Faruk TURİNAY. Suçta ve Cezada. Kanunilik İlkesinin Anayasal Temelleri

Transkript

1 Faruk TURİNAY Suçta ve Cezada Kanunilik İlkesinin Anayasal Temelleri

2 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... V İÇİNDEKİLER...VII KISALTMALAR...XIII GİRİŞ...3 Birinci Bölüm Kanunilik İlkesinde Terminoloji ve Kavramların İncelenmesi I. Kanunilik Prensibinin Genel Anlamı...7 II. Suç ve Ceza Bakımından Kanunilik İlkesi...12 III. Terimler ve Kavramlar...16 A. Suç...17 B. Ceza C. Üçlü Bir Matruşkanın İncelenmesi Kanun Kanunî Kanunilik... 30

3 VIII İkinci Bölüm Hukuk Devleti ile Kanunilik İlişkisinin Kurulması I. Hukuk Devletinin Mahiyeti A. Hukuk Devletinin Siyasi ve Hukuki Yönleri B. Hukuki Boyutuyla Rechtsstaat...39 C. Beklentiler ve Neticeler...43 D. Pozitivizmden Realizme: Hukuk Devletinin Uygulama Sorunu II. Hukuk Devleti-Kanun Devleti İlişkisi A. Hukuk ve Kanunun Ayrışması B. Hukuk Düzeninde Devamlılık Sorunu C. Kural-Uygulama Koşutluğu...51 D. Kanunun Muhatabı ve Kuralın Algılanması Sorunu: Tampon Bölge Teorisi...52 III. Hukuk Devletinin Bir Unsuru Olarak Kanunilik A. Kanun İnhisarının Önemi...55 B. Dicey: Hukuk Devletinin Üç Anlamında Kanunilik...57 C. Hukuki Himayenin Rasyonelleştirilmesi: Kılıç ve Asa D. Alt Unsurların Paralelliğinin Değerlendirilmesi...61 Üçüncü Bölüm Kanunilik İlkesinin Kuramsal Yapısı ve Anayasal Düşünce I. Kanunilik Prensibi ile Anayasal Düşünce Arasındaki Bağlantının Kurulması A. Kuvvetler Ayrılığı ve Kanunilik İlişkisi B. Cezalandırma Yetkisi ve Kanunilik Leviathan da Cezalandırma Yetkisinin Kaynağı...73

4 2. Cezalandırmanın Anayasal Niteliği Cezalandırma Yetkisinin Kullanımında Kanuniliğin Sorgulanması Gramatica nın ve Nuvolone nin Katkısı...79 C. Toplumsal Sözleşme: Kanunun ve Kanuniliğin Meşrulaştırılması Kuralların Sınıflandırılması ve Modern Hukuk Düşüncesi Kanuna ve Toplumsal Sözleşmeye Uygunluğun Özdeşliği Sözleşmeci Olmayan Düşüncede Kanunilik Yaklaşımı...85 II. Kanunilik Prensibinin Felsefi Temelleri A. XVII. Yüzyılda Kanuniliği Düşünmek: Thomas Hobbes Suçun Konumunun Belirlenmesi Kanunun İşlevi Cezanın Derecelendirilmesi ya da Tanımlanması Cezalandırma Yetkisinin Sözleşme-dışı Kaynağı...93 B. Kanunların Ruhu nda ve İran Mektupları nda Kanunilik: Montesquieu Yönetim Şeklinin Kanunilik Düşüncesine Tesiri Hâkimin Yetkisinin Kısıtlanmasının Yöntemi Bill d Atteindre ve İran Mektupları ndan Bir Örnek C. Voltaire ve Bazı Fransız Aydınlar D. Cezai Adaletin Kanunla Kurulması: Beccaria Usulün Önemi ve Kanunun Anlaşılırlığı Prensibin Kapsamının Genişletilmesi Kanunilik Unsurlarının Hayata Geçirilmesinin Yararları.106 E. Geçmişe Etkililik ve Hâkimin Sınırlanması: Jeremy Bentham IX

5 X Dördüncü Bölüm Kanunilik İlkesinin Unsurları I. Alt İlkelere Genel Bir Bakış A. Kanunilik İlkesinin Anayasa Hukukuna Dâhil Edilmesi B. Asıl Kanun ile İkame Kanunun Farkı C. Prensibin Yapısında Unsurların Önemi II. Lex Scripta / Yazılılık III. Lex Certa / Belirlilik A. Gerekçeler: Bilinme, Nesnellik ve Hürriyetin Kısıtlanması B. Kanundaki Kavramların Tanımlanması Meselesi C. Fransız ve Türk İçtihatları Işığında Kanunun Bütünlüğü Sorunu D. Belirlilik İlkesinin Somutlaştırılması ve Konumunun Tespiti.141 IV. Öngörülebilirlik A. Kanunun Öngörülmesi Gerekliliğinin Teorik Kökenleri B. İktisadi Gerçeklik, Anayasallık Ve Kanunilik V. Lex Stricta veya Kıyas Yasağı VI. İdarenin Suç ve Ceza Yaratamaması A. Yürütmenin Diğer Erklerden Farklılığı B. İdarenin Düzenleme Yetkisinin Sınırları C. Bakanlar Kurulunun Niteliğinin Etkisi D. Kanun Hükmünde Kararnamenin Düzenleyiciliği VII. Lex Praevia veya Geçmişe Yürüme Yasağı A. Yasağın Gerekçeleri B. Bir İstisna: Lehe Kanun Prensibi VIII. Prensibe Yöneltilen Bazı Eleştirilerin Tartışılması A. Öngörülebilirlik Unsuru Her Zaman Geçerli Midir? B. Geçmişe Yürüme Yasağına İlişkin Makul İstisnalar C. Belirliliğin Sakıncası D. Kanunun Niteliği

6 E. Kanunlaştırma Sürecinin İhmal Edilen Etkisi XI Beşinci Bölüm Kanunilik İlkesinin Pozitif Hukuka Yansıması I. Anayasal Belgelerde Kanunilik A. İngiliz Anayasal Belgeleri Magna Carta Libertatum Habeas Corpus Act B. Osmanlı-Türk Anayasal Belgeleri Tanzimat Fermanı Islahat Fermanı II. Uluslararası Metinlerde Kanunilik A. Philadelphia Kongresi Kararları B. Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Beyannamesi C. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi D. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi E. Afrika İnsan ve Halkların Hakları Sözleşmesi III. Anayasal Seviyedeki Düzenlemeler A. Osmanlı-Türk Anayasaları Kanun-u Esasi ve 1909 Değişikliğinin Getirdikleri Teşkilat-ı Esasiye Kanunu Teşkilat-ı Esasiye Kanunu Anayasası Anayasası Bir Antrparantez: Kanunculuk (Legalism) Eğilimi ve 1982 Anayasası B. Fransız V. Cumhuriyet Anayasası C. Amerika Birleşik Devletleri Anayasası D İtalyan Anayasası

7 XII GENEL DEĞERLENDİRME BİBLİYOGR AFYA DİZİN