NEFROLOJİ VE NÜKLEER N TIP Dr. Eser Lay Ergün Hacettepe Üniversitesi Tıp T p Fakültesi Nükleer N Tıp p Anabilim Dalı
Sintigrafi Fonksiyonel ve metabolik görüntüleme Spesifik bir fizyolojik olayı takip etmek için kullanılan eser miktarda radyofarmasötiğe tracer denir. Bu yöntemde amaç organizmadaki özel bir maddenin miktarı ve kinetik davranışı hakkında bilgi elde etmektir. Bu maksatla söz konusu maddeyi simule eden ancak izlenebilmesi mümkün olan radyonüklid ya da radyoaktif madde ile işaretli başka bir madde (radyofarmasötik) verilir. Ör: Iyot metabolizmasını izlemek için Iyot-123 tracer i kullanılır.
BÖBREK BREK SİNTS NTİGRAFİSİ DİNAMİK K BÖBREK B BREK SİNTS NTİGRAFİSİ Böbreğin kanlanmasının,, radyoaktif maddeyi konsantre etme ve ekskresyon fonksiyonlarının n gösterilmesig STATİK K BÖBREK B BREK SİNTS NTİGRAFİSİ Böbrek korteksine fikse olan ajanlar ile kortikal yani parankim bütünlüğünün değerlendirilmesi erlendirilmesi
SİNTİGRAFİK K DEĞERLEND ERLENDİRMERME Görsel Semikantitatif
Semikantitatif ölçümler Renogram: : Zaman-aktivite aktivite eğrilerinin e elde edilmesi Diferansiyel böbrek b brek fonksiyonu hesaplaması Kantitatif GFR veya ERPF hesaplanması: 1. Radyoaktif madde verildikten sonra bunun kan klirensini bulmak için i in kan örneklemesi yapılmas lması 2. Bilgisayar programları kullanılarak larak hesaplamalar yapılmas lması
DİNAMİK K BÖBREK B BREK SİNTS NTİGRAFİSİNDE KULLANILAN RADYOFARMASÖTİKLER Tc-99m DTPA Glomerüler ler filtrasyon ajanı. Tübüllerden sekrete olmaz ve tübüllere bağlanmaz. %5-10 proteine bağlan lanır. GFR hesaplaması yapılabilir. I-131 ve I-123 I işaretli i OIH %80 tübüler sekresyon,, %20 glomerüler ler filtrasyon ERPF hesaplaması
DİNAMİK K BÖBREK B BREK SİNTS NTİGRAFİSİNDE KULLANILAN RADYOFARMASÖTİKLER Tc-99m MAG3 Tübüler sekresyon ERPF hesaplaması İyi görüntg ntü kalitesi Tc-99m EC Tübüler ajandır. ERPF hesaplaması İyi görüntg ntü kalitesi
Normal Tc-99m EC böbrek sintigrafisi Kanlanma Konsantrasyon-ekskresyon Renogram Renogram-semikantitatif hesaplamalar
Normal Tc-99m DTPA böbrek sintigrafisi
TRANSPLANT DEĞERLEND ERLENDİRMESİ Akut tübüler nekroz Rejeksiyon (hiperakut,, akut, kronik) Siklosiporin toksisitesi Arteriyal veya venöz oklüzyonlar Üriner oklüzyonlar Sızıntı Hematom oluşumu umu Lenfosel oluşumu umu
Diüretik renografi Normal ekskresyon paterni Nonobstrüktif staz ile uyumlu ekskresyon paterni Obstrüksiyon ile uyumlu patern
Mesane aktivitesi Kanlanması, konsantrasyon, ekskresyon fonksiyonları normal transplante böbrek Tc-99m DTPA böbrek sintigrafisi
İdrar torbasına radyoaktif madde geçişi
1 2 ATN Kanlanma: Var, azalmış Konsantrasyon, ekskresyon fonksiyonları azalmış Tc-99m DTPA böbrek sintigrafisi Kanlanma: Daha iyi Konsantrasyon, ekskresyon fonksiyonlarında iyileşme Tc-99m DTPA böbrek sintigrafisi
3 ATN Kanlanma: İyi Konsantrasyon ve ekskresyon: İyi Tc-99m DTPA böbrek sintigrafisi
Tc-99m DTPA böbrek sintigrafisi Post-op 1. gün Tc-99m DTPA böbrek sintigrafisi 3. ay
1 3 Akut rejeksiyon Tüm fonksiyonları belirgin azalma Tc-99m DTPA böbrek sintigrafisi Tüm fonksiyonları belirgin azalma Tc-99m DTPA böbrek sintigrafisi
Native böbreklere reflü Anterior geç görüntü Posterior geç görüntü
Lenfatik sızıntı Lenfosintigrafi Tc-99m DTPA böbrek sintigrafisi Lymphatic leakage in a renal transplant: The role of lymphoscintigraphy. Çağlar M, Ergün EL. Clin Nucl Med. 2006 Aug;31(8):486-9.
RENOVASKÜLER HİPERTANSH PERTANSİYON VE NÜKLEER N TIP Kaptoprilli böbrek brek sintigrafisi Amaç: Kaptopril verilerek o böbrekte b brekte önceden oluşmu muş olan renin- anjiyotensin-2 kompansasyon mekanizmasını ortadan kaldırmak suretiyle bazal sintigrafiye göre g böbrek b brek fonksiyonlarında nda bir değişiklik iklik olup olmadığı ığının değerlendirilmesi erlendirilmesi Fizyopatolojik mekanizma açısından a kaptoprilden sonra arterinde hemodinamik olarak anlamlı stenozu olan böbreb breğin fonksiyonlarında nda bozulma beklenmektedir. Duyarlılık k : %90-100 Özgüllük: %95-100
RENOVASKÜLER HİPERTANSH PERTANSİYON VE NÜKLEER N TIP Kaptoprilli böbrek sintigrafisi Tanı kriterleri Böbrekte radyoaktif madde tutulumunda azalma (*Tc Tc-99m DTPA) GFR de azalma Radyoaktif maddenin ekskresyonunda azalma ve böbrekte b brekte kortikal retansiyon olması (*Tübüler ajanlar) Tmax ın artması 20. dk/pik aktivite oranında nda artma olması Böbrekte parankim transit zamanında nda uzama Renogram eğri paterninde değişiklik olması
Radyofarmasötik:Tc 99m-MAG3 Sintigrafik bulgular: 1. Tmax da sağa kayma 2. Parankimal retansiyon
Bazal Tc-99m DTPA böbrek sintigrafisi Kaptoprilli Tc-99m DTPA böbrek sintigrafisi Bazal Tc-99m DTPA böbrek sintigrafisi Kaptoprilli Tc-99m DTPA böbrek sintigrafisi Sol böbreğin üst (#1) ve alt (#2) pollerine ait renogramlar Tc-99m-DTPA captopril renography in the detection of renovascular hypertension due to renal polar artery stenosis. Ergün EL, Çağlar M. Ann Nucl Med. 2001 Apr;15(2):167-70.
RENOVASKÜLER HİPERTANSH PERTANSİYON VE NÜKLEER N TIP Aspirinli böbrek b brek sintigrafisi Prostaglandinlerin böbrek brek fizyolojsisindeki rolü Renal arter stenozunda PG sentezinin artması Vasodilatasyon Renin salınımı Kompansasyon mekanizması
RENOVASKÜLER HİPERTANSH PERTANSİYON VE NÜKLEER N TIP Aspirinli böbrek b brek sintigrafisi Amaç: Aspirin ile PG sentezinin inhibe edilmesi, Kompansasyon mekanizmasını ortadan kaldırılmas lması, Aspirinden sonra hemodinamik olarak anlamlı stenozu olan böbreb breğin fonksiyonlarında nda bozulma? Avantajları: Hipotansiyon etkisinin olmaması Hastaların ACEİ nü bırakmasına gerek olmaması
Bazal Tc-99m DTPA böbrek sintigrafisi Kaptoprilli Tc-99m DTPA böbrek sintigrafisi Aspirinli Tc-99m DTPA böbrek sintigrafisi Tc-99m DTPA acetylsalicylic acid (aspirin) renography in the detection of renovascular hypertension. Ergün EL, Çağlar M, Erdem Y, Usalan C, Uğur O, Duranay M. Clin Nucl Med. 2000 Sep;25(9):682-90.
RENOVASKÜLER HİPERTANSH PERTANSİYON VE NÜKLEER N TIP Losartanlı böbrek brek sintigrafisi Amaç: Losartanın Angiotensin II nin AT1 reseptörüne bağlanmas lanmasını inhibe etmesi ile Anjiyotensin II nin etkisinin bloke olması Losartan sonrası hemodinamik olarak anlamlı stenozu olan böbreb breğin fonksiyonlarında nda bozulma? Kaptoprilli sintigrafiye bir üstünlüğü yok
Bazal Tc-99m EC böbrek sintigrafisi Erken losartan Tc- 99m EC böbrek sintigrafisi Geç losartan Tc-99m EC böbrek sintigrafisi Sintigrafik bulgular: 1. Tmax da sağa kayma 2. Parankimal retansiyon Losartan renography for the detection of renal artery stenosis: comparison with captopril renography and evaluation of dose and timing. Günay EC, Oztürk MH, Ergün EL, Altun B, Salanci BV, Uğur O, Cil B, Hekimoğlu B, Caner B. Eur J Nucl Med Mol Imaging. 2005 Sep;32(9):1064-74.
SONUÇ Nükleer Tıp T p pek çok alanda olduğu u gibi Nefrolojide de fonksiyonel ve metabolik olarak önemli bilgiler sağlayarak tanı koymada, hastanın n takibinde, tedavi değerlendirmesinde erlendirmesinde önemli role sahiptir.