İÇİNDEKİLER Önsöz... iii İçindekiler... vii Simgeler ve Kısaltmalar... xiii Giriş... 1 BİRİNCİ BÖLÜM İSTİHBARAT KAVRAMI VE İSTİHBARATIN SINIFLANDIRILMASI 1.1. İstihbarat Kavramı... 3 1.2. Güvenlik Kavramı... 7 1.3. İstihbarat ve Güvenlik Kavramlarının İlişkisi... 8 1.4. İstihbarat Çarkı... 9 1.5. İstihbarat Çeşitleri... 11 1.5.1. Seviyelerine Göre... 11 1.5.2. Kaynaklarına Göre... 12 1.6. İstihbarat Toplama Vasıtaları/Disiplinleri... 14 1.6.1. İnsan İstihbaratı... 14 1.6.2. Açık Kaynak İstihbaratı... 17 1.6.3. Görüntü İstihbaratı... 18 1.6.4. Sinyal İstihbaratı... 19 1.6.5. Teknik istihbarat... 20 1.7. Fonksiyonlarına/Faaliyet Sahalarına Göre İstihbarat... 20 1.7.1. İç İstihbarat... 22 1.7.1.1. Güvenlik İstihbaratı... 23 1.7.1.2. Kriminal (Suç Önleme) İstihbarat... 23 1.7.1.3. Kamu Güvenliğinde İstihbarat... 24 1.7.1.4. Terörle Mücadele İstihbaratı... 27 1.7.1.5. Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele İstihbaratı 27 1.8. Dış İstihbarat... 28 1.9. Sinyal İstihbaratı... 29
viii 1.10. Görüntü İstihbaratı... 31 1.11. Askeri İstihbarat... 33 1.12. Ekonomik İstihbarat... 33 1.13. Mali İstihbarat... 34 1.14. Psikolojik Harekât... 34 1.15. Örtülü Harekât... 40 1.16. Değerlendirme... 45 İKİNCİ BÖLÜM İSTİHBARAT SİSTEMLERİ GELİŞMİŞ ÜLKELERİN İSTİHBARAT YAPILANMALARI 2.1. İstihbarat Sistemi Modelleri... 47 2.2. İstihbarat Sistemi Gelişmiş Ülkelerin İstihbarat Yapılanmaları... 49 2.3. Almanya (BfV-BND)... 50 2.3.1. BfV (Federal Anayasayı Koruma Teşkilatı)... 51 2.3.2. BND (Federal İstihbarat Teşkilatı)... 52 2.4. Amerika Birleşik Devletleri (FBI-CIA)... 53 2.4.1. FBI (Federal Soruşturma Bürosu)... 54 2.4.2. CIA (Merkezi Haberalma Teşkilatı)... 55 2.5. Fransa (DST-DGSE)... 56 2.5.1. DST (Fransız Güvenlik ve İstihbarat Teşkilatı)... 56 2.5.2 DGSE (Fransız Dış İstihbarat Servisi)... 57 2.6. İngiltere (MI5-MI6)... 58 2.6.1. MI5 (Güvenlik Servisi)... 59 2.6.2. MI6 (Gizli İstihbarat Servisi)... 60 2.7. İsrail (SHIN BET-MOSSAD)... 61 2.7.1. SHIN BETH (Genel Güvenlik Servisi)... 62 2.7.2. MOSSAD (İstihbarat ve Özel Görevler Enstitüsü)... 63 2.8. Rusya Federasyonu (FSB-SVR)... 63 2.8.1. FSB (Federal Güvenlik Servisi)... 64 2.8.2. SVR (Dış İstihbarat Servisi)... 65 2.9. Diğer Bazı Ülkelerin İstihbarat Teşkilatları... 66 2.10. Değerlendirme... 71
ix ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TÜRKİYE CUMHURİYETİ DEVLET İSTİHBARAT SİSTEMİNDEKİ KURUMLAR 3.1. Türk İstihbarat Tarihine Genel Bir Bakış... 75 3.2. Devlet İstihbarat Sistemi ve İlgili Kurumlar... 78 3.3. Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık... 79 3.4. Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği... 81 3.5. Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı... 83 3.6. Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığı... 89 3.7. Başbakanlık Müsteşarlığı Güvenlik İşleri Genel Müdürlüğü... 92 3.8. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Eko.Arş.Gn.Md.lüğü... 93 3.9. Genelkurmay İstihbarat Başkanlığı... 94 3.10. İçişleri Bakanlığı... 96 3.10.1. Kaçakçılık, İstihbarat, Harekât ve Bilgi Toplama D.Bşk.lığı 97 3.10.2. İller İdaresi Gn.Md.lüğü Güvenlik Koordinasyon D.Bşk.lığı... 98 3.10.3. J.Gn.K.lığı İstihbarat Başkanlığı... 100 3.10.4. EGM İstihbarat Daire Başkanlığı... 102 3.10.5. Shl.Güv.K.lığı İstihbarat Başkanlığı... 107 3.11. Dışişleri Bakanlığı... 108 Araştırma ve Güvenlik İşleri Genel Müdürlüğü 3.12. Maliye Bakanlığı... 110 Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı 3.13. Ulaştırma, Haberleşme ve Denizcilik Bakanlığı... 112 Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı 3.14. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı... 114 Gümrük Muhafaza Genel Müdürlüğü 3.15. Ekonomi Bakanlığı... 116 Ekonomik Araştırmalar ve Değerlendirme Genel Müdürlüğü 3.16. İstihbarat ile İlgili Kurulları... 118 3.16.1. Milli İstihbarat Koordinasyon Kurulu... 118 3.16.2. Kaçakçılık İstihbarat Koordinasyon Kurulu... 119
x 3.16.3. Terörle Mücadele Koordinasyon Kurulu... 121 3.17. Kurulacak/Kurulması Planlanan Teşkilatlar... 121 3.17.1. Sınır Güvenliği (Muhafaza) Teşkilatı... 121 3.17.2. Ulusal Bilgi Güvenliği Teşkilatı... 123 3.18. Değerlendirme... 125 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM İSTİHBARAT IN TÜRKİYE DEKİ HUKUKİ VE YASAL BOYUTU 4.1. Türkiye de İstihbaratın Hukuki ve Yasal Boyutu... 131 4.2. İstihbaratın Hukuki Boyutu... 132 4.3. İstihbarat ile İlgili Temel Yasal Düzenleme... 134 4.4. İstihbaratın Yasallaşma Süreci ve Revizyon Çalışmaları... 135 4.4.1. 2937 sayılı Kanunun 26 ncı Maddesiyle İlgili 2012 Yılındaki Düzenleme Süreci... 136 4.4.2. 19 Şubat 2014 Tarihli Kanun Teklifi... 145 4.5. İstihbarat ile İlişkili Diğer Yasal Düzenlemeler... 154 4.6. Devlet Sırrı ve Vatan a İhanetin Mevzuattaki Yeri... 156 4.7. Casusluk Faaliyetinin Hukuki Boyutu... 160 4.8. Özel Hayatın Gizliliğinin İhlali... 165 4.9. Kişisel Verilerin Korunması/ İzinsiz Erişilmesi... 166 4.10. Görevi Suiistimal/ Görevi Kötüye Kullanma... 167 4.11. Hukuki ve Yasal Yönden Değerlendirme... 169
BEŞİNCİ BÖLÜM TÜRKİYE DEKİ MEVCUT İSTİHBARAT SİSTEMİNİN SORUN SAHALARI 5.1. Algı Sorunu... 179 5.2. Sistemsel Sorun... 183 5.3. Yapısal Sorun... 186 5.4. Ekol Sorunu... 189 5.5. Eğitim Sorunu... 192 5.6. Kurumlararası Çatışma/Çekişme Sorunu... 201 5.7. İşbirliği ve Koordinasyon Sorunu... 202 5.8. Benzer Yapılar/Teşkilatlar Sorunu... 205 5.9. Psikolojik İstihbarat Sorunu... 206 5.10. Casuslukla Mücadele Sorunu... 210 5.11. Kuruma Sızma/Kurumdan Sızıntı Sorunu... 212 5.12. İstihbarat Zafiyeti Sorunu... 215 5.13. Halkla İlişkiler ve Tanıtım Sorunu... 218 5.14. Ahde Vefa Sorunu... 219 5.15. Sosyal Sorumluluk Projesi Sorunu... 221 5.16. Personel Yönetim Süreci Sorunu... 223 5.17. Özlük Hakları Sorunu... 225 5.18. Şeffaflaşma Sorunu... 226 5.19. Denetim Sorunu... 228 5.20. İletişimin Tespiti, Takibi ve Denetimi Sorunu... 230 5.21. İstihbarat Servisinin Operasyon Yetkisi Sorunu... 232 5.22. Sivilleşme Sorunu... 233 5.23. Kavram/Terminoloji Kargaşası Sorunu... 235 5.24. Diğer Sorun Alanları... 235 5.25. Değerlendirme... 239 Genel Değerlendirme ve Sonuç... 244 xi KAYNAKÇA... 257