Tu rkiye de Iİ nşaat Sekto ru Aylık Bülten Temmuz 2015
Genel Ekonomi Büyüme Hızları Tarım İmalat Sanayi İnşaat Toptancılık ve Perakendecilik Turizm Ulaştırma ve Haberleşme Gayrimenkul ve Kiralama GSYİH 1999-5,70% -5,10% -3,10% -9,20% -17,60% 3,50% -5,60% -3,40% 2000 7,40% 6,90% 4,90% 7,50% 15,70% 11,20% 2,30% 6,80% 2001-8,10% -7,60% -17,40% -16,10% 5,70% -3,70% 3,10% -5,70% 2002 9,30% 2,90% 13,90% 6,90% 1,50% 12,10% 11,80% 6,20% 2003-2,20% 8,40% 7,80% 11,40% -6,20% 8,90% 4,90% 5,30% 2004 2,70% 11,90% 14,10% 13,80% 6,80% 10,70% 13,20% 9,40% 2005 6,60% 8,20% 9,30% 9,50% 0,40% 11,70% 10,20% 8,40% 2006 1,30% 8,40% 18,50% 6,30% 2,50% 6,80% 12,60% 6,90% 2007-7,00% 5,60% 5,70% 5,70% 2,10% 7,10% 13,90% 4,70% 2008 4,60% -0,10% -8,10% -1,50% -2,00% 1,50% 6,70% 0,70% 2009 3,70% -7,20% -16,10% -10,40% 3,70% -7,20% 4,40% -4,80% 2010 2,40% 13,60% 18,30% 13,60% 0,30% 10,60% 7,60% 9,20% 2011 6,20% 10,00% 11,50% 11,20% 9,70% 10,50% 9,30% 8,80% 2012 3,07% 1,68% 0,57% 0,00% 3,00% 3,08% 6,57% 2,13% 2013 3,10% 3,78% 7,08% 4,87% 9,16% 3,25% 6,60% 4,05% 2014-1,94% 3,68% 2,18% 1,39% 2,82% 2,63% 2,62% 2,86% 2015-1Ç 2,73% 0,90% -3,50% 1,10% 1,30% 1,33% 4,08% 2,30% 2015 in ilk çeyreğinde Türkiye ekonomisi %2,3 oranında büyüme sergilerken İnşaat Sektörü %3,5 oranında daralmıştır. 2014 yılının başından itibaren yükselen enflasyon oranı yılsonunu %8,85 ile kapatırken 2015 yılında düşüş trendine girip 2015 Temmuz ayında %8 e düşmüştür. 2014 Nisan ayından itibaren düşen Tüketici Güven Endeksi 2015 yılında da düşüş trendini devam ettirmiştir. 65 puana kadar gerileyen Endeks 2008 2009 dönemi seviyesine gerilemiştir. Büyüme hızının yavaşlaması, enflasyonun gerilemesi ve Tüketici Güven Endeksinin düşmesi ekonomide talep yönünden zayıflamaya sebep olma ihtimalini doğurmaktadır. 1
Para Piyasaları ve Krediler Milyon TL Toplam Krediler Değişim Tüketici Kredileri Değişim Konut Kredileri Değişim Ara.12 805.684-193.946-85.893 - Ara.13 1.064.711 32,1% 248.008 27,9% 110.198 28,3% Ara.14 1.256.138 18,0% 281.084 13,3% 125.394 13,8% Oca.15 1.274.724 1,5% 283.012 0,7% 126.499 0,9% Şub.15 1.306.706 2,5% 287.282 1,5% 128.440 1,5% Mar.15 1.337.405 2,3% 291.393 1,4% 131.363 2,3% Nis.15 1.368.358 2,3% 294.356 1,0% 133.550 1,7% May.15 1.389.863 1,6% 297.246 1,0% 136.370 2,1% Haz.15 1.413.827 1,7% 299.833 0,9% 138.371 1,5% Tem.15 1.452.527 2,7% 301.687 0,6% 139.080 0,5% CAGR 1,92% 1,44% 1,57% Kaynak: BDDK Konut kredilerinin Tüketici Kredileri içindeki payı %46 seviyesinde devam etmektedir. 2015 yılı içinde Temmuz sonuna kadar ortalama Konut Kredisi faiz oranı %11,35 oranında seyrederken Temmuz ayı ortalaması %12,3 seviyesindedir. USD kuru 2015 yılı başından Temmuz a kadar %16,8 oranında değer kazanmıştır. 2
İnşaat Sektöründeki Gelişmeler İstihdam (Bin Toplam Kişi) İnşaat Payı Tarım Sanayi Hizmet 2004 19.632 967 4,93% 5.713 3.929 9.023 2005 19.933 1.097 5,50% 5.014 4.241 9.281 2006 20.209 1.192 5,90% 4.653 4.362 9.726 2007 20.604 1.231 5,97% 4.546 4.403 10.029 2008 20.615 1.238 6,01% 4.621 4.537 10.208 2009 21.858 1.305 5,97% 4.752 4.179 10.380 2010 23.266 1.434 6,16% 5.084 4.615 10.725 2011 24.110 1.680 6,97% 5.412 4.842 11.332 2012 23.937 1.717 7,17% 5.301 4.903 12.016 2013 24.601 1.768 7,19% 5.204 5.101 12.528 2014 25.933 1.912 7,37% 5.470 5.316 13.235 Nis.15 26.638 1.916 7,19% 5.511 5.326 13.884 CAGR 04-14 2,82% 7,05% -0,43% 3,07% 3,91% Saatlik İşgücü Maliyeti Değişim Oranı İnşaat Sanayi Hizmet Toplam 2008 11,24% 12,54% 12,69% 12,47% 2009 13,22% 8,89% 7,36% 8,87% 2010 9,80% 8,38% 10,14% 9,03% 2011 11,36% 9,20% 8,99% 9,20% 2012 17,80% 11,60% 11,46% 11,84% 2013 17,34% 12,04% 13,10% 12,93% 2014 17,30% 13,34% 9,80% 11,49% 2015-1Ç 15,30% 14,20% 11,60% 12,70% 2015 Nisan ayında Şubat ayına göre toplam istihdam %2,6 oranında artarken İnşaat sektöründe istihdam %7,1 oranında artmıştır. Bu dönem içinde Tarım alanında istihdam %6,1 Sanayi %0,3 Hizmet alanında istihdam %1,6 oranında artmıştır. 2015 in ilk çeyreğinde saatlik işgücü maliyeti genelde %12,7 oranında artarken İnşaat Sektöründe artış %15,3 dür. Son 3 yıla göre İnşaat Sektöründeki işgücü maliyetinin büyüme oranı yavaşlamıştır. İnşaat sektöründe görülen daralma, enflasyonun düşüş göstermesi sonucunda İnşaat sektöründeki işgücü maliyetinin büyümesinde görülen yavaşlama aynı zamanda Bina İnşaatı Maliyetinde de görülmektedir. Bina İnşaatı maliyet endeksi 2015 ikinci çeyreğinde %6,3 oranında büyüme sergilemiştir. 3
İnşaat Sektörü Ciro ve Üretim Endekslerine bakıldığında 2012 nin ilk çeyreğinde görülen gerilemeden sonra 2013 yılında üretim endeksinde görülen hızlı büyümeye karşın ciro endeksinin kısmen daha yavaş büyümesi bu dönemde inşaat firmalarının konut stokunu arttırdığını göstermektedir. 2014 yılında ise tam tersi bir durum gözlenip Ciro endeksi hızlı artış sergilemiştir. Böylece konut stokları eritilirken 2015 yılında da 2014 yılına göre benzer şekilde hareket ettiği görülmekte ve büyüme rakamları düşük kalmıştır. Yapı Ruhsatı İzin Sayısı Değişim Oranı 2002 161.920-2003 202.854 25% 2004 330.446 63% 2005 546.618 65% 2006 600.387 10% 2007 584.955-3% 2008 503.565-14% 2009 518.475 3% 2010 907.451 75% 2011 650.127-28% 2012 771.878 19% 2013 839.000 9% 2014 1.019.730 22% 2014-1Ç 296.188-2015 - 1Ç 174.052-41% CAGR 02-17 17% Geçmiş yıllara göre bakıldığında da İnşaat Güven Endeksinin Mayıs ayından Temmuz sonuna kadar düştüğü görülmektedir. 2015 in ilk çeyreğinde çıkan 174 bin adet yapı ruhsatı 2014 yılının %41 oranında gerisinde kalmıştır. 4
Konut Satışları 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Değişim CAGR Haz.15 İstanbul 103.503 140.573 153.897 169.015 167.110 234.789 225.454-4,0% 13,9% 122.573 Ankara 87.087 104.285 106.006 117.908 106.019 137.773 131.825-4,3% 7,2% 74.424 İzmir 26.627 34.828 39.702 44.876 46.429 72.421 71.779-0,9% 18,0% 39.432 Antalya 24.821 30.602 31.419 35.451 34.555 59.478 62.227 4,6% 16,6% 33.548 Bursa 10.244 14.879 19.966 24.092 24.724 40.894 42.437 3,8% 26,7% 24.935 Türkiye 427.105 555.184 607.098 708.275 701.621 1.157.190 1.165.381 0,7% 18,2% 635.080 Konut Satışı Düşen Şehirler Konut Satışı En Hızlı Artan Şehirler 2015 Haziran ayında konut satışları hızlı bir çıkış yakalayarak 2014 yılının ilk yarısına göre %21 oranında büyüme görülmüştür. 2015 in ilk 6 ayında toplam 635.050 konut satılırken bunun %55 i ikinci el konutlar ve %16 sı ipotekli olarak ilk satışı yapılan konutlardır. Konut satışı en çok artan iller Şanlıurfa (%34), Manisa (%33), Mersin (%31), Kocaeli (%31) ve Çanakkale (%29). Ankara %22 ile Türkiye ortalamasının üstünde kalırken İstanbul %15 ve İzmir %20 ile Türkiye ortalamasının altındadır. Konut satışı Türkiye ortalamasının altında kalan illere bakıldığında Kayseri, Samsun, Gaziantep, Tekirdağ, Sakarya, İzmir, Muğla, İstanbul, Antalya ve Konya dır. 5
Yabancılara Konut Satışı 2013 2014 Değişim Haz.13 Haz.14 Değişim Haz.15 Değişim Türkiye 12.181 18.959 56% 5.234 8.507 63% 10.353 22% Ankara 175 369 111% 66 147 123% 242 65% Antalya 5.548 6.542 18% 2.579 3.124 21% 2.862-8% Aydın 1.112 1.191 7% 437 556 27% 599 8% Bursa 375 783 109% 119 425 257% 676 59% İstanbul 2.447 5.580 128% 1.008 2.517 150% 3.329 32% İzmir 194 512 164% 98 328 235% 376 15% Mersin 545 954 75% 198 480 142% 370-23% Muğla 1.053 1.051 0% 447 235-47% 363 54% Sakarya 103 225 118% 32 72 125% 276 283% Yalova 284 765 169% 130 273 110% 651 138% Diğer 345 987 186% 120 350 192% 609 74% Yabancılara yapılan konut satışı 2014 yılının ilk 6 ayına göre %22 oranında artarak 10.353 e yükselmiştir. Türkiye genelinde yapılan konut satışı %21 oranında büyürken Yabancılara yapılan konut satışında yaşanan artış hızı Türkiye ortalamasının üstündedir. Haziran 2015 e kadar yabancılara en fazla konut satılan illerden Antalya %8 oranında gerilerken İstanbul da artış %32 dir. Bu dönemde İstanbul da yapılan toplam konut satışı %15 oranında artarken Antalya da %15 oranında yükseliş görülmektedir. İstanbul gibi Muğla da da Yabancılara konut satışları %54 oranında artarken yapılan toplam konut satışı %16 oranında artmıştır. Toplam Konut Satışı 2013 2014 Değişim Haz.13 Haz.14 Değişim Haz.15 Değişim Türkiye 1.157.190 1.165.381 1% 568.985 524.776-8% 635.080 21% Ankara 137.773 131.825-4% 71.006 60.910-14% 74.424 22% Antalya 59.478 62.227 5% 30.252 29.061-4% 33.548 15% Aydın 24.124 25.149 4% 11.441 11.416 0% 13.772 21% Bursa 40.894 42.437 4% 20.245 19.309-5% 24.935 29% İstanbul 234.789 225.454-4% 120.954 106.562-12% 122.573 15% İzmir 72.421 71.779-1% 36.777 32.747-11% 39.432 20% Mersin 32.393 31.204-4% 16.111 14.053-13% 18.428 31% Muğla 15.928 16.061 1% 7.316 7.223-1% 8.414 16% Sakarya 18.208 19.441 7% 8.125 8.681 7% 10.295 19% Yalova 9.439 9.840 4% 4.528 4.500-1% 5.305 18% Diğer 511.743 529.964 4% 242.230 230.314-5% 283.954 23% Yabancılara Konut Satışının Toplamdaki Payı 2013 2014 Haz.13 Haz.14 Haz.15 Türkiye 1,1% 1,6% 0,9% 1,6% 1,6% Ankara 0,1% 0,3% 0,1% 0,2% 0,3% Antalya 9,3% 10,5% 8,5% 10,7% 8,5% Aydın 4,6% 4,7% 3,8% 4,9% 4,3% Bursa 0,9% 1,8% 0,6% 2,2% 2,7% İstanbul 1,0% 2,5% 0,8% 2,4% 2,7% İzmir 0,3% 0,7% 0,3% 1,0% 1,0% Mersin 1,7% 3,1% 1,2% 3,4% 2,0% Muğla 6,6% 6,5% 6,1% 3,3% 4,3% Sakarya 0,6% 1,2% 0,4% 0,8% 2,7% Yalova 3,0% 7,8% 2,9% 6,1% 12,3% Diğer 0,1% 0,2% 0,0% 0,2% 0,2% Yabancılara yapılan konut satışlarının toplam satışlar içindeki payına bakıldığında %12,3 ile Yalova en yüksek paya sahiptir. Yalova nın ardından %8,5 ile Antalya gelirken Muğla %4,3 ile 3. sıradadır. Türkiye ortalaması ise %1,6 dır. Satış adedi bakımından en yüksek değere sahip olan İstanbul da yabancıların konut satışları içindeki payı %2,7 dir. 6
Besfin Finansal Hizmetler Danışmanlık ve Tic. A.Ş. Avrupa Residence Karayolları Mah. Abdi İpekçi Cad. No:30 Kat:27 Küçükköy, Gaziosmanpaşa / İstanbul Tel: +90 212 609 83 50 Fax: +90 212 609 83 49 www.besfin.com info@besfin.com Bu makale, Besfin tarafından özel olarak hazırlanmıştır. Çalışmanın niteliği bilgilendirme amaçlı olup rapor Besfin in bilgisi dışında kopyalanıp yayınlanamaz. Besfin rapordaki bilgilerin kesinliği ve güvenilirliği ile ilgili olarak herhangi bir beyan, garanti ve taahhüt altına girmemektedir. Raporun kapsadığı görüşler ve yorumlar genel kabul görmüş teorik yaklaşımlar olup, gerçekleşmeleri koşullara bağlıdır. Rapor ile ilgili tüm sorumluluk kullanıcılara ait olup ilgili tüm taraflar bilgilerin doğruluğu ile ilgili olarak kendi araştırmalarını gerçekleştirmelidirler. Raporun direkt kullanımından doğacak olan zararlardan Besfin ve çalışanları sorumlu tutulamaz. 2015 Besfin Finansal Hizmetler Danışmanlık ve Tic. A.Ş. 7