DEUTSCH TÜRKÇE Mide hastalıkları Mideniz greve girerse
2 MIDE HASTALIKLARI MIDE HASTALIKLARI 3 Yemek borusu Mide girişindeki kapatıcı kas On iki parmak bağırsağı Mide kapısı Helicobacter pylori Mide uyarı verdiğinde, buna çoğu zaman gıdalar değil başka kaynaklar sebep olur. Bu broşür bir kılavuz niteliğindedir ve size çeşitli mide rahatsızlıkları konusunda kapsamlı bir özet sunmaktadır. Reflü Mide ülseri Mide hastalıkları Mideniz greve girerse Kapak kası gevşek ve açık Gastrit Mide asidi yukarıya çıkar Ne yazık ki mide ekşimesi veya gastrit gibi mide-bağırsak şikâyetleri batı sanayi ülkelerinde, sağlıksız beslenme ve stres dolu yaşam biçimine bağlı olarak gelişerek, toplum hastalıklarına dönüşmüştür. Ağır bir işçi olan mide Mide, alınan besinlerin saklanması, karıştırılması ve parçalanması için işlev görür. Mide suyu üretir, bu su aynı zamanda tuz asitleri (mide asidi), zarlar ve sindirim enzimleri içe- rir. Gıda püresi karıştırılır ve küçük porsiyonlar halinde bağırsağa ulaşır. Bileşimine bağlı olarak gıda maddeleri farklı sürelerde midede kalır. Bu hususta şu basit kural geçerlidir: Yemek ne kadar yağlı olursa ve kötü çiğnenirse, midenin bununla ilgili çalışması da o oranda uzun sürer. Sağlıklı bir mide dirençli bir zar ile kaplanmıştır. Bu, mide asidinin mide duvarına saldırmasını önler. Midenin daha yüksek oranda mide asidi ürettiği durumunda veya mide içeriğinin normal asit oranına karşılık mide mukozasındaki aşırı hassasiyet, asit ile koruyucu zarlar arasındaki dengenin bozulduğunu gösterir. Mide ve baş arasındaki sıkı ilişki Mutlaka siz de bir kez stres ve duygularınızın, kelimenin tam anlamıyla midenize vurduğunu yaşamışsınızdır. Bundan enterik sinir sistemi (ENS), bir diğer ifadeyle abdominal beyin sorumludur. Mide ve bağırsağın kas hareketleri, sindirim sıvılarının üretimini ve besin alımının kontrolünü sağlamaktadır. Bunları biliyor muydunuz? Yetişkinlerde midenin 1,6-2,4 litrelik bir kapasiteye sahip olduğunu? Midenin bir günde 2-3 litre mide suyu ürettiğini? Mide ile beyin arasında doğrudan tel bulunduğunu? Midenin 70 yılda ykl. 50.000 litre sıvı ve 30.000 kilogram besin işlediğini? Asit içeren mide suyunun çeliği eritebildiğini? Abdominal beynimiz karmaşık ve çok hassas bir sistemdir. Dengesi bozulursa, mide başkaldırır. Mide şikâyetlerinin tetikleyicileri Stres, hatalı beslenme ve içme alışkanlıkları veya iklim değişiklikleri mideyi zorlayabilir. Daha net bir ifadeyle, mide şikâyetleri genellikle midenin bozulmuş kas hareketleridir. Gastrit (Mide zarı iltihabı) Gastritte mide zarında iltihaba bağlı değişiklikler meydana gelir. Zar, midenin iç çeperini kaplar ve onu agresif mide sıvısına karşı korur.
4 MIDE HASTALIKLARI MIDE HASTALIKLARI 5 Mide zarının iltihaplanması, tüm mideyi veya sadece belirli bölümleri ilgilendirebilir. Bunu ikiye ayırmaktayız, akut gastrit, hızlı görülür ve kısa süre sonra tekrar etkisini kaybeder ve kronik gastritte, iltihap uzun bir süre devam eder. Batı sanayi ülkelerinde 50 yaş üzeri kişilerin yaklaşık yarısı kronik gastrit rahatsızlığına sahiptir. Olası işaretleri gaz şişkinliği, şişkinlik hissi, geğirme, mide ekşimesi, bulantı ve karın ağrısıdır. Sıklıkla da buna maruz kalan kişilerin çoğunlukla hiç şikâyeti olmaz ve hastalık sadece tesadüfen keşfedilir. Vakaların %80-90 ında kronik gastrit, bakteri kaynaklıdır, çoğu zaman Helicobacter pylori söz konusudur. Bunlar antibiyotikle tamamen kurutulmak zorundadır. Proton pompa inhibitörleri ile (örn. Esomeprazol, Lansoprazol, Omeprazol, Pantoprazol) aynı zamanda midenin asit üretimi de azaltılabilir. Helicobacter pylori Midenize ne vurabilir? Çok yağlı, acı veya tatlı yiyecekler Soğuk, ekşi ve asitli içecekler Kahve, alkol ve nikotin gibi keyif verici maddeler Telaş ve stres Az uyumak Duygular (korkular, endişeler, kızgınlıklar) İklim değişiklikleri (yüksek sıcaklıklar, yoğun güneş ışınları) Restoranlardaki veya tatildeki alışılmamış yemekler Özellikle mide zarının çeperi altında biriken ve kronik gastrite, on iki parmak bağırsağı ülserine, mide ülserine ve muhtemelen mide kanserine dahi neden olabilen bir bakteridir Helicobacter pylori. Bu bakteri insandan insana (dil teması, aynı çatal bıçağın, diş fırçanın kullanılması) geçebilir ve bu yüzden Helicobacter-pylori tanısında, aile üyelerini ve eşleri de muayene ettirmek çok önemlidir. Helicobacter pylori, mide asidi üretimini önleyici (proton pompa inhibütörleri) ilaçlarla ve aynı anda antibiyotik verilerek tedavi edilmektedir. Bilim, bu bakteriye karşı bir aşı üzerinde çalışmaktadır. Mide ülseri Eğer mide zarının belirli bir noktası zarar görmüş veya tahrip edilmişse, mide ülserinden bahsedilir. Asidik mide suyu ve besin püresinin teması sancılıdır. Bir mide ülserinin nedenleri kronik gastrit (Helicobacter pylori nedeniyle), mide zarının çok düşük yenilenme oranı veya stres ya da huzursuzluk gibi psişik faktörler olabilir. Kahve, çay ve çok acı baharatlar (hardal, kırmızı biber, karaturp) mide suyu üretimini tetikler ve bu sayede ülser oluşumunu destekler. Mide ülseri, asit üretimini önleyici veya tuz asidini bağlayıcı (antasitler) ilaçlarla tedavi edilebilir. Helicobacter pylori durumunda ek olarak antibiyotik tedavisi uygulanır. Özel diyetler tavsiye edilmez, ancak hafif besleyici gıdalar mutlaka tavsiye edilir. Özofagus reflüsü Mide asidinin devamlı geri gelmesi ile yemek borusunda (özofagus) kronik iltihap meydana gelir. Yemek borusu, ülser ve yaraların oluşmasıyla Bir mide ülserinin muhtemel işaretleri: Geğirme Mide ekşimesi Bulantı Kusma Şişkinlik hissi Ayık vaziyette ve öğünlerden sonra üst karın ağrıları Mide krampları Yağ hazımsızlığı daralabilir. Sigara kullanımı ve aşırı alkol tüketimi ise mide kapağının yemek borusu yönünde gevşemesine neden olur. Aşırı kilo, mide kapağına baskıyı artırır, hormonal değişikliler (örn. hamilelikte) ve çok yağlı ve fazla yemek yemekten dolayı oluşan fazla mide suyu özofagus reflüsünün diğer nedenleri arasındadır. Bu, kendisini güçlü mide ekşimesi ve mide suyunun yukarıya çıkmasıyla gösterir. Tedavi, mide asidi üretimini önleyen veya mide asidini bağlayan ilaçlarla gerçekleştirilir. İlaçlar yardımcı olmadığında bir ameliyat mümkündür.
6 MIDE HASTALIKLARI MIDE HASTALIKLARI 7 Mide ekşimesi - Karın ve boğazdaki yangın Eğer yemek borusu ve mide arasındaki kapak kasları doğru kapanmazsa veya sürekli olarak sindirim işlemi sırasında kapak açılırsa, mide ekşimesi görülür. Bu durumda mide asidi ve yemek püreleri yemek borusuna geri döner ve oradaki zarı tahriş eder, biz de bunu ekşime olarak hissederiz. Mide ekşimesi çoğu zaman midenin bozulan hareket seyrine dayanmaktadır. Mide ekşimesi kendisini bulantı, asitli geğirme ve muhtemelen kalp bölgesindeki bası hissiyle gösterir. Çözüm olarak en iyisi bir bardak su için veya yavaş yavaş bir parça ekmek tüketin. Sindirim bozukluğu (fonksiyonel dispepsi) Sindirim bozukluğu tanısına kadar giden yol çok uzundur. Mide ekşimesini neler tetikler: Yağlı yiyecekler Çok tatlı besinler Çok baharatlı yemekler Aşırı alkol tüketimi Sigara kullanımı Çok asitli gıdalar Çok soğuk içecekler Stres Hamilelik Şikâyetler çok çeşitlidir ve bulantıdan, şişkinlik hissine, gaz şişkinliğinden, mide ekşimesine ve mide ağrısından, beyaz kaplı dile ve ağız kokusuna kadar uzanır. Doktor, hastanın öyküsünü özenle kaydetmeli, mide filmi, ultrason ve röntgen gibi bir dizi tetkik uygulamalıdır. Açıkça bir organ ile ilgili neden bulunmaz ise ve bu şikâyetler en az üç hafta boyunca devam eder veya birkaç gün tekrar tekrar ortaya çıkarsa tanı konulur ve adı Sindirim bozukluğu olur. Mide sorunlarında doğru beslenme Size iyi gelmeyen tüm besinlerden vazgeçin - ama mutlaka acı ve yağlı besinler ile nikotinden. Asitli meyve sularının, asitli içeceklerin, kahve, siyah çay ve şekerlemelerin tüketimini azaltın. İyice çiğneyiniz ve küçük küçük birkaç öğün düzenleyiniz, ancak yatmadan önceki 3-4 saate kadar bir şey yemeyiniz. Normal vücut ağırlığına dikkat edin. Bunların hepsini hafif, besin değeri yüksek gıdalar ile sağlayabilirsiniz. Hafif, besleyici gıdalar İsminden de anlaşıldığı gibi söz konusu gıdalar hafif, besleyici gıdalar dır. Ancak besinlerin, gıda maddelerinin hazmedilmesi, nikotin tüketimi ve psişik sorunların mutlaka etkisi bulunmaktadır. Bu semptomlara karşı ilaçlarla mücadele edilebilir. Amaç, mide hastası ve sağlıklı kişiler için ideal besin şeklini oluşturacak besin değeri yüksek bir beslenme düzeni sağlamaktadır. Hayati öneme sahip besin değerlerlerinin günlük ihtiyacını karşılar, burada ana maddeler meyve, sebze, pirinç ve tam buğday ürünleridir, Kişisel kalori ihtiyacını dikkate alır Kronik hastalıkları önlemek için besin tıbbı ile ilgili bilgilere göre yönlenir
8 MIDE HASTALIKLARI MIDE HASTALIKLARI 9 Besinlerin mümkün olduğu kadar sağlıklı hazırlanmasına dikkat eder (kaynatma, buharlama, buğulama veya buharla pişirme) ki besin değeri kaybı en aza indirilsin. Hafif, besleyici gıdalarda bağlayıcı beslenme talimatları yoktur. Sağlığa ne iyi gelirse ona izin verilir! Bu gıda şekline geçişte, ilk dönemde alışıncaya kadar daha fazla gaz şişkinliği yaşayabilirsiniz, bu sağlıklı kişiler için de geçerlidir. Mide hastalığı olan kişiler için tam da şu slogan geçerlidir: İyi çiğnenmiş yemeğin yarısı sindirilmiştir. Çünkü aceleyle mideye indirilen lokmalar midede çok zahmetli bir işlemden geçirilir. Bazı sakin, huzurlu atmosferler de masa başında gerçek mucizeler getirebilir. Mutlaka abdominal beyni hatırlıyorsunuzdur Doğru beslenme için 13 kural 1. Çok yönlü beslenme 2. Tahıldan zengin ürünler ve patates 3. Meyve ve sebze - günde 5 kez 4. Her gün süt ve süt ürünleri, haftada bir-iki kez balık, az et, sosis ve yumurta 5. Az yağ ve yağlı yiyecekler 6. Ölçülü şeker ve tuz 7. Bol sıvı 8. Lezzet dolu ve sağlıklı bir besin hazırlama 9. Vakit ayırıp, yemek yemenin keyfini çıkarın! 10. Kilonuza dikkat edin ve hareketli kalın! 11. Çok acı baharatlar mideyi tahriş eder. Daha ziyade taze veya kurutulmuş bitkiler kullanın. 12. Asit ve kafein içeren içecekler şikâyetlere neden olabilir. Size iyi geleni deneyin. 13. Alkolü sadece ölçülü tüketin veya hiç tüketmeyin! (Kaynak: Almanya Beslenme Kurumu) IMPRESSUM Medieninhaber, Herausgeber und Verleger: MedMedia Verlag und Mediaservice GmbH, Seidengasse 9/Top 1.1, 1070 Wien. Tel.: 01/407 31 11-0, Redaktion: Mag. Birgit Schmidle-Loss. Layout und DTP: creative director.cc lachmair gmbh, 2120 Wolkersdorf. Illustration (Seite 2): Henning Riediger, Hamburg. Lektorat: Mag. Andrea Crevato, 2823 Pitten. Fotos: istockphoto.com, fotolia.com, shutterstock.com