CHECKLİST HASTA GÜVENLİĞİNİ GERÇEKTEN ARTIRIYOR MU? Dr. Erkan Tomatır Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dalı
zurnanın son deliği olmak ya da assoliste bağlamak sahneye en son çıkmanın kaçınılmaz ikileminde, biraz keder biraz neşe, O benim işte. (Kısmen Ümit Yaşar Oğuzcan dan uyarlama)
! HASTA GÜVENLİĞİ! CHECKLIST! OLUMLU GÖRÜŞLER! OLUMSUZ GÖRÜŞLER! ÖNERİLER! ÖZET
! HASTA GÜVENLİĞİ
Dünyada hasta güvenliği 1985 1997 Dünyada hasta güvenliğinin öncüsü: anesteziyoloji
Türkiye de hasta güvenliği 2006 2011 Türkiye de öncü: yönetim ve resmi otorite
Anestezide hasta güvenliği için Helsinki Bildirgesi 14 haziran 2010 da biz de imzaladık
! CHECKLIST
Giriş Dünyada anestezi mortalitesi: 1/200.000 1/150 Tıbbi hatalardan ölüm: ABD de ~100.000/yıl, TR de 35.000/ yıl İstenmeyen olayların % 40 ı ameliyathanede %70 den fazlası kaçınılabilir türde ve insan etmeni ne bağlı Hafıza ve bilişsel işlevlerde hata/yetersizlik sık! Schlack WS, Boermeester MA 2012 / Levy SM et al 2012 / Miller RD 2009
Tanım Havacılıktan geçen bir kavram Yüksek yoğunluklu çalışma alanlarında yaygınlaşmış durumda Yapılması gerekenleri anımsatan bir kontrol listesi Hesap makinesi gibi bilişsel yardım sağlayan bir araç Kalite birimi elemanlarının burnumuza dayadığı bir şey
Anestezi öncesi kontrol listesi ABD: 1986, 1993, 2008 ABD de yenisi için öneri toplanıyor!
Kanada 2011 de hazırladığı checklist i 2012 de güncellemiş!
Acil durum kontrol listeleri Örnek: anaflaksi Miller RD 2009
Sezaryen için genel anestezi kontrol listesi Anestezi sonrası hasta devir-teslim kontrol listesi
Lokal anestezik sistemik toksisitesi kontrol listesi Obstrüktif uyku apnesi kontrol listesi
DSÖ nün güvenli cerrahi kontrol listesi DSÖ kontrol listesi 2008 de yayınlanmış, 2009 da güncellenmiş!
Sağlık Bakanlığı HKS güvenli cerrahi kontrol listesi-2011 DSÖ kontrol listesinin modifiye bir versiyonu
Dünyada 4000 den fazla hastane kayıtlı kullanıcı
DSÖ kontrol listesine katılım destekleniyor
! OLUMLU GÖRÜŞLER
Mortaliteyi ve morbiditeyi azaltır Prospektif, çok merkezli Olgu sayısı: 3733+3955 Mort. %1,5 %0,8 (p=0,003) Morb. %11 %7 (p<0,001) Retrospektif Olgu sayısı: 25513 Mort. %3,13 %2,85 (p=0,19) Fark düzeltme sonrası anlamlı
İletişimi geliştirir, iletişim kaynaklı sorunları azaltır
Çalışan memnuniyetini artırır
Güvenlik için zorlayıcı bir işlev görür
DSÖ puls oksimetre projesi ni de eklemiştir Proje düşük ve orta gelir grubundaki ülkelere yönelik Dünyada hala 78.000 ameliyathanede puls oksimetre yok!
! OLUMSUZ GÖRÜŞLER
Tıpta checklist kullanımı havacılıktan daha zor Hasta popülasyonu çok değişkenlik gösterir İnsan fizyolojisi tam olarak öngörülemez
DSÖ çok merkezli çalışmasında ciddi yöntem hataları var Bulgular doğru olmak için fazla iyi Çalışma kör değil ve yanlılık riski var İyileşen sonuçlar ekstra bakımla ilgili (Hawthorne etkisi)
Checklist tasarımı için standart bir yöntem yok Az sayıda checklistte kullanılan bazı stratejiler; kılavuzlardan yararlanmak uzmanlar kurulu oluşturmak ilk versiyonu pilot uygulamalarla test etmek
Checklist e yoğunlaşmak dikkati hastadan uzaklaştırabilir Bazı hastalar; daha anksiyöz hale gelebilir ameliyat masasında kendini yalnız hissedebilir uygun hazırlığın yapılmamış olduğu kaygısına kapılabilir
Sıkıcı bir iş, kullandığını söyleyenler bile kullanmıyor İnsizyon öncesi kontrol işlemi; hastane kayıtlarına göre kullanım oranı %100 gerçek kullanım oranı %30 (ort. 4/13 madde) en fazla hasta ismi %97, diğer maddeler <%60
Anestezide benimsenme düzeyi de düşük %45 yedek O 2 tüplerinin basıncı ve içeriği kontrol edilmiyor %67 acil ventilasyon aygıtı (ambu) kontrol edilmiyor %79 vaka aralarında solutma devresi kontrol edilmiyor Yapılan kontrollerin de hiçbiri belgelenmiyor
! ÖNERİLER
Kısıtlılıkları bilinmeli Checklist; kapsamlı bir güvenlik programının mesleksel becerinin pratik deneyimin yerini tutamaz. Checklist, yalnızca hafıza ve dikkati artıran bir araçtır!
Yalnızca karmaşık ve riskli işlemlere yönelik olmalı Her işlem için ayrı checklist, işleri yavaşlatabilir!
Tasarlama ve uygulama için doğru yöntemler kullanılmalı Ekip üyelerinin riskleri ve checklist i nasıl algıladığı çok önemli?
Hasta güvenliği sürekli eğitim konusu olmalı Kültürel değişim gerekli, kısa sürede sonuç alınamaz!
Kurumsal değerlendirme ve iyileştirme çabası olmalı isimsiz anket formu video kayıt Bize de mi MOBESE? -mobil elektronik sistem entegrasyonu- Sıkıcı olmayan bir rutin için havacılıktan ders alınmalı!
Tamamlayıcı ögelerle desteklenmeli Kritik olay bildirimi Planla-yap-kontrol et-düzenle döngüsü ile kalite yönetimi Simülasyona dayalı eğitim Risk-yarar dengesine odaklanmış iyi çalışmalar gerekli!
ÖZET Hasta güvenliği kültürü : tıpta yükselen değerdir. Checklist : bilişsel yardım sağlayan bir araçtır. Ağırlıklı görüş: checklistin güvenliği artırdığı yönündedir. Tartışma: daha iyi tasarım ve uygulama arayışları üzerinedir.
SON SÖZ 20. yy ikonu 21. yy ikonu