İÇİNDEKİLER Önsöz... vii GİRİŞ... 1 I. BÖLÜM ÇALIŞMA HUKUKU VE ÇALIŞMA HUKUKU İLE İLGİLİ KURULUŞLAR 1.ÇALIŞMA HUKUKU... 3 2. ÇALIŞMA HUKUKU İLE İLGİLİ KURULUŞLAR... 4 I- MİLLİ ÇALIŞMA HUKUKU KURULUŞLARI... 5 A- KAMU ÇALIŞMA HUKUKU KURULUŞLARI... 5 1- ÇALIŞMA KOŞULLARI İLE İLGİLİ KAMU KURULUŞLARI... 5 a- ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI... 6 b- ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İLE İLGİLİ KURULUŞLAR... 6 aa) TÜRKİYE İŞ KURUMU (İŞKUR)... 7 aaa- İŞKUR YÖNETİMİ... 7 bbb- İŞKUR UN GÖREVLERİ... 8 ccc- ÖZEL İSTİHDAM BÜROLARI... 8 i) ÖZEL İSTİHDAM BÜROLARININ KURULMASI İÇİN ARANILAN ŞARTLAR... 9 ii) ÖZEL İSTİHDAM BÜROLARININ HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ... 10 iii) İDARİ PARA CEZALARI... 11 ddd- İŞSİZLİK SİGORTASI... 13 bb) İŞ TEFTİŞ KURULU BAŞKANLIĞI... 16 cc) İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ... 18 aaa- İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ... 18 bbb- İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İLE İLGİLİ KURALLAR... 19
x i) İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU'NA GÖRE İŞVEREN İLE ÇALIŞANLARIN GÖREV, YETKİ VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ... 20 ii) İŞYERİ HEKİMİ VE İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARI... 27 iii) İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONSEYİ VE KURULU 29 iv) İŞYERLERİNİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN DENETİMİ... 30 2- SOSYAL GÜVENLİK İLE İLGİLİ KAMU KURULUŞLARI... 32 B- OTONOM ÇALIŞMA HUKUKU KURULUŞLARI... 33 1- SİYASİ NİTELİKLİ KURULUŞLAR... 34 2- MESLEKİ NİTELİKLİ KURULUŞLAR... 34 3- EKONOMİK NİTELİKLİ KURULUŞLAR... 37 4- SOSYAL NİTELİKLİ KURULUŞLAR... 38 II- MİLLETLERARASI ÇALIŞMA HUKUKU KURULUŞLARI... 39 A- ÇALIŞMA HUKUKU İLE İLGİLİ MİLLETLERARASI EVRENSEL KURULUŞLAR... 39 1- MİLLETLERARASI ÇALIŞMA TEŞKİLATI (ILO)... 39 2- BİRLEŞMİŞ MİLLETLER TEŞKİLATI (UNO)... 41 B- ÇALIŞMA HUKUKU İLE İLGİLİ MİLLETLERARASI BÖLGESEL KURULUŞLAR... 42 1- AVRUPA KONSEYİ... 42 2- AVRUPA BİRLİĞİ (AB)... 44 II. BÖLÜM SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU VE SOSYAL GÜVENLİK İLE İLGİLİ KURULUŞLAR 1- SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU... 47 I- GENEL OLARAK... 47 II- SOSYAL GÜVENLİK KAVRAMI... 48 III- SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU NUN GELİŞMESİ... 51 IV- SOSYAL GÜVENLİK KONUSU OLAN RİSKLER... 54
2- SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU İLE İLGİLİ KURULUŞLAR... 56 I- SOSYAL YARDIM HUKUKU VE SOSYAL YARDIM HUKUKU İLE İLGİLİ SOSYAL YARDIM KURULUŞLARI... 56 A- SOSYAL YARDIM HUKUKU... 56 B- SOSYAL YARDIM HUKUKU İLE İLGİLİ KURULUŞLAR... 60 1- AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIĞI... 60 a- BAKANLIĞIN GÖREVLERİ... 61 b- BAKANLIĞIN HİZMET BİRİMLERİ... 63 aa) AİLE VE TOPLUM HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ... 63 bb) ÇOCUK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ... 64 cc) KADININ STATÜSÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ... 65 dd) ENGELLİ VE YAŞLI HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ... 65 ee) SOSYAL YARDIMLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ... 66 2-2828 SAYILI SOSYAL HİZMETLER KANUNU KAPSAMINDA SOSYAL HİZMETLER... 67 a- 2828 SAYILI KANUN A GÖRE SOSYAL HİZMETLERE İLİŞKİN GENEL ESASLAR... 68 b- SOSYAL HİZMET KURULUŞLARI... 70 3- SOSYAL HİZMETLER VE ÇOCUK ESİRGEME KURUMU... 72 a- KURUMUN GELİRLERİ... 73 b- KURUMUN BAŞLICA GÖREVLERİ... 73 c- KURUMA BAĞLI SOSYAL HİZMETLER... 76 aa) KORUNMAYA İHTİYACI OLAN ÇOCUKLARA YÖNELİK HİZMETLER... 76 aaa- KURUMCA BAKIM... 76 bbb- KORUYUCU AİLE... 78 ccc- EVLAT EDİNME... 79 bb) BAKIMA İHTİYACI OLAN YAŞLILARA YÖNELİK HİZMETLER... 80 cc) ENGELLİLERE YÖNELİK HİZMETLER... 82 dd) YARDIMA İHTİYACI OLAN AİLENİN KORUNMASINA YÖNELİK HİZMETLER... 86 4- SOSYAL YARDIMLAŞMA VE DAYANIŞMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ... 88 5- PRİMSİZ ÖDEMELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ... 88 6- YEŞİL KART UYGULAMASI... 93 7- DİĞER SOSYAL YARDIM KURULUŞLARI... 94 xi
xii II- SOSYAL SİGORTA HUKUKU VE SOSYAL SİGORTA HUKUKU İLE İLGİLİ KURULUŞLAR... 94 A- SOSYAL SİGORTA HUKUKU... 94 1- SOSYAL SİGORTA KAVRAMI... 95 2- SOSYAL SİGORTA İLKELERİ... 96 3- SOSYAL SİGORTA FİNANSMANI... 96 a- GENEL OLARAK... 96 b- SOSYAL SİGORTA FİNANSMAN KAYNAKLARI... 98 aa) FİNANSMAN KAYNAĞI OLARAK PRİMLER... 98 bb) DEVLETİN FİNANSMANA KATKISI... 99 cc) FİNANSMAN KAYNAĞI OLARAK VERGİLER... 100 c- SOSYAL SİGORTA FİNANSMAN SİSTEMLERİ... 100 aa) REPARTİSYON (REPARTİTİON = PAYLAŞIM) SİSTEMİ... 101 bb) KAPİTALİZASYON (CAPİTALİSATİON=BİRİKİM) SİSTEMİ. 101 4- SOSYAL SİGORTALARIN DİĞER KURULUŞLARDAN AYRIMI... 102 a- SOSYAL SİGORTA - ÖZEL SİGORTA AYRIMI... 102 b- SOSYAL SİGORTA - SOSYAL YARDIM AYRIMI... 103 5- SOSYAL SİGORTA KOLLARI... 103 B- SOSYAL SİGORTA HUKUKU İLE İLGİLİ SOSYAL SİGORTA KURULUŞLARI... 105 1- SOSYAL GÜVENLİK KURUMU(SGK)... 106 a- SOSYAL GÜVENLİK KURUMUNUN AMACI, ORGANLARI, HİZMET BİRİMLERİ VE GELİR-GİDERLERİ... 107 aa) KURUMUN AMACI... 107 bb) KURUMUN ORGANLARI... 107 cc) KURUMUN HİZMET BİRİMLERİ... 109 aaa- EMEKLİLİK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ... 109 bbb- SİGORTA PRİMLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ... 110 ccc- GENEL SAĞLIK SİGORTASI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ... 111 dd) KURUMUN GELİR VE GİDERLERİ... 111 b- SOSYAL GÜVENLİK KURUMUNUN FAALİYETLERİ... 112 aa) 1.10.2008 TARİH ÖNCESİ UYGULAMA... 113 aaa- EMEKLİ SANDIĞI... 114 i) SANDIĞIN AMACI, GÖREVLERİ VE FAALİYETLERİ.. 115
xiii ii) 1.10.2008 TARİHİNDEN SONRA DA EMEKLİ SANDIĞININ DEVAM EDECEK BAŞLICA FAALİYETLERİ... 118 bbb- SOSYAL SİGORTALAR KURUMU (SSK)... 123 ccc- ESNAF VE SANATKARLAR VE DİĞER BAĞIMSIZ ÇALIŞANLAR SOSYAL SİGORTALAR KURUMU (BAĞ-KUR)... 127 bb) 1.10.2008 TARİH SONRASI UYGULAMA... 130 2- SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU(SSGSSK) NUN UYGULAMASI... 132 a- SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNUNA GÖRE SİGORTALI, İŞYERİ VE İŞVEREN KAVRAMLARI... 132 aa) SİGORTALI... 132 aaa- SOSYAL SİGORTALILAR... 132 i) KISA VE UZUN VADELİ SİGORTA KOLLARI UYGULAMASI BAKIMINDAN SİGORTALI SAYILANLAR... 132 ii) BAZI SİGORTA KOLLARININ UYGULANDIĞI SİGORTALILAR... 134 iii) SİGORTALI SAYILMAYANLAR... 136 iv) SİGORTALILIĞIN BAŞLANGICI... 138 v) SİGORTALI BİLDİRİMİ VE TESCİLİ... 138 vi) SİGORTALILIĞIN SONA ERMESİ... 140 bbb- GENEL SAĞLIK SİGORTALISI... 143 ccc- SOSYAL SİGORTALILARIN VE GENEL SAĞLIK SİGORTALISININ BAKMAKLA YÜKÜMLÜ OLDUKLARI KİŞİLER... 144 bb) İŞYERİ... 145 aaa- İŞYERİ TANIMI... 145 bbb- İŞYERİNİN BİLDİRİLMESİ, DEVRİ, İNTİKALİ VE NAKLİ... 146 cc) İŞVEREN, İŞVEREN VEKİLİ VE ALT İŞVEREN... 147 aaa- İŞVEREN VE İŞVEREN VEKİLİ... 147 bbb- ALT İŞVEREN... 147 b- SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU NA GÖRE SOSYAL SİGORTA KOLLARI... 148
xiv aa) KISA VADELİ SİGORTA KOLLARI... 148 aaa- İŞ KAZASI SİGORTASI... 148 i) İŞ KAZASI... 148 ii) İŞ KAZASININ BİLDİRİMİ... 149 bbb- MESLEK HASTALIĞI SİGORTASI... 150 ccc- HASTALIK SİGORTASI VE ANALIK SİGORTASI... 151 ddd- KISA VADELİ SİGORTA KOLLARINDAN SAĞLANAN HAKLAR... 151 i) İŞ KAZASI VEYA MESLEK HASTALIĞI SİGORTASINDAN SAĞLANAN HAKLAR... 151 ii) HASTALIK VE ANALIK SİGORTASINDAN SAĞLANAN HAKLAR... 151 iii) KISA VADELİ SİGORTA KOLLARINDA ÖDENEN GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK ÖDENEĞİ, SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK GELİRİ, HAK SAHİPLERİNE GELİR BAĞLANMASI... 152 oi- GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK ÖDENEĞİ... 152 oii- SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK GELİRİ... 153 oiii- HAK SAHİPLERİNE GELİR BAĞLANMASI... 154 iv) İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI İLE HASTALIK BAKIMINDAN İŞVERENİN VE ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN SORUMLULUĞU... 155 v) SİGORTALININ KENDİSİNDEN KAYNAKLANAN SEBEPLERLE TEDAVİ SÜRESİNİN UZAMASI, İŞGÖREMEZLİĞİN ARTMASI... 156 bb) UZUN VADELİ SİGORTA KOLLARI... 156 aaa- MALULLÜK (ENGELLİLİK) SİGORTASI... 158 i) MALÛL (ENGELLİ) SAYILMA ŞARTLARI... 158 ii) MALÛLLÜK SİGORTASINDAN SAĞLANAN HAKLAR VE YARARLANMA ŞARTLARI... 158 bbb- YAŞLILIK SİGORTASI... 159 i) YAŞLILIK AYLIĞI BAĞLANMASI... 159 ii) YAŞLILIK AYLIĞININ BAŞLANGICI VE KESİLMESİ. 162 oi- YAŞLILIK AYLIĞININ BAŞLANGICI... 162 oii- YAŞLILIK AYLIĞININ KESİLMESİ... 163 iii) YAŞLILIK TOPTAN ÖDEMESİ... 163
ccc- ÖLÜM SİGORTASI VE ÖLÜM SİGORTASINDAN SAĞLANAN HAKLAR... 164 i) ÖLÜM AYLIĞI... 164 ii) ÖLÜME BAĞLI TOPTAN ÖDEME... 165 iii) EVLENME VE CENAZE ÖDENEĞİ... 165 c- İSTEĞE BAĞLI SİGORTA... 166 aa) İSTEĞE BAĞLI SİGORTALI OLABİLME ŞARTLARI... 166 bb) İSTEĞE BAĞLI SİGORTA PRİMLERİ VE ÖDENMESİ... 167 d- GENEL SAĞLIK SİGORTASI... 167 aa) SAĞLIK HİZMETLERİNDEN YARARLANACAK KİŞİLER... 168 bb) GENEL SAĞLIK SİGORTALILIĞININ BAŞLANGICI, BİLDİRİMİ VE TESCİLİ... 170 cc) GENEL SAĞLIK SİGORTALILIĞININ SONA ERMESİ... 173 dd) KURUMUN SUNDUĞU FİNANSMANI SAĞLANAN SAĞLIK HİZMETLERİ... 174 aaa- KURUMUN SUNDUĞU SAĞLIK HIZMETLERI... 174 bbb- SAĞLANACAK SAĞLIK HİZMETLERİYLE İLGİLİ TEŞHİS VE TEDAVİLERİ İÇİN GEREKLİ TIBBÎ ARAÇ VE GEREÇ... 176 ee) SAĞLIK HİZMETLERİNDEN YARARLANMA ŞARTLARI... 177 ff) SAĞLIK HİZMETLERİNDEN VE DİĞER HAKLARDAN ŞART ARANMAKSIZIN YARARLANAN KİŞİLER VE HALLER... 178 gg- İŞVERENİN, GENEL SAĞLIK SİGORTALISININ VE ÜÇÜNCÜ KİŞİLERİN SORUMLULUĞU... 180 e- PRİMLERLE İLGİLİ HÜKÜMLER... 181 aa) PRİM, PRİM ORANLARI VE DEVLET KATKISI... 181 aaa- PRİMLER VE PRİM ORANLARI... 181 bbb- SOSYAL GÜVENLİK DESTEK PRİMİ... 182 ccc- PRİMLERE DEVLET KATKISI... 184 bb) PRİME ESAS KAZANÇLAR... 184 aaa- İŞÇİ SİGORTALISI KAPSAMINDAKİ SİGORTALILARIN PRİME ESAS KAZANÇLARI... 184 bbb- BAĞIMSIZ ÇALIŞAN SİGORTALISI KAPSAMINDAKİ SİGORTALILARIN PRİME ESAS KAZANÇLARI... 186 xv
xvi ccc- KAMU GÖREVLİSİ SİGORTALISI KAPSAMINDAKİ SİGORTALILARIN PRİME ESAS KAZANÇLARI... 187 ddd- GENEL SAĞLIK SİGORTALILARININ PRİME ESAS KAZANÇLARININ TESPİTİ... 188 cc) PRİMLERİN ÖDENMESİ... 189 f- SİGORTALILARIN BORÇLANMALARI... 191 3- DİĞER SOSYAL SİGORTA KURULUŞLARI... 192 a- BANKALAR, SİGORTA ŞİRKETLERİ, TİCARET VE SANAYİ ODALARI VE BORSALARI BİRLİKLERİNE AİT SANDIKLAR... 192 b- AMELE BİRLİĞİ (EREĞLİ KÖMÜR HAVZASI AMELE BİRLİĞİ BİRİKTİRME VE YARDIMLAŞMA SANDIĞI)... 194 c- ORDU YARDIMLAŞMA KURUMU (OYAK)... 195 KAYNAKÇA... 197