TSÜAB TOHUMCULUK SEKTÖRÜNDE ÜNİVERSİTE-KAMU ÖZEL SEKTÖR İŞBİRLİĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ ÇALIŞTAYI 30 Kasım-1 Aralık 2015/Antalya Kamil YILMAZ TAREKS AŞ Genel Müdür Yardımcısı
KAPSAM Kamu-GHTB Ve Diğer Resmi Kuruluşların Sektördeki Yeri, Üniversitenin Rolü Özel Sektörün Durumu Yapılması Gerekenler 12/4/2015 2
ÜNİVERSİTE-KAMU-ÖZEL SEKTÖR İŞBİRLİĞİ Dünyada tohum Sektörünün büyüklüğü; gelişmiş tohum sistemleri,özel sektörün üretim gücü, Ar-ge kapasitesi veüniversitelerin bilimsel çalışmaları ile değerlendirilmektedir. Özel Sektör Kamu Tohumculuk sektörü Bir ülkede, Tohum sektörünün bölgesel ve uluslararası rekabet gücünün oluşmasında arge ve üretim kapasitesi ile kamunun doğru tohumculuk politikaları ve tohum sistemleri önemlidir. Üniversite 12/4/2015 3
KAMU-GHTB VE DİĞER RESMİ KURULUŞLAR; Tohumculuk sektöründe sektördeki paydaşların birçok rolünü yasalar belirlemiştir. Tohumculuk sektörü ile ilgili çok sayıda yasa GTHB tarafından uygulama konulmuştur. Bu yasalar;bitki Islahçı Hakları Yasası hariç Kamu hukuku hükümlerini içermektedir. Tohumda kalite standartları, Kayıt altına alma ile ilgili teknik ve hukuki prensipler, Sektördeki araştırıcı, üretici ve dağıtıcıların yetkilendirilmesi,(tohum,fide,fidan üretim,yetiştirici belgesi, ÖSTAK belgesi,tohum bayilik belgesi vb.) Üretim aşamalarında tarla-lab.da teknik denetim ve sertifikasyon hizmetleri, Pazarda piyasa denetimi, Tohum ticareti ile ilgili ulusal ve uluslararası kurallar ile ilgili hususlar, 12/4/2015 4
Karantina ve Bitki pasaportu Uygulamaları Kamudaki Ar-ge çalışmaları, Genetik kaynakların toplanması, muhafaza edilmesi ve çoğaltımı, Bitki ıslahçı hakları ile ilgili düzenlemeler ve teknik uygulamalar, Biyogüvenlik yasası ile ilgili düzenleme ve uygulamalar, Sektörün yapılandırılması ile ilgili yasal düzenlemeler, Uluslararası tohumculukla ilgili kuruluşlara üyelik ve devamlılığın sağlanması,(fao,oecd,ista,upov vb.) Özel sektörde yapılanma(türktob ve alt birliklerin kurulması), Desteklemeler(Ar-Ge projeleri-üretim-yatırım-işletme), 12/4/2015 5
KANUNLAR - İKİNCİL MEVZUATLAR 5042 sayılı Yeni Bitki Çeşitlerine ait ıslahçı haklarının korunmasına ilişkin kanun -2004 (üç yönetmelik) 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu-2010 (Tohumla ilgili iki yönetmelik-karantina ve Bitki Pasaportu ve Operatörlerin Kay.altına alınması)) 5553 SAYILI TOHUMCULUK YASASI -2006 on dört yönetmelik Y Ö N E T L İ K L E R Bu kanunlarda öngörüldüğü üzere, Başta Kayıt altına alma,tohumluk üretimi sertikasyonu ile ilgili yönetmelikler,karantina,bitki ıslahçı hakları uygulama yönetmeliği olmak üzere tohumculukla ilgili, 19 adet yönetmelik çıkarılmıştır 12/4/2015 6
ÜNİVERSİTELER; mevcut durum Ziraat fakültelerinde ve tarımla ilgili açılan fakültelerde eğitim ve öğrenci/insan kaynakları yetiştirme faaliyetleri, Farklı türlerde çeşit geliştirme çalışmaları,(bireysel çalışmalar), Tohum teknolojileri(tohum kalitesi,depolama,çimlenme vb. ile lab. çalışmaları,(bazı üniversiteler) Bazı üniversitelerde,moleküler tekniklerin kullanıldığı çeşit tanımlama, hastalık testleme ile ilgili faaliyetler, Bitki ıslahı ve tohumculukla ilgili master ve doktora çalışmaları, 12/4/2015 7
ÖZEL SEKTÖR ; 2000 li yıllara kadar ithal eden,çoğaltan bir özel sektör,bu yıllardan itibaren genelde çeşit ve üst kademe tohum ithal eden,(yem bitkileri ve sebze tohumları hariç)bitki ıslahı,çeşit geliştirme ve tohum kalitesi lab.ve moleküler tekniklerin ıslahta kullanılmasına yönelik lab.alt yapılarının kurulması, üretim,proses,yatırıma ağırlık veren güçlü ve ar-ge nin önemini bilen,farkında olan bir özel sektör var. Ar-ge ve çeşit geliştirme çalışmaları(tarla bitkileri, sebze, fidan vb.), Tohumculuk sektöründe mısır,ayçiçeği,patates,ş.pancarı,sebze ve hububat ve bazı türlerde tamamı veya önemli bir kısmını kapsayan üretim faaliyetleri, Tohum işleme ve paketleme kapasitesi, Pazarlama faaliyetleri, İthalat ve ihracat faaliyetleri, Yeni teknolojilerin transferi, 12/4/2015 8
BEKLENTİLER VE YAPILMASI GEREKENLER KAMU ÜNİVERSİTE Tohumculuk sektörü ÖZEL SEKTÖR ŞİRKETLER MESLEK KURULUŞLARI TÜRKTOB-ALT BİRLİKLER 12/4/2015 9
KAMUNUN ETKİNLİK ALANLARI mevzuat denetim destekleme UYGULANABİLİR-REKABET SAĞLAYAN GELİŞMEYİ DESTEKLEYEN KATILICIMCI POLİTİKALAR TOHUMCULUK SEKTÖRÜNÜ GÜÇLENDİRECEKTİR. 12/4/2015 10
Kamudan beklentiler? Yasaların-ikincil mevzuatların; uygulanabilir, teknik ve haksız rekabeti engelleyen hususları içermeli, Dünyadaki tohum endüstrisi ve bilimsel alandaki gelişmeleri takip etmeli, Kayıt dışı, merdiven altı tohumculuğun etkin piyasa denetimi ile önlenmeli, Üretim maliyeti yüksek, stratejik ve üretimi yetersiz bitki türlerinde etkili arge ve destekleme programlarının uygulanması, Tohumculuk sektörünün yurt içinde ve dışında rekabet gücünün artırılmasına yönelik politikaların belirlenmesi, Kamudaki bilgi, teknik alt yapı, arazi, genetik kaynakların-ıslah materyallerinin sektörün kullanımına sunulması ve bunun kurulacak mekanizmalar ile etkin olarak uygulanması, 12/4/2015 11
Mevzuatların oluşturulmasında özel sektör, üniversitelerin katılımının sağlanması, Sertifikasyon ve karantina uygulamalarında analiz sürelerinin belirlenmesi, müşterilere duyurulması, hizmet süreçlerinin tanımlanarak analiz işlemlerinin hızlandırılması, İhracat işlemlerinde sektörün desteklenmesi, ihracatın kolaylaştırılması, ihraç yapılan ülkelerde süreci kolaylaştırıcı teknik ve idari tedbirlerin alınması ve teknik engellerin kaldırılmasına yönelik çalışma ve projeler yapılması, Sektörün tohumculukla ilgili uluslararası kuruluşlarda etkin temsil edilmesi hususunun ülke politikası haline getirilmesi, politika ve kuralların oluşturulmasında etkin olunması, Tohumculuk yasasında yer alan tohum üretimi, ticareti, sertifikasyonu ile ilgili yetkilerin devredilmesi ile ilgili süreçlerin hızlandırılması, Piyasa denetiminde birlik ve alt birliklerden kurulacak yeni sistemlerle yararlanılması önemlidir. 12/4/2015 12
ÖZEL SEKTÖR/ BİRLİK-ALT BİRLİKLER-Beklentiler Tohumculuk yasası kapsamında yetki devri öngörülen alanlarda; Tohum sertifikasyonu (Etiketleme,tarla kontrolleri, post kontrol testleri vb.) konularında yetki alınması, Dayanıklılık ıslahı, sertifikasyon amaçlı fidan, fide, patates ve diğer bazı türlerde zararlı organizma testlemeleri yapan akredite olmuş «ulusal tohum-fide test lab.»kurulması, Alt birlikler bünyesinde(tsüab,bisab,füab vb.)teknik çalışma guruplarının oluşturulması (bitki gurubu veya çalışma konusu) ve çalışma sisteminin mevzuatla düzenlenmesi, Ar-Ge çalışmalarına daha fazla yatırım yapılması, yapılacak bitki türü bazında uzun süreli bitki ıslahı eğitim programları kamu-üniversite işbirliği ile gerçekleştirilmesi, İhracatın geliştirilmesi-uluslararası alanda rekabet gücünün artırılmasıdiğer ülkelerle uyumun sağlanması, teknik engellerin kaldırılması amacıyla kamu ile birlikte çalışılması ve projeler yapılması, 12/4/2015 13
ÖZEL SEKTÖR/ BİRLİK-ALT BİRLİKLER-Beklentiler Piyasa denetiminde( kayıt dışı tohum üretimi ve ticaretinin önlenmesi amacıyla) görev alınması, çalışma mekanizmalarının birlikte oluşturulması, Alt birlik içinde veya alt birlikler arasında koordinasyonun güçlendirilmesi, üyelerin etik kurallara uymasının sağlanması, Tohumculukla ilgili ISF,ESA,APSA gibi uluslararası kuruluşlarda ve ECOSA gibi bölgesel kuruluşlarda daha etkin olunması amacıyla strateji ve politikalar geliştirilmesi, Şirketlerin belirli alanlarda işbirliği yapması, ortak projeler uygulaması ve aynı bitki gurubunda çalışan firmaların ar-ge-lab. alt yapısını ortak kullanma alanında birlikte hareket etmesi ülke tohumculuk sektörünü güçlendirecektir. TOHUM ŞİRKETİ AR-GE-ÜRETİM-TOHUM İŞLEME-DEPOLAMA- TOH.LAB./SERTİFİKASTON-PAZARLAMA 12/4/2015 14
ÜNİVERSİTELER-Beklentiler Tohum endüstrisinin ihtiyacı olan temel araştırmalar, Tohum bilimi ve teknolojileri,(tohum kalitesi, depolama,tohum kaplama, peletleme, taksonomi vb. ) Tohum muhafaza yöntemleri ve araştırma projelerinin uygulanması, Tohum kalitesi, izolasyon mesafeleri ve zararlı organizmaların teşhisi ve mücadelesi ile ilgili Metot araştırmaları yapılması, Gen teknolojileri ve transferi alanında özel sektörün taleplerini karşılanması, Farklı bitki türlerinde gen havuzlarının oluşturulması ve özel sektörle paylaşılması önem taşımaktadır. 12/4/2015 15
Kamu-üniversite-özel sektör/meslek kuruluşlarının birlikte çalışacağı mevzuat-denetim-destekleme ile ilgili politikaların belirlenmesi amacıyla ülkesel teknik komitelerin/çalışma guruplarının oluşturulması sağlanmalıdır. KAMU MİLLİ TOHUMCULUK SEKTÖRÜ ÖZEL SEKTÖR (BİRLİK-ALT BİRLİKLER) ÜNİVERSİTE 12/4/2015 16
Kamil YILMAZ TAREKS AŞ Genel Müdür Yardımcısı