46 Mevcut şartlar altında Kerkük te sayımın gerçekleşmesi sadece siyasi amaçlara hizmet etmiş olacak. Habib HÜRMÜZLÜ ORSAM Danışmanı habibhurmuzlu@orsam.org.tr IRAK TA NÜFUS SAYIMI VE KERKÜK ŞEHRİNE ETKİLERİ Abstract Cencus in Iraq and its Impacts on Kirkuk Province The first Law of Census in Iraq was enacted in 1927. The population of Iraq was announced as 2.968.000 in the first census carried out within the same year. And the last census in Iraq was carried out in 1997. According to this census, the population of Iraq was detected as 22 million. The most exact and real-like of these census is the one carried out in 1957. Despite the agreement on conducting a census in 2008, after that the U.S. occupied Iraq in 2003; the census was not carried out within that year or in the following year, 2009 either. Now, the census in Iraq was agreed on to be held on October 24, 2010. In this period, the effects of the census on Kirkuk, which is the center of the Iraqi Turkmens; and the issue of what kind of risks and false results are going to emerge as a result come into prominence. In this article, as a result of the 1957 census the fact that the number of Turkmens living in Kirkuk was 95725 and that the number of non-turkmen was around 17000, is tried to be proved by the official documents. That the brochures, census forms and the instructions for the census officials prepared for Kirkuk by the State was printed in Turkish, is the most obvious indicator that puts forward the real identity of the Province. The Article 23 of the Iraqi County Council Act has brought a speacial statute and different procedures for Kirkuk. These foresee the elimination of trespassing in public and private properties, and the detection of illegal migrations in Kirkuk before and after the occupation by revising the registers. In the article, the emphasize is on the fact that carrying out a census in Kirkuk without implementing these legal actions and the Article 23 would be hazardous and wrong.
47 Irak hükümeti Irak ta bugüne kadar yapılan en son sayım olan 1997 sayımında Kürt bölgesi hariç Irak ın toplam nüfus sayısını 19 milyon olarak açıklamıştır. Bu da gösteriyor ki Planlama Bakanlığı toplam nüfusu 22 milyon olarak açıklarken bu rakama Kürt bölgesi nüfusunu da ilave etmiştir. Giriş Dünyadaki birçok ülke, vatandaşlarının sosyal ve yaşam durumlarını etüt etmek üzere nüfus sayımı işlemine baş vurur. Bu sayede ülkede ekonomik, sosyal ve politik kalkınma yolunda detaylı projeler ve programlar uygulayabilir. Uluslar arası kriterlere göre her hangi bir ülkede sayımın en fazla on yılda bir yapılması üzerinde anlaşılmıştır. Irak devleti, kuruluş yılı olan 1921 yılından sonra, halkın nüfus sayısı, vatandaşların yaşı ve sosyal yaşam seviyesini tespit edip bir çağdaş ülke yapılandırılması konusunda nüfus sayımı yöntemine başvurmuştur 1. Irak ta Nüfus Sayımı Hakkında Tarihi Bilgiler Irak ta nüfus sayımı işlemlerini düzenleyen ilk yasa 5 Haziran 1927 yılında çıkmıştır. Bu yasaya Nüfus Tescili Kanunu adı verilmiştir. Bu yasadan önce Osmanlı döneminden kalma hicri 1330 tarihli kanun geçerli idi. Irak İçişleri bakanlığı anılan Irak nüfus yasasına göre Irak ta yaşayan vatandaş ve yabancıların kaydı ve isim, meslek, medeni durum, oturduğu konut, din ve eğitim düzeyi gibi bilgileri toplamak amacıyla belirli talimatlar çıkarmıştır. İlk sayım ise 17 Ağustos 1927 tarihinde gerçekleşmiş ve bu sayıma göre Irak ın toplam nüfusu 2 milyon 968.000 i bulmuştur. Bu sayımın hazırlıkları yetersiz olduğu için başarısız olmuştur 2. İçişleri Bakanlığı sayım işlerini üstlenmek üzere Nüfus Genel Müdürlüğü adı altında bir genel müdürlük ihdas etmiştir. İkinci sayım ise 1934 yılında yapılmış ve sayımda bir yıl uğraşılmıştır. Irak devleti bu sayımlarda Osmanlı devletinin belgelerini esas almıştır. Buna göre Osmanlı tabiiyetinde olan her kişi Iraklı olarak kabul edilmiştir. Aynı veriler Irak ı 1918 tarihinde işgal eden İngilizler tarafından da kullanılmış ve esas alınmıştır. Bu iki sayımdan sonra Irak ta sırasıyla 1947, 1957, 1965, 1977, 1987 ve 1997 yıllarında sayımlar icra edilmiştir. Bu sayımlarda Irak ın nüfus sayısı şöyle belirlenmiştir 3 : Sayım Yılı Irak ın Nüfusu 1927 2.968.000 1934 3.380.000 1947 4.816.000 1957 6.340.000 1965 8.097.000 1977 12.000.497 1987 16.287.319 1997 22.000.000 1987, 1997 sayımlarında ise formlarda Milliyet ve Din sorulmuş ancak mezhep beyan edilmesi istenmemiştir. Resim-1: 1987 Sayımına Ait Nüfus Kayıt Formu Irak hükümeti Irak ta bugüne kadar yapılan en
48 son sayım olan 1997 sayımında sayım kapsamına girmeyen Kürt bölgesi hariç Irak ın toplam nüfus sayısını 19 milyon olarak açıklamıştır. Bu da gösteriyor ki Planlama bakanının ırak ın toplam nüfus sayısını 22 milyon olarak açıklamasında, bu rakama Kürt bölgesi nüfusunu da ilave etmiştir. Irak ın 2003 yılında ABD güçleri tarafından işgal edilmesinden sonra ülkede yeni bir sayım yasası çıkmıştır. Bu yasaya göre Planlama bakanlığına bağlı, Planlama bakanı başkanlığında ve tüzel kişiliği olan bir Yüksek Sayım Heyeti kurulmuştur. Bu yasanın 3. Maddesi bu heyetin görevini şöyle tespit etmiştir: Veriler elde ederek vatandaşlar, konutlar, binalar, tesisler ve kalkınma programları hazırlamak amacına yarayan öğelerle ilgili çağdaş ve kapsamlı veri tabanları elde etmek ve sayım alanında modern teknolojiler kullanmaya özen göstermek. Yasanın altıncı maddesi sayım işlemi görevini bu heyete vermiştir. ABD işgalinden sonra Irak ta 2007 yılında sayım yapılması planlanmışken, bu işlem 2009 yılının Ekim ayına ertelenmiştir. Irak hükümeti, siyasi şartlar ve güvenlikle ilgili nedenlerden dolayı, ayrıca özellikle Kerkük te sayımın şimdiki şartlar altında yapılmasına karşı olan Türkmen ve Arapların itirazlarını göz önünde bulundurarak sayım işlemini Ekim 2010 yılına erteleme kararı almıştır. Kerkük te Sayım Yapılmasının Sakıncaları Ülkede 1997 yılından beri sayım yapılmadığı için etnik, dini ve mezhepsel grupların gerçek sayısı belli değildir. İlgili araştırma merkezleri ve benzer kuruluşların bu konuda zaman zaman açıkladığı rakamlar ise, gıda karnesi gibi sayımla alakası olan kaynaklara dayanarak yapılan tahminlerden ibarettir. Şunu da ilave edelim ki Planlama bakanlığı 2007 yılı için ülkenin toplam nüfusunu 29.682.081 olarak açıklamıştır. Bu yazıda Kerkük şehrinin eski çağlardan beri ister etnik yapı bakımından, ister hakim olan kültür birikimi bakımından bir Türkmen şehri olduğunu kanıtlamaya çalışmayacağız. Bu konuda yazılmış olan yüzlerce eser bu gerçeği delillerle ortaya koymaktadır. Biz burada Kerkük e karşı uygulanan Araplaştırma ve Kürtleştirme çaba ve politikalarının şehrin Türkmen özelliğini bozamadığını belirtmekle yetineceğiz. Geçen yüzyılın ilk yarısında Kerkük te bulunan petrol yatakları ve petrolün ticari ölçüde çıkarılması, bu şehre bir göç hareketini başlatmış oldu. Devrik Saddam döneminde ise bu bölgede sistemli bir asimile hareketi başlatıldı. Şehre Irak ın güney bölgelerinden yüz binlerce insan getirtilip buraya iskân ettirildi, bunlara maddi imkanlar ve iş olanakları sağlandı, Kerkük ün civar semtlerinde onlarca Arap mahallesi inşa edilerek bu aileler oralara yerleştirilmiştir. Bunun karşılığında Türkmen halkına çeşitli baskılar uygulanmış ve binlerce Türkmen zorunlu göçe tabi tutulmuştur. ABD nin 2003 tarihinde Irak ı işgal etmesinin hemen sonrasında ise, planlı ve programlı bir şekilde şehri Kürtleştirmek amacıyla yüz binlerce Kürt Kerkük e yerleştirilmiştir. Bütün bu faktörler şehrin ve civar bölgelerinin demografik yapısında derin bir değişiklik meydana getirmiştir. Bu gerçeklerin ışığı altında şehirde bir sayım yaptırmak tehlikeli bir durum yaratacağı gibi, şehirde var olan etnik çekişmelerin boyutunu etkin bir şekilde arttıracağı da aşikârdır. Kerkük şehri Irak ın kuzey batısında bulunan Telafer den başlayarak güney doğuda bulunan Mendeli, Aziziye, Bedre ve Cassan a kadar uzanan bir Türkmen coğrafyasının merkezidir. Bu geniş bölge Irak taki Kürt bölgelerini Arap bölgelerinden ayıran bir coğrafyadır. Bu gerçeği en güzel şekilde anlatanlardan biri olan Iraklı tarihçi general Taha El- Haşimi olmuştur. Bu zat, geçen yüz yılın otuzlu yıllarında ortaokul ve Eğitim Meslek okullarında okutulmak üzere Irak ın Coğrafyası adlı bir kitabında bu gerçeği kitabının 85. Sayfasında yayınlamış olduğu haritada belirtmiştir. 4 Yazar bu eserinin 85. Sayfasında şunları bildirmektedir: Türkler (Türkmenler) genellikle Kürt bölgelerini Arap bölgelerinden ayıran coğrafya-
49 Irak ta 1957 yılında icra edilen nüfus sayımı, yazar ve araştırmacıların mutabık kaldıkları gibi, o tarihe kadar ve ondan sonra da yapılan sayımların en sağlıklı ve gerçeği yansıtan sayım olmuştur. Burada Kerkük şehrinin o zamanki demografik yapısını bu sayımın verileri ışığı altında açıklamaya çalışacağız. da yaşarlar. Bu coğrafya; Musul şehrinin kuzey batısında bulunan Telafer den başlar, Erbil, Altunköprü, Kerkük, Dakuk, Tuzhurmatu, Kifri, Hanekün, Mendeli ve Bedre ye kadar uzanır. Yazar Arap, Kürt ve Türkmen bölgelerini detaylı bir haritayla da tespit etmiştir. Resim-2: Taha El-Haşimi nin Irak Coğrafyası Kitabının 85. Sayfasında Yayınlanan ve Kerkük ü Türkmen Bölgesi Olarak Gösteren Harita tarihe kadar ve ondan sonra da yapılan sayımların en sağlıklı ve gerçeği yansıtan sayım olmuştur. Burada Kerkük şehrinin o zamanki demografik yapısını bu sayımın verileri ışığı altında açıklamaya çalışacağız. Bilindiği üzere o zamanki Kerkük şehri; Kerkük kalesini ve civar semtlerini içeren eski yaka ile Korya adı verilen yeni semtten oluşmakta idi. Elimizde verileri bulunan en eski nüfus sayımı olan 1947 nüfus sayımı için yayınlanan resmi kitapçıklarda Kerkük şehrinin o zamanki mahalleleri ve her mahalledeki aile sayısı beyan edilmiştir. Bu mahallelerin isimleri kitapçığın ikinci cildinin 101. Sayfasında şöyle beyan edilmiştir: (1) Sarıkahya, (2) Şaturlu, (3) Begler, (4) İmam Kasım, (5) Bulak, (6) Ahi Hüseyin, (7) Meydan, (8) Ağalık, (9) Hamam Mülim, (10) Hamam Mesihi. Bu resmi belgeye göre Kerkük şehri 1947 yılında isimleri belirtilen 10 adet mahalleden oluşmakta imiş. Buna göre de 1947 yılında ne şimdiki Kürt mahalleleri olan Şorca, İskan, Azadi mahalleleri vardı, ne de sonradan Baas partisi döneminde asimilasyon politikası doğrultusunda Araplar için inşa edilen mahalleler vardı. 1947 yılında bir adet Kürt ya da Arap mahallesi olsa idi, bu durum anılan resmi belgede yerini almış olurdu. 1957 Nüfus Sayımında Kerkük Irak ta 1957 yılında icra edilen nüfus sayımı, yazar ve araştırmacıların mutabık kaldıkları gibi, o Daha önce de belirttiğimiz gibi kraliyet döneminin devrilmesi ve cumhuriyetin ilan edilmesinden bir yıl önce (1957) Irak ta bir nüfus sayımı icra edilmiştir. Sayımı yürüten resmi müessese, İçişleri bakanlığına bağlı Nüfus Genel Müdürlüğü olmuştur. Bu kuruluş 1965 yılında bu sayım hakkında 1957 sayımı formu rehberi adı altında 6 ciltten oluşan bir kitap çıkarmıştır. Önsözünü o zamanki Nüfus Genel Müdürü Emin
50 El- Hilali nin yazmış olduğu bu rehberde Irak ın sayım amaçlı 18 sayım bölgesine ayrıldığı, bu bölgelerin o zamanki 14 adet vilayet ile 3 adet sahra bölgesi ve Irak dışındaki Iraklıları içerdiği belirtilmiştir. Konumuz olan Kerkük vilayeti bu rehberin 567. ve sonraki sayfalarında yer almıştır. Rehberde Kerkük şehrinde o zamanki mahallelerin isimleri şöyle geçmektedir: (1) Sarıkahya, (2) Mahatta (İstasyon), (3) Tisin, (4) Begler, (5) Şaturlu, (6) Hasa, (7) Elmas, (8) İmam Kasım, (9) Bulak, (10) Ahi Hüseyin, (11) Şorca, (12) Çay, (13) Çukur, (14) Piryadi, (15) Avcı, (16) Musalla, (17) Ağalık, (18) Kale Meydan, (19) Hamam Müslim, (20) Yeni Kerkük (Arafa). 1957 yılında Kerkük şehrini oluşturan 20 mahallenin ismi belgede resmen geçmiştir. Görüldüğü gibi Kerkük te sonradan ihdas edilen iskan ile Rahimava Kürt mahalleleri bu listede yer almamıştır. Bu da gösteriyor ki bu iki mahalle 1958 İhtilalinden sonra siyasi nedenlerle köylerinden Kerkük e göç eden Kürtlerin yerleştiği ve zamanla genişlediği semtlerdir. Yukarıda verilen 20 adet mahalle içinde Şorca adındaki bir Kürt mahallesi ve Kürt ve Türkmenlerden oluşan İmam Kasım mahallesi yer almakta ve Şorca mahallesi de geçen yüz yılın kırkları ve ellilerinde yokmuş. Listedeki kalan 18 mahallenin hepsi ki bunlar yüz yıllardan beri yerleşim bölgeleridir, Türkmenlerin oturduğu bölgelerdir. Bu bölgelerdeki tüm konutlar, tesisler, mağaza ve dükkânlar, hamamlar, kahvehaneler ve camiler de Türkmenlerin mülkiyetinde olduğu yapılardır. Bunun yanında Begler, Sarıkahya, Şaturlu ve Elmas mahallelerinde belirli sayıda Ermeni ve Süryani aileler de otururdu. Aynı rehbere bir daha göz atıldığında, rehberde adı geçen her mahallede oturan aile sayısının da beyan edildiği de görülür. Bu bilgilere göre, 1957 yılında Türkmenlere ait 18 mahallede toplam 19145 aile oturmakta imiş. Her ailede ortalama 5 kişi olduğu var sayılırsa, bu mahallelerde ortalama 95725 kişinin yaşadığı görülür. Şorca ve İmam Kasım mahallelerinin toplam aile sayısı ise (sonuncusunda en az %25 Türkmen aile vardı), 3800 dür, yani yaklaşık Mahalle Adı Sarıkahya 3076 Mahatta 157 Tisin 929 Begler 3775 Şaturlu 896 Kurulmuş Köklü Hassa Toplam Aile Sayısı 2078 Elmas 1183 Bulak 621 Ahi Hüseyin 422 Çay 277 Çukur 547 Piryadi 967 Avcı 104 Musalla 2481 Ağalık 359 Kale Meydan 283 Hamam Müslim 540 Yeni Kerkük 450 İmam Kasım 2207 Şorca 1593 19000 kişidir. Kerkük şehrinde o zaman yaşayan Ermeni ve Süryani aile adedi hakkında sağlıklı bir bilgi yoktur, ancak biz bunu kişisel bilgilerimize dayanarak en fazla 700 aile, yani 3500 kişi olarak tahmin etmekteyiz. Arz edilen bilgilerden yola çıkılarak 1957 yılında Irak ta nüfus sayımı verilerine dayanarak Kerkük şehrinin demografik yapısı hakkında şu verileri elde edebiliriz: 1- Türkmen mahallelerinin sayısı 18 dir. Bu mahallelerde çok az sayıda Ermeni ve Süryani ve birkaç Arap kökenli Hadidi aşireti mensubu yaşamakta idi. Bunun karşılığında Kerkük te yine aynı dönemde 2- Kürt mahallesi ve bir adet Kürt çoğunluklu karma mahalle vardı. 3- Kerkük te Türkmen aile sayısı 19145 700 = 18445 aile. 4- Kerkük te Türkmen vatandaşların sayısı 9225.
51 23. maddenin hükümleri yerine getirilmeden bir sayımın yapılması, hem illegal şekilde ve büyük çapta vuku bulan göçlerin meşrulaştırılması, hem de bahsi geçen maddedeki icraatın yararsız hale gelmesi sonucunu doğuracaktır. Dolayısıyla Kerkük te nüfus sayımı 23. maddenin uygulanmasından sonraki bir tarihe ertelenmelidir. 5- Kerkük te Kürt ailelerin sayısı (Şorca mahallesi + İmam Kasım mahallesinin ¾ ü) yaklaşık: 3400 aile. 6- Kerkük te Kürt vatandaşlarının sayısı 17000. Bu verilerden şunlar anlaşılır: Kerkük te 1957 yılında toplam Türkmen nüfus sayısı: 92252. Toplam Kürt nüfus sayısı: 17000. Başka bir deyişle: Türkmen toplam Nüfus oranı: yaklaşık %75, Kürt toplam nüfus sayısı: yaklaşık: %20. Kalan oran ise Ermeniler, Süryaniler ve Araplara aittir. Şunu da tekrar vurgulamak isteriz ki bu veriler devletin icra etmiş olduğu resmi istatistiklere dayanmaktadır ve doğruluğu hakkında hiçbir kuşkuya mahal yoktur. sayım formları Türkçe olarak hazırlanmıştı. Hatta bölgede sayımı icra edecek sayım elemanlarına yardımcı olacak talimatlar da Türkçe olarak hazırlanmıştı. Adı geçen talimatlar Arapça, Kürtçe ve Türkçe olarak 3 dilde basılarak sayım elemanlarına bölgeye göre dağıtılmıştı. Kerkük bölgesinin Resim-3: 1957 Nüfus Sayımı Gününden Önce Basılıp Kerkük te Halka Dağıtılan Türkçe Broşür 1957 yılı nüfus sayımını gerçekleştiren bakanlıktaki ekip, bu işlemin sağlıklı ve başarılı geçmesi için büyük çabalar harcamıştı. Bu bağlamda halkı sayımın önemi hakkında bilinçlendirme, sayıma katılma ve sayım görevlilerine doğru ve tam bilgi verme yolunda onları teşvik etmek üzere büyük çabalar harcamışlardı. Sayım ekibi halkı sayım işlemine katılmaları ve memurlara yardımcı olmaları yönünde yüz binlerce broşür basıp halka dağıtmıştı. Bu broşürler her bölgede halkın anladığı dilde basılmıştır. Böylece Kürt bölgeleri için Kürtçe broşür, Başta Kerkük olan Türkmen bölgesi için Türkçe broşürler basılıp elle, araçlarla ve havadan uçakla atılarak dağıtılmıştı. Aşağıda, Türkçe basılmış ve Kerkük şehrinde binlerce dağıtılmış olan broşür görülmektedir. Ayrıca Kerkük ve civar ilçe ve köylerde kullanılan *Broşürde şu ifade yer alıyor: Sayım işine iştirak etmek, yeni ve mesut bir hayatın tesisinde temel sayılır. tamamında ve hatta idari yönden Kerkük e bağlı Arap Havice bölgesi ve Kürt Çimçamal bölgesinde bile Türkçe basılmış formlar dağıtıldı. Bunun nedeni sayım elemanlarının hemen hemen tamamının Türkmen olması idi.
52 Resim-4: 1957 Sayımı İçin Basılmış Olan Türkçe Form 2000 Yılından Sonra Nüfus Sayımı ABD nin Irak ı işgal etmesinden sonraki dönemde her ne kadar Planlama Bakanlığı bir sayımın icra edilmesi için çaba harcadıysa da, güvenlik sorunları nedeniyle ülkede bu işlem yapılamamıştır. 2008 yılında sayımın 2009 yılında (24 Ekim 2009) yapılması kararlaştırılmıştır. Ancak, daha önce de bildirdiğimiz gibi, sayım, yine güvenlik durumunun el verişle olmadığı gerekçe gösterilerek, bir yıl sonrasına yani 2010 yılının Ekim ayına ertelenmiştir. Planlama bakanlığı, sayımın bu tarihte yapılmasına karşı özellikle Kerkük ten- yükselen tüm itirazlara rağmen, kararında ısrarlı görünmektedir. Kerkük teki sayımla ilgili merciler sayım sicillerinin yenilenmesi konusunda ikinci aşamaya geldiklerini ve şehirde yeni isimlerin kaydedilmesine başlandığını açıklamaktadırlar. Yetkililer Kerkük vilayetinin 306 bölgeye ayrıldığını ve sayım işlemi için 1253 ekibin oluşturulduğunu da açıkladılar. Kerkük te Bu Aşamada Sayım Yapılmasının Sakıncaları Irak ta birçok politikacı ve gözlemci, ortada hükümetin kurulmasıyla ilgili siyasi kriz yaşandığına ve bazı vilayetlerin idari sınırı hakkındaki çekişmelerin henüz çözülmediğine değinerek ülkede sayım yapılması için şartların uygun olmadığını ileri sürmektedirler. Kerkük konusuna gelince, İl Meclisi Seçimi yasasının 23. Maddesi uygulanmadan Kerkük te sayım yapılmasının doğru olmadığı açıktır. Adı geçen madde Kerkük te hem mülklere karşı gerçekleşen tecavüzlerin kaldırılmasını hem de 2003 yılından sonra şehre getirtilen binlerce insanın kayıtlarının tespiti ve bu tecavüzlerin kaldırılmasını hedef almaktadır. Kerkük teki siyasi partiler, sivil toplum kuruluşları ve halk, bu madde uygulanmadan sayım
53 yapılmasının yanlış olduğunu ve telafisi zor olan sonuçlar doğuracağını dile getirmektedirler. Sonuç Bizce mevcut şartlar altında Kerkük te sayımın gerçekleşmesi sadece siyasi amaçlara hizmet etmiş olacaktır. Zira şehrin demografik yapısının zorla değiştirilmiş olması açık bir gerçektir. Bu tecavüzlerin varlığı kanunla da teyit edilmiştir. Adı geçen 23. Madde ABD işgalinden önce ve sonra gerçekleşen göç ve demografik değişikliklerin düzeltilmesi konusunda amir hükümler belirleyerek konunun parlamentoya arz edilmesini kararlaştırmıştır. Bütün bunlar, hem Kerkük ün özel bir durumu olduğunu hem de şehirde düzeltilmesi gereken bir çarpıklığın olduğunun kanıtlarıdır. Kerkük te bu maddenin hükümleri yerine getirilmeden bir sayımın yapılması, hem illegal şekilde ve büyük çapta vuku bulan göçlerin meşrulaştırılması, hem de bahsi geçen maddedeki icraatın yararsız hale gelmesi sonucunu doğuracaktır. Dolayısıyla Kerkük te nüfus sayımının 23. Maddenin uygulanmasından sonraki bir tarihe ertelenmesi hem mantığın, hem hukukun, hem de şehirde istikrarın sağlanmasının gereğidir. 1 Bkz. Eymen Fahir, ا 8?Fاق R@ ا 5?/Fادات L.)رQ3P,, 6*Jة The Iraqi Democratic Union- ا 5?/Fاد اRJ(D:F ( Nا(, ا 8?Fاق N2J ا 8C/9# ار ا#داري Savvaf, httpwww.idu.net,mohammed Hamit El- أول ا 1 =)ء D:GF )ن @R ا 8?Fاق 5P80 ة ا" 8 ق Harp, Ekim,2008 Tarık واRBNC2F ;*D, اKF *& ا"? Q.(HNG, 29 26/6/2008 2 Bkz. Samal Mecit Ferec, Irak Planlama Bakanı ve o zamanki Sayım Komisyonu Başkanı ile Elif Baa dergisinin 994 sayılı ve 14 Ekim 1987 tarihinde yayınlanan röportajı. Aynı bilgi Suphi Mustafa tarafından Türkmeneli gazetesinin 1022 sayılı e 20 Temmuz 2010 tarihli sayısında yayınlanmıştır (s. 4). DİPNOTLAR 3 Aynı kaynak. 4 Bkz. Taha El- Haşimi, Irak Coğrafyası, birinci baskı, Maarif Matbaası, Bağdat 1933, s. 83.