MUHASEBEYE FARKLI B R BAKIfi AÇISI, NSAN KAYNAKLARI MUHASEBES GENEL TANITIM Yrd.Doç.Dr.Sami KARACAN Kocaeli Üniversitesi flletme Bölümü Ö retim Üyesi 1- G R fi B ilginin ön plana ç kt ça m zda, iflletmeler insan kaynaklar na di er faktörlerinden daha fazla önem vermeye bafllam fllar ve hatta ifl çevreleri aras nda iflletmelerin verimliliklerini ve etkinliklerini artt rmalar nda en önemli flart olan emek faktörünün birinci s rada ele al nmas fleklinde bir görüfl de gündeme yerleflmifltir. 1 Buna ilave olarak son zamanlarda, iflletme yönetimleri müflteri odakl politikalar n yan s ra personel odakl politikalar da gelifltirme yönünde çal flmalar na a rl k vermeye bafllam fllard r. flletme aç s ndan insan kayna terimi en üst yönetim düzeyinden en alt kademedeki vas fs z personele kadar tüm çal flanlar kapsamaktad r. 2 Bu kapsama alan henüz iflletme d fl nda olan ama gelecekte o iflletmede çal flabilme olas l olan potansiyel iflgücünü de içine alacak flekilde geniflletilebilir. Bir iflletmede rekabet gücünün artt r lmas nda insan kayna ile ilgili tüm kararlarda hata olas l n en aza indirilmesi büyük önem tafl r. Farkl kültürel ve sosyal yap lardan gelen birçok insan iflletmenin amaçlar do rultusunda etkin ve verimli bir flekilde çal flt r lmas iflletmenin gelece inin garanti alt na al nmas anlam na gelir. Bunu baflarman n yolu da iflletmenin tüm bölümlerinin birbiriyle uyumlu bir flekilde bu konuya ayn önemi vererek çal flmalar ndan geçmektedir. Bu birlikteli in üretti i bilgilerle de iflletme, insan kaynaklar n planlayarak kendi verimlili ini ve etkinli ini artt rabilecektir. flte bu noktada, insan kaynaklar n n muhasebe aç s ndan da ele al nmas kaç n lmaz bir gerçektir. Hatta iflletmedeki di er departmanlara göre en önemli görev muhasebe departman na düflmektedir denilebilir. Çünkü, iflletmenin sahip oldu- u insan gibi homojen olmayan bir kayna rakamsal olarak ifade edebilmek ve onu finansal tablolarda bilgi kullan c lar na sunmak oldukça zordur. flletmelerdeki insan kaynaklar n n de erlerinin hesaplanmas, bulunan de erle- 1 Randall S.SCHULER, Personel and Human Resources Management, 2 nd Edition, West Publishing Comp., S-I Paul, Minnesota 1984, s.14. 2 Michael H MESCON-Courtland L.BOVEE-John V.THILL, Business Today, 9 Edition, Pratice Hall Inc., New Jersey, 1999, s.290.
rin finansal tablolarda ilgili kullan c lara sunulmas ve onlar n alacaklar kararlarda bu bilgilerin oynayaca rol düflünüldü ünde, muhasebenin, iflletmenin verimlili i ve etkinli i için çok önemli olan bu kayna rakamsal olarak ifadesinde üstlendi i rol asla küçümsenemez. nsan kaynaklar n n muhasebelefltirilmesi konusu aras ra güncelli ini kaybetse de y llardan beri gündemde olan bir konudur. Yap lan çal flmalar incelendi inde insan kaynaklar muhasebesi konusunda kesin olarak belirlenmifl kriterler ve uygulama modellerinin olmad, bu konunun uygulanmas na yönelik farkl yaklafl mlar n oldu u görülür. flletmeler aras nda gerek ulusal gerekse de uluslar aras farkl l klar n olmas, insan kaynaklar n n muhasebelefltirilmesine yönelik standart normlar n belirlenmesini oldukça güçlefltirmektedir. flletme, yap s na uygun olan modeli seçerek kendi bünyesinde uygulayabilir. Hangi yaklafl m n seçilece- i konusu iflletmeye ait bir konudur, ama mutlaka iflletmelerin di er varl klar kadar önemli olan insan kayna - n n da muhasebelefltirilmesi kaç n lmaz bir gerçektir 3. 2- NSAN KAYNA I Ç N MUHASEBE GEREKS N M Zaman içinde iflletmelerin a rl kl olarak insan kaynaklar na dayal faaliyetlere yönelmeleri bu kaynaklar n muhasebelefltirme gereksinimini gündeme getirmifltir. nsan kaynaklar n n muhasebelefltirilmesine iliflkin olarak ortaya ç kan ihtiyaçlar flu bafll klar alt nda toplanm flt r; 4 a. nsan kaynaklar n n de erindeki de- iflmelere, e ilimlere ve durumuna iliflkin do ru bilgilerin, yönetimin her seviyesi için sa lanmas ve buna iliflkin yönetim bilgi sisteminin kurulmas, b. nsan sermayesi kavram n n ilgili ekonomik literatürde yer almas ve özel problemli alanlarda olan uygulamalar, c. Geleneksel muhasebe mesle i uygulay c lar n n finansal tablolardaki flerefiye ile ilgili hesaplarda ilgili problemlerle meflgul olmalar, d. Ekonomik çerçevesi oluflturulan maddi olmayan varl klar n giderek önem kazanmas, Bu dört faktör iflletmelerin insan kaynaklar na iliflkin muhasebe ihtiyac n ortaya ç karm flt r. Geleneksel muhasebe sistemi, iflletme yönetimine yeterince yard mc olmam fl ve zaman zaman onun görevlerini yerine getirmesine engel olmufltur. Bu ba lamda da iflletme içinde önemli problemler ortaya ç km flt r. nsan kaynaklar ile ilgili hesaplar n geleneksel muhasebe sisteminde yer almamas ve 3 Seval Kardeş SELİMOĞLU, nsan Kaynaklar Muhasebesi, Anadolu Üniversitesi Basımevi, Eskişehir, s.2-4. 4 Allen A. COOPER-James E.PARKER, Human Resource Accounting:An Examination, Cost and Management, No:47, January/February, Canada, 1973, s.24.
insan kaynaklar ile ilgili yeterli ve güvenilir bilgilerin üretilememesi iflletme içinde karar alma mekanizmas n zay flatm fl ve iflletme yönetimleri ald kararlarda tutars zl klar yaflam fllard r. Bu yaflananlar iflletme yönetiminin insan kaynaklar veya insan sermayesi kavramlar n n önemini anlamalar na ve bu konu ile ilgili yeni bak fl aç lar gelifltirmelerine yol açm flt r. Bu do rultuda, iflletmelerde insan kaynaklar yönetimi departmanlar oluflturulmufl ve bu departmanlar insan kayna n bir varl k olarak kabul ederek, insan kayna n n de eri ile örgütün de- erini birlefltirerek her fleyi göz önüne alma ve amaçlar n bu çerçevede belirleme yoluna gitmifllerdir. Sonuçta insan kayna depatman n n belirledi i amaçlara ulaflmada yard mc olacak en etkili unsur ise, iflletme içinde insan kayna muhasebesinin oluflturularak uygulamaya geçilmesi gerçe idir. Çünkü iflletmelerdeki personel ihtiyac ndan bafllayarak, personelin bulunmas, e itilmesi ve gelifltirilmesi gibi bütün evrelerde insan kayna muhasebesi uygulamas n n sonucu oluflan bilgilerin kullan larak bir insan kayna planlamas na gidilmesi gerekti i kaç - n lmaz olmaktad r 5. 3- NSAN KAYNA I MUHASEBES N N TAR HSEL GEL fi M nsan n en önemli kaynak ve sermaye oldu u görüflü ilk kez bir ekonomist olan Adam Smith taraf ndan ele al nm flt r 6. Muhasebecilerin insan kayna kavram ile ilgilenmeye bafllamalar 1960 l y llarda olmufltur 7. nsan kayna iki farkl flekilde muhasebeciler taraf ndan ele al nm flt r. Birincisi, insan kaynaklar ile ilgili bilgilerin iflletmenin yönetim ve yat r m kararlar n nas l etkiledi i, di eri ise insan kayna- muhasebesi üzerinde yo unlaflmas fleklinde olmufltur. 1961 y l nda insan kayna muhasebesi ile ilgilenen ve çeflitli çal flmalar yapan ilk kifli Rensis Likert dir. Likert insan kaynaklar ile ilgili olarak iflletmelerde sistem kurulmas gereklili ini önermifltir. Likert e göre, iflletme yöneticileri merkeziyetçi ve tüm yetkileri kendilerinde toplayarak etkin bir organizasyon yap s kurmak ve bu yap içerisinde k sa zamanda fayda maliyet analizleri yaparak en yüksek kâr yakalamay amaçlam fllard r. Bu da yöneticileri iflletme içi baflar s zl klara sürüklemifltir. Çünkü bu amaçlar do rultusunda yöneticiler iflletmenin sahip oldu u insan kaynaklar n geri plana iterek hiç dikkate almam fllard r. Oysa insan kaynaklar dikkate al narak bir sistem kurulsayd ve bu sistemde insan kaynaklar muhasebesine de yer verilseydi söz konusu baflar s zl klar ortaya ç kmayacakt. 5 SELİMOĞLU, a.g.e., s.18. 6 R.Leed BRUMMET, Human Resources Accounting, Handbook of Modern Accounting, Second Edition, Mc.Grow Hill Inc., New York, 1977, s.37-2. 7 American Accounting Association (AAA), Committee on Human Resources Accounting, Report of the Committee on Human Resource Accounting, The Accounting Review Cilt XLVII Supplementary, 1973, s.169.
Likert in gündeme getirdi i insan kayna muhasebesi ilerleyen zaman içerisinde geliflmeler göstererek daha genifl bir çerçeveye oturtulmufltur. Bununla birlikte, insan kayna muhasebesi, iflletmedeki geleneksel muhasebeden farkl olarak, net geliri daha do ru ölçerek iflletme yönetiminin etkinli inin daha gerçekçi olarak ölçülmesini sa lam flt r. Çünkü iflletmenin net gelirinin daha gerçekçi ölçülmesi sonucunda ortaya ç kan yeni e ilimler ve de iflimler yönetimin etkinli i ile do ru orant - l d r. Bu nedenle, iflletme yönetimine insan kaynaklar ile ilgili bilgileri sa lamak insan kayna muhasebesinin sorumlulu undad r 8. Ama bu konuda bir problem söz konusudur o da insan kayna n n hem fiziksel hem de finansal olarak de erini ve maliyetini belirlerken ortaya at lan modellerden hangisinin temel al naca d r 9. Likert ten sonra 1966 y l nda merkezi Ohio/Columbus ta bulunan R.G.Barry fiirketi bir maliyet modelini temel olarak ilk kez insan kayna muhasebesini uygulamaya bafllam fl ve fiirket kurdu u sistemle üst düzey yönetimdeki personeline yapt yat r mlar hem tarihi maliyet hem de yenileme maliyeti ile ölçerek y ll k faaliyet raporunda ve denetlenmemifl bilançosunda varl k olarak ayr bir flekilde göstermek suretiyle insan kayna muhasebesine iliflkin ilk uygulamay gerçeklefltirmifltir. 10 nsan kayna muhasebesi ile ilgili olarak yap lan çal flmalar 1980 y l na kadar yayg n bir flekilde ele al nm fl ancak 1980 den sonra 1995 li y llara kadar bu konu pek gündeme gelmemifltir. 1995 ten sonra insan kayna kavram - n n ifl çevrelerinde güncellik kazanmas ve personel yönetimi yerine insan kayna yönetimi kavram n n genel kabul görmesi ba lam nda muhasebe uygulay c lar ve akademisyenleri aras nda da insan kayna muhasebesi tekrar gündeme gelerek yo un bir flekilde ele al nmaya bafllam flt r. Son y llarda insan kayna muhasebesi ya bafll bafl na tek bir kavram olarak ya da yeflil muhasebe ve entellektüel sermaye kavramlar içinde ele al narak irdelenmektedir 11. Bununla birlikte her iki kavram n içeri ine girse de, geliflen dünyada insan kaynaklar n n önemi baflka konular n alt nda alt bafll k fleklinde ele al namayacak kadar büyük olan ve bafll bafl na ele al narak belirli normlara oturtulmas gereken bir konudur. 4- NSAN KAYNA I MUHASEBES KAVRAMI lk kez insan kayna muhasebesinden 8 SELİMOĞLU, a.g.e., s.22. 9 William MCKINNEY-Gerald R.FERRIS, Human Resources Accounting in Leisure Services, Parks and Recreaiton, March 1984,s.53. 10 BRUMMET, a.g.e., s.37-4 11 Abdul Aziz ARAIN, Human Asset Accounting and Human Resource Audit, Journal of Pakistan Economist, January 2001, s.78
1961 de Likert in söz etmesiyle gündeme gelen kavram n tan m 1973 y - l nda Amerikan Muhasebeciler Birli i diye bilinen birlik taraf ndan kurulan insan kayna muhasebesi komitesince yap lm flt r. Bu komitenin haz rlad rapora göre insan kayna muhasebesinin tan m flöyledir; 12 nsan kaynaklar na ait bilgileri belirlemek, ölçmek ve elde edilen verileri iflletme ile ilgili bilgi kullan c lar na iletmek ifllevini üstlenen muhasebe ifllemleri insan kayna muhasebesidir. nsan kayna muhasebesi sadece kiflilerin iflletmeye maliyetleri için kurulmufl bir muhasebe sistemi de il, ayn zamanda insanlar n yönetilmesine iliflkin bir düflünce sisteminin de gelifltirilmesine yönelik bir sistemdir. Bu ba lamda insan kayna muhasebesi kavram ile ilgili olarak flu varsay mlar gelifltirilebilir; 13 1. nsan kaynaklar, iflletmedeki di er finansal ve fiziksel varl klar gibi ait olduklar iflletmeye faydalar sa larlar. 2. flletmedeki di er varl klar n iflletme içinde bir de eri oldu u gibi insan kaynaklar n n da bir de eri vard r. Bu de er, iflletmenin yerine getirmeyi hedefledi i amaçlar na ulaflabilmesinde belirgin bir biçimde katk da bulunur. 3. nsan kaynaklar n n elde edilmesinde iflletme belli maliyetlere katlanmak zorundad r. Bu ba lamda elde edilecek kaynaklardan ekonomik fayda sa lanaca da bir gerçektir. Bu da ekonomik fayda sa lamas nedeniyle finansal terimlerle ölçülme ihtiyac yaratmaktad r. 4. Genelde muhasebede varl k tan m - na bak ld nda gelecekte ekonomik fayda sa l yor olmak fleklinde bir içeri e sahiptir. Bu tan m içerik olarak iflletmedeki insan kaynaklar yla da birebir örtüflmektedir. Bu nedenle de insan kaynaklar varl k olarak kabul edilebilir. 5. flletmenin sahip oldu u insan kaynaklar yap lan çal flmalar sonucu kurumsal olarak ölçülebilme kabiliyetine sahiptir. 6. nsan kaynaklar na iliflkin maliyetler ve faydalarla ilgili elde edilecek bilgiler, iflletme faaliyetlerinin planlanmas nda, kontrolünde, ayr ca iflletmenin etkinli inin ve verimlili- inin ölçülmesinde de kullan labilir. Bu varsay mlar birlikte de erlendirilecek olursa, iflletmenin di er varl klar aras na insan kaynaklar da dahil edilebilir. nsan kaynaklar ile ilgili olarak personel bulma, ifle alma, e itme ve gelifltirme gibi unsurlar maliyet olarak dikkate al nmal d r. Bu maliyet unsurlar n n yan s ra insan kaynaklar n n ekonomik faydalar da göz ard edilmemelidir. Tüm bu verilerin ifllendi i 12 American Accounting Association, a.g.e., s.169. 13 Edwin H.CAPLAN-Stephan LANDKICH, Human Resource Accounting: Past, Present and Future, National Association of Accountants, New York 1973, s.2.
insan kaynaklar muhasebe sistemi ile iflletmeler, etkinlik ve verimliliklerini artt r c yönde kararlar alarak uygulamaya koyacak olurlarsa gelecekte daha baflar l ve sa l kl bir yap ya sahip olabileceklerdir. 5- NSAN KAYNA I MUHASEBES N N AMAÇLARI Yap lan tan m do rultusunda insan kaynaklar muhasebesinin genel amaçlar dört temel bafll k alt nda toplanm flt r. 14 a. Yönetimin temel fonksiyonlar olan planlama ve kontrol problemlerinin tesbiti ve tan mlanmas, alternatif çözümlerin araflt r lmas, de erlendirilmesi ve seçimi, amaçlarla iliflkili olarak sonuçlar n gelifltirilmesi ve yap lacak ifllerin raporlanmas konular nda iflletme yönetimine yard mc olmak, b. Biçimsel organizasyonlardaki çal - flanlar n de erlerinin belirlenmesi ve kapsamlar n n aç klanmas ile ilgili teorik yap n n gelifltirilmesi. c. Ölçüm metotlar n n belirlenmesi ile ilgili yaklafl mlar n faaliyet sistemi içinde oluflturulmas, d. Organizasyondaki çal flanlar n de- erlerinin ve maliyetlerinin ölçülmesiyle ilgili güvenilir ve geçerli metotlar n gelifltirilmesidir. Bir iflletmede insan kayna muhasebesine iliflkin sistem kurulurken bu amaçlara hizmet edecek bir sistem olmas na dikkat edilmelidir. Tüm amaçlar birlefltirildi inde ortaya ç kan tek bir amaç vard r ki o da daha etkin ve verimli bir iflletme yönetiminin yarat lmas d r. nsan kayna muhasebesinin genel amaçlar n n yan s ra bir de ifllevsel amaçlar vard r. Söz konusu ifllevsel amaçlar flu flekilde belirlenmifltir: 15 a. nsan kaynaklar n n kullan m n n etkin olarak gözlemlenmesinde üst düzey yönetime yard mc olmak. b. Varl klar n korunmas, kullan lmas ve de erlendirilmesi gibi konular ba lam nda varl k kontrolü için s - n rlamalar n belirlenmesi, c. Çeflitli uygulamalar n finansal yoldan aç klanmas n sa layarak yönetim ilkelerinin geliflmesine yard mc olmak, d. Örgütün maliyet tasarrufu ile ilgili amaçlar n gerçeklefltirmede insan kaynaklar n n korunmas, gelifltirilmesi, da t lmas ve temini hakk nda yönetimin alaca kararlarda maliyetle ilgili bilgilerin sa lanmas - d r. nsan kayna muhasebesinin bu ifllevsel hedefleri aç s ndan da genel çerçevede olaya bak lacak olursa, iflletmede çal flanlar n varl k olarak kabul edilip muhasebelefltirilmeleri ve çal flanlar n hem maliyetlerinin hem de ekonomik 14 Leed R.BRUMMET-Eric G.FLAMHOLTZ, Human Resource Accounting: A Tool to Increase Managerial Effectiveness, Management Accounting, August 1969, s.13. 15 Gary BLAU, Human Resources Accounting, First Edition, Highlights of the Literature 6, Work in American Institute Inc., Scarsdale, New York, 1978, s.2.
de erlerinin ölçülmesinin önemi bir kez daha ortaya ç kmaktad r. 6- NSAN KAYNA I MUHASEBES N N SA LADI I YARARLAR nsan kayna muhasebesinin uygulanmas sonucu elde edilecek yarara bak - lacak olursa iflletme ile ilgili bilgi kullan c lar n n hepsinin büyük yararlar elde etti i gerçe i görülecektir. Bu noktadan hareketle insan kayna muhasebesinin faydalar n n muhasebecinin sosyal sorumlulu u ile ba daflt r - larak aç klanmas daha yerinde olacakt r. Muhasebece haz rlanan bilgilerin birçok kullan fl yeri vard r. Muhasebeci, ilgili bilgi kullan c lar na alacaklar kararlarda kullan lmak üzere bilgiler haz rlamakla yükümlüdür. Her bilgi kullan c s n n alaca karar farkl oldu- undan haz rlanacak bilgilerin bu ihtiyaca cevap verir nitelikte olmas önemlidir. Normal olarak haz rlanmas gereken bilgilerin yan s ra muhasebecinin, gerekebilece i ihtimaline karfl - l k ek bilgiler de haz rlamas onun sosyal sorumlulu unun bir parças d r. flletmelerin sahip olduklar kaynaklar en uygun biçimde kullanmalar n ve korumalar n sa lamak, muhasebecinin sorumlulu unda olan bir konudur. 16 Bu noktadan hareketle iflletmelerin sahip olduklar kaynaklar ; sermaye kaynaklar, insan kaynaklar ve do al kaynaklar olmak üzere üç temel gruba ay rabiliriz 17. Bu üç temel kaynak grubundan insan kaynaklar, insan kaynaklar muhasebesinin konusunu oluflturan ve yönetim flekli ile iflletmenin faaliyetlerindeki etkinli ini ve verimlili ini do rudan etkileyen kaynakt r. flletmenin bünyesinde kurulmufl olan insan kaynaklar yönetimi departman insan kaynaklar planlamas na iliflkin olarak oluflturulan politika ve prosedürleri belirlerken insan kayna muhasebesinin ç kt lar olan verilerden yararlanmaktad r. Bir iflletmenin gelece e yönelik iflgücü planlamas yapabilmesi ve bu planlar n gerçe e uygun olarak uygulamaya geçirilmesi arzulanan bir durumdur. Ayr ca iflletmenin elindeki mevcut insan kayna n n de erlerinin ve maliyetlerinin belirlenmesi, bunlar n iflletmenin finansal tablolar arac l ile bilgi kullan c lar na sunulmas ve iflletmenin piyasa de erinin bu tür verilerle yükseltilmesinin sa lanmas da göz ard edilemeyecek baflka bir konudur. Yayg n bir uygulama alan olmamas - na karfl n günümüz iflletmelerinin insan kaynaklar a rl kl çal flmaya yönelmeleri, insan kayna muhasebesinin uygulanmas ndaki ihtiyac artt rmaktad r. 18 Sonuç olarak bu uygulama ile iflletmenin elde edece i avantajlar göz önüne al nd nda bir an önce insan kayna muhasebesi uygulamalar n n 16 Oktay GÜVEMLİ, Muhasebecinin Sosyal Sorumluluğu ve Kaynakların Korunması XII.Türkiye Muhasebe Kongresi, Türkiye Muhasebe Uzmanları Derneği Yayın No:6, İstanbul 1979, s.224. 17 SELİMOĞLU, a.g.e., s.31.
iflletmedeki mevcut muhasebe sistemine dahil edilmesi gereklili i kaç n lmazd r. Buraya kadar anlat lanlar ba lam nda insan kayna muhasebesinin kullan - m n n sa layaca yararlar flu bafll klarla özetlenebilir. 19 a. nsan kaynaklar na yap lacak yat - r mlar n aktiflefltirilmesi ve gelecekteki hizmet süreleri itibariyle takip edilmesinde yol gösterici olacakt r. Ayr ca gelecekte yap lacak ödemelerle ilgili olarak tahakkuk eden maliyetlerin iflletme yönetimine gelecekle ilgili izleyecekleri personel politikalar kararlar nda yard mc olacakt r. b. nsan kaynaklar ile ilgili bilgiler finansal tablolarda yer alaca ndan, bu tablolar kullanarak bilgi kullan - c lar alacaklar kararlarda daha etkin ve tutarl analizler yapabileceklerdir. c. Haz rlanacak finansal tablolar insan kaynaklar na iliflkin bilgileri de içerece inden daha kapsaml olarak haz rlanm fl olacaklar ki bu da finansal tablolara bir bütünlük kazand rm fl olacakt r. Bu durum da bilgi kullan c lar n n daha tutarl kararlar almalar n sa layacakt r. 7- SONUÇ Muhasebe, h zla de iflen ve bilgi ça - na uygun olarak bilgi üreten bir bilgi üretim sistemi olarak düflünülmelidir. Günümüzde art k finansal olay kavram yeniden düflünülmeli ve ele al nmal d r. Bu ba lamda da bilgi kullan c lar na yap lan finansal tablolardaki bilgi sunumlar eksik olup ve tatmin edici olmamaktad r. Muhasebe gelece e ve yönetime yönelik büyük strateji ve taktiklerle ilgili kararlar almaya yönelik bilgi üreten bir sistem haline gelerek yöneticiye yard mc olacak bilgiler üretmelidir. Sistem geçmifl olaylar n kayda al nmas ndan ziyade, tüm iflletmeyi ilgilendiren gelecekteki olaylarla da ilgili bilgi üretebilen bir veri taban fleklinde olmal d r. Bu ba lamda da muhasebe klasik yaklafl m n n yan s ra yeni konulara yönelmelidir ki bu konulardan biri de insan kayna muhasebesidir. flletmeler baflar ölçütü olarak verimliliklerini artt rmay, böylece de kârl l klar n yükseltmeyi hedeflemektedirler. Bu hedeflerine ulaflmada insan kayna- muhasebesi, ihtiyaç duyduklar bilgileri sa layarak yard mc olacakt r. nsan kayna muhasebesinin iflletmenin verimlili ini ölçmeye ve artt rmaya pozitif katk sa layaca aç kt r. flletme yönetimi ve insan kayna yönetimi departman, personeline yönelik kararlar al rken ve bu konuda gelece e yönelik planlar yaparken insan kayna- muhasebesinin ç kt lar olan bilgileri kullanacaklard r. Böylece de güveni- 18 Geoffrey M.N.BAKER, The Feasibility and Utility of Human Resource Accounting, Management: A Book of Readings, Fouth Edition, The Whitlock Press.Inc., New York, 1976, s.636. 19 Jeffrey J.TSAY, Human Resource Accounting: A Need for Reluctance, Management Accounting, March 1977, s.35.
lir nitelikte özellikler tafl yan bilgilerle yerinde ve daha do ru kararlar n al nmas mümkün olacakt r. Sadece iflletme içi bilgi kullan c lar de il, iflletme d fl bilgi kullan c lar olarak bilinen devlet, yat r mc lar, sendikalar, kredi veren kurulufllar da insan kayna muhasebesinin üretti i bilgilerden yararlanmak suretiyle kendileriyle ilgili tutarl kararlar almaya yöneleceklerdir. nsan kaynaklar muhasebesinin hem iflletmenin verimlili ini hem de iflletmenin piyasadaki de erini artt rmaya da katk sa layacakt r. Bu konu ülkemiz aç s ndan da ele al narak Türkiye Muhasebe Standartlar aras ndaki yerini almal d r. Böylece iflletmelerimize bu konuda yard mc olunmal d r ki h zla de iflerek geliflen piyasalarda rekabet güçleri arts n. Böylece ülkemizde bu konudaki eksiklik de giderilmifl olacakt r. Elbette bu konudaki çal flmalar n desteklenmesi ve uygulamaya geçirilmesinde meslek kurulufllar n n da deste i gereklidir. Muhasebede yeni bir bak fl aç s olarak de erlendirilebilecek bu yeni uygulama ile geleneksel muhasebe sistemine yeni bak fl aç lar kazand r larak, muhasebeci sosyal sorumlulu unu bir anlamda yerine getirmifl olacak, bunun sonucunda da muhasebe genifl bir perspektifle ilgili bilgileri iflletme içi ve iflletme d fl bilgi kullan c lar na sunmufl olacakt r. Son söz olarak di er geliflmifl ülkelerdeki iflletmelerde bu konuya bir e ilim varken ve bu konunun uygulan fl na iliflkin çal flmalar yap l rken Türkiye deki iflletmelerin de bu konudaki geliflmeleri yakalayabilmeleri ve uygulamayabilmeleri için bu konuyla ilgili çal flmalara Ülkemizde de a rl k verilmesi gerekti i söylenebilir. 8- YARARLANILAN YAYINLAR American Accounting Association (AAA), Committee on Human Resources Accounting, Report of the Committee on Human Resource Accounting, The Accounting Review Cilt XLVII Supplementary, 1973. ARAIN,Abdul Aziz H u - man Asset Accounting and Human Resource Audit, Journal of Pakistan Economist, January 2001. BAKER,Geoffrey M.N. The Feasibility and Utility of Human Resource Accounting, Management: A Book of Readings, Fouth Edition, The Whitlock Press.Inc., New York, 1976. BLAU,Gary Human Resources Accounting, First Edition, Highlights of the Literature 6, Work in American Institute Inc., Scarsdale, New York, 1978. BRUMMET, Leed R. -Eric G.FLAM- HOLTZ, Human Resource Accounting: A Tool to Increase Managerial Effectiveness, Management Accounting, August 1969. BRUMMET,R.Leed Human Resources Accounting, Handbook of Modern Accounting, Second Edition, Mc.Grow Hill Inc., New York, 1977. CAPLAN, Edwin H. -Stephan LAND- KICH, Human Resource Accounting: Past, Present and Future, National Association of Accountants, New York 1973. COOPER, Allen A. -James E.PARKER, Human Resource Accounting:An Exami-
nation, Cost and Management, No:47, January/February, Canada, 1973 GÜVEML,Oktay Muhasebecinin Sosyal Sorumlulu u ve Kaynaklar n Korunmas XII.Türkiye Muhasebe Kongresi, Türkiye Muhasebe Uzmanlar Derne i Yay n No:6, stanbul 1979. MCKINNEY, William -Gerald R.FER- RIS, Human Resources Accounting in Leisure Services, Parks and Recreaiton, March 1984. MESCON, Michael H -Courtland L.BO- VEE-John V.THILL, Business Today, 9 Edition, Pratice Hall Inc., New Jersey, 1999. SCHULER,Randall S., Personel and Human Resources Management, 2 nd Edition, West Publishing Comp., S-I Paul, Minnesota 1984. SEL MO LU, Seval Kardefl, nsan Kaynaklar Muhasebesi, Anadolu Ünivesitesi Bas mevi, Eskiflehir. TSAY,Jeffrey J. Human Resource Accounting: A Need for Reluctance, Management Accounting, March 1977.