Hangi durumlar aritmetik hata olarak kabul edilir? KAMU İHALE KURULU KARARI Toplantı No : 2010/062 Gündem No : 21 Karar Tarihi : 27.09.2010 Karar No : 2010/UH.I-2880 Şikayetçi : Karahan Group İnş. Nak. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti., - hilal Mahallesi 674.Sokak 8/9 yıldız çankaya ankara İhaleyi yapan idare: Amasya Belediye Başkanlığı, M.K.P. Caddesi Şehit Özcan Sokak Belediye İş Hanı No:15 AMASYA Başvuru tarih ve sayısı: 02.09.2010 / 24612 Başvuruya konu ihale: 2010/70477 İhale Kayıt Numaralı "180 Kişilik Personel Hizmet Alımı" İhalesi Kurumca Yapılan İnceleme ve Değerlendirme: 19.09.2010 tarih ve I.H.27.32.0262/2010-50E sayılı Esas İnceleme Raporunda; Amasya Belediye Başkanlığı tarafından 19.07.2010 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan 180 Kişilik Personel Hizmet Alımı ihalesine ilişkin olarak Karahan Group İnş. Nak. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. nin 16.08.2010 tarihinde yaptığı şikayet başvurusunun, idarenin 20.08.2010 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibinin 02.09.2010 tarih ve 24612 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 02.09.2010 tarihli dilekçe ile itirazen şikayet başvurusunda bulunduğu, İdare tarafından gönderilen bilgi ve belgelerin incelenmesinden; 4734 sayılı Kanunun 54 üncü maddesinin onuncu fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine, Karar verilmesinin uygun olacağı hususlarına yer verilmiştir.
Karar: Esas İnceleme Raporu ve ekleri incelendi: İtirazen şikayet dilekçesinde özetle; ihale komisyonu tarafından firmalarının sunmuş olduğu aşırı düşük teklif açıklamasının piyasa koşullarını yansıtmaması ve sunmuş oldukları faturalarda bulunması gereken TÜRMOB ibareli kaşenin baskı hatası sonucu TÜRMOR şeklinde yer alması sebebiyle tekliflerinin reddedildiği ancak Kamu ihale Genel Tebliğine uygun olarak yapılmış bir açıklamanın piyasa koşullarına uygun olup olmadığı hakkında idarenin takdir yetkisinin bulunmadığı, ayrıca TÜRMOB kaşesi ile ilgili baskı hatasının bilgi eksikliği kapsamında tamamlatılabileceği, bu sebeple usulüne uygun olarak yaptıkları teklif bileşenlerine ilişkin açıklamalarının idare tarafından yeterli görülmemesinin mevzuata aykırı olduğu iddia edilmektedir. A- Başvuru sahibinin iddiasının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir: Yapılan incelemede, ihale konusu işin 01.10.2010 31.12.2012 tarihleri arasında gerçekleştirilecek olan belirlenmiş mahallerde yol ve kaldırımların süpürülmesi ile çöplerin toplatılması işi olduğu; söz konusu işin 25 adet şoför ve 155 adet temizlik işçisi ile gördürülecek olup, şoför pozisyonunda istihdam edilecek personele asgari ücretin % 25 fazlası üzerinden, diğer personele ise asgari ücret üzerinden ödeme yapılacağı; her bir personele ayda 22 gün üzerinden günlük brüt 1,80 TL yol, 4,00 TL yemek ücreti verileceği; ihale konusu işe ait kısa vadeli sigorta kolları prim oranının 1,5 olarak belirlendiği; ulusal bayram ve resmi tatil günlerinde çalışılacak gün sayısına ilişkin olarak ihale dokümanında herhangi bir düzenleme yapılmadığı anlaşılmaktadır. İdari şartnamenin Teklif fiyata dahil olan giderler başlıklı 25 inci maddesi ile teknik şartnamenin 5 inci maddesinde; ihale konusu işte kullanılacak giyim eşyasının miktar ve evsafının düzenlendiği görülmektedir. Yukarıda tespiti yapılan ihale dokümanı düzenlemeleri çerçevesinde, ihale konusu işin gerektirdiği asgari işçilik maliyetinin (giyim gideri hariç, % 3 sözleşme giderleri ve genel giderler dahil) 5.451.381,00 TL olduğu tespit edilmiştir. İhale komisyonu tarafından, 21.07.2010 tarihinde, teklif bedeli karsız yaklaşık maliyetin altında kalan isteklilerden ve bu arada başvuru sahibi firma olan Karahan Grup Ltd. Şti. den teklif bileşenlerine ilişkin açıklama istenmesi üzerine anılan firma tarafından yapılan açıklama kapsamında; ihale konusu işte kullanılacak giyim eşyalarına ilişin olarak; proforma fatura, SMMM onaylı ortalama birim maliyet tespiti belgesi ve alış-satış faturaları sunulduğu görülmektedir. Söz konusu tevsik edici belgelerin incelenmesinden; proforma fatura eki olan alış ve satış faturalarının ihale tarihinden iki önceki geçici vergi beyanname dönemine ait olduğu,
ortalama birim maliyet tablosunun SMMM tarafından tasdik edildiği ve proforma faturada teklif edilen birim fiyatlar ile alış-satış faturalarında yer alan birim fiyatların kendi aralarında tutarlı olduğu, diğer taraftan SMMM tarafından kullanılan TÜRMOB kaşesinin, muhtemel bir baskı hatası sonucu mezkûr belgelerde TÜRMOR şeklinde yer aldığı tespit edilmiştir. Kamu İhale Genel Tebliğinin Hizmet alımı ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi başlıklı 79 uncu maddesinde; İsteklilerce yapılacak aşırı düşük teklife ilişkin açıklamalar belgelere dayanmalıdır. Belgelere dayanılmaksızın yapılan açıklamalar kabul edilmeyerek söz konusu teklifler reddedilecektir. Bu çerçevede ihale komisyonu tarafından aşağıdaki hususların dikkate alınması gerekmektedir. 79.5.1. İstekliler tarafından proforma faturalarla açıklama yapılması durumunda; proforma faturada proforma fatura içeriği mala ilişkin olarak mükellefin son geçici vergi beyanname döneminde tespit edilen birim ortalama maliyet belirtilecek ve proforma faturaya, ilgili malın son geçici vergi beyanname dönemine ait bir alış ve bir satış faturası örneği eklenerek tasdik anlaşması yapılan YMM veya beyannamelerini imzalayan SMMM ye onaylatılmış olması zorunludur. Proforma fatura veren imalatçı ise; proforma fatura ekinde, ilgili mala ilişkin imalatçının son geçici vergi beyanname döneminde çıkartılan birim maliyet cetveli verilecektir. Sunulan birim maliyet cetveli, mükellefin tasdik anlaşması yaptığı YMM veya beyannamelerini imzalayan SMMM tarafından onaylanmış olacaktır. 79.5.2. İsteklilerce yapılan açıklamalarda teklifin bir bölümünü oluşturan iş kısımlarına ilişkin olarak piyasada o alanda faaliyet gösteren kişilerden alınan fiyat tekliflerinin sunulması halinde; söz konusu fiyat tekliflerinin ekinde, Vergi Usul Kanununa göre tutulması zorunlu olan yasal defter ve belgelere uygunluğu YMM veya SMMM tarafından onaylanmış maliyet tespit raporunun sunulması zorunludur. Söz konusu maliyet tespit raporunda, fiyat teklifi verilen işle ilgili varsa malların birim ortalama maliyetleri ile işçilik maliyetleri belirtilmelidir. Fiyat teklifinin kapsamında sadece mal bulunuyor ise; maliyet tespit raporu yerine, piyasadan alınan mallara ilişkin olarak (79.5.1) maddesinde belirtildiği şekilde proforma faturaların, fiyat teklifi veren kişinin üretici olması durumunda ise, son geçici vergi beyanname döneminde çıkartılan ilgili malın birim maliyet cetvelinin sunulması zorunludur. 79.5.3. İsteklinin ortağı olduğu tüzel kişiye ait işletmeden mal çekmesi veya satın alması durumunda; söz konusu malın emsal bedeli ile değerlenmesi gereklidir. Emsal bedelinin tespitinde Vergi Usul Kanununun ilgili hükümleri esas alınır. 79.5.4. İsteklinin açıklamalarını kendi ürettiği mallara dayandırması durumunda; mükellefin tasdik anlaşması yaptığı YMM veya beyannamelerini imzalayan SMMM tarafından onaylı, son geçici vergi beyanname dönemine ait üretim konusu mala ilişkin maliyet tespit raporunun sunulması zorunludur. Maliyet tespit raporunda üretilen mala ilişkin birim maliyetlerin gösterilmesi gerekmektedir.
79.5.5. İstekliler tarafından yapılan açıklamada, malın stoklarda bulunduğunun belirtilmesi durumunda; Vergi Usul Kanununun 182 nci maddesi gereğince tutulması gereken envanter defterinin ilgili malzeme veya mala ilişkin kısmının mükellefin tasdik anlaşması yaptığı YMM veya beyannamelerini imzalayan SMMM tarafından onaylı örneğinin veya mükellefin tasdik anlaşması yaptığı YMM veya beyannamelerini imzalayan SMMM tarafından hazırlanan ve onaylanan ilgili malzeme veya mala ilişkin stok tespit raporunun sunulması zorunludur. Stok tespit raporunda mükellefin yasal defter ve belgelerine uygun ilgili malzeme veya mala ilişkin birim maliyetlerin gösterilmesi zorunludur. 79.5.8. Yapılan açıklamalarda, son geçici vergi beyanname dönemine ilişkin belgelendirme yapılamaması durumunda; belgelendirmede bir önceki geçici vergi beyanname dönemi esas alınabilir. Düzenlemeleri yer almaktadır. Yukarıda yapılan tespitler ve alıntısı yapılan Tebliğ açıklamaları çerçevesinde; başvuru sahibi firma olan Karahan Grup Ltd. Şti. tarafından yapılan teklif bileşenlerine ilişkin açıklamanın yeterli görülmesi gerektiği, zira bahsi geçen açıklamaların anılan Tebliğ maddelerinde düzenlenen şekil şartlarını sağladığı, diğer bir ifadeyle teklif edilen birim fiyatların emsallerinin vaki olduğu ve söz konusu ihaleye yönelik özel bir fiyatlama olmadığı hususlarını tevsik ettiği, diğer taraftan TÜRMOB kaşesindeki baskı hatasının bir bilgi eksikliği olmadığı ve tamamlatılmasına dahi gerek olmadığı, bu sebeple ihale komisyonu tarafından söz konusu aşırı düşük teklif açıklamasının yeterli görülmemesinin mevzuata aykırı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu itibarla, başvuru sahibinin iddiası yerinde bulunmuştur. B) İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmeliğin 18 inci maddesi yönünden yapılan inceleme sonucunda tespit edilen aykırılıklar ve buna ilişkin inceleme ve hukuki değerlendirme aşağıda yapılmıştır: Aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulan isteklilerden Tüm-Pa Tem. Ltd. Şti. tarafından sunulan teklif bileşenlerine ilişkin açıklama; maliyet bileşenleri hesaplanırken aritmetik hata yapılması sonucu teklif bedelinin 15 kuruş fazla hesaplanmış olması ve sunulan tevsik edici belge içeriklerinin piyasa şartlarını yansıtmaması gerekçeleriyle ihale komisyonu tarafından yeterli görülmemiştir. Aritmetik hatanın bir değerlendirme dışı bırakma gerekçesi olarak tezahür edebilmesi için, söz konusu hatanın birim fiyat teklif cetvelinde yapılmış olması veya maliyet bileşenlerine ilişkin açıklamaları anlamsız hale getirecek şekilde yapılmış olması, başka bir anlatımla mevcut teklif bedelinin, gerçek teklif değerinin oldukça altında hesaplanmış olmasına yol açacak bir mahiyette olması gerektiği düşünülmektedir.
Ancak bahsi geçen durumda, teklif bedeli, olması gereken tutarın 15 kuruş üstünde hesaplanmıştır. Bununla birlikte, Tüm-Pa Tem. Ltd. Şti. tarafından yapılan bahsi geçen açıklamada, ihale konusu işte kullanılacak giyim eşyalarına ilişkin olarak; proforma fatura, SMMM onaylı birim ortalama maliyet tablosu ve ihale tarihinden iki önceki geçici vergi beyanname dönemine ait alış-satış faturaları sunulduğu görülmektedir. Her ne kadar alış ve satış faturalarında yer alan ilgili giyim malzemelerine ait fiyatların % 90 iskontolu fiyatlar olup, piyasa şartlarını yansıtmadığı düşünülmekteyse de, söz konusu tevsik edici belgelerin yukarıda anılan Tebliğ düzenlemelerinin hüküm altına aldığı şekil şartlarına uygun olduğu anlaşılmaktadır. Bu sebeple anılan firmanın teklifinin reddedilmesinde mevzuata uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Bir diğer aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulan istekli olan Global Tem. Ltd. Şti. tarafından, giyim eşyaları için öngörülen birim fiyatları tevsik amacıyla; proforma fatura ile eki olan alış-satış faturaları ve giyim eşyalarının ortalama birim maliyet hesabına esas olan stok kartlarının sunulduğu tespit edilmiştir. İhale komisyonu tarafından bahsi geçen stok kartları; istekli tarafından stoklara dayalı açıklama yapılıyormuş gibi algılanıp, stok kartlarında belirtilen miktarlar ihale dokümanında öngörülen miktarları karşılamadığı gerekçesiyle anılan firmanın teklifi reddedilmiştir. Ancak, aşırı düşük teklif açıklamasının stoklarda mevcut olan giyim eşyalarına dayandırılmadığı açıktır. Dolayısıyla, anılan firmanın sunmuş olduğu açıklama yeterli görülmeyip teklifinin reddedilmesi işlemi mevzuata aykırı bulunmuştur. Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, Karahan Grup Ltd. Şti., Tüm-Pa Tem. Ltd. Şti. ve Global Tem. Ltd. Şti. tarafından yapılan teklif bileşenlerine ilişkin açıklamaların kabul edilip, bu aşamadan sonraki işlemlerin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanunun 65 inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 60 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere; Anılan Kanunun 54 üncü maddesinin onuncu fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine, Oyçokluğu ile karar verildi. Karşı Oy: KARŞI OY İncelemeye konu ihalede;
4734 sayılı Kanun un 38. maddesi uyarınca; ihale komisyonunun verilen teklifleri anılan Kanun un 37. maddesine göre değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit edeceği, bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak isteyeceği, sunulan açıklamaların imalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması, seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar ve teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü çerçevesinden değerlendireceği hüküm altına alınmıştır. Tüm-Pa Tem. Ltd. Şti. tarafından aşırı düşük teklif kapsamında sunulan belgeler incelendiğinde; giyim malzemesine ilişkin olarak birim ortalama maliyetin sunulduğu, maliyet tespit raporu ekinde sunulan alış faturalarında giyim maliyetine ilişkin tutarlar ile maliyet tespit raporundaki tutarlar arasındaki farkın %90 mertebesinde olduğu görülmüştür. Giyime ilişkin olarak sunulan maliyet tespit raporunun ihale tarihi olan 19.07.2010 tarihinden sonraki veya bir önceki vergi beyanname dönemine ait olup olmadığının idarece araştırılması gerekmektedir. Bu durumda, sunulan maliyet tespit raporunun ihale tarihinden önceki vergi beyanname dönemine ait olması durumunda, söz konusu maliyet tespit raporunun gerçeği yansıtıp yansıtmadığı hususundaki sorumluluğunun SMMM ye ait olduğu, bir önceki vergi beyanname dönemine ait olması durumunda da aşırı düşük teklif kapsamında sunulan alış faturaları ile tutarsız olacağı değerlendirildiğinden, araştırma sonucuna göre, belirtilen durumların tespiti halinde bu hususların TÜRMOB a ve Vergi Dairesine bildirilmesi ve gerçeğe aykırı belge düzenleyen SMMM hakkında Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulması gerekmektedir. Ayrıca, İdarece hesaplanan yaklaşık maliyet hesabında giyim gideri olarak toplam 26.087,37 TL bedel öngörüldüğü anlaşılmıştır. Başvuru sahibi Karahan Group İnş. Nak. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından, aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında sunulan belgelerin incelenmesi neticesinde; giyim bedeli olarak toplam 3.600,00 TL bedel öngörüldüğü anlaşılmıştır. İhale konusu işin 26 ay süreli ve 180 kişi ile yapılacak olması dikkate alındığında; başvuru sahibi Karahan Group İnş. Nak. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından sunulan toplam 3.600,00 TL giyim bedelinin gerçek piyasa koşullarını yansıtmadığı, (giyim bedelini tevsik için sunulan belgelerde yer alan bedelin piyasanın gerçekleriyle örtüşmediği) bu itibarla, idarece ihale dokümanında belirtilen özellik ve sayıdaki kıyafetin bu fiyatlara alınmasının mümkün olmadığı sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla, başvuru sahibi Karahan Group İnş. Nak. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından, kıyafet bedeline ilişkin teklif edilen tutar, idarenin kıyafete ilişkin olarak yaklaşık maliyet hesaplamasında belirlediği tutarla kıyaslandığında %13,79 una tekabül ettiği, bu tutarla söz konusu kıyafetlerin alınmasının mümkün olamayacağı anlaşıldığından, bu sebeple başvuru sahibinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması gerekmektedir. Açıklanan nedenlerle, Kurulun çoğunluk kararına katılmıyorum.