XIII. ve XIV. HAFTALAR HİN 412 KLASİK SANSKRİT EDEBİYATINDAN SEÇMELER Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Hindoloji Anabilim Dalı Doç. Dr. H. Derya Can
Kaynakça Şudraka. (2007).Toprak Arabacık (Mriççhakatika). (Çev. Korhan Kaya), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Şudraka nın Hayatı Kalidasa dan sonra MS IV. yüzyılda yaşadığı kabul edilen Şudraka dan bahsetmemiz gerekir. Sten Konow, onun III. yüzyılda yaşamış Şivadatta adında bir kral olduğunu ileri sürse de bu düşünce bilim adamları tarafından kabul görmemiştir. Şudraka, bir kraldır, yani Kshatriya sınıfındadır.
Şudraka nın Hayatı Şudraka sözcüğü ise Hint kast sisteminin en alt basamağı olan Şudra sözcüğünden yani sınıfından türemiştir. Yazarın bir kral olduğu halde kendisine bu adı seçmesi, bunun takma bir ad olduğunu düşündürmektedir. Walter Ruben de bu görüştedir ve şöyle belirtir:
Şudraka nın Hayatı Bu adın anlamının tam tersini Aryaka adında buluyoruz. Aryaka soylu, aristokrat adam demektir; dramda kaderin cilvesiyle Uccayini şehrinin kralı olan çoban oğlunun adı böyledir. Bu çoban soyludur, ama herhalde aristokrat değildir; belki de doğuştan bir Şudra dır. Şudraka, Hintliler için tam anlamıyla demokrat bir yazar adıdır.
Şudraka nın Hayatı Bu yazar, Hint edebiyatında zorba bir krala karşı isyan etmiş aşağı Kasttan bir çobanın başından geçenleri, hem de çobanı sevimli göstererek bir sanat eseri halinde koymuş bir şairdir. Böyle olunca, Şudraka adı adeta bir ahlak ilkesi ifade ediyor. Yani, insan herhangi bir kasttan doğmuş olmakla değil, kişiliğiyle soylu bir kimse olur.
Şudraka nın Hayatı Şudraka nın Toprak Arabacık (Mriççhakatika) adlı eserinden başka bize ulaşan ya da bilinen bir eseri yoktur. Bu eser, konusunu kendinden daha önce yaşamış Bhasa nın Daridra Çarudattam adlı dramından aldığı düşünülmektedir.
Şudraka nın Hayatı Walter Ruben ise, eserin konusunun kökeni konusunda Eski Hint Tarihi adlı eserinde, Catakaların eski Buddhist masal külliyatında mevcut ve Krishna hikâyelerini hatırlatan bir masalın değiştirilmiş formu olduğu konusunda görüş bildirmektedir.
Şudraka nın Hayatı O halde Şudraka nın kendisinden daha önce yaşamış Bhasa ile aynı konuyu işlemesi belki de eserin temasının tarihsel ve geleneksel olarak sağlam bir kökene, yani Buddhist masallar Catakalara dayanması yönündeki yorumumuzu desteklemektedir. Daridra Çarudattam ismi, Mriççhakatika dramındaki başkarakterin adıdır.
Şudraka nın Hayatı Ancak Bhasa nın eserinde siyasal bir olay ya da başkaldırı söz konusu değilken, Şudraka nın eserinde kötü yönetime karşı bir ayaklanma girişimi vardır. Walter Ruben, Şudraka nın eserindeki gerçekciliği, çok yönlü canlılığı ve çeşitliliği Shakespeare in dramlarıyla karşılaştırılacak nitelikte görmüştür. Ayrıca Bhasa nın eseri kuru ver aniden biten, belirsiz bir eserdir.
Şudraka nın Hayatı Şudraka, Rigveda yı, Samaveda yı, matematiği, fil eğitimini, yosmalara karşı nasıl davranılacağını bilen, kültürlü bir kraldır. Eserin dili temiz bir Sanskrit tir ancak bazen Vasantesena ve halktan kişilerin, halk dili olan Prakrit ile konuştuklarını görürüz. Şudraka, Bhasa nın eserindeki karakterlerin isimlerini hemen hemen aynı şekilde kullanmıştır. Otoriteler, Şudraka nın Mriççhakatika adlı eserini, Bhasa nın yarım bıraktığı Daridra Çarudatta yı mükemmel bir biçimde tamamladığını düşünürler.
Mriççhakatika (Toprak Arabacık) I. Perde Bir dua ile (Nandi) sahne açıldıktan sonra tiyatro müdürü Sutradhara sahneye gelir ve eserin yazarı hakkında biraz bilgi verir. Sonra karısı (Nati) ile konuşur ve bunu takiben Vidushaka (Maitreya) girer ve oyun böylece başlamış olur. Maitreya yoksul bir Brahmandır ve Çarudatta'nın dürüst ve samimi arkadaşıdır.
Mriççhakatika (Toprak Arabacık) I. Perde Çarudatta bir zamanlar Uccayini kentinin zenginlerinden biriyken, erdemliliği ve hayır işlerine düşkünlüğü yüzünden fakir düşmüştür. Çarudatta'nın dostlarından biri olan Çurnavriddha, Maitreya ile giymesi için ona bir pelerin gönderir.
Mriççhakatika (Toprak Arabacık) I. Perde Çarudatta girince Maitreya pelerini eline tutuşturur. Sonra yoksulluk üzerine konuşurlar; derken Vasantasena sahneye girer. Kadın, Uccayini kralı Palaka'nın kayınbiraderi alçak Sakara (Samsthanaka) tarafından sürekli olarak rahatsız edilmektedir. O, zampara, korkak ve budala bir kimsedir.
Mriççhakatikam(Toprak Arabacık) I. Perde Kendini çok büyük bir kimse sanmakta ve herkese öyle görünmeye çalışmaktadır. Yanında Vita ve Çeta adında iki kişi daha vardır. Bunlar yalvarma, yılışma ve tehdit gibi çeşitli yollarla Vasantasena'ya Sakara'nın onu istediğini söylerlerse de o, her seferinde onları öfkeyle reddeder.
Mriççhakatika (Toprak Arabacık) I. Perde Kadın Çarudatta'nın evine sığınır. Peşindekiler gece karanlığında yanlışlıkla Çarudatta'nın hizmetçisi Radanika'yı yakalarlar; Maitreya olaya müdahale eder ve adamları kapı dışına kovalar. Vasantasena epeydir erdemliliğini işittiği Çarudatta ile karşılaşır ve hemen ona âşık olur. Bu, zengin erkekleri tercih eden hayat kadınlarının karakterine aykırı bir tutumdur.
Mriççhakatika (Toprak Arabacık) I. Perde Tanışıklığını sürdürebilmek için zekice bir plana başvurur; mücevherlerini Çarudatta'ya verir. Bunu güya emniyet için yapmaktadır, ama asıl amacı, daha sonra onunla konuşabilmek için bir bahane yaratmaktır. Kadın oradan ayrılırken, Çarudatta ona eşlik eder. Çarudatta geri döndüğü zaman, mücevherleri saklaması için Maitreya'ya verir.
Mriççhakatika (Toprak Arabacık) II. Perde Vasantasena, hizmetçisi Madanika'ya güvenerek Çarudatta'ya karşı hissettiği sıcak duyguları ve ziynet eşyalarını ona emanet etmesinin gerçek nedenini açıklar. Ardından birçok kumarbazın tanıtıldığı sahne gelir. Bunlardan biri, borçlarını ödemeden kaçan ve kumarhane sahibi ile bir tefeci tarafından takip edilen Samvahaka'dır.
Mriççhakatika (Toprak Arabacık) II. Perde Samvahaka başka bir kumarbazın yardımıyla kaçar ve Vasantasena'nın evine sığınır. İyi kalpli Vasantasena, Samvahaka'nın borçlarını öder ve onu peşindekilerden kurtarır. Samvahaka kumardan bıkmıştır ve bir Buddhist dilencinin (Bhikshu) giysisini giyme fikrini açıkladıktan sonra çıkar.
Mriççhakatika (Toprak Arabacık) II. Perde Daha sonra Vasantasena'nın hizmetçilerinden biri girer, bir Bhikshu'yu nasıl kurtardığını ve bu cesur hareketi nedeniyle Çarudatta'nın kendi pelerinini vererek onu nasıl ödüllendirdiğini anlatır. Bu, Vasantasena için, saygıdeğer Çarudatta'nın cömertliğinin başka bir kanıtıdır. Pelerini alır, kendisi giyer, çünkü taparcasına sevdiği kahramana ait olan her şeyi en az onun kadar sevmektedir.
Mriççhakatika (Toprak Arabacık) III. Perde Vasantasena'nın köle hizmetçilerinden biri olan Madanika'ya âşık olan Şarvilaka adında Uccayinli bir Brahman vardır. Vasantasena'ya bedelini ödeyerek Madanika ile evlenmek istemektedir. Fakir olduğundan, gerekli altını sağlayabilmek için hırsızlık yapar. Bir gece, herkes derin uykudayken Çarudatta'nın evini soyar. Maitreya'nın sakladığı Vasantasena'ya ait olan birçok ziynet eşyasını çalar. Hırsız bir süre sonra bulunur.