LİMİTED ŞİRKET NASIL ANONİM ŞİRKETE DÖNÜŞTÜRÜLÜR? Soner ALTAŞ * Öz 6762 sayılı eski Türk Ticaret Kanunu nda anonim ve limited şirket arasında belirgin farklar var iken, 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu nda limited şirket anonim şirkete oldukça yaklaştırılmış ve ufak birtakım ayrıntılar dışında anonim ve limited şirketler hemen hemen aynı yükümlülüklere tabi tutulmuştur. Vergi mevzuatı yönünden bakıldığında ise anonim şirket paysahipleri limited şirket ortaklarına kıyasla daha avantajlı konumdadırlar. Bu itibarla, önümüzdeki dönemde bazı limited şirketlerin anonim şirkete dönüşmeyi gündemlerine alabilecekleri düşünülmektedir. İşte bu çalışmada, yeni Türk Ticaret Kanunu nun limited şirketin anonim şirkete dönüşmesi özelinde tür değiştirmeye ilişkin düzenlemeleri ele alınmaktadır. Anahtar Sözcükler : anonim şirket, limited şirket, tür değiştirme, tür değiştirme planı, tür değiştirme raporu. 1. GİRİŞ Bilindiği üzere, ülkemizde en yaygın ticaret şirketi türü limited şirkettir. 30/06/2011 tarihi itibariyle ülkemizdeki limited şirket sayısı 726.973, anonim şirket sayısı ise 97.598 dir(özkorkut, 2012). Limited şirkete olan bu ilginin altında yatan sebeplere örnek olarak; 6762 sayılı eski Türk Ticaret Kanunu nda limited şirket kuruluşu için şart koşulan asgari esas sermaye tutarının daha düşük olması (anonim şirketler için 50.000 TL iken limited şirketler için 5.000 TL), anonim şirket için en az beş kurucu/paysahibi gerektiği halde limited şirket için en az iki kurucu/ortak gerekmesi, anonim şirket genel kurullarında Bakanlık temsilcisi bulundurma zorunluluğu olduğu halde ortak sayısı 20 ve altında olan limited şirketler için böyle bir zorunluluk aranmaması, anonim şirkette zorunlu organ olarak denetçi bulunmasına karşılık ortak sayısı 20 ve daha az olan limited şirketlere denetçi zorunluluğu getirilmemesi gösterilebilir. * Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Başmüfettişi 167
Oysa, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (T.C. yasalar, 14.02.2011) (YTTK) 1 nda limited şirket anonim şirkete oldukça yaklaştırılmış, tek kişilik anonim ve limited şirkete izin verilmiş, anonim şirket için öngörülen kuruluş belgeleri, Türkiye Muhasebe Standartlarına uyma yükümlülükleri limited şirketler için de öngörülmüştür. Dolayısıyla, limited şirket için asgari 10.000 TL anonim şirket için asgari 50.000 TL esas sermaye şartı getirilmesi; bazı anonim şirketler için genel kurullarında bakanlık temsilcisi bulundurma ve kuruluşta/esas sözleşme değişikliklerinde Bakanlıktan izin alma zorunluluğu bulunmasına karşılık limited şirketlerde bu zorunluluklara yer verilmemesi gibi ufak birtakım ayrıntılar dışında, anonim ve limited şirketler hemen hemen aynı yükümlülüklere tabi tutulmuştur. Türk Ticaret Kanunu ndaki bu genel yapıya karşılık, vergi kanunlarında yer verilen bazı düzenlemeler, anonim şirketleri daha cazip kılmaktadır. Örneğin, anonim şirket tarafından çıkarılan hisse (pay) senetleri iktisap tarihinden itibaren iki yıl geçtikten sonra devredildiği takdirde, pay sahibinin elde edeceği kazanç tutarı ne olursa olsun değer artış kazancı olarak vergilendirilmemektedir(gvk, mükerrer m.80/f.1). Oysa, aynı avantaj limited şirket ortakları açısından sözkonusu değildir. Ayrıca, anonim şirketlerde, yönetim kurulu üyesi olmayan paysahiplerinin, şirketin vergi ve sigorta primi borçlarına ilişkin herhangi bir sorumlulukları mevzubahis değil iken, limited şirket ortaklarının esas sermaye payları oranında doğrudan sorumluluklarına gidilmektedir(6183 sk, m.35). Gerek yeni TTK ile limited şirketlerin anonim şirketler ile hemen hemen aynı yükümlülüklere tabi tutulmasının gerek vergi mevzuatından kaynaklanan avantajların, mevcut limited şirketlerin gündemine anonim şirkete dönüşme hususunu getireceği düşünülmektedir. İşte, bu çalışmamızda anonim şirkete dönüşmeyi düşünen limited şirketlere yol göstermesi bakımından, anonim şirkete dönüşmede 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu na göre hangi hususlara dikkat edilmesi ve hangi koşulların yerine getirilmesi gerektiği üzerinde durulacaktır. 1 Çalışmamızda, karışıklığa sebebiyet vermemek için, 29/6/1956 tarihli ve 6762 sayılı Kanun için Eski Türk Ticaret Kanunu manasında ETTK, 13 Ocak 2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu için de Yeni Türk Ticaret Kanunu manasında YTTK kısaltmaları kullanılmıştır. 168
2. LİMİTED ŞİRKETİN ANONİM ŞİRKETE DÖNÜŞTÜRÜLMESİ 6762 sayılı eski TTK da ticaret şirketlerinin tür değiştirmesine ilişkin genel hükme, nev i değiştirme kenar başlıklı 152. maddede yer verilmiştir. Anılan maddede; Bir ticaret şirketinin nevinin diğer bir ticaret şirketi nevine çevrilmesi kanunda aksine hüküm olmadıkça, yeni nev e ait kuruluş merasimine tabidir; Böylece yeni nev e çevrilen şirket eskisinin devamıdır. denilmiştir. Yani, ETTK, türler arasında geçiş serbestisini ve yeni kuruluş yoluyla tür değiştirmeyi genel kural olarak kabul etmiştir.yttk nın tür değiştirmeye ilişkin hükümleri ise İsviçre nin 30/10/2003 tarihli, Birleşme, Bölünme, Tür Değiştirme ve Malvarlığı Devrine İlişkin Federal Kanun dan yararlanılarak kaleme alınmış (Türk Ticaret Kanunu Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu Esas No:1/324, S. Sayısı:96) ve kanunu 180 ilâ 190. maddeleri tür değiştirmeye ayrılmıştır. Dolayısıyla, YTTK ya göre de ticaret şirketlerinin, hukuki şekillerini, bir başka deyişle, türlerini değiştirmeleri mümkündür(yttk, m.180). Bu çerçevede, limited şirket anonim şirkete dönüştürülebilir(yttk, m.181). Yeni türe dönüştürülen şirket, eskisinin devamı olur (YTTK, m.180). Örneğin, ABC Gıda Sanayi Limited Şirketi tür değiştirerek ABC Gıda Sanayi Anonim Şirketine dönüştürüldüğü takdirde, bu anonim şirket yeni kurulan bir şirket değil, ABC Gıda Sanayi Limited Şirketi nin devamı olan bir şirket olarak kabul edilir. 2.a. Limited Şirketten Anonim Şirkete Dönüştürmede Dikkat Edilecek Hususlar 1. YTTK, tür değiştirmede ortakların şirket paylarının ve haklarının korunmasını şart koşmaktadır(yttk, m.183/f.1). Ayrıca, intifa senetleri karşılığında da aynı değerde haklar verilmesi veya tür değiştirme planının düzenlendiği tarihte gerçek değerinin ödenmesi gerekmektedir (YTTK, m.183/f.3). Örneğin; tür değiştirecek olan ABC Gıda Sanayi Ltd. Şti. biri %60 diğer %40 sermaye payına sahip iki ortaktan oluşuyor ise, bu kişilerin dönüştürülen anonim şirketin aynı orandaki (%60 ve %40) pay senetlerine sahip olmaları gerekir. 169
2. Tür değiştirmede, yeni türün kuruluşuna ilişkin hükümler uygulanır (YTTK, m.184/f.1). Bu itibarla, limited şirketin anonim şirkete dönüştürülmesinde anonim şirketin kuruluşuna ilişkin hükümler uygulanacaktır. Ayni sermaye konulmasına ilişkin hükümler ise uygulanmayacaktır(yttk, m.184/f.1). YTTK, anonim şirket sermayesinin tamamının yahut bir kısmının nakden taahhüt edilmesi halinde, nakden taahhüt edilen payların itibarî değerlerinin en az %25 inin tescilden önce, kalan %75 inin de şirketin tescilini izleyen 24 ay içinde ödenmesini zorunlu tutmuştur (YTTK, m.344/f.1). Dolayısıyla, eğer tür değiştiren limited şirket 10.000 TL sermayeli ise, anonim şirkete dönüştürmede şirketin esas sermayesinin en az 50.000 TL olarak taahhüt edilmesi ve bunun da dörtte birinin tescilden önce ödenmesi gerekecektir. Örneğimize dönecek olursak, ABC Gıda Sanayi Ltd.Şti. nin ortakları tamamı ödenmiş olan 10.000 TL sermaye taahhütlerine ilave olarak 2.500 TL daha ödeyip anonim şirketin asgari esas sermayesinin ¼ ünü tesilden önce ödeme şartını yerine getirecekler, Geriye kalan 37.500 TL yi ise tür değiştirmenin tescilinden itibaren 24 ay içerisinde ödeyeceklerdir. 3. Eğer bilanço günüyle tür değiştirme raporunun düzenlendiği tarih arasında altı aydan fazla zaman geçmişse veya son bilançonun çıkarıldığı tarihten itibaren şirketin malvarlığında önemli değişiklikler meydana gelmişse ara bilanço çıkarılması gerekir (YTTK, m.184/f.2). Bu itibarla, anonim şirkete dönüşecek limited şirketlerin, tür değiştirme işlemlerini yılın ilk altı ayı içerisinde tamamlamaları faydalı olacaktır. Aksi takdirde, yılsonu bilançosu dikkate alınamayacak, bunun yerine bir ara bilanço çıkarılması gerekecektir. Ayrıca, eğer yılsonu bilançosundan sonra şirketin malvarlığında önemli bir değişiklik meydana gelmiş ise, isterse bir ay geçmiş olsun, ara bilanço çıkarılması zorunlu hale gelecektir. 2.b. Limited Şirket Müdürleri Tarafından Düzenlenecek Olan Belgeler 2.b.1. Tür Değiştirme Planı Tür değiştirecek olan limited şirketin müdürü veya müdürler kurulu bir tür değiştirme planı düzenler. Bu planın yazılı şekilde yapılması ve limited şirketin genel kurulun onayına sunulması gerekir. 170
Tür değiştirme planı; a) Limited şirketin tür değiştirmeden önceki ve sonraki ticaret unvanını, merkezini ve yeni türe ilişkin ibareyi, b) Dönüşecek olan anonim şirketin esas sözleşmesini, c) Ortakların tür değiştirmeden sonra sahip olacakları payların sayısını, cinsini ve tutarını veya tür değiştirmeden sonra ortakların paylarına ilişkin açıklamaları içerir (YTTK, m.185). 2.b.2. Tür Değiştirme Raporu Tür değiştirecek olan limited şirketin müdürü veya müdürler kurulu, tür değiştirme planından ayrı olarak, tür değiştirme hakkında yazılı bir rapor da hazırlar (YTTK, m.186/f.1). Tür değiştirme raporu olarak adlandırılan bu raporda; a) Tür değiştirmenin amacı ve sonuçları, b) Yeni türe (anonim şirkete) ilişkin kuruluş hükümlerinin yerine getirilmiş bulunduğu, c) Yeni anonim şirketin esas sözleşmesi, d) Tür değiştirmeden sonra ortakların sahip olacakları paylara dair değişim oranı, e) Varsa ortaklar ile ilgili olarak tür değiştirmeden kaynaklanan ek ödeme ile diğer kişisel edim yükümlülükleri ve kişisel sorumluluklar, f) Ortaklar için yeni tür dolayısıyla doğan yükümlülükler hukuki ve ekonomik yönden açıklanır ve gerekçeleri gösterilir (YTTK, m.186/f.2). Ancak, hemen belirtelim ki, eğer tür değiştirecek olan limited şirket küçük ve orta ölçekli ise, tüm ortakların onaylaması hâlinde, tür değiştirme raporunun düzenlenmesinden vazgeçilebilir (YTTK, m.186/f.3). 2.c. Tür Değiştirme Kararının Alınması Limited şirket müdürü veya müdürler kurulu, yukarıda izah edilen hususlar yerine getirildikten sonra, tür değiştirme planını genel kurula sunar. Tür değiştirme kararı, limited şirket sermayesinin en az dörtte üçüne sahip bulunmaları şartıyla, ortakların dörtte üçünün kararıyla alınır (YTTK, m.189/f.1). 171
2.d. Tür Değiştirmenin Tescil Ettirilmesi Tür değiştirme genel kurulca karara bağlandıktan sonra, limited şirket müdürü veya müdürler kurulu, tür değiştirmeyi ve yeni anonim şirketin esas sözleşmesini tescil ettirir. Tür değiştirme tescil ile hukuki geçerlilik kazanır(yttk, m.189/f.2). Dolayısıyla, tür değiştirmenin tescil edilmesi ile birlikte, limited şirket anonim şirkete dönüşmüş olur. YTTK ya göre, tür değiştirme kararı ayrıca Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan ettirilir (YTTK, m.189/f.2). 2.e. Şirket Ortaklarının İnceleme Hakkı Tür değiştiren limited şirket; a) Tür değiştirme planını, b) Tür değiştirme raporunu, c) Son üç yılın finansal tablolarını, varsa ara bilançoyu, genel kurulda karar alınmasından otuz gün önce merkezinde ortakların incelemesine sunmakla yükümlüdür (YTTK, m.188/f.1). Şirket, ayrıca, ortakları, uygun bir şekilde inceleme haklarının bulunduğu hususunda bilgilendirir (YTTK, m.188/f.2). İsteyen ortaklara anılan belgelerin kopyaları bedelsiz verilir (YTTK, m.188/f.2). Ancak, kanımızca, tek ortaklı bir limited şirketin anonim şirkete dönüştürülmesinde, eğer tek ortak aynı zamanda şirketin müdürü ise, bu yükümlülüğe gerek yoktur. 2.f. Tür Değiştirme Kararının İptali Yukarıda izah edilen tür değiştirme hükümlerinin ihlali hâlinde, tür değiştirme kararına olumlu oy vermemiş ve bunu tutanağa geçirmiş bulunan limited şirket ortakları; bu kararın Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilanından itibaren iki ay içinde iptal davası açabilirler (YTTK, m.192/f.1). Tür değiştirmeye ilişkin işlemlerde herhangi bir eksikliğin varlığı hâlinde, mahkeme taraflara bunun giderilmesi için süre verir. Hukuki sakatlık, verilen süre içinde giderilemiyorsa veya giderilememişse mahkeme tür değiştirme kararını iptal eder ve gerekli önlemleri alır (YTTK, m.192/f.3). 172
3. ÖZET VE SONUÇ 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu na göre, limited şirketin anonim şirkete dönüştürülmesi mümkündür. Dönüştürülen anonim şirket, limited şirketin devamı olur. Tür değiştirmede ortakların şirket paylarının ve haklarının korunması şarttır. Ayrıca, intifa senetleri karşılığında aynı değerde haklar verilmesi veya tür değiştirme planının düzenlendiği tarihte gerçek değerinin ödenmesi gerekir. Limited şirketin anonim şirkete dönüştürülmesinde anonim şirketin kuruluşuna ilişkin hükümler uygulanır. Ancak, ayni sermaye konulmasına ilişkin hükümler ise uygulanmaz. Yine, eğer bilanço günüyle tür değiştirme raporunun düzenlendiği tarih arasında altı aydan fazla zaman geçmişse veya son bilançonun çıkarıldığı tarihten itibaren şirketin malvarlığında önemli değişiklikler meydana gelmişse ara bilanço çıkarılması gerekir. Tür değiştirecek olan limited şirketin müdürü veya müdürler kurulu tür değiştirme planı ile tür değiştirme raporu düzenler ve tür değiştirme planını genel kurula sunar. Eğer tür değiştirecek olan limited şirket küçük ve orta ölçekli ise, tüm ortakların onaylaması hâlinde, tür değiştirme raporu düzenlenmez, işlem denetimi yaptırılmaz. Tür değiştirme kararı, limited şirket sermayesinin en az dörtte üçüne sahip bulunmaları şartıyla, ortakların dörtte üçünün kararıyla alınır. Tür değiştirme genel kurulca karara bağlandıktan sonra, limited şirket müdürü veya müdürler kurulu, tür değiştirmeyi ve yeni anonim şirketin esas sözleşmesini tescil ettirir. Tür değiştirmenin tescil edilmesi ile birlikte, limited şirket anonim şirkete dönüşmüş olur. Tür değiştirme kararına olumlu oy vermemiş ve bunu tutanağa geçirmiş bulunan limited şirket ortakları; bu kararın Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilanından itibaren iki ay içinde iptal davası açabilirler. KAYNAKÇA Komisyon Raporu : Türk Ticaret Kanunu Tasarısı ve Adalet Komisyonu Raporu, Esas No:1/324, S.Sayısı:96 Özkorkut, Korkut, 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununun Sermaye Şirketleri, TFRS ve Denetim Hakkında Getirdiği Yenilikler Sunumu, 31.03.2012 tarihinde www.malatyasmmmo.org.tr adresinden erişildi. 173
T.C. Yasalar (14.02.2011) 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu, Ankara: Resmi Gazete (27846 sayılı) T.C. Yasalar (09.07.1956) 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu, Ankara: Resmi Gazete (9353 sayılı) T.C. Yasalar (06.01.1961) 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu, Ankara: Resmi Gazete (10700 sayılı) T.C. Yasalar (28.07.1953) 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun, Ankara: Resmi Gazete (8469 sayılı) T.C. Yasalar (30.06.2012) 6335 sayılı Türk Ticaret Kanunu İle Türk Ticaret Kanununun Yürürlüğü Ve Uygulama Şekli Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, Ankara: Resmi Gazete (28339 sayılı) 174