YAPI DENETİMİ HAKKINDA KANUN Resmi Gazete Tarihi : 13.07.2001 Resmi Gazete Sayõsõ : 24461 Kanun No : 4708 Kabul Tarihi : 29.6.2001 Amaç, kapsam ve tanõmlar MADDE 1.- Bu Kanunun amacõ; can ve mal güvenliğini teminen, imar planõna, fen, sanat ve sağlõk kurallarõna, standartlara uygun kaliteli yapõ yapõlmasõ için proje ve yapõ denetimini sağlamak ve yapõ denetimine ilişkin usul ve esaslarõ düzenlemektir. Bu Kanun; 3194 sayõlõ İmar Kanununun 26 ncõ maddesinde belirtilen kamuya ait yapõ ve tesisler ile 27 nci maddesinde belirtilen ruhsata tabi olmayan yapõlar hariç, belediye ve mücavir alan sõnõrlarõ içinde ve dõşõnda kalan yerlerde yapõlacak yapõlarõn denetimini kapsar. Bu Kanunun uygulanmasõnda; a) Bakanlõk: Bayõndõrlõk ve İskan Bakanlõğõnõ, b) İlgili idare: Belediye ve mücavir alan sõnõrlarõ içindeki uygulamalar için büyükşehir belediyeleri ile diğer belediyeleri, bu alanlar dõşõnda kalan alanlarda valilikleri, yapõ ruhsatõ ve kullanma izin belgesi verme yetkisine sahip diğer idareleri, c) Yapõ sahibi: Yapõ üzerinde mülkiyet hakkõna sahip olan gerçek ve tüzel kişileri, d) Yapõm süresi: Yapõ sahibinin, yapõ ruhsatõnõ aldõğõ tarih ile yapõ kullanma iznini aldõğõ tarih arasõndaki dönemi, e) Yapõ inşaat alanõ: Işõklõklar hariç, bodrum kat, asma kat ve çatõ arasõnda yer alan mekanlar ve ortak alanlar dahil yapõnõn inşa edilen tüm katlarõnõn alanõnõ, f) Yapõ yaklaşõk maliyeti: Binalarda, Bakanlõkça her yõl yayõmlanan mimarlõk ve mühendislik hizmet bedellerinin hesabõna esas yapõ yaklaşõk birim maliyetlerine ilişkin ilgili mevzuatta belirtilen birim maliyet ile yapõ inşaat alanõnõn çarpõmõndan elde edilen bedeli; binalarda yapõlacak değiştirme, güçlendirme ve esaslõ onarõm işlerinin ve bina dõşõnda kalan yapõlarda ise yapõnõn keşif bedelini, g) Taşõyõcõ sistem: Yapõlarõn; temel, betonarme, ahşap, çelik karkas, duvar, döşeme ve çatõ gibi yük taşõyan ve aktaran bölümlerini ve istinat yapõlarõnõ, h) Yapõ hasarõ: Kullanõmdan doğan hasarlar hariç, yapõnõn fen ve sanat kurallarõna aykõrõ, eksik, hatalõ ve kusurlu yapõlmasõ nedeniyle yapõda meydana gelen ve yapõnõn kullanõmõnõ engelleyen veya yapõda değer kaybõ oluşturan her türlü hasarõ, i) Yapõ denetim kuruluşu: Bakanlõktan aldõğõ izin belgesi ile münhasõran yapõ denetimi görevini yapan, ortaklarõnõn tamamõ mimar ve mühendislerden oluşan tüzel kişiyi, j) Yapõ müteahhidi: Yapõm işini, yapõ sahibine karşõ taahhüt eden veya ticari amaçla ya da kendisi için şahsi finans kaynaklarõnõ kullanarak üstlenen, ilgili meslek odasõna kayõtlõ, gerçek ve tüzel kişiyi, k) Proje müellifi: Mimarlõk, mühendislik tasarõm hizmetlerini iştigal konusu olarak seçmiş, yapõnõn etüt ve projelerini hazõrlayan gerçek ve tüzel kişiyi, l) Denetçi mimar ve mühendis: İlgili mühendis ve mimar meslek odalarõna üyeliği devam eden ve Bakanlõkça denetçi belgesi verilmiş mühendis ve mimarlarõ, m) Laboratuvar: İnşaat ve yapõ malzemeleri ile ilgili ham madde ve mamul madde üzerinde ilgili standartlarõna veya teknik şartnamelerine göre ölçüm, muayene, kalibrasyon yapabilen ve diğer özelliklerini tayin eden, Bakanlõktan izin almõş tesisi, ifade eder. Yapõ denetim kuruluşlarõ ve görevleri MADDE 2.- Bu Kanun kapsamõna giren her türlü yapõ; Bakanlõktan aldõğõ izin belgesi ile çalõşan ve münhasõran yapõ denetimi ile uğraşan tüzel kişiliğe sahip yapõ denetim kuruluşlarõnõn denetimine tabidir. Yapõ denetim hizmeti; yapõ denetim kuruluşu ile yapõ sahibi veya vekili arasõnda akdedilen hizmet sözleşmesi hükümlerine göre yürütülür. Yapõ sahibi, yapõm işi için anlaşma yaptõğõ yapõ müteahhidini vekil tayin edemez. Yapõ denetim kuruluşlarõnõn nama yazõlõ ödenmiş sermayelerinin tamamõnõn, mimar veya mühendislere ait olmasõ zorunludur. Yapõ denetim kuruluşlarõ; denetçi mimar ve mühendisler ile yardõmcõ kontrol elemanlarõ istihdam eder.
Yapõ denetim kuruluşunda görev alacak denetçi mimar ve mühendisler ile yardõmcõ kontrol elemanlarõnda ve laboratuvar görevlilerinde aranacak nitelik ve deneyim ile bu kişilere belge verilmesi, yapõ denetim kuruluşunun ve laboratuvarlarõn çalõşma usul ve esaslarõ Bakanlõkça hazõrlanacak yönetmelikle düzenlenir. Yapõ denetim kuruluşlarõ aşağõda belirtilen görevleri yerine getirmekle yükümlüdür: a) Proje müelliflerince hazõrlanan, yapõnõn inşa edileceği arsa veya arazinin zemin ve temel raporlarõ ile uygulama projelerini ilgili mevzuata göre incelemek, proje müelliflerince hazõrlanarak doğrudan kendilerine teslim edilen uygulama projesi ve hesaplarõnõ kontrol ederek, ilgili idareler dõşõnda başka bir kurum veya kuruluşun vize veya onayõna tabi tutulmadan, ilgili idareye uygunluk görüşünü bildirmek. b) Yapõ denetimini üstlendiğine dair ilgili idareye taahhütname vermek, yapõ ruhsatõnõn ilgili bölümünü imzalamak, bu yapõya ilişkin bilgileri yapõ ruhsatõ düzenleme tarihinden itibaren yedi gün içinde Bakanlõğa bildirmek. c) Yapõnõn, ruhsat ve ekleri ile mevzuata uygun olarak yapõlmasõnõ denetlemek. d) Yapõm işlerinde kullanõlan malzemeler ile imalatõn proje, teknik şartname ve standartlara uygunluğunu kontrol etmek ve sonuçlarõnõ belgelendirmek, malzemeler ve imalatla ilgili deneyleri yaptõrmak. e) Yapõlan tüm denetim hizmetlerine ilişkin belgelerin bir nüshasõnõ ilgili idareye vermek, denetimleri sõrasõnda yapõda kullanõlan malzeme ve imalatõn teknik şartname ve standartlara aykõrõ olduklarõnõ belirledikleri takdirde, durumu bir rapor ile ilgili idareye ve il sanayi ve/veya ticaret müdürlüklerine bildirmek. f) İş yerinde, iş güvenliği ve işçi sağlõğõ konusunda gerekli tedbirlerin alõnmasõ için yapõ müteahhidini yazõlõ olarak uyarmak, uyarõya uyulmadõğõ takdirde durumu ilgili bölge çalõşma müdürlüğüne bildirmek. g) Ruhsat ve eklerine aykõrõ uygulama yapõlmasõ halinde durumu üç iş günü içinde ilgili idareye bildirmek. h) Yapõnõn ruhsat eki projelerine uygun olarak kõsmen veya tamamen bitirildiğine dair ilgili idareye rapor vermek. i) Zemin, malzeme ve imalata ilişkin deneyleri, şartname ve standartlara uygun olarak laboratuvarlarda yaptõrmak. Sorumluluklar ve yapõlamayacak işler MADDE 3.- Bu Kanunun uygulanmasõnda, yapõ denetim kuruluşlarõ imar mevzuatõ uyarõnca öngörülen fenni mesuliyeti ilgili idareye karşõ üstlenir. Yapõ denetim kuruluşlarõ, denetçi mimar ve mühendisler, proje müellifleri, laboratuvar görevlileri ve yapõ müteahhidi ile birlikte yapõnõn ruhsat ve eklerine, fen, sanat ve sağlõk kurallarõna aykõrõ, eksik, hatalõ ve kusurlu yapõlmõş olmasõ nedeniyle ortaya çõkan yapõ hasarõndan dolayõ yapõ sahibi ve ilgili idareye karşõ, kusurlarõ oranõnda sorumludurlar. Bu sorumluluğun süresi; yapõ kullanma izninin alõndõğõ tarihten itibaren, yapõnõn taşõyõcõ sisteminden dolayõ on beş yõl, taşõyõcõ olmayan diğer kõsõmlarda ise iki yõldõr. Yapõda, yapõ kullanma izni alõndõktan sonra, ilgili idareden izin alõnmadan yapõlacak esaslõ tadilattan doğacak yapõ hasarõndan, izinsiz tadilat yapan sorumludur. Yapõ denetim kuruluşu; yazõlõ ihtarõna rağmen yapõ sahibi tarafõndan önlemi alõnmayan, parsel dõşõnda meydana gelen ve yapõda hasar oluşturan yer kaymasõ, çõğ düşmesi, kaya düşmesi ve sel baskõnõndan doğan hasarlardan sorumlu değildir. Yapõ denetim kuruluşlarõnõn yöneticileri, ortaklarõ, denetçi mimar ve mühendisleri ile proje müellifleri, laboratuvar görevlileri ve yapõ müteahhidi; bu Kanunun uygulanmasõndan dolayõ ortaya çõkan yapõ hasarõndan sorumludur. Yapõ denetim kuruluşu denetim faaliyeti dõşõnda başka ticari faaliyette bulunamaz. Bu kuruluşun denetçi mimar ve mühendislerinin, denetim faaliyeti süresince başkaca mesleki ve inşaat işleri ile ilgili ticari faaliyette bulunmalarõ yasaktõr. Yapõ denetim komisyonu ve görevleri MADDE 4.- Yapõ denetim komisyonu; Bakanlõkça görevlendirilecek, konu ile ilgili en az genel müdür yardõmcõsõ seviyesinde bir başkan ile en az şube müdürü seviyesinde dört üyeden oluşur ve Bakanlõkça uygun görülen birimin bünyesinde faaliyetlerini yürütür. Yapõ denetimi komisyonu, yapõ denetim kuruluşlarõna izin belgesi verir, faaliyetlerini denetler ve sicillerini tutar. Bu Kanunun uygulanmasõndan doğan uyuşmazlõklarõ inceler ve görüşünü bildirir. Yapõ denetim komisyonu bu Kanun hükümlerine aykõrõ hareket eden yapõ denetim kuruluşu hakkõnda 8 inci maddeye göre işlem yapõlmak üzere Bakanlõğa teklifte bulunur. Yapõ denetim komisyonunun; çalõşma usul ve esaslarõ Bakanlõkça hazõrlanacak yönetmelikle düzenlenir.
Yapõ denetimi hizmet sözleşmeleri MADDE 5.- Yapõ denetimi hizmet sözleşmeleri yapõ sahibi ile yapõ denetim kuruluşu arasõnda akdedilir. Bu sözleşmenin bir sureti taahhütname ekinde ilgili idareye verilir. Bu sözleşmede; taahhüt edilen hizmetin konusu, yeri, inşaat alanõ, süresi, varsa yapõ sahibi ile yapõ müteahhidi arasõnda akdedilen sözleşmede yer alan yapõnõn fiziki özellikleri, yapõ denetimi hizmet bedeli, yapõ denetiminde görev alacak teknik personel listesi ve diğer yükümlülükler yer alõr. İlgili idare; yapõ denetimi hizmet sözleşmesinde yer alan hükümlere, yapõ sahibinin uymamasõ halinde yapõ tatil tutanağõ düzenleyerek inşaatõ durdurur, yapõ denetim kuruluşunun uymamasõ halinde ise yapõ denetimi komisyonuna bildirimde bulunur. Yapõ denetimi hizmetleri için yapõ denetim kuruluşlarõna ödenecek hizmet bedelleri, asgari hizmet bedelinden az olmamak kaydõyla, projenin özellikleri ile yapõnõn bulunduğu bölgenin fiziki, ekonomik ve sosyal özellikleri dikkate alõnarak bu sözleşmede belirtilir. Asgari hizmet bedeli, yapõ yaklaşõk maliyetinin %3'üdür. Yapõm süresi, iki yõlõ aşan yapõlarda, bu oran, her altõ ay için %10 artõrõlõr, iki yõldan kõsa süren yapõlarda ise her altõ ay için %5 azaltõlõr. Yapõ denetim kuruluşu, katma değer vergisi hariç yaptõğõ hizmetlerden dolayõ yapõ sahibinden başka ad altõnda ayrõca hiçbir bedel talebinde bulunamaz. Yapõ denetimi hizmet sözleşmesi ve hizmet bedellerinin ödenme esaslarõ Bakanlõkça hazõrlanacak yönetmelikle düzenlenir. Yapõ denetim kuruluşu ile mimar ve mühendislerinin yapõ ile ilişkisinin kesilmesi MADDE 6.- Yapõ denetim kuruluşunun görevden ayrõlmasõ veya mimar ve/veya mühendislerinden birinin, herhangi bir sebeple yapõ ile ilişkisinin kesilmesi halinde yapõ denetim kuruluşu durumu; gerekçeleri ile birlikte en geç üç iş günü içinde yazõlõ olarak Bakanlõğa ve ilgili idareye bildirir. Aksi takdirde kanuni sorumluluktan kurtulamaz. Bu durumda; yapõ sahibince, yeniden yapõ denetim kuruluşu görevlendirilmedikçe veya yapõ denetim kuruluşunca, ayrõlan mimar ve/veya mühendislerin yerine yenisi işe başlatõlmadõkça ilgili idarece yapõnõn devamõna izin verilmez. Sicillerin tutulmasõ ve yapõlara sertifika verilmesi MADDE 7.- Yapõ denetim kuruluşlarõnõn ve bu kuruluşlarõn mimar ve mühendislerinin yapõ denetimine ait sicilleri, ilgili idare tarafõndan verilen sicil raporlarõna göre yapõ denetimi komisyonunca tutulur. Bu Kanun kapsamõnda denetlenerek inşa edilmiş yapõlara ilgili idarelerce sertifika verilir. Siciller ile sicil raporlarõnõn tutulmasõ ve yapõlara sertifika verilmesine dair usul ve esaslar Bakanlõkça hazõrlanacak yönetmelikle düzenlenir. Denetim faaliyetinin durdurulmasõ ve izin belgesinin iptali MADDE 8.- Yapõ denetim kuruluşlarõndan, bu Kanunda öngörülen esaslara göre denetim görevini yerine getirmedikleri anlaşõlanlarõn veya son üç yõl içerisinde üç defa olumsuz sicil alanlarõn veyahut 3 üncü maddenin son fõkrasõ ile 6 ncõ maddenin birinci fõkrasõ hükümlerine aykõrõ hareket ettiği belirlenenlerin denetim faaliyeti, yapõ denetim komisyonunun teklifi üzerine Bakanlõkça bir yõla kadar durdurulur ve belgesi geçici olarak geri alõnõr. Durdurma kararõ, Resmi Gazetede ilan edilir ve sicillerine işlenir. Denetim faaliyetinin geçici olarak durdurulmasõna neden olan yapõ denetim kuruluşunun mimar ve mühendisleri, bu süre içerisinde başka ad altõnda dahi olsa hiçbir denetim faaliyetinde bulunamaz. Geçici durdurmaya neden olan mimar ve mühendisler Bakanlõkça ilgili meslek odasõna bildirilir. Meslek odalarõ, bu kişiler hakkõnda kendi mevzuatõna göre işlem yapar. Faaliyeti üç defa durdurulan yapõ denetim kuruluşunun denetim faaliyetine son verilir ve izin belgesi Bakanlõkça iptal edilir. İzin belgesi iptal edilen yapõ denetim kuruluşunun, kusurlarõ mahkeme kararõ ile kesinleşen mimar ve mühendisleri başka bir yapõ denetim kuruluşunda görev almalarõ halinde, görev aldõklarõ bu kuruluşa izin belgesi verilmez, verilmişse iptal edilir.
Denetim faaliyeti geçici olarak durdurulan veya izin belgesi iptal edilen yapõ denetim kuruluşu hakkõndaki bu karar ilgili idareye bildirilir ve denetimini üstlendiği yapõlarõn devamõna izin verilmez. Bu durumda, yapõm faaliyetine devam edilebilmesi için yapõ sahibince başka bir yapõ denetim kuruluşunun görevlendirilmesi zorunludur. Ceza hükümleri MADDE 9.- Bu Kanun hükümlerinin uygulanmasõ sõrasõnda görevini ihmal eden veya kötüye kullanan yapõ denetim kuruluşunun ortaklarõ, yöneticileri, mimar ve mühendisleri, yapõ müteahhidi, proje müellifi ile laboratuvar görevlileri 765 sayõlõ Türk Ceza Kanununun 3 üncü bab, 4 üncü faslõndaki görevi ihmal ve görevi kötüye kullanma ile ilgili hükümlerine göre cezalandõrõlõr. Yapõ denetim kuruluşunun izin belgesi alma aşamasõnda gerçeğe aykõrõ belge düzenlendiğinin izin belgesi verildikten sonra anlaşõlmasõ halinde, izin belgesi derhal iptal edilir ve ayrõca gerçeğe aykõrõ belge düzenlemekten, bu belgeleri düzenleyenler hakkõnda suç duyurusunda bulunulur. Yapõlar ile ilgili diğer düzenlemeler ile yapõlarõn uğramõş olduğu yõkõm ve zararlardan dolayõ genel hukuk hükümleri uygulanõr. Bu madde uyarõnca hükmolunacak cezalar paraya çevrilemez ve tecil edilemez. Bu Kanuna aykõrõ fiillerden dolayõ hükmolunan kesinleşmiş mahkeme kararlarõ, Cumhuriyet savcõlõklarõnca Bakanlõğa ve mimar ve mühendislerin bağlõ olduğu meslek odalarõna bildirilir. Yapõ denetim kuruluşu ile denetçi mimar ve mühendisleri; eylem ve işlemlerinden 3194 sayõlõ İmar Kanununun fenni mesul için öngörülen hükümlerine tabidirler. Bakanlõğõn denetim yetkisi MADDE 10.- Bakanlõk, bu Kanunun uygulanmasõnda yapõ denetim kuruluşlarõnõn işlem ve faaliyetlerini denetleme yetkisine sahiptir. Kanunun uygulanacağõ iller MADDE 11.- Bu Kanunun uygulanmasõna pilot iller olarak; Adana, Ankara, Antalya, Aydõn, Balõkesir, Bolu, Bursa, Çanakkale, Denizli, Düzce, Eskişehir, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kocaeli, Sakarya, Tekirdağ ve Yalova illerinde başlanõr. Pilot illerin genişletilmesi ve daraltõlmasõna, Bakanlõğõn teklifi üzerine Bakanlar Kurulu yetkilidir. Diğer hükümler ve yönetmelikler MADDE 12.- Bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde 3194 sayõlõ İmar Kanunu ve ilgili mevzuat hükümleri uygulanõr. Bu Kanun gereğince düzenlenmesi öngörülen yönetmelikler, Kanunun yayõmõ tarihinden itibaren kõrkbeş gün içerisinde Bakanlõkça çõkarõlõr. Yürürlükten kaldõrõlan ve değiştirilen hükümler MADDE 13.-a) 3.2.2000 tarihli ve 595 sayõlõ Yapõ Denetimi Hakkõnda Kanun Hükmünde Kararname yürürlükten kaldõrõlmõştõr. b) 27.1.1954 tarihli ve 6235 sayõlõ Türk Mühendis ve Mimar Odalarõ Birliği Kanununun ek 5, ek 6, ek 7 nci maddeleri ile geçici 6 ve geçici 7 nci maddeleri yürürlükten kaldõrõlmõştõr. c) 17.6.1938 tarihli ve 3458 sayõlõ Mühendislik ve Mimarlõk Hakkõnda Kanunun 7 nci maddesi aşağõdaki şekilde değiştirilmiştir. Madde 7.- 1 inci maddede belirtilen diploma veya ruhsatnamelerden birini haiz olmayanlar Türkiye'de mühendis veya mimar unvanı ile istihdam olunamazlar, imzalarla sanat icra edemezler, bu unvanları kullanarak rey veremezler ve imza da koyamazlar. GEÇİCİ MADDE 1.- Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce Bakanlõkça yapõ denetim kuruluşlarõna verilmiş olan yapõ denetimi izin belgeleri, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle geçerlidir. Bu süre içerisinde bu Kanun hükümlerine uygun olarak yenilenmeyen yapõ denetim izin belgeleri geçersiz sayõlõr. GEÇİCİ MADDE 2.- Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 3194 sayõlõ İmar Kanunu ile 595 sayõlõ Yapõ Denetimi Hakkõnda Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre alõnan yapõ ruhsatlarõ geçerlidir.
GEÇİCİ MADDE 3.- 595 sayõlõ Yapõ Denetimi Hakkõnda Kanun Hükmünde Kararname uyarõnca yapõ denetim kuruluşlarõnca tahsil edilmiş olan mali sorumluluk sigorta primleri yapõ sahiplerine iade edilir. Yürürlük MADDE 14.- Bu Kanun yayõmõ tarihinden otuz gün sonra yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 15.- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.