AFET ALGISI AFETLER KADERİMİZ Mİ? Prof.Dr. Recep AKDUR
Afet:Doğanın sebep olduğuyıkım Afetzede: Afete uğramış afet görmüş
AFET TANIMI NİCEL TANIMLAR NİTEL TANIMLAR
NÜKLEER SAVAŞ Ağustos 1945 HİROŞİMA, NAGAZAKİ 300 bin ölüm 300 bin ağır yaralı,
RADYOAKTİF SERPİNTİ 26 Nisan 1986 -ÇERNOBİL Hiroşima ve Nagazaki ye atılan bombaların 200 katı radyoaktif madde yayıldı Kontrol çalışmalarında 800000 kişi çalıştı, olay sırasında 30 kişi öldü Beş ş milyon 300 bin kişiye ş iyot tableti dağıtıldı, ğ bir milyon 600000 i çocuk Ağır kirlenme (1480 kbq/m 2 den yüksek) bölgesinde bulunan 135 bin kişi tahliye edildi Orta dereceli kirlenme (555-1480 kbq/m 2 arasında) bölgesinde yaşayan 400 bin kişi sürekli izleme altına alındı Az kirlenme bölgesinde (555 kbq/ m 2 den daha az) yaşayan 6 milyon kişinin izlenmesi gerekiyor
TOKSİK EMİSYON 02 Aralık 1984- BHOPAL Ensektisit fabrikasının 40 tonluk MIC tankı patladı, 30 metre yükseğe fışkırdı. 800000 nüfuslu kentin 1/3 etkilendi, 100000 kişi hastaneye başvurdu, 50000 kişiye yatırılarak müdahale edildi. 3000 kişi olaydan hemen sonra, 3000 kişi izleyen günlerde öldü. 40000 kişi de solunum yetmezliği oluştu. Binlerce hayvan öldü
11 Eylül 2001 NEWYORK y 2974 kişi kaybedildi
15-20 Kasım 2003 İSTANBUL 57 Kişi kaybedildi 700 Yaralı
AFET TÜRLERİ DOĞAL AFETLER YAPAY AFETLER
DOĞAL Ğ AFETLER TAŞKÜRE HAREKETLERİ (deprem, yanardağ, heyelan) GAZKÜRE HAREKETLERİ (fırtınalar) SUKÜRE HAREKETLERİ (sel, kasırga, çığ) BUNLARIN BİRLİKTEİ İ HAREKETLENMESİ İ / BOZULMASI
DOĞAL TETİKLEYİCİLERDE ÖLÇÜTLER BÜYÜKLÜK Depremde boşalan enerji- Rihter ölçeği 1-9 Yağmur-Metrekareye düşen su miktarı Litre /m 2 Sel Debi-m 3 /sn Rüzgar- üga Hız fırtına 63-118 Km/h kasırga 119+km/h) ŞİDDET Yıkım-maddi hasar Kırım -Can kaybı ve yaralanma (Depremde MMgeliştirilmiş Merkalli I-XII)
ŞİDDETİ BELİRLEYEN ÖĞELER BÜYÜKLÜK Ü Ü UZAKLIK DERİNLİK SÜRE YAPILARIN SAĞLAMLIĞI
27 Haziran 1998 Ceyhan
1999 Marmara Depremi
23.11.2011 VAN
1999 Marmara Depremi
1999 Marmara Depremi
1999 BOLU
1999 Marmara depremi Arifiye Köprüsü
TÜPRAŞ YANGINI- Marmara Depremi Ağustos 1999
23 Ekim 2011 VAN
ERZİNCAN 13.03. 1992
Birinci Körfez Savaşı
DÜNYADAKİ DEPREMLER 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 8 9,9 7 7,9 6 6,9 5-5,9 1 1 0 1 2 1 2 4 0 1 1 1 14 15 13 14 14 10 9 14 12 16 21 18 146 121 127 140 141 140 142 178 168 144 151 165 1344 1224 1201 1203 1515 1693 1712 2074 1768 1896 1963 1980 TOP 1505 1361 1341 1358 1672 1844 1865 2270 1948 2057 2136 2164
DÜNYADAKİ DEPREMLER YER TARİH BÜYÜKLÜK ÖLÜM TÜRKİYE/ İ Van 09 Kasım 2011 5.2-5.6 54 TÜRKİYE/ Van 23 Ekim 2011 7.2 604 YENİ ZELLANDA 6 Temmuz 2011 7.6 0 JAPONYA/Tohuku 11 Mart 2011 9 15828 JAPONYA 11 mart 2011 7.9 0 JAPONYA 21 Aralık 2010 7.4 0 VANUATU 10 Ağustos 2010 7.5 0 ŞİLİ İ 27şubat 2010 8.8 521 HAİTİ 12 Ocak 2010 7.0 300.000+ TÜRKİYE /Van 24 Kasım 1976 7.5 3840
TÜM AFETLER YAPAYDIR DOĞAL OLAYLARIN AFET NİTELİĞİNİ KAZANMASI İÇİN 1. TOPLUMUN VAR 2. DÜŞÜNSEL YAPISININ BİLİM DIŞI 3FİZİK 3. ÇEVRESİNİN YETERSİZ OLMASI GEREKİRİ
YAPAY AFETLER BÜYÜK KAZALAR Nükleer, toksik emisyon baraj çökmesi, ulaştırma istemsiz / ihmal NÜKLEER SAVAŞ KONVANSİYONEL SAVAŞ SABOTAJ İSTEMLİ KİTLESEL NÜFUS HAREKETLERİ
AFETLER OLAĞANÜSTÜ DEĞİLDİR Her türden doğal ğ olayı biliyoruz Üç koşulun varlığını ya da yokluğunu biliyoruz Bu üç koşulun varlığında lğ her türden dğ doğal olayın afet niteliğini kazanacağını biliyoruz Afet denen olayların sonuçlarını önceden kestirilebiliyor ve bilebiliyoruz.
AFETLERİN ZAMANI BELLİDİR DEPREMLER VOLKANİK PATLAMA KASIRGALAR TSUNAMİ SEL
AĞUSTOS 2011 24 Çarşamba 30 Ağustos ğ Salı
AFET EKOLOJİK DENGE BOZULUR OLAĞAN YAŞAM ORTADAN KALKAR CAN VE MAL KAYIPLARI ORTAYA ÇIKAR SONUÇLAR TOPLUMUN UYUM ve YANIT VERME KAPASİTESİNİ AŞAR DIŞ YARDIMA GEREKSİNİM VARDIR
AFET YÖNETİMİ İ İ AFET YÖNENTİMİ İKİ KÜMELİDİR İ Ö İ İ RİSK YÖNETİMİ KRİZ YÖNETİMİ
AFET YÖNETİMİ RİSK YÖNETİMİ ( Olay öncesi /Proaktif davranış) Olay olmadan önce olaydan koruma, nedenleri yok etme zararları önleme /azaltma çalışmaları) Risk yönetiminde hedef afet nedenlerini/ risklerini/ afetleri yok etmektir-korumadir KRİZ YÖNETİMİ (Olay sonrası /Reaktif davranış) Olay olduktan sonra olayı /krizi def etme krizin yaralarını sarma ikincil zararaları azaltma çalışmalarıdır Kriz yönetiminde hedef ikincil kayıpları en aza indirmektir.tedavidiri İ
AFETİN EVRELERİ SESSİZ EVRE ALARM EVRESİ İZOLASYON EVRESİ DIŞ YARDIM EVRESİ REHABİLİTASYON EVRESİ
PLAN Bir iş ya da eylem hakkında NEDEN NEREDE NE ZAMAN NE İLE NASIL KİM YAPILACAĞI sorularının yanıtlanmasıdır.
AFET ULUSAL PLANI GEREKLİ (PLANSIZLIK) KİŞİLERİN KURUMLARIN ULUSUN KOORDİNE OLAMAMASI İHMAL GECİKME DUPLİKASYON BOŞA ÇABA BOŞA HARCAMA
PLANLAMA VAROLAN KAYNAKLAR OLANAKLAR AFETTE HİZMETLER GEREKSİNİMLER KAYNAKLARI EKONOMİK, ETKİN EV ETKİLİ KULLANMA
AFET ULUSAL PLANI BİRİMLERİN PLANLARININ BİLEŞİMİNDEN OLUŞUR TOPLUMSAL AİLE APARTMAN SOKAK MAHALLE KENT VİLAYET KURUMSAL BİRİM KURUM İL MÜDÜRLÜĞÜ BAKANLIK SEKTÖR
AFETİN EVRELERİ SESSİZ EVRE ALARM EVRESİ İZOLASYON EVRESİ DIŞ YARDIM EVRESİ REHABİLİTASYON EVRESİ
SESSİZ EVRE-Risk yönetimi BAŞLICA YAPILACAKLAR ÖRGÜTLENME PLANLAMA ALARM SİSTEMLERİ KURMA TOPLUMU BİLİNÇLİ KILMA ALTYAPININ GÜÇLENDİRİLMESİ YASAL DÜZENLEMELER
SESSİZ EVRE-Risk yönetimi ÖNLEMLER GELİŞTİRMEŞ 1. AFET RİSKLERİ 2. AFETTE GEREKSİNİMLER (SENARYOLAR) 3. AFETLERDE CAN ve MAL KAYIPLARININ NEDENLERİ 4. ALINACAK ÖNLEMLER AFET EPİDEMİYOLOJİSİ
SESSİZ EVRE-Risk yönetimi AFETTE GEREKSİNİMLERİN HESAPLANMASI (SENARYO YAZIMI) Risk yönetimini Planlama RİSK ALTINDAKİ TOPLUM ETKİLENEN BÖLGE ve NÜFUS AFETZEDE SAYISI ESKİ AFET BİLGİLERİ VARSAYIMLAR- SENARYOLAR
2. ALARM EVRESİNDE YAPILACAKLAR HABER ALMA- DEĞERLENDİRME HABER VERME (Sektörlere - Topluma) TOPLANMA VE TAHLİYEİ EYLEM PLANLARI NIN GÖZDEN GEÇİRİLEREK EKSİKLİKLERİNİN GİDERİLMESİ
3. İZOLASYON EVRESİNDE Kriz yönetimi BİREYSEL İŞ VE EYLEMLER KENDİ KENDİNİ KURTARMA AİLE İÇİ YARDIMLAŞMA AİLE BİREYLERİNDEN HABERDAR OLMA YAKIN ÇEVRE KURTARMASI ÖRGÜTLERDE YERİNİ ALMA ÖRGÜTLERİ ÇALIŞTIRMA Ş
3. İZOLASYON EVRESİNDE Kriz yönetimi KURUMSAL İŞ VE EYLEMLER Kriz Merkez ve Masalarının toplanması Durum değerlendirme Planların l /Senaryoların gözden öd geçirilmesi iil i Uygun olan planın / senaryonun uygulamaya sokulması
4. DIŞ YARDIM EVRESİNDE YAPILACAKLAR Kriz yönetimi AFET BÖLGE VE NÜFUSUNUN SAPTANMASI HASAR BÜYÜKLÜĞÜNÜN SAPTANMASI KURTARMA -TRİAJ - ŞOK GİDERME GEÇİCİ YERLEŞİM SU, BESİN, BARINAK, GİYSİ, UYGUN ÇEVRE
23.10.2011-VAN
2011 Van Depremi
2011 Van Depremi
2011 Van Depremi
2011 Van Depremi
5. REHABİLİTASYON EVRESİNDE YAPILACAKLAR TOPLUMUN ve ÇEVRENİN AFET ÖNCESİ DURUMA GETİRİLMESİ KONUT, ÇEVRE, SAĞLIK, EĞİTİM, İŞ YAŞAMI
Kaynaklar http://www.recepakdur.com/kitaplar/halk p p sağlığı ğ ğ s:216-241 http://www.recepakdur.com/ makaleler (çeşitli) http://www.tursak.saglig.org.tr/kitaplar/afetlede yönetim Akdur ve ark.halk Sağlığı, ANTIP AŞ Yayınları