Türkçe isim Sinameki Rezene Isırgan Limon otu Limon otu Şahtere Melisa Anason Stevya Zencefil Gül Papatya Sinameki Kişniş Meyan Kantaron Şerbetçi otu Çörek otu Yasemin Lavanta Latince isim Cassia acutifolia Foeniculum vulgare Urtica sp. Lippia citriodora Cymbopogon citratus Fumaria sp. Melissa oficinalis Pimpinella anisum Stevia rebaudiana Zingiber officinale Rosa sp. Matricaria chamomilla Cassia acutifolia Coriandrum sativum Glycyrrhiza glabra Hypericum perforatum Humulus lupulus Nigella sativa Jasminum sp. Lavandula stoechas
Arifoğlu Relax Tea Melisa Kantaron Şerbetçiotu Kediotu kökü Gül Yasemin Lavanta Papatya Meyan Tilaks Anason Rezene Sinameki Kişniş Meyan Doğadan Plus Algenol Isırgan Limon otu Çörek otu Şahtere Melisa Zencefil Stevya
İncelen Preparat - Rapor Rapor Preparatın adı: Üretici/İthalatçı firma: Kullanım amacı: İçindekiler listesi: İçeriğinde tespit edilenler: Yorumlar: Sonuç:
Fumaria sp. (Şahtere) Cassia acutifolia (Sinameki)
Foeniculum vulgare (Rezene) Pimpinella anisum (Anason)
Coriandrum sativum Urtica sp. (Isırgan)
Lippia citriodora (Limon otu) Cymbopogon citratus (Limon otu)
Jasminum sp. (Yasemin) Melissa oficinalis (Melisa) Stevia rebaudiana (Stevya)
Zingiber officinale (Zencefil) Hypericum perforatum (Kantaron)
Lavandula stoechas (Lavanta)
SAKINLEŞTIRICI OLARAK KULLANILAN BAZI BİTKİLER Melissa officinalis Hypericum perforatum Humulus lupulus Valeriana officinalis Lippia citriodora Jasminum officinale Lavandula stoechas Matricaria chamomilla
MELISSA OFFICINALIS Melissa officinalis (Oğulotu, Melisa) Familya: Labiatae Akdeniz bitkisi olup ülkemizdede yetişen limon kokulu çok yıllık bir bitkidir. Yaprakları ovat, kenarları krenat, çiçekleri beyaz renkte olup korolla tübü eğiktir. Yaprakları Melissae folium adı altında midevi ve yatıştırıcı, sakinleştirici olarak kullanılır. Uçucu yağı sitronellol içerir.
HYPERICUM PERFORATUM Hypericum perforatum (Binbirdelikotu, Kantaron, sarı kantaron) Familya: Hypericaceae, Guttiferae Yapraklarındaki şeffaf noktacıklardan dolayı halk arasında binbirdelikotu ismi verilmiştir. Anadolu da çok yaygındır. 20-80 cm boyunda olup, erdişi çiçekleri sarı renkte ve petaller siyah noktacıklı ve stamenler 3 demet halindedir. Meyvesi kapsula şeklindedir Üzerinde salgı ceplidir.
Çiçekli dalları bir müddet zeytin yağı içinde bırakıldıktan sonra halk arasında yara iyi edici olarak kullanılır. Etken madde olarak hiperisin ve hiperforin isimli flavonoit bileşiklerini içerir. Hafif ve orta derecedeki depresyon tedavilerinde kullanılır.
HUMULUS LUPULUS Humulus lupulus (Şerbetçiotu, Mayaotu) Familya: Cannabinaceae Dişi çiçekler strobil halinde toplanmıştır. Brakteler otsu, geniş ovat ve imbrikat dizilişlidir. Her braktenin koltuğunda 2 brakteol ve her brakteolün koltuğunda bir dişi çiçek bulunur. Kullanılan kısımları bu dişi durumlar ve bu durumlardaki çiçek ve brakteoller üzerinde bulunan salgı tüyleridir. Reçine, uçucu yağ ve acı madde taşırlar. Dişi durumların teşkil ettiği droga Lupuli strobili denir. Bira yapımında kullanılır. Bu nedenle kültürü yapılır. Sakinleştirici, yatıştırıcıdır.
VALERIANA OFFICINALIS Valeriana officinalis (kediotu), Familya: Valerianaceae Avrupa ve Asya'nın çeşitli bölgelerinde ve ülkemizde doğal olarak yetişir; tıbbi değeri nedeniyle bazı Avrupa ülkelerinde kültürü de yapılır. Bitkinin kök ve rizomları Valerianae radix T.K. (Kediotu kökü) droğunu verir. Taze drogda valepotriat'lar bulunur. Beklemiş drogda ise izovaleriyanik asit vardır. Ayrıca uçucu yağ ve bol nişasta içerir. Drog tentür ve ekstre halinde iyi bir sedatıf ve antispazmodiktir; asabi uykusuzluklarda ve sinir zaafıyetlerinde kullanılır. Ayrıca trankilizan etikisi de vardır. Kökten elde edilen uçucu yağ Valerianae oleum (Kediotu esansı) adı ile aynı amaçlarla kullanılır.
LIPPIA CITRIODORA Lippia citriodora Familya: Verbenaceae Vatanı Şili olan, yurdumuzda sıcak yörelerde süs bitkisi olarak yetiştirilen, küçük bir ağaçtır. Çiçekleri küçük ve beyazdır. Yapraklan kuvvetli limon kokuludur. Bu koku uçucu yağında bulunan sitral'den (%25 kadar) ileri gelir. Bu yapraklar stomaşik ve sakinleştirici etkilidir. Ayrıca çay ve içki hazırlamada da yararlanılır.
JASMINUM OFFICINALE Jasminum officinale (Yasemin) Familya: Oleaceae Vatanı Himalaya dağları ve Hindistan olan, Akdeniz çevresi ülkelerinde kültürü yapılan güzel kokulu, beyaz çiçekli, tırmanıcı, çok yıllık bir bitkidir. Çiçeklerinden elde edilen Jasmini oleum (yasemin esansı) hoş kokulu olup başlıca parfümeride kullanılır, göğüs yumuşatıcı, sinirleri yatıştırıcıdır.
LAVANDULA STOECHAS Lavandula stoechas (Karabaş) Familya: Labiatae (Lamiaceae) Batı ve Güney Anadolu yanında Trakya' da da yetişen 40-50 cm boyunda bir çalıdır. %0.8-0.9 kadar uçucu yağ içerir; türün uçucu yağı %23-29 kadar kafur içerir. Hazımsızlık, iştah kaybı, sinirsel kaynaklı mide ve barsak rahatsızlıklarında kullanılır.
MATRICARIA CHAMOMILLA Matricaria chamomilla (mayıs papatyası) Familya: Compositae (Asteraceae) Yurdumuzda yetişenler, Mayıs ayında çiçek açtığı için bu isimle anılan 20-30 cm boyunda, tek yıllık bir bitkidir. Yaprakları ince pennatisekt, çiçekler terminal kapitulumlarda; dıştakiler dilsi, beyaz renkli ve dişi, içtekiler tüpsü, sarı renkli ve hermafrodittir. Kapitulum koni şeklinde ve içi boştur. Chamomillae florest.k. (Adi papatya] kapitulumlardan oluşan drogdur, uçucu yağ taşır, bu yağ taze distillendiği zaman mavi renklidir, bu renk içerdiği kamazulen isimli bileşikten ileri gelir. Drog antispazmodik, stomaşik, sakinleştirici ve yara iyi edicidir, karın ağrılarında, gargara halinde boğaz ağrılarında kullanılır.
SİNDİRİM SİSTEMİ RAHATSIZLIKLARINDA KULLANILAN BİTKİLER Cassia acutifolia Zingiber officinale Frangula alnus Rosmarinus officinalis Coriandrum sativum Foeniculum vulgare Pimpinella anisum Gentiana lutea Cuminum cyminum Glycyrrhiza glabra
CASSIA ACUTIFOLIA Cassia acutifolia (Sinameki) Familya: Caesalpiniaceaea (Fabaceae) Cassia türleri tropiklerde yetişen ağaçlardır. Yaprakları pennattır. Stamenlerin 7 si verimlidir, 3 ü körelmiş olup kısa kalmıştır. C. acutifolia tropiklerde Afrika' da, C.angustifolia ise Ortadoğu' da Hindistan ve Arabistan' da yetişen türlerdir. Her iki bitkinin pennat yaprakları Sennae folia T.K. (Sinameki yaprağı) adı ile bilinen, bütün dünyaca tanınan ve yaygın bir kullanılışı olan droğu oluşturur. Aslında foliollerden oluşan drog antrasen türevi bileşiklerden sennozitleri içerir, bu nedenle pürgatif etkilidir. Kalın bağırsağa etki eder.
druz Parasitik stoma Stoma komşu hücresi
Prizmatik kristal
ZINGIBER OFFICINALE Zingiber officinale (Zencefil) Familya:Zingiberaceae Zingiberis rhizoma isimli droğu verir. Oleorezin, uçucu yağ, karbonhidratlar içerir. Toz edilmiş haldeki drog araç tutmasına karşı, bulantı önleyici, safra arttırıcı etkisi nedeniyle yağlı besinlerin sindirimine yardımcıdır.
FRANGULA ALNUS Frangula alnus (Akdiken, Barutağacı) Familya: Rhamnaceae Kuzey Afrika, Avrupa, Türkiye ve Kafkaslarda yetişen dikensiz, 4-5 m boyunda küçük bir ağaçtır. Bitkinin gövde ve dal kabukları mayıs-haziran aylarında toplanır. Frangulae cortex T.K. koyu gri renklidir, dış yüzeyinde beyaz renkli ve elips şeklinde pek çok sayıda lentisel bulunur. Bir çok farmakope ve kodekste kayıtlı olan bu droğun, elde edildikten 1 yıl sonra kullanılması istenir, aksi halde sancı yapar. %2 kadar antrasen türevi bileşikler taşır. Düşük dozlarda laksatif, doz arttırıldığında ise pürgatif etki gösterir.
CORIANDRUM SATIVUM Coriandrum sativum (kişniş), Familya: Umbelliferae (Apiaceae) Vatanı Akdeniz ülkeleri olan ve 3000 yıldan beri kültürü yapılan tek yıllık, otsu bir bitkidir. Anadolu'da doğal olarak yetiştiği gibi Konya, Burdur civarında kültürü de yapılır. Coriandri fructus T.K. (Kişniş meyvası) 3-6 mm çapında küre biçimindedir, her merikarpta dalgalı 5 kosta görülür; salgı kanalı merikarpların birbirine bakan yüzünde ve 2 tanedir. Meyvalar %0.3-0.5 uçucu yağ taşır, karminatif ve stomaşik etkilidir; şekercilikte ve baharat olarak kullanılır.
FOENICULUM VULGARE Foeniculum vulgare (Rezene) Familya: Umbelliferae (Apiaceae) Kuzey Anadolu' da doğal olarak yetişir ve değişik bölgelerde kültürü yapılır. Meyvalar 6-10 mm boyunda açık veya kirli sarı renkli, kostaları belirgin, kısa saplı tüysüz ve silindir şeklinde olup genellikle kıvrıktır. Foeniculi fructus T.K. (Rezene meyvası), %3-6 oranında uçucu yağ taşır, Foeniculi oleumt.k.(rezene esansı) de anetol yönünden zengindir, özellikle çocuklara karminatif olarak verilir, sindirim sorunlarında, spazm giderici olarak kullanılır.
Meyve enine kesit (Foeniculum vulgare)
PIMPINELLA ANISUM Pimpinella anisum (anason) Familya: Umbelliferae (Apiaceae) Anisi fructust.k. (Anason meyvası), 3-5 mm boyunda, tabana doğru şişkin armut biçiminde, belirgin 5 kostalı, koyu yeşil renkli ve tüylüdür, genellikle sapıyla beraber bulunur. Uçucu yağ miktarı %1.5-3 kadardır. Baharat, karminatif, koku ve tat düzenleyici olarak kullanılır. Anisi oleum T.F. (Anason esansı), anason meyvalarından su buharı distilasyonu yoluyla elde edilir. Uçucu yağın %70-85' ini anetol oluşturur, bu nedenle anetol kaynağı olarak değerlendirilir.
Meyve enine kesit (Pimpinella anisum)
İletim demeti valekulum kosta Salgı kanalı
CUMINUM CYMINUM Cuminum cyminum (Kimyon, acem kimyonu) Familya: Umbelliferae (Apiaceae) Cumini fructus (kimyon meyvası) 5-6 mm boyunda uçlara doğru sivrilen, seyrek tüylü, olgunlukta genellikle iki merikarpa ayrılan şizokarp bir meyvedir, %1.5-4 kadar uçucu yağ taşır, bu uçucu yağ %25 kadar kumin aldehit içerir. Hazımsızlık, şişkinlik, gaz şikayetlerinde kullanılır.
GLYCYRRHIZA GLABRA Glycyrrhiza glabra (Meyan) Familya: Papilionaceae (Fabaceae) Anadolu' da yaygın olarak yetişen, 1-1.5 m boyunda çok yıllık, otsu bir bitkidir. Meyan, piyan, buyan gibi isimlerle tanınan Glycyrrhiza türlerinin toprak altında parmak kalınlığında, silindir şeklinde uzun iç yüzü sarı renkli ve lifli kök ve rizomları vardır. Meyan kökü adıyla bilinen bu toprakaltı kısımları kodeks ve farmakopelerde kayıtlı Liquiritiae radix T.K. (Meyan Kökü) oluşturur. Drog saponozit ve flavonozit içerir, triterpenik saponozitlerden olan glisirizik asit sakkarozdan 60 kez daha tatlı olan bir bileşiktir, bu nedenle meyan kökü tatlı lezzetli bir drogdur. Meyan kökünden göğüs yumuşatıcı olarak; mide ülserinde ve antibakteriyel (Staphylococcus aureus'a karşı) etkisinden dolayı yararlanılır. Toz edilmiş kökler pilül (hap) hazırlamada, hacim verici olarak kullanılır. Yukarıdaki etkilerine ek olarak, tat verici olarak da, fıtoterapi ürünleri arasında da yer alır.