International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/2 Winter 2015, p. 1051-1066 DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/turkishstudies.7950 ISSN: 1308-2140, ANKARA-TURKEY YABANCI DİL ÖĞRETMENLERİNİN DERSLERİNDE MATERYAL KULLANIMINA İLİŞKİN TUTUM VE GÖRÜŞLERİ * Nevide AKPINAR DELLAL ** Mukadder SEYHAN YÜCEL *** ÖZET Bu çalışmada, yabancı dil öğretmenlerinin materyal kullanımı konusundaki tutum ve görüşleri, yabancı dil eğitiminde materyal kullanımının önem ve etkileri ile okullarda materyal kullanımını etkileyen olumlu ve olumsuz etmenler araştırılmıştır. Araştırmanın katılımcılarını Türkiye nin farklı bölgelerinde çalışan toplam 65 yabancı dil öğretmeni oluşturmuştur. Araştırma verileri bir anket yardımı ile elde edilmiş ve sonuçlar araştırmanın geçerliliğine katkı verecek nitelikte hem nicel hem nitel olarak değerlendirilmiştir. Araştırmanın sonucunda, yabancı dil öğretmenlerinin büyük çoğunluğunun, materyal kullanımının gerekli ve önemli olduğu konusundaki bilinç ve farkındalık düzeylerinin yüksek olduğu ortaya çıkmıştır. Öğretmenler, yabancı dil eğitiminde materyal kullanımının, çoklu zekâ kuramı ve öğrenme stilleri açısından önemli olduğunu, öğrencilerin öğrenme stillerini göz önünde bulundurarak materyal hazırlamasının ve bu bağlamda eğitim ve öğretim sürecinde bilişsel ve duyuşsal boyutun göz önünde bulundurulması gerektiği görüşündedirler. Ankete katılan öğretmenlerin büyük oranda materyal tasarlamaya çalıştıklarını, ancak özellikle öğrenci ilgisi ve seviyesine uygun ve yaratıcı materyal tasarlarken zaman, maliyet ve emek konusunda bazı sıkıntılar yaşadıklarını dile getirmişlerdir. Yaşanan bu zorlukların okullarda materyal kullanımında önemli bir olumsuz etken olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Çalışmaya katılan öğretmenlerin şu an Türkiye nin değişik bölgelerinde öğretmenlik yaptıkları düşünülürse, Milli Eğitim Bakanlığı nın konu kapsamındaki sorunları daha etraflıca tespit etmesi ve bu alana yatırım yapması, yurtiçi ve yurtdışında gerçekleştirilecek eğitim çalışmalarıyla materyal hazırlama eğitimleri sağlaması önemli olduğu düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Yabancı Dil Öğretmeni, Yabancı Dil Eğitiminde Materyal Kullanımı, Materyal Tasarlama * Bu makale Crosscheck sistemi tarafından taranmış ve bu sistem sonuçlarına göre orijinal bir makale olduğu tespit edilmiştir. ** Prof. Dr. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Yabancı Diller Eğitimi Bölümü, Muğla-Türkiye, Elmek nevakdel@mu.edu.tr *** Doç. Dr. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Alman Dili Eğitimi, El-mek: mukadderseyhanyucel@trakya.edu.tr, mukadderyucel@hotmail.com
1052 Nevide AKPINAR DELLAL - Mukadder SEYHAN YÜCEL THE ATTITUDES AND OPINIONS OF FOREIGN LANGUAGE TEACHERS IN RELATION TO THE USE OF MATERIALS IN THEIR LESSONS STRUCTURED ABSTRACT Foreign language education should help to raise the awareness of students about learning a language and to transform it into a lifelong behavior because today already experienced communication is a versatile communication and knowing a foreign language is to use the target language as a tool for communication (Gündoğdu 2007; Gömleksiz/ Elaldı, 2011: 447). The constructivist principle attitudes in "Common European Framework Programme Criteria" which was introduced by the Council of Europe in 2001 has also influenced the use of materials in foreign language teaching and determined in terms of content and quality (Güler 2009; Özdemir, 2006). Constructivist approach requires the students what they have learned in a free environment to internalize and predicts to experience it by interpreting. For this reason, foreign language teacher, first of all, should ensure that students perform activities related to the issues and construct knowledge. In constructivist approach the new information is constructed by formatting with original comments by students (Özdemir, 2006: 64; Şimşek 2004; Yeşilyurt 2011). Therefore, in foreign language teacher training, the development of strategies contributing to the development of analyzing, designing and editing materials should be supported (Cesur, 2008: 25, 90). The arrangement of multimedia will increase the learning success, student motivation, and configure the learned knowledge. Recently, it is envisaged the acquisition of a foreign language as it is used in its natural environment and is also expected to benefit from the various materials and other concrete teaching strategies for this. Teachers should be able to select the materials which are appropriate for the course content, will help to acquire the target language as it is in its natural environment, and can model real life and have the ability to develop new materials. The present study aimed to find out the attitudes and opinions of foreign language teachers in relation to the use of materials, the importance and effects of using materials in foreign language teaching, the positive and negative factors that affect the use of material in schools. In order to achieve this main objective, the following research questions were aimed to answer: 1- What is foreign language teachers level of awareness and consciousness about material use? 2- Do foreign language teachers prepare and use materials in their courses? Do teachers give importance to the use of materials? 3- Does the use of materials have positive or negative effects on students? 4- What are the positive and negative factors affecting the use of materials in foreign language classes?
Yabancı Dil Öğretmenlerinin Derslerinde Materyal Kullanımına İlişkin 1053 A questionnaire was developed for the study and research was designed in line with the objectives of survey methodology. The results were evaluated in a way to contribute to the validity of the research. The participants of the study consist of 65 foreign language teachers from different regions of Turkey. The participants of the study constitute of 65 foreign language teachers, 38 females (%58.5), and 27males (%41.5). 57 of the teachers (87.7%) work at state schools and 8 of them (12.3%) work at private schools. The data were obtained by means of a questionnaire and the findings were evaluated both quantitatively and qualitatively to increase the validity of the research. The questionnaire developed for this study consists of three parts. In the survey three parts consisting of closed and open-ended questions took place. The teachers were allowed to express their views freely by means of open-ended questions. Descriptive statistical techniques were used in the analysis of quantitative data obtained from the questionnaire and were evaluated based on frequency and percentage. Firstly, the qualitative data obtained from open-ended questions in the third part of the questionnaire were transferred to a computer; themes were identified on the basis of research questions, data were grouped under these themes and interpreted. In addition, during the presentation of the findings the direct quotations of the teachers were directly presented. In order to increase to increase the reliability of the findings and themes, inter-rater reliability study was conducted by the researchers. The study revealed that the awareness level of majority of foreign language teachers in the use of material is high and find the use of materials as necessary and important. According to teachers, it is necessary to use additional materials other than textbooks. In foreign language learning for cultural transmission, cultural comparison and in terms of the diversity and richness of the subject different materials are needed. Applications made with materials attract students and increases the efficiency of the course. The use of the materials motivates students and supports the permanent learning. Teachers think that the use of materials in foreign language learning is important in terms of multiple intelligence and learning styles and they are in the opinion that preparing materials considering the learning styles of the students are important and during the learning and teaching process the cognitive and affective dimensions should be taken into consideration. Additional material use is especially important in terms of visual and auditory materials. In particular, visual and audio materials support effective learning. The use of original and authentic materials that will develop four language skills is very important and useful for the students. One of the two remarkable findings occurred in the study is that, more than half of the teachers prepare their own materials and the other is that web has emerged as a relevant source of providing the material. This can be explained as achieving material via internet is easy and inexpensive. On the other hand, it can be said that the level of awareness of teachers about the use of comparative material about the cultural background of the language, country information and intercultural comparison is high. Almost all of the teachers participated in the survey believe in the use of material focused on intercultural
1054 Nevide AKPINAR DELLAL - Mukadder SEYHAN YÜCEL comparison with cultural background. Teachers have been shown to have emphasized that the variety and originality of materials especially for the target culture and that they are important and effective in many ways in the language learning process. Language and culture are inseparable, the cultural dimension in language teaching is important. The vast majority of teachers participated in the study have been working to design materials, but they have been experiencing some difficulties when designing appropriate and creative materials for the level and interest of students because it requires a lot of time and effort and costs a lot to prepare different and creative materials. Additionally, material storage conditions, specifically, in public school environments are quite inadequate. Support for using and designing materials is not provided in those schools, either. These difficulties experienced in schools have emerged as an important negative factor in the use of materials. That those teachers who participated in the study are from many different regions of the country and that 90% of them have been working at public schools can at least give some idea about the state schools related to the issue in the country. Considering that participating teachers are currently teaching in different regions of Turkey, the Ministry of National Education should identify the problems within the scope of the subject more exhaustively and invest in this field and it is necessary to provide material preparation training at home and abroad. Also, most importantly, the necessary financial support should be given to the schools. Another negative factor affecting the use of the material and needs to be examined and regulated in state schools is the number of students in foreign language classes and class arrangement. Crowded classes affect foreign language education field rather negatively. Although each foreign language class is supposed to consist of an average of 15-20 students, in public schools the figures are between 30 and 40. It is a must to train teachers in faculties of education for the contemporary needs and developments. It is necessary to increase the interest and skills of the prospective teachers in material planning, analyzing and organizing. A teacher who wants the language to be acquired not to be learned will provide the student to increase his motivation, participate in the activities actively, take responsibilities during learning, and will help student solve problems. A teacher should be able to select materials which are appropriate to the course content, helping to acquire the target language as in the natural and cultural environment, modelling real life, and should have the abilities to develop new materials. Materials, firstly, should introduce the target culture, and represent the intercultural environment. A course enriched with materials approximates the target culture, and the target culture`s similar and different essences to the learner, and develops critical attitude. Teachers should be able to select materials that teach learning or be able to develop original material. Key Words: Foreign Language Teacher, The Use of the Material in Foreign Language Teaching, Material Design
Yabancı Dil Öğretmenlerinin Derslerinde Materyal Kullanımına İlişkin 1055 1. Giriş Yabancı dil eğitimi, öğrencinin dil öğrenme konusunda bilinçlendirilmesi ve öğrenmeyi yaşam boyu sürdüreceği bir davranış haline dönüştürmesine yardım etmelidir. Çünkü bugün hali hazırda yaşanan iletişim, çok yönlü bir iletişimdir ve yabancı dil bilmek de öğrenilen dili iletişim aracı olarak çok yönlü kullanabilmek demektir. (Gündoğdu 2007; Gömleksiz/Elaldı, 2011: 447) Bir dili iletişim aracı olarak kullanmak da, okuma, yazma, dinlediğini anlama ve konuşma gibi dilde dört beceriyi geliştirecek şekilde öğrencilerin desteklenmesini gerektirmektedir. Avrupa Konseyi nin 2001 yılında ortaya koyduğu Avrupa Ortak Dil Kriterleri Çerçeve Programı (Bkz. Güler 2009; Özdemir, 2006) içerisinde yer alan yapılandırmacı ilkesel tutumlar, yabancı dil eğitiminde ders materyalleri kullanımını da etkilemiş, içerik ve nitelik açısından belirlemiştir. Yapılandırmacı yaklaşım, öğrencilerin özgür ortamlarda öğrendiklerini özümsemesini ve yorumlayarak kendisinin deneyimleşmesini öngörür. Bu nedenle yabancı dil öğretmeni, her şeyden önce öğrencilerin konulara ilişkin etkinlikler gerçekleştirmesini ve bilgiyi yapılandırmasını sağlamalıdır. Bu yaklaşımda yeni bilgiler öğrenciler tarafından özgün yorumla biçimlendirilerek yapılandırılır. (Özdemir, 2006: 64; Şimşek 2004; Yeşilyurt 2011) Bu nedenle yabancı dil öğretmeni yetiştirilmesinde, materyal analiz etmek, tasarlamak ve düzenlemek, materyal geliştirmek veya uyarlamak gibi stratejilerin gelişmesine katkı verilmelidir. (Cesur, 2008: 25, 90) Öğrenme başarısızlığında, bazen öğretmenin kötü ya da tek düze öğretim yöntemleri kullanması etkili olabilir. Öğretim yöntemleri çeşitlendirildiğinde, uygun yöntemler ve materyaller tercih edildiğinde, öğrenmede başarı artar. Çoklu ortamların düzenlenmesi öğrenci motivasyonunu yükseltecek, öğrenme başarısını arttıracak ve öğrenilen bilgiyi yapılandıracaktır. Dersin amaçlarına uygun, görsel, renkli ve etkili materyal kullanımı, öğrenciyi bilişsel, duyuşsal, duygusal, davranışsal ve sosyal açılardan destekleyecek, yabancı dil eğitimini daha canlı, kalıcı ve etkili kılacaktır. Dil eğitiminde her şeyden önce dil öğrenen öğrencinin, yabancı dili öğrenirken dilini öğrendiği toplumun, siyasal, toplumsal ve kültürel özgün yanları ve başkalıklarının farkına varması, her iki kültürün özgün ve farklı yanları konusunda kültürlerarası yorum yapabilmesi, önyargılı davranmaması, özeleştiri yapabilmesi, empati kurabilmesi ve hoşgörülü davranabilmesinden (Bredella/Christ/Legutke 2000; Tuzcu 2002; Biehele/Padros 2003) yola çıkılıyor ve yaşam boyu öğrenmeye katkı vermek amacı güdülüyor. Öğrencinin bu yetilere sahip olması da "Dilsel Avrupa Yetisi" (bkz. Hilligus/ Kreienbaum, 2007: 12) başlığı altında tanımlanıyor. Dil eğitiminde bu hedeflere ulaşabilmek için, bugün dilin doğal ortamında olduğu gibi yaşayarak edindirilmesi ve bunun için de değişik materyallerden ve başka somut öğretim stratejilerinden yararlanılması öngörülmektedir. Öğretmen ders içeriklerine uygun, hedef dili doğal kültürel ortamındaki gibi edindirecek gerçek yaşamı modelleyen materyalleri seçebilmeli ve yeni materyaller geliştirebilme becerilerine sahip olmalıdır. Bu çalışmada, yabancı dil öğretmenlerinin materyal kullanımı konusundaki tutum ve görüşleri, yabancı dil eğitiminde materyal kullanımının önem ve etkileri ile okullarda materyal kullanımını etkileyen olumlu ve olumsuz etmenler araştırılmıştır. Bu amaç çerçevesinde araştırmada şu sorulara yanıt aranmıştır: 1- Yabancı dil öğretmenlerinin, materyal kullanımı konusundaki farkındalık ve bilinç düzeyleri nasıldır? 2- Yabancı dil öğretmenleri derslerinde materyal hazırlıyor ve kullanıyorlar mı? Öğretmenler materyal kullanımına önem veriyorlar mı? 3- Yabancı dil derslerinde materyal kullanımının, öğrenciler üzerinde olumlu veya olumsuz etkileri var mıdır?
1056 Nevide AKPINAR DELLAL - Mukadder SEYHAN YÜCEL 4- Yabancı dil derslerinde materyal kullanımını etkileyen olumlu ve olumsuz etmenler nelerdir? 2. Yöntem 2.1.Araştırma Modeli ve Katılımcılar Araştırma genel tarama modeli biçiminde desenlenmiş, sonuçlar araştırmanın geçerliliğine katkı verecek nitelikte hem nicel hem nitel olarak değerlendirilmiştir. Dolayısıyla nicel ve nitel sonuçlar birbirini tamamlayıcı nitelik taşımaktadır. Tarama modeli, geçmişte ya da halen var olan bir durumu var olduğu şekliyle betimlemeye amaçlayan yaklaşımdır. Araştırmaya konu olan olay, kendi koşulları içinde ve olduğu gibi tanımlamaya çalışılır (Karasar, 2005: 77). Araştırma evrenini oluşturan 65 yabancı dil öğretmenlerinin 38 i (%58,5) bayan, 27 si (%41,5) erkektir. Öğretmenlerin 57 si (%87,7) devlet okullarında, 8 i ise (%12,3) özel okullarda çalışmaktadırlar. Elde edilen bulgulardan, 65 yabancı dil öğretmeninden 31 inin (%47,6) üniversitede materyal geliştirme ve uyarlama konusunda ders almış olduğu, 10 öğretmenin (%15,3) hizmet içi eğitim semineri veya benzeri seminerlerden bu konuda bilgi sahibi olduğu, 24 öğretmenin ise (%37) bu konu bağlamında herhangi bir ders veya eğitim almadığı anlaşılmaktadır. Aşağıdaki tablo, araştırmaya dahil olan öğretmenlerin yaş ortalamasını göstermektedir. Tablo 1. Yabancı dil öğretmenlerinin yaş ortalaması Yaş ortalaması Frekans Yüzdelik 20-30 18 27,7 31-40 30 46,2 41-45 7 10,8 46 ve üzeri 10 15,4 Toplam 65 100,0 2.2.Veri Toplama Aracı ve Analizi Araştırmada, yabancı dil öğretmenlerinin materyal kullanımlarına yönelik tutum ve görüşlerinin, derslerinde materyal planlama, analiz etmek ve organize etme konularında ilgi ve becerilerinin belirlenebilmesi amacıyla geliştirilen bir anket kullanılmıştır. Araştırma evrenini Türkiye nin farklı bölgelerinde çalışan toplam 65 yabancı dil öğretmeni oluşturmuştur. Araştırmaya katılan yabancı dil öğretmenlerinin seçiminde tesadüfî yöntem esas alınmıştır. Anket araştırmacılar tarafından geliştirilmiştir. Araştırma için geliştirilen anket üç bölümden oluşmaktadır. Ankette kapalı ve açık uçlu sorulardan oluşan 3 bölüm yer almıştır. Açık uçlu sorularla ayrıca, öğretmenlerin kendi görüşlerini özgürce bildirmelerine imkân verilmiştir. Anketin birinci bölümünde öğretmenlere ait kişisel bilgilerin belirlenmesi, ikinci bölümde ise öğretmenlerinin materyal kullanımlarına yönelik tutum ve görüşlerinin belirlenmesi ve durum tespitine yönelik evet, hayır ve kısmen -yanıtlarından oluşan 11 maddelik bir sorular bölümü yer almaktadır. Üçüncü bölümde, yabancı dil öğretmenlerinin ders kitapları dışında materyal kullanımlarını etkileyen olumlu ve olumsuz etmenler, materyal hazırlama konusundaki tutumları ve
Yabancı Dil Öğretmenlerinin Derslerinde Materyal Kullanımına İlişkin 1057 amaç dilin kültürüne ilişkin veya her iki kültürü karşılaştırma amaçlı materyal kullanımları ile materyal kullanımının önemine yönelik düşünce ve tutumlarının belirlenmesine yönelik 4 açık uçlu soruya yer verilmiştir. Anketin geçerliğinin sağlanmasında uzman görüşüne başvurulmuştur. Anket sonucunda elde edilen nicel verilerinin çözümlenmesinde betimsel istatistik teknik kullanılmış ve frekans ve yüzdeler alınarak değerlendirilmiştir. Anketin üçüncü bölümünde yer alan açık uçlu sorulardan elde edilen nitel veriler, öncelikle bilgisayar ortamına aktarılmış, araştırma soruları temelinde temalar belirlenmiş, veriler bu temalar altında gruplanarak yorumlanmıştır. Ayrıca, bulguların sunumunda, öğretmen görüşlerine doğrudan alıntılarla yer verilmiştir. Elde edilen bulguların ve temaların güvenirliği için araştırmacılar tarafından kodlayıcılar arası güvenirlik çalışması gerçekleştirilmiştir. 3. Bulgular 3.1. Yabancı Dil Öğretmenlerinin, Materyal Kullanımı Konusundaki Farkındalık ve Bilinç Düzeylerine İlişkin Bulgular Yabancı dil öğretmenlerinin ders materyali kullanımına yönelik tutum ve görüşlerinin, ders kitapları dışında da farklı materyallerden yararlanıp yararlanmadıklarının ve materyal kullanımlarını olumlu ve olumsuz etkileyen etmenlerin belirlenebilmesi amacıyla sorulan sorulara ait bulgular Tablo 2 de sunulmaktadır. Tablo 2: Yabancı dil öğretmenlerinin materyal kullanımına yönelik tutumları ve görüşleri MADDE EVET HAYIR KISMEN f % f % f % 1. Kullandığınız materyaller içinde farklı yetilere hitap edenler var mı? 47 72,3 5 7,7 13 20,0 2. Kullandığınız materyali her öğrenci seviyesi için uygulayabiliyor musunuz? 17 26,2 15 23,1 33 50,8 3. Ders kitabı kullanıyor musunuz? 58 89,2 - - 7 10,8 4. Derslerimde işitsel ve görsel materyaller kullanmıyorum. 13 20,0 37 56,9 15 23,1 5.Kullandığınız materyallerin maliyeti için okulunuzda özel ödenek ayrılıyor mu? 6 9,2 52 80,0 7 10,8 6.Ders kitabı, materyal kullanımı açısından yeterlidir. Başka bir materyale ihtiyaç duymuyorum. 3 4,6 60 92,3 2 3,1 7.Amaç dilin kültür arka planına ilişkin veya kültürlerarası karşılaştırma amaçlı materyaller kullanıyor musunuz? 35 53,8 8 12,3 22 33,8 8. Dilde dört beceriyi de geliştirecek materyaller kullanıyorum. 36 55,4 5 7,7 24 36,9 9.Türkiye de yabancı dil dersleri için yeterli materyal bulunmadığından materyal temini çok fazla maliyet gerektiriyor, bu yüzden derslerimde materyal kullanımına yer 3 4,6 32 49,2 30 46,2 veremiyorum. 10. Bulunduğum okul materyal temini konusunda destek olduğundan, sıkıntı çekmiyorum. 9 13,8 32 49,2 24 36,9 11. Milli Eğitim Bakanlığı müfredatlarında materyal kullanımına ilişkin yeterli açıklama olduğuna inanıyor musunuz? 2 3,1 46 70,8 17 26,2 Tablo 2 de yer alan verilere göre, öğretmenler genel anlamda ders kitabının materyal kullanımı açısından yeterli olmadığını ifade etmişlerdir (%92,3). İşitsel materyallerin kullanımına yönelik yabancı dil öğretmenlerin %57 si işitsel materyalleri kullandığını, %20 si kullanmadığını, %23 2ü ise kısmen kullandığını ifade etmişlerdir. 65 yabancı dil öğretmeninden 36 sı (%55,4)
1058 Nevide AKPINAR DELLAL - Mukadder SEYHAN YÜCEL dilde dört beceriyi geliştirecek materyaller kullandığını ve sadece 5 öğretmen (%7,7) dört beceriyi geliştirecek materyaller kullanmadığını belirtmiştir. Amaç dilin kültürel arka planına veya kültürlerarası karşılaştırmaya ilişkin materyal kullanımı konusunda sorulan soruya, öğretmenlerin % 54 ü evet, % 33,8 ü kısmen yanıtını verirken, % 12,3 ü bu bağlamda materyal kullanmadığını dile getirmiştir. 9. Maddede yer alan Türkiye de yabancı dil dersleri için yeterli materyal bulunmadığından materyal temini çok fazla maliyet gerektiriyor, bu yüzden derslerimde materyal kullanımına yer veremiyorum görüşünü, sadece 3 öğretmen (%4,6) evet yanıtı ile olumlamıştır. Buna karşın bu soruda 30 öğretmen (%46,2) kısmen yanıtını vermiştir. 32 öğretmen (%49,2) ise materyal kullanımına yer verdiğini belirtmişlerdir. Ancak, yabancı dil öğretmenlerinin çok büyük bir çoğunluğu (%80) çalıştıkları okullarda materyal kullanımı için özel bir ödenek ayrılmadığı görüşünü ortaya koymuşlardır. Öğretmenlerinin %71 gibi büyük bir oranı da Milli Eğitim Bakanlığı müfredatlarında materyal kullanımına ilişkin yeterli açıklama olmadığını belirtmektedirler. Materyallerin öğretmenler tarafından hangi kaynaklardan temin edildiği sorusuna alınan yanıtlardan elde edilen bulgular şu şekildedir. %93,2 gibi bir oranla internet en önemli materyal temin etme kaynağı olarak açıklanmıştır. %60,1 gibi bir oranda öğretmenleri kendi materyalini kendisi geliştirmektedir. Bunların dışındaki %34,4 lük gibi bir oran herhangi bir kuruluştan, %30,3 zümre öğretmenleri ile birlikte oluşturulan materyallerden, %23,2 yurt dışından ve % 20 oran ise aynı ilde çalışan öğretmen arkadaşlarından materyal temin ettiklerini ifade etmişlerdir. Araştırma bulgularının sunulduğu aşağıdaki bölümde, yabancı dil öğretmenlerine sorulan açık uçlu sorulardan elde edilen veriler gruplanmış tema başlıkları altında irdelenmiştir. 3.2.Yabancı dil öğretmenlerinin ders kitabı dışında materyal kullanım inançlarına ilişkin bulgular Araştırmaya katılan 65 yabancı dil öğretmeni açık uçlu sorularda ders kitabı dışında materyal kullanımının gerekli olduğunu ifade etmişlerdir. Yabancı dil öğretiminde ders kitabı dışında materyal kullanımının gerekli olduğu konusundaki görüşlerden elde edilen temalar Tablo 3 te sunulmaktadır. Tablo 3: Yabancı dil eğitiminde ders kitabı dışında materyal kullanımının gerekli olduğu konusundaki inançlar Temalar f (n=65) Aktivite, alıştırmalar ve dil geliştirme açısından ders kitaplarının yetersizliği 26 Dil öğrenme sürecinde sadece ders kitabının kullanılmasının yetersizliği 25 Materyal çeşitliliği ve kullanımı, kalıcı öğrenmeye katkı vermesi ve öğrenci motivasyonunu arttırmaya destek olması 20 İşitsel ve görsel materyal kullanımının önemi 18 Materyal kullanımının çoklu zeka kuramı ve öğrenme stilleri açısından önemi 4 Tablo 3 te yer alan verilere göre, araştırmaya dahil olan yabancı dil öğretmenlerinin 26 sı, ders kitaplarının farklı ve yaratıcı aktiviteler açısından, dil geliştirme ve alıştırma çalışmaları yönünden oldukça yetersiz olduğunu ve genel anlamda materyal kullanımının gerekliliğine özellikle vurgu yapmışlardır. Bu tema altında yabancı dil öğretmenleri Milli Eğitim Bakanlığı yabancı dil ders kitaplarındaki alıştırmaların kısıtlı olduğunu, yeterince kapsamlı olmadığını ve ders kitapların oldukça yetersiz kaldığını dile getirmişler ve ek materyaller kullanmanın önem taşıdığına ilişkin bildirimlerde bulunmuşlardır.
Yabancı Dil Öğretmenlerinin Derslerinde Materyal Kullanımına İlişkin 1059 Ders kitabı her zaman en iyi aktiviteleri bize sunmuyor ya da çocukların seviyesine uygun olmayabiliyor, bunu değişik materyallerle sağlayabiliriz. (Ö-9) Aktiviteler açısından ders kitapları kısıtlı, bunun yanı sıra ders kitapları daha çok teoriye dayalı. Gerçek hayatta karşılaşabilecek durumlar ancak çeşitli ek materyaller kullanılarak sağlanabilir.(ö-13) 2. Tema çerçevesinde, 25 yabancı dil öğretmeni, dil öğrenme sürecinde sadece ders kitabının kullanılmasının yetersiz olduğu konusunda görüşlerini dile getirmişlerdir. Bu görüş çerçevesinde öğretmenler, ders kitabında yer alan konuların, bilgilerin ve açıklamaların dil öğretim sürecinde tek başına yeterli olmadığını, kültür aktarımı, konu çeşitliliği ve zenginliği açısından yabancı dil öğrenim sürecinde farklı materyallere ihtiyaç duyulduğunu dile getirmişlerdir. Yabancı dil öğrenme sürecinde özgün materyal kullanımının dil öğrenme açısından önemine de ayrıca vurgu yapmışlardır. Aşağıda örnek olarak iki öğretmen görüşü yer almaktadır. Sadece ders kitabi bir yabancı dil öğrencisi için yeterli değil. Dilin konuşulduğu ülke ve insanları hakkında kullanılan ek materyaller, anlatım yönünden farklı ve kapsamlı materyaller kullanılması ve bunun yani sıra farklı etkinlikler yapılması gerektiğini inanıyorum. (Ö-5) Her sınıfın kendisine has ihtiyaçları ve özellikleri vardır ve standart bir kitap bunları hesaplayamaz ve sadece bir ders kitabı kullanmak dersleri zamanla sıkıcı hale getirir. (Ö-52). Materyal kullanımının kalıcı öğrenmeye destek olduğu ve öğrencileri bu doğrultuda motive ettiği konusu, 20 öğretmen tarafından dile getirilen görüşlerden oluşan diğer bir temadır. Bu çerçevede özellikle materyallerle yapılan uygulamaların öğrencilerin ilgisini çektiği ve derslerin böylece daha verimli geçtiği ve amacına uygun ve etkin materyal kullanımının kalıcı öğrenmeyi desteklediği dile getirilmiştir. Öğrenciler kitap dışındaki materyallere daha çok ilgi gösteriyor ve daha kalıcı öğreniyorlar. Özellikle günlük hayattan kullanılan materyaller öğrencide gerçeklik hissi uyandırarak motivasyonu artırır.(ö-56) Materyal kullanımı öğrenciyi motive etmektedir. Konuyu daha iyi anlaşılmasını sağlar. Öğrendiklerini hafızasında belli bir yere oturtarak, somutlaştırır. Kalıcı öğrenmeyi gerçekleştirir. (Ö-15) Öğretmenlerin yanıtlarıyla sergiledikleri diğer bir tema, ders kitaplarına ek materyallerin kullanımının özelikle görsel ve işitsel açıdan önemli olduğu görüşüdür. Yabancı dil öğretmenleri görsel ve işitsel materyallerin etkili öğrenmeyi desteklediğini, bu tür materyallerin genelde özgün ve otantik olması nedeniyle öğrenci için önemli ve faydalı olduğu belirtilmiştir. TV, Film, CD, oyunlar vb. görsel ve işitsel materyaller öğrencilerin ilgisini çekmekle beraber, öğrencilerin öğrenmekte oldukları yabancı dili ayrıca görerek ve işiterek doğru öğrenmelerine yardımcı olmakla birlikte yaşayarak öğrenmelerine yardımcı olacağı inancındayım. (Ö-62) Ders kitaplarının ekstra materyal kullanımı gerekli hatta zorunlu olduğunu inanıyorum. Bu materyaller görsel eğitim açısından önemli. Materyal kullanımı görselliği sağladığı için öğrenciler konuyu somutlaştırarak daha iyi anlar. (Ö-24) 5. tema olarak, 4 yabancı dil öğretmeni yabancı dil eğitimi dersinde materyal kullanımı çoklu zekâ kuramı ve öğrenme stilleri açısından önemli olduğunu dile getirmişlerdir. Bu bakış açısı doğrultusunda öğretmenler öğrencilerin öğrenme stillerini göz önünde bulundurarak materyal
1060 Nevide AKPINAR DELLAL - Mukadder SEYHAN YÜCEL hazırlamasının önemli olduğunu ve bu bağlamda eğitim ve öğretim sürecindeki bilişsel ve duyuşsal boyut göz önünde bulundurularak materyaller hazırlanması gerektiğine değinmişlerdir. Çoklu zekâ kuramına göre her bireyin farklı öğrenme stili var. Bu nedenle farklı materyallerin kullanımı ile sınıfta her türlü zekâya sahip öğrenciye hitap etmek gerekmektedir. (Ö-18) Çoklu zekâ kuramına göre materyal kullanımı ile öğrencilerin yaparak ve yaşayarak öğrenmesi sağlanır Bu doğrultuda farklı etkinlikler olması gerektiği kanısındayım.(ö-25. 3.3.Yabancı dil öğretmenlerinin materyal tasarlarken karşılaştıkları zorluklarla ilişkin bulgular Yabancı dil öğretmenlerine, materyal tasarlarken hangi zorluklarla karşılaştıkları sorusu yöneltilmiştir. Elde edilen yanıtlardan 65 yabancı dil öğretmeninden 50 sinin (%77) materyal tasarlayıp kullandığı, 15 inin (%23) ise materyal tasarlamadığı sonucu ortaya çıkmıştır. Materyal tasarlayan 50 öğretmenin karşılaştığı zorluklar temalar halinde tablo 4 de sunulmuştur. Tablo 4: Yabancı dil öğretmenlerinin materyal tasarlarken karşılaştıkları zorluklarla ilişkin temalar Temalar f (n=50) Öğrenci ilgisine ve seviyesine uygun ve yaratıcı materyal hazırlama ile ilgili sıkıntılar 16 Materyal hazırlama zaman alıcı, maliyetli ve çok emek istiyor 15 Maddi zorluklar 14 Basit materyaller hazırladığımdan zorluk yaşamıyorum 14 El becerisi gerektiren materyal hazırlamada zorluklar 4 Yabancı dil öğretmenlerinin materyal tasarlarken karşılaştıkları zorluklar konusunda elde edilen görüşlerden ortaya çıkan birinci tema, öğretmenlerin öğrenci ilgisine ve seviyesine uygun ve yaratıcı materyal hazırlama ile ilgili sıkıntılar olarak belirlenmiştir. Bu çerçevede ortaya konulan bildirimlerden, öğretmenlerin hazırladığı materyallerin içeriklerine ve hedeflerine dikkat ettikleri sonucu ortaya çıkmaktadır. Materyallerin öğrencilerin ilgisini de çekecek tarzda olmasını istiyorum bazen. Hem eğlendirici hem de onları sıkmadan derste tutacak bir tasarım yapmak bazen zor olabiliyor. (Ö-32) Hangi seviye için neyin uygun olacağı konusunda bazı sıkıntılar yaşıyorum. Genellikle materyallerin hangi konuyu nasıl anlatacağımı tasarlamak bağlamında beni çok uğraştırdığını düşünüyorum. (Ö-48) Yabancı dil öğretmenlerinin, materyal tasarlama sıkıntısı olarak materyal hazırlama için ayrılan zamanın fazla ve verilen emeğin büyük olduğu ilgili görüşleri başka bir tema alanı olarak belirlenmiştir. Bu tema çerçevesinde değerlendirilen görüşler, farklı, yaratıcı ve öğrencinin ilgini çekecek materyaller hazırlanmasının çok zaman, maliyet ve emek gerektirdiği çerçevesinde yoğunlaşmaktadır ve bu nedenle bu durum da materyal hazırlanmasında bir zorluk olarak tanımlanmaktadır. Bu bağlamda ayrıca, okul ortamlarında materyal saklama koşullarının yetersiz olduğu da dile getirilerek önemli bir eksikliğe dikkat çekilmiştir.
Yabancı Dil Öğretmenlerinin Derslerinde Materyal Kullanımına İlişkin 1061 Öğrencilerin seviyelerine ve ilgilerine uygun okuma parçaları, şarkı sözleri, bilmece ve bulmacalar bulmak, öğrencilerin hayal güçlerini çalıştırabilecek projeler tasarlamak gerekiyor. Bu da çok kolay olmuyor, hem maliyet, hem zaman hem de emek olarak. (Ö-1) Materyal hazırlarken karşılaşılan en önemli sorunlardan bir tanesi, hazırlanış sırasında harcanan zamandır. Materyal hazırlamak bazen çok uzun zaman alabilmektedir. Diğer bir sorun da tasarlanan materyallerin daha sonra saklama koşullarının iyi olmaması nedeniyle yıpranması, kullanılamaması. (Ö-18) Maddi zorluklar temasının, yabancı dil öğretmenlerinin materyal tasarlama sürecinde yaşadıkları diğer bir sıkıntılı durum olduğu görülmektedir. Araştırmaya katılan yabancı dil öğretmenlerinin yaklaşık %88 i devlet okullarında çalışmaktadırlar ve öğretmenler devlet okullarında materyal kullanım ve tasarımı için bir destek almadıklarını belirtmektedirler. Bu bağlamda materyal hazırlama ve tasarlama konusunda maddi sıkıntılar ve zorlukların okullarda materyal kullanılmasında önemli bir olumsuz etken olabileceği bulgusu ortaya çıkmaktadır. Memur maaşı belli, bazen bu konuda sıkıntılar yaşıyorum, onun dışında elimden geldiğince yaratıcı ve eğlenceli materyaller hazırladığıma inanıyorum. (Ö-27). Zorlukların başında devlet okullarına özel ödenek ayrılmadığı için maddi külfet oluyor. Ama çoğunlukla daha kolay ulaşılabilir materyalleri seçiyorum. (Ö-24) Bazı konular için çok sayıda malzeme kullanmak gerekiyor. Bu yüzden bazı materyaller masraflı oluyor. (Ö-23) 3.4.Yabancı dil öğretmenlerinin amaç dilin kültür arka planı ile kültürlerarası karşılaştırma çalışmaları odaklı materyal kullanım inançlarına ilişkin bulgular Diğer bir soruda yabancı dil öğretmenlerine amaç dilin kültür arka planı ile kültürlerarası çalışmalar yapmaya yönelik materyallerin önemine inanıyor musunuz? Ne gibi? sorusu yöneltilmiştir. 65 öğretmenden 58 i (%89) amaç dilin kültürünü öğretme ve kültürlerarası karşılaştırma çalışmaları odaklı materyallerin önemine inandıklarını belirtmişlerdir. Öğretmenlerin sadece 3 ü (%4,6) buna pek inanmadıklarını, 4 öğretmen (%6,1) ise amaç dilin kültür arka planı ile kültürlerarası çalışmalar yapmaya yönelik materyallerin önemine inanmadıklarını dile getirmişlerdir. 3 yabancı dil öğretmeni, kültürün gerektiği kadar olmasının yeterli olduğunu, kültür arka planının öğretilmesinin ve karşılaştırma çalışmalarının yapılmasının ayrıca gerekli olmadığı ve bu konuyu çok iyi bilmeleri gerekmediğini, konunun pek önemli olmadığı inanç ve düşüncesini taşımaktadır. Yabancı dil öğretmenlerinin amaç dilin kültür arka planı ile kültürlerarası çalışmalar yapmaya yönelik görüşlerinden elde edilen temalar Tablo 5 te sunulmaktadır. Tablo 5: Yabancı dil öğretmenlerinin amaç dilin kültür arka planı ile kültürlerarası çalışmalar yapmaya yönelik materyal kullanım inançları Temalar f (n=58) Dil ve kültür birbirinden ayrılamaz 30 Amaç dilin kültür arkaplanı ile kültürlerarası karşılaştırma amaçlı materyal kullanımı ile bilgiler öğrenmeyi daha kalıcı kılar ve ayrıca da ilgi çekicidir 25 Ülke bilgisi için önemli 14 Bu konu için işitsel-görsel materyaller kullanıyorum 4 Empati kurulması açısından önemli 3 Yabancı dil öğretmenlerinin amaç dilin kültür arka planı ile kültürlerarası çalışmalar yapmaya yönelik materyal kullanım inançları konusunda 30 öğretmen görüşünden ilk tema olarak
1062 Nevide AKPINAR DELLAL - Mukadder SEYHAN YÜCEL dil ve kültürün bir bütün olduğu ve bu doğrultuda dil öğretiminde kültür boyutunun önemli olduğu konusu belirlenmiştir. Bu bağlamda görüş bildiren öğretmenler, dil öğretim sürecinde dilin kullanıldığı yer ve o dili konuşan insanların kültürü ve kültürlerarası çalışmalar konusunda da güdülenmesi gerektiğini ifade etmektedirler. Dil öğretimi çok yönlü düşünülmesi gereken bir süreçtir. Sadece o dilin dilbilgisi kurallarını öğretmekle dil öğretimi gerçekleşemez. Dil ve kültür birbirinden ayrılmaz unsurlardır. Bu nedenle hem iletişim becerilerini kazandırmak hem de kültürel öğeleri öğretmek önemlidir. (Ö- 18) Bir dil kültürü ile birlikte öğrenilirse dile ilgi de artabilir. Ayrıca dil ile ilgili özellikler daha anlaşılır hale gelir.(ö-20) Yabancı dil öğretmenleri özellikle hedef kültüre yönelik materyallerin çeşitliliği ve özgünlüğü konusunda vurgu yaparken, bu materyallerin öğrencinin dil öğrenme sürecinde birçok açıdan önemli ve etkili olduğunu dile getirmişlerdir. Belirtilen görüşler çerçevesinde, amaç dilin kültürüne yönelik materyal kullanımı ile ilgili bilgilerin öğrenci için daha kalıcı ve ilgi çekici olduğuna değinilmektedir. Amaç dilin kültürünü öğretmeye yönelik materyallerin önemine inanıyorum, çünkü öğrenciler amaç dilin kültürü hakkında bilgi sahibi olurlarsa, dersin daha ilgi çekici olacağını düşünüyorum. (Ö-17). Kesinlikle. Amaç dilin kültürünü öğrenmek o dilin daha rahat kavranmasını sağlamaktadır. Bazı konuların ana dilde karşılıkları bulunmadığından öğrenciler bu konuları anlamlandırmakta zorlanıyorlar. Ancak o dilin kültürünü farklı materyallerle öğrendiklerinde farklılıkları fark ederek bu konuları daha rahat anlamaktadırlar ve bu anlamda daha kalıcı bir öğrenme oluyor.(ö-23) Ülke bilgisinin önemi, yabancı dil öğretmenlerinin görüşlerinden ortaya çıkan diğer bir temadır. Öğretmenler yabancı dil dersi içeriklerinde ülke tanıtımı, ünlü kişiler, insan davranışları ve düşünce biçimleri, ülkenin tarihi, gezilecek yerler vb. konuların yer alması bu konuların çeşitli materyallerle zenginleştirilmesi konusunu dile getirmişlerdir. Özellikle hedef dilin kullanan ülkelerin tanıtımı, o devlete ait popüler kişiler, sanatçılar, sporcular, futbol takımları, gidip görülecek yerler veya tarihi yerler ile ilgili çeşitli materyaller ve şarkılar oldukça önemli.(ö-1) Hedef dilin kullanıldığı ülkedeki insanların yaşam tarzları, gelenekleri, özel ve önemli günleri, giyim tarzları, yemek kültürleri, tarihi ve turistik yerleri veya insanları, kişilik özellikleri anlatan poster, afiş veya resimler, şarkılar, oyunlar, filmler de derslerde kullanılabilir. (Ö-48) Bu sorunun akabinde yabancı dil öğretmenlerine Her iki kültürü karşılaştırmaya yönelik materyallere kolay ulaşabiliyor musunuz? Ulaşamadığınız zaman kültür aktarımına ya da kültürlerarası öğrenmeye yönelik, kendiniz bir materyal tasarlıyor musunuz? sorusu yöneltilmiştir. Elde edilen verilerden 65 öğretmenden 35 i ( %53,8) iki kültürü karşılaştırmaya yönelik materyallere kolayca ulaşabildikleri ve büyük ölçüde internetten faydalandıklarını belirtmiştir. 13 öğretmen (%20) her iki kültürü karşılaştırmaya yönelik materyallere ulaşamadığını veya kısıtlı ulaştığını ve de bu alanda materyal de tasarlamadıklarını ifade etmişlerdir. 8 öğretmen (%12,3) bu tür materyallere ulaşamadıklarını, ama gerektiğinde kendileri her iki kültürü karşılaştırmaya yönelik materyal hazırladıklarını ifade etmişlerdir. 4 yabancı dil öğretmeni (% 6,1), ders kitapların bu konuda yeterli olduğunu ve bu anlamda ek materyallere ihtiyaç duymadıklarını belirtirken, 2 öğretmen ise iki kültürü karşılaştırmaya gerek olmadığını ifade etmişlerdir.
Yabancı Dil Öğretmenlerinin Derslerinde Materyal Kullanımına İlişkin 1063 4. Tartışma ve Sonuç Bu araştırmada, tesadüfî yöntemle Türkiye nin çok farklı bölgelerinden seçilen öğretmenlerin yabancı dil derslerinde materyal kullanımına yönelik tutum ve görüşleri, materyal kullanımına verdikleri önem, derslerinde materyal tasarlama ve düzenleme konularına ilgileri ile materyal geliştirme konusunda yaşadıkları zorluklar araştırılmış ve bazı sonuçlara ulaşılmıştır. Araştırmaya katılan yabancı dil öğretmeninin yaklaşık yarısının üniversitedeki eğitimleri sırasında materyal geliştirme ve uyarlama konusunda ders almış olduğu anlaşılmaktadır. Öğretmenlerin yaklaşık yarısının 20-35 yaş aralığında olduğu varsayılırsa, bu sonuç 2000 li yılların başından beri Eğitim Fakülteleri Yabancı Diller Eğitimi ders programlarında konuyla ilgili Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme ve "Materyal Değerlendirme ve Uyarlama" iki dersin bulunmasıyla örtüşmektedir. Araştırmaya dahil olan yabancı dil öğretmenlerinin büyük çoğunluğunun, materyal kullanımının gerekli ve önemli olduğu konusundaki bilinç ve farkındalık düzeyleri yüksektir. Öğretmenler, yabancı dil eğitiminde materyal kullanımının, çoklu zeka kuramı ve öğrenme stilleri açısından önemli olduğunu, öğrencilerin öğrenme stillerini göz önünde bulundurarak materyal hazırlamasının ve bu bağlamda eğitim ve öğretim sürecinde bilişsel ve duyuşsal boyutun göz önünde bulundurulması gerektiği görüşündedirler. Materyallerle yapılan uygulamalar, öğrencilerin ilgisini çekmekte ve dersin verimini artırmaktadır. Öğretmenlere göre, materyal kullanımı, kalıcı öğrenmeye destek olmakta ve öğrencileri bu doğrultuda motive etmektedir. Araştırmada elde edilen bulguların belirli boyutlarda alan yazın ile örtüştüğü görülmektedir. Yanpar Yelken (2009:86) materyal kullanımının, özellikle de insan eliyle geliştirilen materyallerin öğrenme yaşantılarının kalıcılığına ve öğrenci motivasyonunu sağlamaya önemli katkı sunduğunu ortaya koymakta ve bu sonucu desteklemektedir. Materyal kullanımı, özelikle görsel ve işitsel açıdan da önemlidir. Görsel ve işitsel materyaller her şeyden önce etkili öğrenmeyi desteklemektedir. Ayrıca burada belirtmek gerekir ki, eğitimde ve yabancı dil eğitiminde görsel ve işitsel materyallere birçok araştırma da önemle vurgu yapılmaktadır. Bu alanda çok sayıda çalışma yayımlanmıştır. (Arslan &Adem 2010, 67; Kırmızı 2010) Dilde dört beceriyi geliştirecek görsel, özgün ve otantik tüm materyaller, öğrenci için önemli ve faydalıdır. Araştırmaya katılan öğretmenlere göre, ders kitapları genel anlamda materyal kullanımı açısından yeterli değildir. Ders kitabı dışında ek materyaller kullanmak önemli ve gereklidir. Kültür aktarımı, kültürlerarası karşılaştırma, konu çeşitliliği ve zenginliği açısından yabancı dil öğrenim sürecinde farklı materyallere ihtiyaç duyulmaktadır. Yabancı dil öğrenme sürecinde özgün materyal kullanımı da dil öğrenme açısından önemlidir. İyi bir yabancı dil dersi için, ders kitapları farklı ve yaratıcı aktiviteler açısından tek başına yeterli olamaz. Ankette, materyal hazırlama ve tasarlama konusunda maddi sıkıntılar ve zorlukların yaşandığı ve bunun da okullarda materyal kullanımında önemli bir olumsuz etken olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Ankete katılan öğretmenlerin büyük çoğunluğu materyal tasarlamakta, ancak tasarlarken bazı sıkıntılar yaşamaktadırlar. Öğretmenler, özellikle öğrenci ilgisi ve seviyesine uygun ve yaratıcı materyal tasarlamakta belli ölçüde sıkıntı yaşamaktadırlar. Çünkü farklı, yaratıcı ve öğrencinin ilgini çekecek materyal hazırlamak çok zaman, maliyet ve emek gerektirmektedir. Buna karşın özellikle devlet okulu ortamlarında materyal saklama koşulları oldukça yetersizdir. Ayrıca devlet okullarında materyal kullanım ve tasarımı için destek de sağlanmamaktadır. Öğretmenlerin yarıya yakını bu olumsuz nedenlerden dolayı yeterli materyal kullanamadığını belirtmiştir. Öğretmenlerin azımsanamayacak bir çoğunluğu, materyal kullanımında zorlukların sorumlusu olarak böylelikle Milli Eğitim Bakanlığı nı işaret etmiştir. Çalıştıkları okullarda materyal kullanımı için özel bir ödenek ayrılmamıştır. Bu koşullarda ekonomik yetersizlikler ve okullarda materyal saklama
1064 Nevide AKPINAR DELLAL - Mukadder SEYHAN YÜCEL koşulları materyal kullanımını zora sokmaktadır. Milli Eğitim Bakanlığı müfredatlarında materyal kullanımına ilişkin yeterli açıklama olmadığı da, anketten ortaya çıkan bir sonuçtur. Araştırmada ortaya çıkan diğer iki dikkat çeken nokta ise, öğretmenlerin yarısından fazlasının kendi materyalini kendisinin hazırlaması ve internetin de en önemli materyal temin etme kaynağı olarak ortaya çıkmasıdır. Bu da, internet aracılığıyla materyale ulaşmanın kolay ve ucuz olması ile açıklanabilir. Diğer taraftan dilin kültür arka planı, ülke bilgisi ve kültürlerarası karşılaştırma amaçlı materyal kullanımı konusunda öğretmenlerin farkındalık düzeyinin yüksek olduğu söylenebilir. Ankete katılan öğretmenlerin tamamına yakını, dilin kültür arka planı ile kültürlerarası karşılaştırma çalışmaları odaklı materyal kullanılmasının gereğine inanmaktadırlar. Öğretmenlerin, özellikle hedef kültüre yönelik materyallerin çeşitliliği ve özgünlüğü konusuna ve bu materyallerin dil öğrenme sürecinde öğrenciler üzerinde birçok açıdan önemli ve etkili olduğu konusuna vurgu yaptıkları görülmüştür. Dil ve kültür bir bütündür (Akarsu 1998; Ünalan 2004) ve dil öğretiminde kültür boyutu önemlidir. (Bredella 1999) Dil öğretim sürecinde özellikle dilin kullanıldığı yer ve o dili konuşan insanların kültürünü dersin konusu yapmak ve her türlü kültürlerarası çalışma, öğrenciyi derse karşı olumlu güdülemektedir. Amaç dilin kültürüne yönelik materyal kullanımı ile ilgili bilgiler, öğrenci için daha kalıcı ve ilgi çekicidir. İki kültürü karşılaştırmaya yönelik materyal kullanımında da internet en önemli kaynak olarak ortaya konulmuştur. Milli Eğitim Bakanlığı okullarında materyal kullanımını etkileyen, incelenmesi ve düzenlemelere gidilmesi gereken bir başka olumsuz etken de, yabancı dil sınıflarındaki öğrenci sayıları ve sınıf düzenleridir. Özgür demokratik tutum ve davranışlar ile bağımsız sosyal davranma yetileri özellikle okullarda gelişir. (Yaşar Ekici 2014: 595) Kalabalık sınıflar, özellikle yabancı dil eğitiminde dil uygulamalarının gerçekleştirilebilmesi için demokratik ortamların oluşturulmasını oldukça olumsuz yönde etkilemekte, böylece bağımsız demokratik tutum ve davranışların geliştirilmesini (Akpınar Dellal 2013: 34) engellemektedir. Yabancı dil sınıflarının ortalama 15-20 kişilik sınıflardan oluşması gerekirken, devlet okullarında bu rakamlar 30 40 arasındadır (Akpınar Dellal &Çınar 2012). Yabancı dil dersleri için sınıflardaki öğrenciler en azından iki gruba bölünebilir ve yabancı dil derslikleri, yüz yüze ders yapılacak şekilde ve materyal kullanımına daha uygun hale getirilmelidir. Özetle, araştırmaya katılan öğretmenlerin çok farklı bölgelerden olması ve % 90 a yakınının devlet okullarında çalışıyor olması, araştırma sonuçlarının az da olsa ülkedeki devlet okulları hakkında konuyla ilgili ipucu verebileceği açıktır. Çalışmaya katılan öğretmenlerin şu an Türkiye nin değişik bölgelerinde öğretmenlik yaptıkları düşünülürse, Milli Eğitim Bakanlığı nın bu konuyu eksiklikler açısından önemsemesi gerektiği söylenebilir. Milli Eğitim Bakanlığı nın konu kapsamındaki sorunları daha etraflıca tespit etmesi ve bu alana yatırım yapması, yurtiçi ve yurtdışında gerçekleştirilecek eğitim çalışmalarıyla materyal hazırlama eğitimleri sağlaması gerekmektedir. Ayrıca en önemlisi de okullara bu konuda gereken mali destek verilmeli ve materyallerin saklanabileceği yerlerin oluşturulması konusunda okullar bilinçlendirilmelidir. Eğitim fakültelerinde de çağdaş gelişme ve gereksinimlere uygun öğretmen yetiştirilmesi zorunluluktur. Yabancı dil öğretmeni adaylarının derslerinde materyal planlama, analiz etmek ve organize etme konularında ilgi ve becerileri arttırılmalıdır. Aday öğrencilere, materyallerle öğrenme stratejilerinin de eğitiminin verilmesi yararlı olacaktır. (Yanpar Yelken 2009: 86, 97; Ünal 2013: 108) Bir dili öğretmek değil de, edindirmek isteyen bir öğretmen, öğrencinin motivasyonunu, derslere aktif katılımını, öğrenme sırasında sorumluluk almasını sağlayacak, problem çözmesine yardımcı olacaktır. Öğretmen ders içeriklerine uygun, hedef dili doğal kültürel ortamındaki gibi edindirecek gerçek yaşamı modelleyen materyalleri seçebilmeli ve yeni materyaller geliştirebilme becerilerine sahip olmalıdır. Materyaller, öncelikle hedef kültürü tanıtmalı, kültürlerarası ortamları
Yabancı Dil Öğretmenlerinin Derslerinde Materyal Kullanımına İlişkin 1065 temsil edebilmelidir. Materyallerle zenginleştirilmiş bir ders, hedef kültürü, hedef kültürün öz ve öteki bağlamındaki benzer ve farklı yönleri öğrenene yakınlaştırmış olur ve eleştirel tutum da geliştirir. Öğretmen öğrenmeyi öğreten ders materyallerini seçebilmeli veya özgün materyaller geliştirebilmelidir. 5. KAYNAKLAR AKARSU, B. (1998). Dil-Kültür Bağlantısı, İstanbul: İnkılâp. AKPINAR DELLAL, N. (2013). Erziehung zur Interkulturalität und Europakompetenz Überlegungen zur Landeskunde und Literatur im Fremdsprachenunterricht am Beispiel der Türkei, Saarbrücken: Südwestdeutscher Verlag. AKPINAR DELLAL, N. / ÇINAR S. (2012). Yabancı Dil Öğretmeni Adaylarının Çağdaş Öğretme Davranışları Konusundaki Farkındalık Düzeyleri, içinde, The IV. International Congress of Educational Research, Education for Active Ageing and Active Citizenship, Yildiz Technical University, 4-7 May 2012, Istanbul-Turkey, s. 1869-1885. ARSLAN, M. / ADEM, E. (2010). Yabancılara Türkçe öğretiminde görsel ve işitsel araçların etkin kullanımı, Dil Dergisi, 147, 63-86. BIEHELE, M./ PADROS, A. (2003). Didaktik der Landeskunde, Goethe Institut Inter-Nationes, München. BREDELLA, L. (1999). Zielsetzungen interkulturellen Fremdsprachenunterrichts, In, Bredella, L. (1999). Interkultureller Fremdsprachenunterricht, Tübingen: Narr,, 85-120. BREDELLA, L. / CHRIST, H. / LEGUTKE, M. K. (2000). Fremdverstehen zwischen Theorie und Praxis. Arbeiten aus dem Graduiertenkolleg Didaktik des Fremdverstehens, Tübingen: Narr. CESUR, M. O. (2008). Üniversite Hazırlık Sınıfı Öğrencilerinin Yabancı Dil Öğrenme Stratejileri, Öğrenme Stili Tercihi Ve Yabancı Dil Akademik Başarısı Arasındaki Açıklayıcı ve Yordayıcı İlişkiler Örüntüsü, Doktora Tezi, İstanbul. GÖMLEKSİZ, M. N. / ELALDI, Ş. (2011). Yapılandırmacı Yaklaşım Bağlamında Yabancı Dil Öğretimi, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, Volume 6/2 Spring 2011, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/turkishstudies.2910, p. 443-454. GÜLER, G. (2005), Avrupa Konseyi Ortak Dil Kriterleri Çerçeve Programı ve Türkiye de Yabancı Dil Öğretim Süreçleri, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (1), 89-106. GÜNDOĞDU, M. (2007). Almanca Öğretiminin Temel İlkeleri, İstanbul: Kare Yayınları HILLIGUS, A. H. & KREIENBAUM, M. A. (2007). Europakompetenz, durch Begegnung lernen, Barbara burich Verlag, Wuppertal KARASAR, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler. 15. Basım, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım KIRMIZI, B. (2010). Anadolu Lisesi Öğrencilerinin Almanca Dersinin Öğretimine Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi, Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 197-210
1066 Nevide AKPINAR DELLAL - Mukadder SEYHAN YÜCEL Materyal Geliştirmenin Etkileri, Eğitim ve Bilim, 34 (153), 83-98. ÖZDEMİR, E. S. (2006). Yabancı Dil Öğretiminde Yeni Yönelimler, Çukurova Üniversitesi Yüksek Lisans tezi, Adana. ŞİMŞEK, N. (2014). Yapılandırmacı Öğrenme ve Öğretime Eleştirel bir Yaklaşım, Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 3(5), 115-139. TUZCU, G. (2002). Avrupa Birliğine Geçiş Sürecinde Türk Eğitiminin Planlanması, Milli Eğitim Dergisi, 155-156. ÜNAL, Ç. (2013). Almanca Eğitim Veren Bölümlerde Ders Materyallerinin Saptanmasına ve Üretimine Yönelik Bir proje Önerisi, Diyalog,2, 103-109. ÜNALAN, Ş. (2004). Dil ve Kültür, Ankara: Nobel. YANPAR YELKEN, T. (2009). Yaratıcılık Temelli Öğretmen Adaylarının Portfolyoları Üzerinde Grup Olarak YAŞAR EKİCİ, F. (2014). Öğretmen Adaylarının Demokratik Tutumları ve Demografik Özellikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, Volume 9/11 Fall 2014, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/türkishstudies.7416, p. 593-602. YEŞİLYURT, E. (2011). Yapılandırmacı Öğrenme Temelli Bir Öğretim Programının Oluşturulmasına İlişkin Öğretmen Adaylarının Görüşlerinin Değerlendirilmesi, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, Volume 6/4 Fall, www.turkishstudies.net, DOI Number :http://dx.doi.org/10.7827/turkishstudies.2718, p. 865-885. Citation Information/Kaynakça Bilgisi AKPINAR DELLAL, N., SEYHAN YÜCEL M., Yabancı Dil Öğretmenlerinin Derslerinde Materyal Kullanımına İlişkin Tutum ve Görüşleri, - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 10/2 Winter 2015, p. 1051-1066, ISSN: 1308-2140, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/turkishstudies.7950, ANKARA-TURKEY