HÜCRE #6 HÜCRE İSKELET ELEMANLARI ÇEKİRDEK SELİN HOCA
HÜCRE İSKELET ELEMANLARI Sitoplazmanın içinde bulunan özel proteinlerdir. 3 çeşit hücre iskelet elemanı bulunur. Her iskelet elemanının görev ve yapısı farklıdır. 1. Mikrofilamentler 2. Mikrotübüller 3. Ara filamentler
MİKROFİLAMET Tüm ökaryot hücrelerin sitoplazmasında bulunan hücre iskeletinin en ince filamentidir. Kas hücrelerinin yapısında bulunan aktin ve miyozin iplikleri mikrofilamenttir. Kasların kasılması sırasında görev yaparlar. Mikrovillusların yapısına katılırlar ve bağırsaklardan besin emilimini sağlarlar. Yalancı ayak oluşumunda ve hücre şeklinin değiştirilmesinde görev alırlar. Hücre sitoplazmasının akışını sağlarlar. Sitokinez de görev alırlar.
MİKROTÜBÜL Tübülin proteinlerinden meydana gelmişlerdir. En kalın hücre iskelet elemanlarıdırlar. Kamçı, sil ve sentrozomun yapısına katılırlar. Hücre bölünmesi sırasında kromozomların hareket etmesini sağlarlar. (SENTROZOM) Organellerin hücre içinde yer değiştirilmesini sağlar. Hücre şeklinin oluşturulmasını sağlar. Hücrenin hareket etmesini sağlar. (SİL, KAMÇI)
ARA FİLAMENT Yapısı çeşitli proteinlerden oluşmuştur. Mikrofilamentlerden kalın, mikrotübüllerden ince olan hücre iskelet elemanlarıdır. Hücre şeklinin korunmasını sağlarlar. Organellerin ve çekirdeğin hücre içerisinde sabit durmasını sağlarlar.
3) ÇEKİRDEK Ökaryot hücrelerde genellikle hücrenin ortasında bulunan genetik madde taşıyan yapıdır. Memelilerin alyuvarlarında çekirdek bulunmaz. Çekirdek hücrenin yönetim merkezidir. Çekirdeği çıkartılan bir hücrenin yaşayabilme ihtimali yoktur. Bazı hücrelerde (çizgili kas hücreleri..) birden fazla çekirdek bulunabilir. Çekirdek dört kısımda incelenir.
1)Çekirdek Zarı: Çekirdek içeriğini sitoplazmadan ayıran çift tabakalı bir zardır. Yapısı hücre zarı ile aynıdır. Sadece iki katlı hücre zarı içermektedir. Yapısında çekirdeği sitoplazmaya bağlayan küçük delikler bulunur. Bu deliklere POR denir. Çekirdek zarının porlarının büyüklüğü hücre zarının porlarının büyüklüğünden daha fazladır. RNA bu porlardan geçebilirken, DNA geçemez. Endoplazmik retikulum organeli tarafından oluşturulmuştur. Üzerinde ribozom bulunabilir.
2) Çekirdek Sıvısı (Plazması) Çekirdeğin içini dolduran sitoplazma benzeri sıvıdır. Sitoplazmadan daha yoğundur. Çünkü, içinde yoğun miktarda DNA vardır. İçinde inorganik ve organik maddeler bulunur. (Özellikle DNA,RNA enzimler bulunur.)
3)Çekirdekçik: Çekirdek içerisinde genetik maddenin yoğunlaştığı bölgedir. Çekirdek sıvısından zarla ayrılmış bir yapı değildir. İçinde bulunan genetik maddenin öncelikli görevi rrna üretmektir. rrna ribozom yapısına katıldığından çekirdekçik ribozom üretiminden de soruludur. Protein sentezi yapan hücrelerde çok fazla çekirdekçik bulunur.
4) Kromatin İplik Çekirdek içinde bulunan düzensiz genetik maddedir. DNA molekülü HİSTON PROTEİNLERİNE sarılarak NÜKLEOZOM yapısını oluşturur. Nükleozomların bir araya gelmesiyle de KROMATİN İPLİKLER oluşur. Kromatin iplik hücrenin kontrolü için gerekli olan tüm genetik şifreyi içerir. Hücre bölünmesi sırasında kromatin iplikler kendini eşler böylece genetik madde miktarı iki katına çıkartılmış olur. Birbirinin aynısı olan kromatin iplikler kısalıp kalınlaşarak KROMATİD haline gelir. İki kromatid SENTROMER ile birleşerek KROMOZOM halini alır. Kromozom ve kromatidlerin hücre içerisinde yer alması hücrenin hücre bölünmesine başladığının kanıtıdır.
KROMOZOM SAYISI 1. Kromozom sayısına bakılarak canlılar arasında gelişmişlik ve akrabalık ilişkisi kurulamaz. 2. Aynı tür olan canlıların kromozom sayısı aynıdır. Ancak kromozom sayısının aynı olması canlıların aynı tür olduğunu kanıtlamaz.