağıdaki internet sayfasında bulunmaktadır. www.bmj.bund.de Degerlendirme ve pratik deneyimler temelinde bundan sonraki uygulamalar için çıkarılan sonuçlar ve öneriler nelerdir? Şiddetten Koruma Yasası temelde uygun ve yeterli bir araç sunmaktadır; lakin yasasnın kullanılmasında ve uygulanmasında noksanlar vardır. Aile Đçi Şiddet Federasyon-Eyaletler- Çalışma Grubu nun (B-L-AG HG) toplantılarında Şiddetten Koruma Yasası nın sonuçlarının değerlendirmesi bir çok kez görüşüldü. Federal hükümetin Kadına Yönelik Şiddet ile Mücadele Dairesi nin yeni Eylem Plani II çerçevesindeki tedbirlerini de gözeten tavsiyeleri ve vargılarını derlemek için bir alt çalışma grubu oluşturuldu. Bu alt çalışma grubu, Aile Đçi Şiddet Federasyon- Eyaletler-Çalışma Grubu nun tüm üyelerinin geri bildirimlerini değerlendirdi ve çalışma alanlarındaki pratik deneyimler temelinde Şiddetten Koruma Yasası nın yeniden gözden geçirilmesi ile ilgili tavsiyeleri ve sonuçları bir raporla derledi. Bu rapor, Adalet Bakanlığı da dahil tüm yetkili dairelere, ileriye dönük fikirler geliştirmeleri için sunuldu. Yasal düzenlemelere yönelik bazı eleştiriler ve tavsiyeler Adalet Bakanlığı (BMJ) tarafından planlanmış ve kısmen hali hazırda yürürlüğe konmuş olan yasal düzenlemelerde dikkate alınmıştır. Örneğin 01.09.2009 tarihinde yürülüğe girecek FGG-Reform adıyla anılan yasada şu değişiklikler yapılmıştır. Aile Yasası nın (FamG) yetkilerinin Şiddetten Koruma Yasası nın (GewSchG) tüm davalarında bu yasayla birleştirilmesi, takipçi faillere mahkumiyet cezası verme olanağı sağlamıştır. Bu önlemler şöyle sıralanabilir: anadavanın açılması veya dava masrafları yardımı talebinin onanması beklenmeden ihtiyati tedbirin çikarılması ile Aile Hukuku Davaları Usul Yasası (FamFG) paragraf 214; Asliye Hukuk Mahkemesinin Şiddetten Koruma Yasası nın (GewSchG) 1. ve 2. pragraflarına göre koruma düzenlemeleri ve bunlardaki değişiklikler veya iptalleri hakkında yetkili polis mercilerini derhal bilgilendirmesi, Aile Hukuku Davaları Usul Yasası (FamFG) paragraf 216 a; özellikle ev içi siddette ayrı celsede yargılama imkanı, FamFG 33. ve 128. paragraflar; ayrıca israrlı takipçiliği (Stalking olarak anılan rahatsız etme eylemi) suç sayan 10
(31.03.2007 den beri yürürlükte) yasaya ek olarak yeni bir cezai düzenleme, Ceza Yasası (StGB) Paragraf 238; tekrarlanma olasılığı durumunda Ceza Usul Yasası nın ( StPO ) 112 a pragrafına göre mahkumiyet nedenlerinin suçun tekrarı tehlikesini de içeren bir şekilde genişletilmesi. Buna karşın özellikle yasaların uygulanması ve kullanılması, örneğin hakimler için mesleki eğitimler veya Çocuk Hukuku davalarında şiddet mağduru kadın ve çocukların güvenlik ve koruma durumlarınınn ve koruma düzenlemelerinin daha iyi bir şekilde dikkate alınması gibi diğer noktalar hala açık, daha doğrusu tartışmalıdır. Yukarda bahsedilen yasal boşlukların ve tartışmaların şiddet mağduru kadınlar için bir sonuca bağlanması amacıyla, Federal Hükümet BMFSFJ sorumluluğunda yeniden bir 2. Eylem Planı oluşturuldu. 26.09.2007 tarihinde Federal Hükümet tarafindan kabul edilen Kadına Yönelik Şiddet ile Mücadelede Federal Hükümet 2. Eylem Planı, Federal Hükümet in aşağıda belirtilen 10 alanda 130 tedbirini bir araya getiriyor. Önleme Federasyonun kanun koyma yetkisi Mağdur kadınlara destek yardım sistemi ve danışmanlık Yardım hizmetinde federal düzeyde bir ağ. Kamu kurumları ile devlet dışı kurumların yardımları arasında işbirliği Faillerle çalışma Eğitim ve duyarlık artırma Araştırma Avrupa çapında ve diğer uluslararası işbirlikleri Yurtdışında kadınlar için destek tedbirleri 2. Eylem Planı şiddetin her türlüsünü sorunsallaştırıyor ve 1. Eylem Planı na göre özellikle yeni önlemler için müdahale gerekliliğinin olduğu yerlerde aşağıdaki hedefelere yöneliyor: Şiddete maruz göçmen kadınlara daha güçlü koruma 11
Engelli kadınlara daha iyi koruma Mümkün olduğu kadar erken önlemenin güçlendirilmesi; çocuk, genç ve kadın koruma önlemlerinin daha etkin bir şekilde birleştirilmesi, örneğin Federal Hükümet programında Ebeveynler ve Çocuklar için Erken Yardım ve Sosyal Erken Uyarı Sistemi gibi. Mağdur kadınları korumaya yönelik sağlık alanının daha yoğun aktivasyonu Mağdurlar için yardım sistemlerinin erişimini daha zahmetsiz ve basit kılmak. 2.Eylem Planı BMFSFJ nin (Federal Aile Sosyal Đşler, Kadın ve Gençlik Bakanlığı) yoğun desteği eşliğinde uygulanmaya başladı. 2009 yılının Ocak ayında Federal Aile Sosyal Đşler, Kadın ve Gençlik Bakanlığı Eylem Planı nın uygulama durumuna yönelik bir araştırma başlattı. Aile Đçi Şiddet ve Kadın Ticareti Federasyon-Eyaletler-Çalışma Grupları gibi eylem planının önemli yönlendirme kurulları da Federal Aile Sosyal Đşler, Kadın ve Gençlik Bakanlığı nın idaresi ve yönetimi altındadır. Benim çıkardığım sonuç şudur: Federal Hükümet inin bu 2. Eylem Planı kadına yönelik şiddetle mücadelede değişik düzlemlerde ve farklı mevkilerde uygulamaya dönük ve bilimsel temelli bir siyaset için kullanabileceğimiz ve geliştirebileceğimiz denenmiş ve etkin bir stratejik araçtır. Ancak planın etkin uygulanması için farklı ögelerin doğru harmanlanması gerekmektedir: Örneğin, bilimsel temellendirme, uygulama alanından sivil toplum örgütlerinin geri bildirimleri, federasyon-eyaletler-belediyeler arasında ve bakanlıklar/ idare ve sivil toplum kuruluşları arasında iyi bir ağ oluşturma ve işbirliği, kadınları destekleme sistemleri arasında sağlam yapılar (örnegin ağ oluşturma birimleri) kurulması, siyasal-stratejik sorumluluk, Federal Aile Sosyal Đşler, Kadın ve Gençlik Bakanlığı dahil tüm bakanlıkların yapıcı katkısı, çeşitli dernek ve kurumları müttefik olarak kazanma (çocukları koruma alanında; sivil toplum- spor dernekleri vb) gibi. Kazanılan başarılar bu alandaki çalışmanın tamamlandığı kanısına yol açmasın. Mesele, her zaman iyi işbirlikleri ve uygun müdahaleler ve eylemin rutin hale gelmesi için mücadele etmek ve bunu sürdürebilmektir. Araştırmalar ve pratik temelinde artan bilgilerimiz sayesinde yeni gereksinimlerle yeni sorunsallar ortaya çıkmaktadır, yani mesele, yeni fikirler ve yaklaşımlar geliştirmektir. Biliyoruz ki, siyasal değisim kısa süreli çalışma direktifi değildir. Öylese hepbirlikte, iyi fikirler ve uygulama gücümüzle yola devam edelim. 12
13