COCIR esağlik REHBER SÜRDÜRÜLEBİLİR BÜTÜNLEŞİK BAKIMA DOĞRU SAĞLIK HİZMETLERİNİN DÖNÜŞÜMÜ 3.BASKI MAYIS 2013 TIPGÖRDER SAĞLIK BILGI TEKNOLOJILERI ÇALIŞMA GRUBU ADINA ÇEVIREN : DR. CENK TEZCAN COCIR SUSTAINABLE COMPETENCE IN ADVANCING HEALTHCARE Avrupa Radyoloji, Elektromedikal Ve Saglik Bilisimi Sektörü 14009.COC.eHealth Turkish COVER.indd 1 2/06/14 08:00
Avrupa Radyoloji, Elektromedikal Ve Sağlik Bilişimi Sektörü İÇERİK TABLOSU ÖNSÖZ................................................... 1 1. BÖLÜM COCIR esağlik STRATEJİSİ...................................... 3 2. BÖLÜM DİJİTAL HASTANELER......................................... 7 3. BÖLÜM MOBİL SAĞLIK.............................................19 4. BÖLÜM BİRLİKTE ÇALIŞABİLİRLİK İÇİN COCIR İN TAVSİYELERİ........................31 5. BÖLÜM YASA VE MEVZUAT DÜZENLEMELERİ.................................37 6. BÖLÜM DEYİMLERİN AÇIKLAMASI....................................... 47 SAĞLIK HİZMETLERİNDE DÖNÜŞÜM - ESAĞLIK NASIL KATKIDA BULUNABİLİR? Avrupa daki sağlık hizmetlerinin geleceği belirsizliğini korumaktadır. Sağlık Hizmetleri; «tüketicilerin» yeni beklentilerini ve hizmet için artan talepleri karşılamak, kontrollü mevcut maliyetler çerçevesinde daha yüksek kalitede, daha fazla hizmet vermek amacıyla kaçınılmaz olarak yeni yöntemler aramak zorundadır. Pratikte, evrensel teminat kapsamı ve ortak temel ilkelere göre bakım hizmetlerinin sunulmasına devam edilecekse, sağlık hizmetlerinde ve geri ödeme mekanizmasında köklü değişiklikler yapılması gerekmektedir. Avrupa genelinde, hatta dünyadaki sağlık sistemlerinin günümüzde karsılaştığı zorlukların; «alışılagelmiş çalışma yöntemleri» ile bertaraf edilemeyeceği aşikardır. Sürekli artan talep, hayat tarzından kaynaklanan kronik hastalıklardaki maliyet patlaması, sağlık uzmanlarının emekli olmasından doğan kadro açığı ve sağlığa erişimde gözlenen eşitsizliklerin azaltılması ihtiyacı; sağlık sistemlerinin sürdürülebilir değişimi için daha güçlü bir gereklilik yaratmaktadır. Sağlık sunumunu hasta (birey) odaklı ele almak ve birbirinden bağımsız süreçleri birleştirmekle ilgili acil müdahale gerekmektedir. Hastaneler kesinlikle bu sürecin dışında olmayıp, dönüşümde kritik rol alacaklardır. Günümüz hastaneleri; bütünleşik bir sağlık sunum sisteminin unsuru olarak hasta ve bilgi akışının merkezi olmalıdır. Bilişim ve iletişim sistemleri ile güçlendirilmiş yenilikçi teknolojiler; birleşik ve koordineli sağlık kuruluşlarının, daha şeffaf, daha esnek ve daha fazla seçenekli hizmetler sunmasını olanaklı kılarken, mevcut hizmetlere erişimi artıracaktır. COCIR, yukarıda bahsedilen sağlık dönüşümüne katkı sağlamak amacıyla, Avrupa da akıllı ve sürdürülebilir sağlık hizmetlerine kapsamlı bir yol haritası olarak kullanılacak, 21. Yüzyıl İçin Yenilikçi Sağlık Hizmetleri başlıklı Avrupa Komisyonunun yeni 2012 2020 esağlık Eylem Planını desteklemektedir. esağlık Eylem Planı içinde yer alan 4 konu başlığı; (1) esağlık hizmetlerinde birlikte çalışabilirliğin yaygınlaştırılması, (2) esağlık hizmetlerinde rekabet, araştırma ve yenilikçiliğin desteklenmesi, (3) esağlık hizmetlerinin uygulanması ve hayata geçirilmesinin kolaylaştırılması ve (4) esağlık konusunda global düzeyde uluslararası işbirliğinin teşvik edilmesi, COCIR in e-sağlık uygulamalarının hızlandırılması için geliştirdiği çaba ve vizyona birebir uyumludur. Sektörümüz, son senelerde konuyla ilgili sivil toplum örgütleri ve kamu kurumları gibi ortak paydaşlarla işbirliği yaparak sistemlerin birlikte çalışabilirliğini iyileştirmek ve gerekli teknolojileri tedarik etmek suretiyle e-sağlık hizmetlerinin gerçeğe dönüştürülmesi için belirgin çaba göstermektedir. Ülkeler bazında uygulamaya geçme ve yaygınlaştırma çabaları, yapılmadığında esağlığın bütüncül faydasını baltalayacağı için önemlidir. COCIR esağlık Rehberinin 3. Baskısı; sektör eğilimlerini daha iyi anlamak ve mobil sağlık (msağlık) uygulamalarının ve Elektronik Hasta Kayıtlarının (EHK) Avrupa da ve ötesinde daha sürdürülebilir bir esağlık sistemine nasıl katkıda bulunabileceğini daha iyi anlamanız için bir fırsat yaratacaktır. Nicole DENJOY COCIR Genel Sekreteri COCIR esağlik REHBERİ 2013 1 14009.COC.eHealth Turkish INT.indd 1 1/06/14 21:40
Avrupa Radyoloji, Elektromedikal Ve Sağlik Bilişimi Sektörü 2 COCIR esağlik REHBERİ 2013 14009.COC.eHealth Turkish INT.indd 2 1/06/14 21:40
PART 1 COCIR RECOMMENDATIONS & BENEFITS OF ehealth COCIR ESAĞLIK STRATEJİSİ 1 COCIR esağlik REHBERİ 2013 3 14009.COC.eHealth Turkish INT.indd 3 1/06/14 21:40
Avrupa Radyoloji, Elektromedikal Ve Sağlik Bilişimi Sektörü 1. BÖLÜM COCIR esağlik STRATEJİSİ 1. BÖLÜM COCIR esağlik STRATEJİSİ 1 esağlik STRATEJİK HEDEFLER........................................... 4 esağlik PAZARIN ODAK NOKTASI......................................... 4 esağlik FAALİYETLERİ............................................... 5 esağliğin SEKTÖR BİLGİ MERKEZİ: EMSALSİZ BİR PLATFORM......................... 6 ULUSLARARASI DÜZEYDE COCIR İN ETKİ ALANI.................................. 6 esağlik STRATEJİK HEDEFLER Tıbbi görüntüleme, klinik süreçler ve BİT in (Bilişim ve İletişim Teknolojileri) içiçe geçtiği bir ortamda COCIR, Avrupa ve ötesinde sürdürülebilir sağlık sistemlerinin geliştirilip yaygınlaştırılmasını hedefl emektedir. COCIR, geleneksel sağlık sektörünü, telekomunikasyon ve bilişim sektörleri ile bir araya getiren Avrupanın ticari tek derneğidir. COCIR ve üyeleri, ucuz, kaliteli ve güvenli sağlık hizmetlerinin sunulduğu daha iyi bir dünyanın oluşturulması için, kesintisiz bakım ve bilgi paylaşımı doğrultusunda gelişmiş tıp teknolojileri ve BİT kullanımını teşvik etmektedir. 1959 yılında kurulan COCIR, konuşulmaya başladığı andan ve özellikle 2000 li senelerin başlarından itibaren esağlık hizmetlerine önemli yetkinlikler kazandırmıştır. Bu senelerde IHE metodolojisi ve birlikte çalışabilirlik konseptini Avrupa ya tanıtmıştır. esağlik PAZARIN ODAK NOKTASI Faaliyetlerimiz 3 farklı alana odaklanmıştır: 1. AKUT BAKIM KURULUŞLARI: Bu kuruluşların Klinik bilgi sistemleri ve kendi eko-sistemleri arasındaki etkileşim şekilleri. COCIR, Dijital hastanelerin bakımın kalitesini artırmadaki rolleri ile ilgili farkındalık yaratmak ve daha etkin bir sağlık sisteminin kurulması için hastanelerin ve diğer sağlık kuruluşlarının birbirine bağlanmasını hedefl emektedir. 2. PAYLAŞILMIŞ BAKIM İŞ AKIŞI: (bilgi ve veri birikimi paylaşımı) HIE yi desteklemek için gerekli olan farklı uzmanlık alanlarındaki işbirliği mekanizmaları. COCIR, diğerlerinden farklı olarak birlikte çalışabilirlik gereksinimlerini adreslemektedir. (organizasyon, semantik ve teknik açıdan). 3. ENTEGRE BAKIM: COCIR, msağlık ve TeleSağlık alanlarında altyapı ihtiyaçlarını tanımlamaktadır. Bunu yaparken; ilgili bağlantı cihazlarını, devlet denetim uygulamalarını, yönetmelikleri, değer zincirini ve iş modellerini desteklemektedir. 4 COCIR esağlik REHBERİ 2013 14009.COC.eHealth Turkish INT.indd 4 1/06/14 21:40
1. BÖLÜM COCIR esağlik STRATEJİSİ Avrupa Radyoloji, Elektromedikal Ve Sağlik Bilişimi Sektörü esağlik FAALİYETLERİ COCIR ve üyeleri, sağlık hizmeti ile ilgili operasyonlar ve ilgili süreçler hakkında geniş bilgiye sahiptir ve Avrupa genelinde ve ötesinde esağlık hizmetlerinin gelecekteki gelişimi ve uygulamaları hakkında geçerli fi kirlerle katkıda bulunabilecek durumdadır. Bu nedenle COCIR esağlık ile ilgili faaliyetleri aşağıdaki şekilde yapılandırmıştır: esağlik KURULU esağlık ile ilgili tüm faaliyetlere katılır ve esağlık ile ilgili ekonomi, pazar, çevre, mevzuat, teknik, araştırma geliştirme ve yenilikçilik konularını takip eder. TELETIP ODAK GRUBU Klinik uygulamalarda teletıp yöntemlerinin kullanımına destek verir, güveni teşvik eder ve teletıp yetkinliklerinin geliştirilmesini sağlar. BIRLIKTE ÇALIŞABILIRLIK ÇALIŞMA GRUBU Mevcut ve tanınmış standart ve uygulamaları kullanarak Avrupa genelinde, ulusal ve bölgesel düzeyde birlikte çalışabilirliğin faydaları hakkında farkındalık oluşturur. EPR ÇALIŞMA GRUBU Dijital hastanelerin ve klinik bilgi sistemlerinin önemi, teknolojileri ve faydaları hakkında farkındalık geliştirir. msağlik ÇALIŞMA GRUBU Mobil sağlık uygulamalarının önemi ve mevzuata yönelik ayrıntıları hakkında bilgi verir. VERININ KORUNMASI ÇALIŞMA GRUBU Sağlıkta uyumlu, etkin, açık ve güvenilir bir veri koruma çerçevesinin oluşmasına destek verir. BULUT BILIŞIM ÇALIŞMA GRUBU Sağlıkta bulut bilişimin nasıl kullanılabileceğini çalışır. COCIR esağlik REHBERİ 2013 5 14009.COC.eHealth Turkish INT.indd 5 1/06/14 21:40
Avrupa Radyoloji, Elektromedikal Ve Sağlik Bilişimi Sektörü 1. BÖLÜM COCIR esağlik STRATEJİSİ esağlik SEKTÖRÜ BİLGİ MERKEZİ: EMSALSİZ BİR PLATFORM COCIR, 2008 yılından bu yana üyeleri için esağlık uygulamalarının günlük klinik rutinde kullanılabilirliğini ve benimsenme oranlarını, güncel piyasa büyüklüğünü, geleceğe yönelik trendleri, gelişim noktalarını ve büyüme beklentilerini içeren esağlık sektöründen (Görüntüleme BT ve Kurumsal BT) güvenilir istatistiksel bilgiler toplamaktadır. GÖRÜNTÜLEME BT: Avrupa ve dışında yer alan 54 ülkedeki COCIR üyelerinden, radyolojik BT ve kardiyolojik BT çözümleri ile ilgili olarak doğrudan veri toplanmaktadır. KURUMSAL BT: COCIR üyeleri, belli Avrupa ülkelerinde bulunan akut bakım hastanelerinden analiz etmek için veri toplamaktadır. Ülke tabanlı raporlara ek olarak COCIR, Avrupa HIMSS Analitik tarafından geliştirilmiş, pazarın nasıl geliştiğini daha iyi anlamayı mümkün kılan, üye ülkelerdeki 45 den fazla esağlık uygulamasından toplanan verilerin otomatik olarak karşılaştırıldığı bir çokuluslu araştırma yazılımını kullanmaktadır. ULUSLAR ARASI DÜZEYDE COCIR İN ETKİ ALANI > Uluslararası Standartlar (IEC ve ISO): IEC nin uluslararası Teknik Komitesi tarafından COCIR e, uluslararası seviyede yeni proje teklifl erini (NWIP) doğrudan sunabilme yetkisi saülayan A kategori statüsü verilmiştir. > OECD: COCIR, sağlık politikaları konularında Çalışma ve Sanayi Danışma Kurulunun ( BIAC) Başkanlığı nı yürütmektedir. > COCIR aynı zamanda Dünya Sağlık Örgütü ve Dünya Bankası ile işbirliği içindedir. COCIR tek başına hareket etmez, paydaşları ile gücünü birleştirerek ve işbirlikleri yaparak; > Avrupa sağlık teknolojisi ve BİT sektörü için tek durak olmayı, > Ulusal ticari kuruluşlar ve diğer paydaşlar için güvenilir bir ortak olmayı, > Sektörde deneyim ve yeterliliği, küresel düzeyde sosyal hizmeti temsil etmeyi, > Sağlık sistemleri için yeni iş modellerine ışık tutan bir kuruluş olmayı hedefl emektedir 6 COCIR esağlik REHBERİ 2013 14009.COC.eHealth Turkish INT.indd 6 1/06/14 21:40
2 PART 1 Avrupa Radyoloji, Elektromedikal Ve Sağlik Bilişimi Sektörü COCIR RECOMMENDATIONS & BENEFITS OF ehealth DİJİTAL HASTANELER SAĞLIKTA DÖNÜŞÜM: ELEKTRONİK HASTA KAYITLARINDAN ENTEGRE HASTANELERE COCIR esağlik REHBERİ 2013 7 14009.COC.eHealth Turkish INT.indd 7 1/06/14 21:40
Avrupa Radyoloji, Elektromedikal Ve Sağlik Bilişimi Sektörü 2. BÖLÜM DİJİTAL HASTANELER 2. BÖLÜM DİJİTAL HASTANELER SAĞLIKTA DÖNÜŞÜM: ELEKTRONİK HASTA KAYITLARINDAN ENTEGRE HASTANELERE 2 YÖNETİCİ ÖZETİ................................................... 8 GİRİŞ......................................................... 8 1 KLİNİK BİLGİ SİSTEMLERİ NEDEN ÇOK ÖNEMLİDİR?.............................. 9 2 SEKTÖRÜN DURUMU NEDİR?..........................................12 3 İLERLEME ŞEKLİ................................................. 17 İLERLEME ŞEKLİ e-sağlık, bakımın kalitesini artırma ve hastaneleri geniş anlamda diğer sağlık kuruluşlarına bağlama konusunda büyük potansiyele sahiptir. Dijital hastane kavramı ve klinik bilgi sistemleri (KBS), sağlık hizmetlerinin gelişimi ve modernizasyonunda önemli rol oynamaktadırlar. Klinik bilgi sistemlerinin artan erişilebilirlik, verimlilik, tıbbi bakım kalitesi ve hasta güvenliği üzerindeki etkileri ve önemi kanıtlanmıştır. Elektronik Hasta Kayıtları (EHK) ve KBS uygulamaları, testlerin tekrarını önlemesi, kaynakların daha etkin kullanılması, süreçleri kolaylaştırması ve bilgilerin daha verimli kullanılmasındaki rolü nedeniyle maliyet tasarrufu sağlama yönünde yardımcı olabilir. Sektörün durumu, Avrupa ülkeleri arasında klinik bilgi sistemlerinin uygulama aşamasında eşitsizlik olduğunu göstermektedir. Sağlık çalışanlarının benimseme hızı, rutin klinik uygulamalarda entegrasyon etkinliğini etkileyebilir. Kurumlar için, adım adım artan bir dönüşüm hayati olup daha etkin klinik bir uygulama geliştirebilmek adına hasta bilgilerinin evde ve dışarda paylaşımını iyileştirmek gerekmektedir. COCIR, bundan sonra hangi yönde ilerlenmesi gerektiğini, farklı paydaşların engellerini kaldırmak için nasıl işbirliği yapmaları gerektiğini, gelişmiş klinik sistemlerin benimsenmesini ve dijital hastanelere entegrasyonunu hızlandıracak yöntemleri, geleceğin sağlık bilgi platformuna uygun şekillendirmektedir. GİRİŞ Avrupa da sağlık hizmetlerinin geleceği belirsizdir. Sağlık sistemleri, yeni tüketici beklentileri ve artan talebi karşılamak üzere daha çok sayıda kaliteli hizmeti uygun fi yatlarla sunmanın yolunu bulmak zorundadırlar. Pratikte, bakımın provizyonel fi nansmanının temel ilkeleri korunmak isteniyorsa, sağlık işletmeciliğinde ve satın alma mekanizmalarında ciddi değişiklikler yapılması kaçınılmazdır. Hasta seviyesinde sağlık hizmeti sunumunun acilen iyileştirilmesine ve ayrışık süreçlerin birleştirilmesine ihtiyaç vardır. Hastaneler, bu paradigma değişikliği esnasında, entegre sağlık sunumu sistemi içinde kritik bir rol oynayacaklardır. Elektronik hasta kayıtları (EHK) ve ileri klinik bilgi sistemlerini (KBS) etkin bir şekilde kullanan sisteme bağlı koordine hastaneler; hasta bakımı konusunda daha fazla şeffafl ık, esneklik, seçme hakkı sağlama ve mevcut hizmetlere yüksek erişim gibi çok sayıda imkan sağlayacaktır. Son birkaç yıl içinde Avrupa daki yatırımlar durağan seyretse de, elektronik hasta kayıtları ve klinik bilgi sistemleri; kalite, güvenlik ve sağlık hizmetleri etkinliğinin geliştirilmesinde önemli rol oynayacaktır. 2012 yılında e-sağlık Haftası nda Avrupa Komisyonu Başkan 8 COCIR esağlik REHBERİ 2013 14009.COC.eHealth Turkish INT.indd 8 1/06/14 21:41
2. BÖLÜM DİJİTAL HASTANELER Avrupa Radyoloji, Elektromedikal Ve Sağlik Bilişimi Sektörü HOSPITAL COMMUNITY CLINIC HOME UTILIZATION PRESENT FUTURE HIGH ACUITY LOW Yardımcısı Neelie Kroes in vurguladığı gibi zamana ihtiyaç vardır. Bazılarına göre 2015 e kadar 5 yıl içerisinde hastanelerdeki Bilişim ve iletişim teknolojileri (BIT) payı %10 büyüyecektir. 5 yıl içinde %10! Diğer sektörlerdeki dijital devrimin büyüklüğüne bakınca, %10 o kadar da büyük gözükmemektedir. BIT nin diğer sektörleri dönüştürme oranı göz önüne alındığında, sağlık sektörü diğerlerini en az 10 sene geriden takip etmektedir. COCIR, dijital hastanelerin bakım kalitesini artırma olanaklarına ve daha etkin bir hizmet için hastaneleri daha geniş bir sağlık ağına bağlamanın önemine karşı farkındalığı artırmayı hedefl emektedir. Bugünkü çözümler, yarının zorluklarına cevap vermelidir; bilginin paylaşımından, gelişmiş analitikler sayesinde bakım noktasında kullanılan karar desteğe kadar... 1 KLİNİK BİLGİ SİSTEMLERİ NEDEN ÇOK ÖNEMLİDİR? Elektronik hasta kayıtlarının (EHK) ve ileri klinik bilgi sistemlerinin (KBS) düzgün bir şekilde uygulanması; sağlık hizmet sunumunda etkinlik artışını, bakımın kalitesi ve hasta güvenliğinde iyileşmeyi ve maliyetlerde azalmayı sağlayacaktır. Birinci ve ikinci basamak sağlık hizmetlerinde uygulanan EHK ve bağlantılı KBS çıktıları ile ilgili artan sayıda çalışma bulunmaktadır1. Bu çalışmalarda yer alan faydalar ve kısıtlar aşağıda özetlenmiştir. Ancak, okuyucular bahsedilen faydaların sadece e-sağlık yatırımlarına bağlanmasının zorluğunu hissedeceklerdir. Sorun, teknolojinin önemli olduğunu vurguladığımız fakat hastanelerin performansını artırmada tek başına yeterli olmadığını savunduğumuz Her şey teknoloji, süreç ve insana bağlıdır bölümünün içinde saklıdır. Sağlık bilişimi sektörü, dijital hastaneleri gerçeğe dönüştürecek araç ve yeterlikleri sağlayarak; tıbbi hataların azaltılmasını, sağlık sistemlerinin performans ve güvenliğinin artırılmasını sağlayabilir. Ancak, bu durum sadece tüm paydaşların katılımı ile gerçekleştirilebilir. SAĞLIK HİZMETİNDE VERİMLİLİĞİN ARTTIRILMASI: e-sağlık çözümleri, bilgi ve kaynakların daha verimli kullanılmasını sağlayabilir, öyle ki daha düşük sayıda Röntgen fi lmi çekimi, böylece hastalar tarafından alınan radyasyonun sınırlı tutulması, acil servislerde daha hızlı hasta sınıfl aması, reçeteden tıbbi yönetime süreçlerde zaman tasarrufu, görüntüleme sonuçlarına daha hızlı erişim, kağıtsız ortama geçiş, vs2 gibi çıktılara ulaşılabilir. Amerika daki kırsal bölge ve vakıf hastanelerinin yöneticileri (C seviyesi, Başkan Yardımcısı ve Direktörler) arasında 2007 senesinde 1 COCIR initiated a review of the existing literature in early 2012 and will continue on an ongoing basis 2 Information and Communication technology adoption for business benefi ts: A case analysis of an integrated paperless system COCIR esağlik REHBERİ 2013 9 14009.COC.eHealth Turkish INT.indd 9 1/06/14 21:41
Avrupa Radyoloji, Elektromedikal Ve Sağlik Bilişimi Sektörü 2. BÖLÜM DİJİTAL HASTANELER yapılan bir ankette; ankete katılanların %90 ı EHK ve bilgisayarlı doktor veri girişi (CPOE) uygulamalarının daha iyi hasta bakımı sağladığını ve %75 i bilgilere daha verimli erişim gerçekleştiğini belirtmiştir3. PACS ve gelişmiş görüntü yönetim araçları, tıbbi görüntülerin işlem süresini (bütünsel çıktı kapasitesi) kısaltmak için yararlı olanaklar sağlayan, görüntülerin depolanması ve yönetilmesi konusunda geleneksel yöntemlere göre daha hesaplı elektronik bir alternatif olarak karşımıza çıkmaktadır. OECD nin belirttiği gibi; artmış çıktı kapasitesi; test aralıklarının kısalmasına, test ve sonuçlar için bekleme sürelerinin azalmasına ve sonuç olarak da tedaviye başlama süresinin öne çekilmesinin sağlayacaktır. British Columbia bölgesindeki 22 merkezden alınan sonuçlara bakıldığında, PACS ın uygulamaya geçtiği yerlerde rapor gecikme süreleri %41 azalmaktadır. Buna ek olarak, sağlık sistemlerinde görülen yetersizliğin, bakımın uygulama sürecindeki parçalı yapıya ve zayıf bilgi iletişimine bağlı olduğu gözlenmektedir. OECD nin 2010 tarihli raporunda belirtildiği gibi, sağlık verilerinin etkin paylaşımı, etkili sağlık sunumu için zaruridir. Bu durum, özellikle kronik hastalığı olan ve genellikle birkaç doktor ve birden fazla tedaviye devam edip farklı kuruluşlara sevk edilen kronik yaşlı insanlar için önemlidir. Sağlık sistemlerinde bilginin paylaşılması ve bunun potansiyel kullanım alanları ve faydalarını içeren e-sağlık, sağlık verilerinin zamanında ve doğru toplanması ve dağıtılması sayesinde daha iyi bakım koordinasyonu ve kaynakların daha etkin kullanımını tetikleyecektir. HASTA GÜVENLİĞİNİN VE BAKIM KALİTESİNİN ARTTIRILMASI: e-sağlığın en bilinen etkisi, hasta güvenliği ve bakımın kalitesi üzerine olandır. Bunların çoğu doğrudan CPOE uygulaması ile ilişkilidir. COCIR tarafından incelenen birçok çalışma, CPOE uygulaması ile ilaç hatalarının azaltılması arasında açık bir bağlantı olduğunu göstermektedir. 4700 ün üzerinde Amerikan hastanesinde yürütülen bir çalışmada; CPOE uygulamasının yatarak akut tedavi gören hastalarda tedaviden kaynaklanan hata olasılığını % 48 oranında azalttığı görülmüştür. Ancak aynı çalışma, uygun eğitim ve mevzuatla güçlendirilmeyen CPOE uygulamalarının tedavi hatalarında artışlara yol açabileceğini ortaya koymaktadır4. Avustralya da iki hastanede uygulanan benzer bir çalışmada, e-reçete kullanımının reçeteden kaynaklanan hata oranlarında % 55 azalma sağladığı sonucuna varılmıştır 5. MALİYETLERİN AZALTILMASI: Elektronik hasta kayıtı (EHK) ve BIT uygulamaları; kaynakların daha verimli kullanılması, test tekrarlarının önlenmesi, kaynakların daha verimli kullanımı, süreçlerin devamlılığı ve bilginin daha etkin kullanımını sağlayarak tasarruf oluşturabilir. Her ne kadar ekonomik faydaları ölçen araştırmalar yetersiz olsa da, Uluslararası Bilgi Yönetimi Dergisinde yakın zamanlarda yayınlanan bir çalışma, ERP uygulamasından sonra Portekiz de bir hastanenin poliklinik randevularını artırarak yılda 3 milyon ek kazanç sağladığını işaret etmektedir. (ki bunlardan sadece %30 u ERP kaynaklıdır.) Hastane aynı şekilde hasta kayıtları için çalışan insan sayısını 25 ten 15 e indirerek, yaklaşık 210,000 yıllık tasarruf sağlamıştır. 3 EPR implementation in community hospitals: critical factors for success _ Sponsored by CPSI _ reported by Porter Research _ January 2007 IMPROVING HEALTH SECTOR EFFICIENCY: THE ROLE OF INFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGIES - OECD 2010 4 Reduction in medication errors in hospitals due to adoption of computerized provider order entry systems. David C Radley, Melanie R wasserman, lauren EW Olsho, et al. J Am Med Inform assoc 2013, 00:1-7.doi:10.1136/amiajnl-2012-001241 5 Westbrook JL, Reckmann M, Runciman WB, Burke R, et al. Effects of two Commercial Electronic Prescribing Systems on Prescribing Error Rtaes in Hopisal In-Patients: a Before and Aftar Study. PLoS Med 9(1):e1001164. doi:10.1371/journal.pmed.1001164 6 Caldeira, M., et al. Information and communication technology adoption for business benefi ts: A case analysis of an integrated paperless system. International Journal of Information Management (2012) 10 COCIR esağlik REHBERİ 2013 14009.COC.eHealth Turkish INT.indd 10 1/06/14 21:41
2. BÖLÜM DİJİTAL HASTANELER Avrupa Radyoloji, Elektromedikal Ve Sağlik Bilişimi Sektörü GOVERNMENT POLYCLINIC HOSPITAL HOME PHARMACY CENTRAL PATIENT S EHR LABORATORY ABD de binlerce hastanede yapılan bir başka çalışma, 1996 ile 2007 yılları arasında elektronik hasta kayıtlarının kullanılması ile hastane işletme giderleri arasında bir ilişki olduğunu ortaya koymuştur7. Buna göre, EHK kullanmaya başlayan hastanelerde ilk başta yatırıma bağlı bir maliyet artışı görünse de, uygun koşullarda üç yıl sonra maliyetler azalacaktır. (örneğin kentsel hastaneler) ANAHTAR BAŞARI FAKTÖRLERİ Bugüne kadar toplanan bilgiler, aşağıdaki anahtar durumların başarı için şart olduklarını göstermektedir: Beklenen faydalar, süreç işi olup, bazıları acil değildir ve sistemin hastane ortamıyla tamamen entegre olduğu daha geç dönemlerde ortaya çıkar. Başarılı bir uygulama, büyük ölçüde yaygın klinik katılım, destek politikaları ve teşviklere bağlıdır.. e-sağlık yatırımlarının hızlı geri dönüşüne inanan kurumlar, çabalarının karşılığını iyi organizasyon ve süreç desteği alarak görmektedirler. Etkili bir süreç yönetimi ve dijital sisteme doğru kurumsal değişim esastır. 7 The Trillion Dollar Conundrum: Complementarities and Health Information Technology David Dranove, Christopher Forman, Avi Goldfarb, and Shane Greenstein NBER Working Paper No. 18281 August 2012 JEL No. I10,L30 http://www.nber.org/papers/w18281 COCIR esağlik REHBERİ 2013 11 14009.COC.eHealth Turkish INT.indd 11 1/06/14 21:41
Avrupa Radyoloji, Elektromedikal Ve Sağlik Bilişimi Sektörü 2. BÖLÜM DİJİTAL HASTANELER 2 SEKTÖRÜN DURUMU DİJİTAL HASTANELER HALEN ÇOK ÖNEMLİ TEKİL BAKIMDAN ENTEGRE BAKIMA TDijital hastanelere uzanan yol kolay bir yol değildir - sağlık bilişimi ve biyomedikal kavramlarının ilgili akademik gruplar arasında kalıcı bir yer bulmaya başlaması, 1960 lara kadar uzanan bir süreci kapsamaktadır. O zamanlarda bu kavramlar günlük rutin klinik uygulamalarla uğraşan pek çok hastane ve sağlık çalışanı için pek bir şey ifade etmiyordu. Hastanelerin karmaşık, farklı iş ve hizmet sunma ortamlarını yönetmek için bilgi teknolojilerinin kullanımı - daha sonra, iletişim teknolojileri 1970 li yıllara dayanmaktadır. Bilgisayar teknolojisi; yoğun bir hastanede hasta notlarının takibi, boş yatak tespiti ve planlama için ideal bir yöntem olarak kabul edildi. Özel birçok uygulamanın geliştirilmesi, sağlık kuruluşu içinde hastanın online tavsiye, birincil ve ikincil hizmet onayı, eczane hizmetleri ve diğer bütün hizmetleri de kapsayan her aktivitesini takip edebilen bütünleşik bir kayıt sistemi ihtiyacı, esağlığın tanımı haline geldi. Her ne kadar tamamen bütünleşik ve paylaşımlı Elektronik Sağlık Kayıtı (ESK) hayata geçirilememişse de hastaneler son 20 senede belli ilerlemeler kaydetti. - Hasta yönetim sistemleri, (HYS) Avrupa daki hastanelerde epey yaygınlaştı. Bunu, laboratuvar bilgi yönetimi, eczane bölüm yönetimi ve radyoloji bilgi yönetimi gibi sistemler takip etti. TABLO 1 - KURULU SISTEMLER Kaynak: HIMSS Analytics Avrupa - HAE (Ülke Karşılaştırma Raporu 2012 Bazı durumlarda elektronik hasta kayıtlarının yanında kağıda dayalı kayıtlar kullanılsa da, Avrupa nın hemen her hastanesinde EHK çözümleri popülerliğini korumaktadır. Sadece Avrupa da önemli ölçüde artan EHK kullanıcısı hastane sayısı değil, kapalı devre tedavi, hastalık yönetimi ve paylaşılmış bakım yükü gibi karmaşık klinik sistemleri destekleyen uygulamaların sayısının da arttığını gözlemlemekteyiz. 12 COCIR esağlik REHBERİ 2013 14009.COC.eHealth Turkish INT.indd 12 1/06/14 21:41
2. BÖLÜM DİJİTAL HASTANELER Avrupa Radyoloji, Elektromedikal Ve Sağlik Bilişimi Sektörü However, there is still a long way to fully connected hospitals as refl ected in the model below. TABLO 2 - ÜLKELERE GÖRE ESK BENIMSEME MODELI SKOR DAĞILIMI STAGE GERMANY ITALY NETHERLANDS SPAIN POLAND PORTUGAL OTHER EUROPEAN COUNTRIES* EUROPE USA! SHORT DESCRIPTION (HA EUROPE EMRAM) STAGE 7 STAGE 6 STAGE 5 STAGE 4 STAGE 3 STAGE 2 STAGE 1 STAGE 0 0,3% 0,0% 0,0% 0,5% 0,0% 0,0% 0,0% 0,1% 1,9% 0,0% 0,6% 3,8% 4,3% 0,0% 0,0% 4,9% 1,4% 8,2% 8,3% 6,6% 34,6% 40,9% 0,0% 26,1% 32,0% 14,9% 14,0% 1,9% 1,8% 3,8% 6,7% 0,7% 4,3% 4,9% 2,8% 14,2% 8,3% 3,4% 1,9% 1,9% 0,0% 21,7% 0,0% 4,0% 38,3% 34,9% 26,7% 26,7% 55,8% 18,8% 10,3% 4,3% 36,9% 27,2% 10,7% 0,6% 41,4% 0,0% 9,6% 13,0% 4,3% 6,8% 18,8% 4,3% 45,7% 19,5% 0,0% 17,3% 76,0% 39,1% 14,6% 30,7% 8,4% Complete EMR; CCD transactions to share data; Data warehousing feeding outcomes reports, quality assurance, and business intelligence; Data continuity with ED, ambulatory, OP Physician documentation interaction with full CDSS (structured templates related to clinical protocols trigger variance & compliance alerts), AND Closed loop medication administration Full complement of R-PACS displaces all fi lm- based images CPOE in at least one clinical service area and/or for medication (i.e. eprescribing); may have Clini- cal Decision Support based on clinical protocols Nursing/clinical documentation (fl ow sheets); may have Clinical Decision Support for error checking during order entry and/or PACS available outside Radiology Clinical Data Repository (CDR) / Electronic Patient Record; may have Controlled Medical Vocabulary, Clinical Decision Support (CDS) for rudimentary confl ict checking, Document Imaging and health information exchange (HIE) capability Ancillaries Lab, Radiology, Pharmacy All Installed OR processing LIS, RIS, PHIS data output online from external service providers All Three Ancillaries (LIS, RIS, PHIS) Not Installed OR Not processing Lab, Radiology, Pharmacy data output online from external service providers Kaynak: HIMSS Analytics Avrupa - HAE (Ülke Karşılaştırma Raporu Comparison Report 2012)! Not: EMRAM algoritması, Sağlık BT kurulumları açısından değişik bölgelerde değişiklikler gösterir * Avusturya (19), Belçika (2), Danimarka (4), Finlandiya (3), Fransa (32), Irlanda (5), Norveç (8), İngiltere (25), İsviçre (3) A.B.D. hastanelerinin yaklaşık % 45 i, 3. seviye düzeyine ulaşırken, İspanya dışındaki (İspanyol hastanelerinin % 41 i, 5. seviye düzeyine ulaşmış) Avrupa hastaneleri A.B.D. yi geriden takip etmektedirler. Örnek olarak, Almanya da incelenen hastanelerin % 57 si, 0 seviye düzeyinde bulunmuştur. İtalya da bu 0 seviyesi % 48, Polonya da ise % 78 düzeyindedir. HIMSS Analytics anketinde Avrupa ülkeleri arasında derin farklılıklar ortaya çıkmıştır. Bu farklılıklar, değişik (büyük, orta ve küçük ölçekli) hastane segmentlerindeki karmaşık yapıya bağlıdır. COCIR esağlik REHBERİ 2013 13 14009.COC.eHealth Turkish INT.indd 13 1/06/14 21:41
Avrupa Radyoloji, Elektromedikal Ve Sağlik Bilişimi Sektörü 2. BÖLÜM DİJİTAL HASTANELER TABLO 3 - ALMANYA DAKI EHRAM STAGE SMALL MEDIUM LARGE PUBLIC PRIVATE TOTAL* SHORT DESCRIPTION STAGE 7 0,0% 0,2% 0,4% 0,2% 0,0% 0,1% STAGE 6 0,8% 1,5% 3,0% 1,6% 1,1% 1,4% Complete EMR; CCD transactions to share data; Data warehousing feeding outcomes reports, quality assurance, and business intelligence; Data conti- nuity with ED, ambulatory, OP Physician documentation interaction with full CDSS (structured templates related to clinical protocols trigger variance & compliance alerts), AND Closed loop medication administration STAGE 5 10,5% 15,3% 26,7% 15,6% 13,9% 14,9% Full complement of R-PACS displaces all fi lm-based images STAGE 4 2,7% 3,7% 1,3% 1,6% 4,6% 2,8% STAGE 3 3,3% 5,2% 3,4% 2,8% 5,8% 4,0% STAGE 2 22,3% 28,7% 37,9% 25,9% 29,1% 27,2% STAGE 1 21,9% 16,8% 14,2% 24,8% 9,8% 18,8% STAGE 0 38,4% 28,7% 12,9% 27,5% 35,6% 30,7% CPOE in at least one clinical service area and/or for medication (i.e. epres- cribing); may have Clinical Decision Support based on clinical protocols Nursing/clinical documentation (fl ow sheets); may have Clinical Decision Support for error checking during order entry and/or PACS available outside Radiology Clinical Data Repository (CDR) / Electronic Patient Record; may have Control- led Medical Vocabulary, Clinical Decision Support (CDS) for rudimentary confl ict checking, Document Imaging and health information exchange (HIE) capability Ancillaries Lab, Radiology, Pharmacy All Installed OR processing LIS, RIS, PHIS data output online from external service providers All Three Ancillaries (LIS, RIS, PHIS) Not Installed OR Not processing Lab, Radiology, Pharmacy data output online from external service providers Kaynak: HIMSS Analytics Avrupa - HAE (ehastane Census raporu Almanya 2012) * This includes: Austria (19), Belgium (2), Denmark (4), Finland (3), France (32), Germany (324), Italy (498), Ireland (5), Netherlands (52), Norway (8), Spain (208), Sweden (2), Switzerland (3), Poland (146), Portugal (23), United Kingdom (25) Almanya da, belirgin farklılıklar gözlenmiştir. Büyük hastanelerin (> 750 yatak) %36 sı 5. seviyeye ulaşmışken, küçük olanların (> 250 yatak) sadece% 3.1 i bu seviyeye ulaşmıştır. Son olarak, hasta ve vatandaşların büyük bölümü, kendi elektronik sağlık kayıtlarına hızlı erişimin sağlayacağı faydalara ulaşmaktan uzaktır. Avrupa daki hastanelerin sadece çok küçük bir bölümü hastalarına kendi ESK larına çevrim içi erişim imkanı sunabilmekte, internetten randevu ve hastane dışındaki eczanelere ereçete hizmeti verememektedirler 8. HERŞEY TEKNOLOJİ, SÜREÇ VE İNSANLAR HAKKINDA Başarı için anahtar koşulları, sadece sağlık hizmet sağlayıcısının uygunluk derecesi değil, bunun yanısıra kurumun o anki teknolojiyi benimseme düzeyi ve bunu günlük klinik uygulamaları içinde kullanım sıklığı belirler. Van der Lei (2002) tarafından belirtildiği gibi; tıbbi bir alana bilişim ve iletişim teknolojilerinin uygulanması, sadece yeni bir tekniğin eklenmesi şeklinde değerlendirilemez, o alandaki süreçleri radikal bir şekilde değiştirir. Tarafl arca paylaşılan, yaşam boyu elektronik sağlık kayıtı uygulamasına giden yol; klinik ve iş süreçlerindeki iş akışlarına etkisi iyi 8 Deloitte and Ipsos Belgium for DG INFSO (2011), ehealth benchmarking (Phase III) 14 COCIR esağlik REHBERİ 2013 14009.COC.eHealth Turkish INT.indd 14 1/06/14 21:41
2. BÖLÜM DİJİTAL HASTANELER Avrupa Radyoloji, Elektromedikal Ve Sağlik Bilişimi Sektörü ortaya konmuş, belirgin stratejik sağlık hedefl eri olan, değişik seviyelerde başarılı gelişmelere bağlıdır. Günümüzdeki genel kanı; herhangi bir modernizasyon veya değişim sürecinin erken devrelerinde değişim mühendisliğinin devreye sokulmasının zorunlu olduğudur. Teknoloji, tek başına asla yeterli değildir ve eğitim, organizasyon ve süreç değişimi ihtiyaçları ele alınmalıdır. Bütün bunlar; başarılı bir esağlık projesinin gelişimi, hızlana bir iyileştirme süreci olanağı ve daha etkin bir iş akışı ve iş/klinik süreçleri sayesinde maliyet tasarrufu için gereklidir Bu nedenle projelerin erken safhalarında, klinik çıktıları destekleyen teknoloji kullanımı, sağlık çalışanı desteği ve hasta deneyimini de (ve katılımı) içeren yenilikçi değişim mühendisliği için daha çok çaba gösterilmelidir. HASTANE İÇİNDEKİ VE DIŞINDAKİ SÜREÇLER COCIR olarak; yerel, bölgesel, ulusal ve Avrupa Birliği seviyelerinde, basit veri ve görüntü toplama işinden başlayarak, karmaşık veri yönetimi düzeyine gelene kadar sağlık kuruluşlarının sabırlı, adım adım dönüşümünü savunuyoruz. 100 NATIONAL & PREVENTIVE ehealth INFRASTRUCTURE 5. High impact of chronic diseases necessitates better population and disease management GENERATION 5 THE MENTOR REDUCTION OF PREVENTABLE ERRORS 80 60 40 20 1. Image collection at departmental level PACS, RIS 4. Workfl ows and inter-professional collaboration driving evolution towards Regional Health 3. New imperatives costs, quality & safety driving demand for enterprise-wide solutions 2. Integrated imaging and data reporting expanding to other clinicals GENERATION 1 THE COLLECTOR PACS & RIS & IMAGE DISTRIBUTION GENERATION 2 THE DOCUMENTOR ENTERPRISE HIS/CIS GENERATION 3 THE HELPER REGIONAL HEALTH GENERATION 4 THE COLLEAGUE 1995 2005 2010 2015... YEARS FROM DATA & IMAGE COLLECTION THROUGH DATA MANAGEMENT TOWARDS SHARED WORKFLOWS Source: Freely adapted from Gartner for COCIR CDoktorlar ve diğer sağlık çalışanlarının değişimin öncüsü olması beklenmemelidir. Kamu yetkilileri bu değişimde sağlık kuruluşları yöneticilerine karşı yol gösterici ve cesaretlendirici bir rol oynamalıdır. Maliyet kontrolü politikaları ve performansa yönelik ödeme doğrultusunda değişen geri ödeme mekanizmaları, sağlık hizmeti sunucularını hastane içi ve dışında yeni bakım yolları geliştirmeye zorlamaktadır. Hastane içindeki yeni bakım yollarının odağı, klinik bakım yaklaşımından, hasta merkezli, kesintisiz ve çok disiplinli bir bakıma doğru değişmektedir. Buna ilave olarak, ilerlemek için üzerinde çalışılması gereken konulardan biri de; hasta bilgisi paylaşımının ev ve sağlık tesisi dışında da yaygınlaştırılmasıdır ki bu da hastane dışında geliştirilmesi gereken bakım yollarına örnektir. Mobil sağlık (msağlık); doktorlara daha isabetli karar alma, tıbbi hatalardan kaçınma, daha verimli çalışma, kişisel ve toplum sağlığını daha etkin anlayabilme yeteneği kazandıran telesağlık olanağı sağlamaktadır. Ancak, mevcut geri ödeme yöntemleri hastaneler ve diğer kurumlar arasında işbirliği mekanizmalarının geliştirilmesini engellediği için, değişim sınırlı kalmıştır. COCIR esağlik REHBERİ 2013 15 14009.COC.eHealth Turkish INT.indd 15 1/06/14 21:41
Avrupa Radyoloji, Elektromedikal Ve Sağlik Bilişimi Sektörü 2. BÖLÜM DİJİTAL HASTANELER Global pazar seviyesinde standartlaştırılmış ve paylaşımlı bakım iş süreçlerine yönelim hız kazansa da, meyvelerini toplamak zaman alacaktır. COCIR, bu adımların tamamlanmasıyla, sağlık sistemlerini halk sağlığı yönetimi, hastalık yönetimi ve klinik araştırma gibi değişik amaçlar için, gelişmiş, akıllı veri analizi yöntemine taşımanın mümkün olacağına inanmaktadır. REEL YATIRIM KAPASİTESİ ÇOK SINIRLIDIR Gelecekte hastaneler yeni, bütünleşik bakım yapısının merkezinde yer almayı sürdürecektir. Hastaneleri esağlık gereksinimlerine uygun donatmak, gelişmiş ESK evriminde belirgin ilerleme sağlamak için hayati önem taşımaktadır. Ancak, bu konudaki yatırım miktarının düşüklüğü, sektörün dijital hastaneler üzerinden ilerlemesini engellemektedir. ABD deki hastaneler bütçelerinin % 2,9 unu bilişim teknolojilerine (dahili ve harici masrafl ar) harcarken, bir çok Avrupa ülkesi bu rakamların çok aşağısında kalmaktadır. TABLE 4 - IT INVESTMENT (ANNUAL IT OPERATING EXPENSE IN % OF TOTAL HOSPITAL OPERATING EXPENSE) 4,5% 4,0% 3,9% 3,5% 3,0% 2,9% 2,5% 2,0% 1,7% 2,1% 1,5% 1,0% 1,3% 1,0% 0,5% 0,0% DE IT NL ES PL US Kaynak: HIMSS Analytics Avrupa - HAE (Ülke Karşılaştırma Raporu - DE, IT, NL, US: Q1/2013 verisi; ES, PL: Q2/2012 verisi) Her ne kadar Avrupa hükümetleri esağlığa giden yolda evrimsel süreci hızlandırma konusunda gayret gösteriyorlarsa da, birkaç istisna dışında pek çoğunun net ve kapsamlı bir stratejileri bulunmamaktadır. Bu durum, modernizasyon ve hastane dışında hizmet üretme çabasında hastaneleri yalnız bırakmaktadır. 16 COCIR esağlik REHBERİ 2013 14009.COC.eHealth Turkish INT.indd 16 1/06/14 21:41
2. BÖLÜM DİJİTAL HASTANELER Avrupa Radyoloji, Elektromedikal Ve Sağlik Bilişimi Sektörü 3 COCIR GELECEK PROJEKSİYONU Dijital Hastanelerin ortak bir vizyona ve uygulama stratejisine ihtiyacı vardır. Klinik ve iş süreçlerinin yeniden yapılandırılması ve iş akışları üzerine kuvvetli etkisi olan net, ulaşılabilir stratejik sağlık hedefl eri, gelecekteki dijital hastanelerin başarı koşulu olarak kabul edilmektedir. Günümüzdeki algı, ulusal ve bölgesel çok sayıda esağlık planı ve girişiminin, hastanelerde bu iş tamam inancını desteklemediği yönündedir. Bu rapor, Dijital Hastanelerin hala önemli olduğunu ve işin tamamlanmadığını ortaya koymaktadır. Dijital Hastaneler kesintisiz bakım ve bilgi paylaşımı doğrultusunda önemli bir yapı taşı olmaya devam etmektedir ve hastaların güçlendirilmesi hedefi ne uyumludur. Birçok araç şu anda kullanılabilir halde olsa da, ESK nın kliniklerde benimsenmesi ve günlük klinik uygulamalarda kullanımı sorun olmaya devam etmektedir. Hastanelerin çoğunun teknolojiyi iç dönüşümde bir araç olarak görmemesi, biraz da mevcut politika, yatırım ve teşvikler nedeniyle daha geniş anlamda sosyal ve sağlık hizmetlerinin entegrasyonunu, beklenenin çok uzağında bırakacaktır. Buna ek olarak, gelişmiş klinik bilgi sistemlerine ulaşmak için önümüzde hala uzun bir yol bulunmaktadır. Bilginin paylaşımı gibi basit bir ülküden yola çıkarak, gelişmiş ve kuramsal analitik yöntemlerden yararlanmak suretiyle bakım noktalarında kullanılabilecek karar destek uygulamalarına giden yolda henüz başarıdan çok uzağız. Her ne kadar bu araçlar; bir güvenlik kültür yapısı oluşturmak yoluyla bakımın güvenliğini aşamalı olarak artırmaya, klinik personelin eylem ve iş akışlarını geliştirmeye ve bakım noktasına kanıta dayalı, hasta odaklı karar destek sistemlerini getirmeye uygun olarak algılansa da, klinik yönden bu uygulamalara hazır olmaktan uzağız. Kamu yetkililerinin üzerine düşen bir önemli bir görev bulunmaktadır. Bazı durumlarda, belirli bir ülke veya bölgede hizmetten sorumlu sağlık yetkilileri henüz dijital hastanelerin olumlu etkileri hakkında ikna olmamış ve bu nedenle kullanım için isteksiz olabilirler. İkna olmaları için gereken güçlü kanıtları oluşturma ve olumlu düşünceyi desteklemek uzun zaman alır. Kamu otoriteleri bu nedenle, sağlık sisteminin değişim ve yeniden tasarımına yön vermek için BIT in etkin kullanımının önemini anlatmalıdırlar. Yatırım açısından, Dijital Hastanelerde yatırımın geri dönüşü hızlıdır. Ancak, sağlığın modernizasyonu hedefl erini tutturabilmek için, hızlı kararlar almak, hastane seviyesinde yatırım ve daha uzun süreli bakımın organizasyonel teşviklerini iyi belirlemek ve maliyetler ile yararlanımları hakkaniyetli paylaştırmak gereklidir. Nisan ayı ortalarında Brüksel de dijital hastaneler le ilgili yapılan bir COCIR etkinliğinde, Avrupa Komisyonu, OECD, hastane ve sanayi konuşmacıları bir araya gelerek Dijital Hastanelerin değerli bir yatırım olduğu sonucuna varmıştır. Hepimiz, bu konuda büyükelçi gibi davranmalıyız. COCIR esağlik REHBERİ 2013 17 14009.COC.eHealth Turkish INT.indd 17 1/06/14 21:41
Avrupa Radyoloji, Elektromedikal Ve Sağlik Bilişimi Sektörü 2. BÖLÜM DİJİTAL HASTANELER 18 COCIR esağlik REHBERİ 2013 14009.COC.eHealth Turkish INT.indd 18 1/06/14 21:41
PART 1 COCIR RECOMMENDATIONS & BENEFITS OF ehealth MOBİL SAĞLIK msağlik, SAĞLIK HİZMETLERİNİ NASIL GÜÇLENDİRİR? 3 Avrupa Radyoloji, Elektromedikal Ve Sağlik Bilişimi Sektörü COCIR esağlik REHBERİ 2013 19 14009.COC.eHealth Turkish INT.indd 19 1/06/14 21:41
Avrupa Radyoloji, Elektromedikal Ve Sağlik Bilişimi Sektörü 3. BÖLÜM msağlik 3. BÖLÜM MOBİL SAĞLIK msağlik, SAĞLIK HİZMETLERİNİN NASIL GÜÇLENDİRİR? 3 msağlik NEDİR?..................................................21 msağliğin FAYDALARI?..............................................23 msağlik PAZAR BÜYÜKLÜĞÜ...........................................24 msağlik GELİŞİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER.................................. 25 COCIR İN ÖNERİLERİ.................................................27 Mobil sağlık (msağlık) son yıllarda mobil şebekeler tarafından sağlanan geniş bağlantı ağıyla birlikte ortaya çıkan bir destekleyici sağlık hizmetidir. Yaygınlaşan akıllı telefon ve tablet sayısı, mobil internetin yaygınlaşması ve mevcut msağlık uygulamalarının zenginliği hastalar, sağlık çalışanları, iş dünyası ve karar vericilerin ilgisini her geçen gün daha fazla çekmektedir. COCIR sektörel bazda mobil sağlık hizmetlerine ışık tutmayı amaçlamaktadır; Mobil Sağlık nedir? Avrupa da msağlık pazarının büyüklüğü nedir? msağlık hizmetlerinin zorlukları ve avantajları nelerdir? msağlık yaygınlığını nasıl hızlandırabiliriz? msağlığın daha hızlı benimsenmesi için ne tür politika ve düzenleme desteklerine ihtiyaç vardır? Sağlık sektörünün önceliklerinden olan sağlık hizmetlerinin geliştirilmesi, mobil geniş bant teknolojisinin kullanımı ile başarılabilir. COCIR, Avrupa da (bakınız Annex) kurulmuş başarılı msağlık projelerini toplamaya başladı. COCIR, mobil geniş bant teknolojilerinin, cihazlarının, hizmetlerinin ve uygulamalarının sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi doğrultusunda kullanılmasını sağlamak amacıyla tüm karar vericiler, kamu ve özel sektör paydaşları ile birlikte çalışmayı sürdürecektir. COCIR, SAĞLIK HİZMETLERİNİN MSAĞLIK İLE İYİLEŞTİRİLMESİ İÇİN AŞAĞIDAKİ HEDEFLERİ TUTTURMA YÖNÜNDE KARAR VERİCİLERİ VE PAYDAŞLARI SEKTÖRLE BİRLİKTE ÇALIŞMAYA TEŞVİK ETMEKTEDİR: 1. SAĞLIK HİZMET YAPISININ İÇİNE msağliğin ENTEGRE EDİLMESİ Başarılı bir msağlık kurulumu için kuvvetli bir yönetim desteği şarttır. msağlık, doğal bir sağlık hizmeti gelişimidir, ilave bir uygulama değildir. 2. VATANDAŞLARA KENDİ VERİLERİNE ERİŞİM HAKKI Vatandaşlar, tıbbi bilgilerine güvenli bir şekilde erişebilmelidir - mobil platformda ESK erişimi hasta katılımını arttırarak sağlık hizmetini iyileştirebilir. 3. UYGUN GERİ ÖDEME STRATEJİLERİ GELİŞTİRİLMESİ Yatırım sahibi ve geri ödeme kurumu net bir şekilde belli olmadan msağlığın sağlık hizmet yapısı içine bütünleşmesi mümkün olmayacaktır msağlığın geri ödemesi üzerine tartışmalar devam etmelidir. 4. İNOVASYONU DESTEKLEYEN BİR VERİ KORUMA ALTYAPISI KURULMASI AB ve Üye Devletler seviyesinde sağlık verisini koruma çerçevesi, vatandaşlara iyileştirilmiş sağlık hizmeti sağlanması için yenilikçi formlar geliştirilmesini mümkün kılmalıdır. 5. BAĞLANTILI CİHAZLARA SÜRDÜRÜLEBİLİR YATIRIM İÇİN MOBİL GENİŞ BANT POLİTİKALARININ DESTEKLENMESİ Kaliteli msağlık hizmetlerini desteklemek için yüksek hızlı geniş bant yatırım teşviklerine ihtiyaç vardır. 6. msağlik İÇİN AÇIK VE BASİT YÖNERGELERİN ÇIKARILMASI msağlık, büyük ölçüde küçük işletmelerden oluşan genç bir pazardır - bu yeni ekosistemi desteklemek için yapılan düzenlemeler mümkün olduğunca yalın olmalıdır. (örneğin, sağlık uygulamaları üzerine) 7. YAYGIN OLARAK KABUL EDİLMİŞ ULUSLARARASI STANDARTLARIN KULLANIMININ TEŞVİK EDİLMESİ Avrupa da ve Dünya da istikrarlı, bütünleşik bir bakım sağlayabilmek için uluslararası standartlar ve profi ller dahil edilmelidir. 20 COCIR esağlik REHBERİ 2013 14009.COC.eHealth Turkish INT.indd 20 1/06/14 21:41
3. BÖLÜM msağlik Avrupa Radyoloji, Elektromedikal Ve Sağlik Bilişimi Sektörü msağlik NEDİR? esağlık uygulamaları, bütünleşik sağlık bilişimi sistemleri içinde gerek masaüstü çalışma istasyonlarından gerekse de mobil platformlardan çalıştırılabilir. Mobil sağlık ya da msağlık; esağlık hizmetlerinin ve esağlık bilgilerinin mobil ve kablosuz teknolojiler üzerinde çalıştırılan halidir. Bilgi teknolojileri; hastanelerde, evde ve ev dışında, ham verileri, teşhise yönelik sağlık bilgisini, kritik bakım bilgisini, acil hizmetleri ve kişisel bilgilerini aktarabilmek için artan bir şekilde kablosuz teknolojileri kullanmaktadır. Bu servisler, kesintisiz bilgi sağlamak ve sağlık çalışanları, bakıcılar, hasta / vatandaşlar ve sağlık yetkililerini arasında irtibat sağlamak için geniş bant teknolojilerini kullanmaktadır 9. ŞEKIL 1 - msağlik ÖRNEKLERI TECHNOLOGIES CONNECTIVITY (3G, WI-FI, BLUETOOTH, ANT+) SMARTPHONES, TABLETS MOBILE OPERATING SYSTEMS, APPS WEB, CLOUD, GPS SECURITY, eidentification HOME HEALTH HUBS, RFID, PACS, SENSORS, METRES, PATCHES, DRUG DELIVERY CHIPS MOBILE DATA MANAGEMENT MONITORING SURVEILLANCE DIAGNOSTICS SERVICES EHRS SCHEDULES APPOINTMENTS BILLING INFORMATION EPRESCRIPTION PAYMENT/ REIMBURSEMENT DRUG COMPLIANCE CHRONIC ILLNESSES TREATMENT AND MEDICATION REMINDERS SURVEYS/ QUESTIONNAIRES LOCATION AND RESOURCE TRACKING DISEASE INCIDENCE DISASTER RELIEF POST-MARKET SURVEILLANCE TAILORED ACCESS TO MEDICAL INFORMATION AND RESOURCES FOR SPECIFIC SCENARIOS VIDEOCONFERENCING REMOTE VISUAL DIAGNOSIS Parçası olduğu esağlığa benzer şekilde msağlık, sağlıkla ilgili değişik hizmetleri destekleyen geniş bir teknoloji ağını tanımlamaktadır. Mobil teknolojiler; sağlık, sosyal bakım, sağlıklı yaşam ve koruyucu sağlıkta kullanılan, telesağlık, telebakım ve teletıp ın ayrılmaz bir parçasını oluşturur. Bunun bir sonucu olarak, msağlığın değer zinciri karmaşıktır ve farklı segmentlerden katılımcıları içerir 10. 9 For a comprehensive overview of mhealth categories and trends, see Informa (2009), Mobile healthcare: markets and trends for mhealth applications. 10 For a seminal overview of the mhealth market and its relationship with telemedicine, telehealth and telecare, see JRC-IPTS (2012), Strategic Intelligence Monitor on Personal Health Systems phase 2 (SIMPHS 2): market developments remote patient monitoring and treatment, telecare, fi tness/wellness & mhealth. COCIR esağlik REHBERİ 2013 21 14009.COC.eHealth Turkish INT.indd 21 1/06/14 21:41
Avrupa Radyoloji, Elektromedikal Ve Sağlik Bilişimi Sektörü 3. BÖLÜM msağlik ŞEKIL 2 - msağlik DEĞER ZINCIRI ORIGINAL DESIGN MANUFACTURERS CHIPSET/MODULE VENDORS MOBILE NETWORK OPERATORS ORIGINAL EQUIPMENT MANUFACTURERS INFRASTRUCTURE VENDORS APP PROVIDERS CLOUD-BASED MANAGED SERVICES INSURANCE COMPANIES PATIENTS / USERS HEALTHCARE ORGANISATIONS / AUTHORITIES HEALTHCARE PROFESSIONALS 22 COCIR esağlik REHBERİ 2013 14009.COC.eHealth Turkish INT.indd 22 1/06/14 21:41
3. BÖLÜM msağlik Avrupa Radyoloji, Elektromedikal Ve Sağlik Bilişimi Sektörü MOBİL SAĞLIĞIN FAYDALARI? Sağlık sistemleri, daha iyi bir hizmet için artan talebe daha az kaynak ile cevap vermeye çalışmaktadırlar. msağlık, bilgiye erişimi ve kaliteyi artıracak, hastaları güçlendirecek ve uzun vadede sağlık sistemlerini daha sürdürülebilir hale getirecek yeni bakım modellerinin önünü açacaktır. Çok çekirdekli işlemciler ve düşük enerjili kablosuz teknolojilerin fi yatları düştükçe ve daha büyük ağ kapasitesi kullanılabildiğinde, evde, ev dışında ve hastanelerde daha gelişmiş mobil kullanım mümkün olacaktır. SAĞLIĞA ERİŞİMİN ARTTIRILMASI Günümüzde, mobilite en yaygın iletişim platformudur. Vatandaşlar, akıllı telefon ve tablet gibi mobil geniş bant özellikli cihazlara yüklenen birçok özellikten gittikçe artan bir şekilde yararlanmaktadır. Uluslararası Telekomünikasyon Birliğine göre, mobil hücresel abone sayısı 2013 senesinde %96 lık bir penetrasyon oranına denk gelen, 6,8 milyar kişiye ulaşacaktır 11. Dünya çapında, hücresel ağ erişimine sahip insan sayısı, temiz su ve elektrik sahibi insan sayısından fazladır. Sektör, oldukça rekabetçi bir ortama sahip olup, bu rekabet bir taraftan kapsama alanının genişlemesine, diğer taraftan ise kullanıcı deneyiminin derinleşmesine ve daha hesaplı bir hale gelmesine sebep olmaktadır. 2010 senesinde dünya çapında yapılan bir ankette, ankete katılanların %70 inin msağlık uygulamalarına ilgi gösterdiği ve bu uygulamalara para ödemeye hazır olduğunu göstermiştir 12. Bu nedenle, cihazları akıllı telefon platformu dahilinde oluşturmak çekici ve popüler hale gelmiştir. MEVCUT DEMOGRAFİK TRENDLERLE YÜZLEŞMEK Avrupa nın nüfus yapısı önümüzdeki bir kaç 10 yılda önemli ölçüde değişecektir. 2060 senesine kadar 0-14 yaş aralığındaki insanların oranı (nüfusun %15 i) sabit kalıp, 15-64 yaş aralığındakiler azalırken (%67 den %56 ya), 65 yaş üstü (% 18 den % 30 a) ve 80 yaş üstü nüfusta (5% den %12 ye) artış gözlenecek ve bunların oranı genç yaş segmentiyle hemen hemen eşit hale gelecektir 13. Buna göre, tek başına nüfus yaşlanması ele alındığında 2060 senesinde sağlık harcamalarının GSMH nın %8,5 ine (2010 yılındaki %7,2 den) ulaşması, şayet ilave etkenler eklenirse daha da artması beklenmektedir. Avrupa nın, değişen sağlık sorunlarına ayak uyduran sağlık sistemlerine ihtiyacı vardır. Mobil bilişim platformlarının yaygınlığı ve ölçek ekonomisi, daha düşük maliyetli ve kişiselleştirilmiş sağlık yaklaşımını tetikleyebilir. Güvenilir bir sağlık bilişimi omurgası ile desteklenmiş msağlık teknolojileri sayesinde, kronik hastalık bakımı ile ifade edilebilecek statik, yüksek maliyetli kurtarma ve afet yönetimi modeli, bizi pahalı komplikasyonlardan kurtarabilecek hastalık yönetimi modeli ile değiştirilebilir. SAĞLIK HİZMETLERİNİN MODERNİZASYONU VE VERİMLİLİĞİNİN ARTIRILMASI esağlık ve msağlığın, sağlık hizmetleri içinde birleştirilmesi, bilgi akışının hızlanmasına sebep olarak sağlık sistemlerine çok yönlülük kazandıracaktır. Bilgi akışındaki bu hızlanma, parçalı (koruyucu hekimlik, birinci basamak hizmetler, tedavi ve rehabilitasyon) bir sağlık yapısından, her seviyenin birbiri ile ilişkili olduğu kesintisiz bir bakım hizmetine dönüşüm sağlayacaktır. Mobil platformun sağladığı yer ve zaman sınırı olmaksızın hasta bilgisine (tıbbi geçmiş, geçirilmiş hastalıklar ve girişimler, allerjiler ve ilaç etkileşimleri) erişim, sağlık yönetiminin verimliliğini ve kalitesini artırıcı anahtar unsurlardan biridir; bu da, tıbbi verilerin daha iyi yönetimini, veriye daha hızlı erişimi, hasta ve sağlık çalışanları arasında daha hızlı iletişimi, gereksiz hastane ziyaretlerinin önlenmesini ve ağırlaşan vakaların erken tespit edilmesini sağlar. 11 ITU Statistics, Global ICT developments 2001-2013. 12 Pyramid Research (2010), Health check: key players in mobile healthcare 13 DG ECFIN and AWG (2012), The 2012 ageing report: economic and budgetary projections for the 27 EU Member States (2010-2060). COCIR esağlik REHBERİ 2013 23 14009.COC.eHealth Turkish INT.indd 23 1/06/14 21:41