DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. ENDÜSTRİ SOSYOLOJİSİ (SOS306U) KISA ÖZET-2013 KOLAYAOF
Ünite Ünite Adı Sayfa Ünite 1 : PRE -ENDÜSTRİYEL TOPLUMLAR 3 Ünite 2 : YEREL YÖNETİM METOTLARI 5 Ünite 3 : İŞ GÜCÜ PİYASASI 8 Ünite 4 : ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ VE SENDİKACILIK 11 Ünite 5 : MESLEKLER 15 Ünite 6 : RİSK TOPLUMU 16 Ünite 7 : SANAYİLEŞME POLİTİKALARI 17 Ünite 8 : TÜRKİYE DE SANAYİLEŞME 18 2
ÜNİTE 1 :PRE -ENDÜSTRİYEL TOPLUMLAR Pre -Endüstriyel toplumlar avcı- toplayıcı, göçebe,bahçıvan diye üç gruba ayrılır. AVCI VE TOPLAYICI TOPLUMLAR hayvanları avlayarak, balık tutarak, yabani meyve bitkiller toplayarak geçinirler. Basit teknoloji kullanırlar. Küçük göçebe gruplarıdır. Avcılık erkeklerce, toplayıcık ise kadınlarca üstlendiği cinsiyete dayalı iş bölümü vardır. Et, bir prestij kaynığıdır. Çok az iş bölümü vardır. Geniş bir alana yayılmışlardır. Akrabalık ilişkileri güçlüdür. Eşitsizlik söz konusudur sebebi kaynakların yetersiz olması, avcı ve toplayıcı toplumlarda toplumsal farklılaşma yaş cisniyet ve aile kökenine göre oluşur. İlk insan toplumlarının üyeleri avcı ve toplayıcılardır. Bu toplumlarda teknoloji zayıftır. Belirli bir ekonomi yoktur. Malların üretimi dağıtımı ve tüketim işlemleri aile içinde gerçekleşir. GÖÇEBE VE BAHÇIVAN TOPLUMLAR : toprağın kurak ve dağlık olduğu bölgelerde ortaya çıkan göçebe toplumlardır. Göçebelik, insanların yaşayabilmek içiun ev hayvanlarında dayandığı toplumlardır. Sığır, koyun, deve lama ve ren geyiği gibi hayvanlar göçebe hayvanlardır. Göçebe toplumlar, Afrika, Orta Doğu, Güney Amarika ve Asya. Kullandıkları aletler basit ve taşınabliirdir. Mallarını hayvan ile taşırlar. Akrabalık son derece önemlidir. Sürekli hareket halindedirler. Toprağın daha verimliği olduğu yerde yaşayan bahçıvan toplumlardır. Bahçıvanlık, toprağın işlenmesinde basit el aletlerinin kullanılılr. Topraığı ekerler işlerler. Bahçıvanlık toplumları daha az göçebedir. Alet üretimine ve ev işlerine daha çok önem verirler. Teknoloji sınırlıdır. Verimlilik artışı toplumsal artık yaratmıştır. TOPLUMSAL ARTIK, bir grup insanın ürettiği ürünün bir taraftan kendi ihtiyaçlarını karşılarken aynı zamanda tarım dışı işler yapan diğer insanların ihtiyaçlarını karşıyaacak kadar üretimi ifade eder. TARIM TOPLUMLARI : 5000 yıl öce tarım gelişti. Verimlilik arttı. Demir ustağı, alet yapılı, hayvan yetiştirme ve inşaat gibi roller var. tarımın gelişimi ile kabasabalar oluştu. Tarım teknolojisi, verimli uzmanlaşma, ticaret gibi değer kazandı. Tarım toplumları temelde toprağın işlenmesi ile elde edilen tarımsal üretime dayanır. Pulluk gelişti. Teknoloji, insan ve hayvanların fiziki güçlerine dayanır. İş bölümü var. tamirat, demircilik gibi. ENDÜSTRİYEL TOPLUMLAR : Endüstri DEVRİMİ Toynbee ve Rostow endüstri devriminin başlangıç tarihin 18. yy alır. 1- dokuma endüstri dalgası, endüstri devri bu dalga ile başladı. 1765 1780 dokuma farbikaları Akrwriht pamuk eğirme makinesini yaptı. Cart Wright mekanik dokuma tezgahını icat etti, James Watt buhar makinesini icat etti. 2- Demir Çelik Dalgası : 1800 de başladı. 3- Ulaştırma Dalgası :1825 de başladı. Stephenson 1820 de ilk trenler, 4- kimya çağı 5- elektirik endüstri dalgası : telefon ve telgaraf 1830 ile 1840 da icat edildi. 6- benzin motoru çağı Endüstri toplumu beraberinde işçi sınıfı Marx ın deyimiyle Proleteryı getirdi. - Doğrudan Endüstri toplumuna ilişkin ilk kapsamlı çalışmalardan biri Saint Simon un 1816 yılında yayınlıdığı Lindustrie dir. Emile Durkheima göre endüstri toplumunda toplumsal iş bölümü artmaktadır. 3
Marx endüstriyel kapitalizmin esiştisziği daha da artıracağını söylemiştir. M.Webere göre modern endüstiriyel kapilatilazmin alemeti fabrikası rasyonalitedir. ÇAĞDAŞ ENDÜSTRİ TOPLUMU TEORİLERİ: Endüstri toplumu kavramı ikinci düyna savaşından sonra önem kazandı. Bunham ın yönetsel devrim çalışmaları önemlidir. Endüstri toplumu üretimin dev fabirakalarda yapıldığı teşebbüsün aileden ayrıldığı toplum biçimidir. ( Aron) Endüstri toplumu Aronun ifadesi ile iş bölümünün Orijinal bir tarzını verir. Endüstri toplumu rasyonalizmin yanı sra sekülarizmin gelitiği ve bürokratik örgütleminin artmış oludğu bir toplum biçimidir. Yoğunlaşma ve sermaye birikimi bütün endüstri toplumlarının ortak özelliğidir. Giddensin belittiği şekilde ilerlemecidir. Dahredorf un belirttiği şekilde sınıf çatışmaları pazarlık tahkim arabulcuk şeklinde kurumsallaştırılmıştır. Endüstri toplumu, iş bölümü, uzmanlaşma, standartlaşma, kentelşme, sekülarızmin, rasyonelleşmenin, bürokratikleşmenin sermaye birikiminin modernleşmenin, benzeşmenin, olduğu toplumlardır. POST- ENDÜSTRİYEL TOPLUMLAR : Amittai Etzioni- modernlik sonrası çağ. Lichtheim- burjuvası sonrası toplum Herman Kahn ekonomi sonrası toplum Murray Bookchin- kıtlık sonrası toplum Kenneth Bouldin- uygarlık sonrası toplum Daniel Bell- post endütstriyel toplum Drucker- bilgi toplumu Holmes- kişisel hizmet toplumu Dahrendof- hizmet sınıfı toplum Brzezinski- teknokratik çağ Masuda- enformasyon toplumu Castells- network toplumu 1999 2000 li yıllarda yükselen yeni dönem için sanal toplum, diğital toplum, enformasyon ekonomisi, yeni ekonomi kavramları gelişti. Enformasyon toplununa ilişkin ilk öncü çalışmalardan birisi, Fritz Machlup tarafından 1962 de yaplımmşıtrı. Machlup'un amerika birleşik devletlerinde üretim ve bilginin dağılımı çalışması vardır. EKONOMİK YAPIDAKİ DÖNÜŞÜM: D.Bell post endüstriyel toplumun ilk özelliğini malların üretiminden hizmetlere yöneliş olarak belirtir. Bell'in post endüstriyel toplumun gelişi adlı esiri önemlidir. D. Bell endüstri sonrası toplum teorilerinin öncü isimlerindendir. D.Bell toplumun yeni paradgigmasının teorik bilgi olduğunu vurgular. Bilgi Devrimi: tarım ve endüstri devrimlerinden mülhem küresel ölçekte paradigmatik dönüşümü ifade etmektedir. Alvin Toffler, post endüstriyel dönüşümü üçüncü dalga olarak adlandırılır. ENFERMASYON TOPLUMUNA YÖNELİK ELEŞTİRİLER 1- enfermasyon toplumu teorileri endüstri toplumu teorilerinde olduğu gibi teknolojik determenizmin arkasına sığınıyorlar 2- yeni sınıf kavramı muğlaktır 3- yeni grupların objektif sınıf bilinci zayıf tarafıdır 4- bilimsel bilginin yükselişi de doğrudan güce dönüşemeyebilir. SORU CEVAP 4
Makro sosyoloji: ekonomik düzen, politik sistem ve kurumsal yapılar gibi büyük ölçekli toplumsal sistemlerin çözümlenmesi gibi konulara yönelir. Yaşayabilmek için ev hayvanlarına dayanan toplumlara göçebe toplumlar denir basit el aletlerinin kullanıldığı bir teknoloji ile işleyen bahçıvan toplumlar Toynbeeye göre Endüstri devirimi ilk defa ingilterede ortaya çıktı Newtonun Principia'sı nın insanlıt tarihinde yaptığı etki, insanın doğa üzerinde yeni bir iktidara sahip olduğu duygusu yaratması Freyere göre endüstriyel gelişmenin ilk dalgası, dokuma endüstri dalgası yükselen yeni toplumu tanımlamak için bilgi toplumu kavramını kullanan yazar Drucker dir. Bilgi güçtür sözü tarihte ilk defa kim vurgulamıştır, Bacon hizmet sektörü hangi toplumda daha öndedir, post endüstriyel ÜNİTE 2 - YEREL YÖNETİM METOTLARI tarihsel olarak modern yönetim metotları, erken dönem yönetim anlaışı, taylorist yönetim anlayışı, post fordist yönetim anlayışı. ERKEN DÖNEM YÖNETİM ANLAYIŞI: erken dönem yönetim anlayışı endüstrileşme ile birlikte ortaya çıkmıştır. ERKEN DÖNEM YÖNETİM ANLAYIŞININ ÖZELLİKLERİ : 1 Üretim basit tezgahlarda yapılır 2-emek yoğun üretim yaygındır 3- üretim artışı tezgah sayısına bağlıdır 4- patron ile çalışan arasında yüz yüze ilişkiler egemendir 5- formel eğitim önemlidir 6- usta kalfa çırak ilişkileri var 7- üretim sürecinde ustaların etkisi var 8- sendikalaşma henüz gelişmemiştir. 9- işletmelerin çoğu aile işletmelerider 10- işletmelelerde karar süreci yukarıdan aşağı hiyerarşiktir 11- kadın ve çocuk emeği youn bir şekilde kullanılır 12- çalışma koşulları çok kötüdür. ATAERKİLLİK NEDİR : erkek eğemen toplumsal yapıdır PATERNALİZM NEDİR : güce ve otoriteye sahip olan kişi veya bir kurumun kendisine bağımlı olanların ihtiyacını karşılaması ve bunun karşılığında bağımlı olanların güce ve otoriteye riayet etmesinin sağlandığı bir bağımlılık ilişkisidir. ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ NEDİR : işçi ile işveren arasında çalışma koşulları ücretler işçi sağlı ve iş güvenliği ve sosyal haklar çerçevesinde karşqılıklı müzakere ve görüşmelerin tümüne verilen addır. OTOMASYON NEDİR : üretim sürecinde insan gücü yerine teknolojinin kullanılmasıdır. Kas gücü yerine makine gücü gelişti. TAYLORİST YÖNTEM : fordist dönemle eş zamanlı ortaya çıktı. Taylorizm ölarak bilinen bilimsel yönetim anlayışı ile fordizm olarak tanımlanan üretim sistemi egemen olmuştur. Taylorizm 1911 yılında taylor tarafından yayımlanan bilimsel yöntemin ilkeleri kitabında geliştirdi. Taylorizm vasıfsız iş gücü istihdamına, üretim sürecinin en küçük ve en basit parçalara bölünmesi, parça başı ücret ödenmesi, çalışanların sıkı kontrolü, denetim altında tutulması. Taylorist işletmelerde yönetsel yapı dikey olduğu için karar alma mekanizması üst yönetimden aşağı doğru gerçekleşir. küresel üretim, stantart ürünlerin düşükmaliyetli olarak büyük miktarlarda üretildiği bir sistemdir. 5